Cukier w diecie ucznia

Transkrypt

1 Warsztaty dla Rodziców i Opiekunów Cukier w diecie ucznia dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu m.st. Warszawy

2 Definicja cukru w prezentacji W niniejszej prezentacji cukier oznacza cukry proste dodane do żywności, to jest sacharozę, glukozę lub fruktozę, także w postaci syropów, np. syropu glukozowo-fruktozowego. Cukier może być dodany do żywności w czasie jej produkcji (przez producentów) lub przez konsumenta w czasie przygotowywania potraw i napojów w domu. Cukry proste to jedno- i dwucukry. Występują również naturalnie w żywności, np. laktoza w produktach mlecznych, fruktoza i sacharoza w owocach, warzywach, czy miodzie.

3 Zalecenia dotyczące spożycia cukrów Zalecenia wprowadzają rozróżnienie dla cukrów prostych ogółem (czyli sumy cukrów występujących naturalnie w żywności i dodanych) oraz dla cukrów dodanych (przez przemysł i konsumenta). Zalecenia wyraża się jako % energii dostarczonej z pożywieniem w ciągu dnia: cukry proste ogółem nie powinny przekraczać 20% całodziennej energii cukry dodane nie powinny przekraczać 5% całodziennej energii*, do niedawna zalecenia były wyższe (maksymalnie 10% energii). * Zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia, 2014

4 Zalecenia w praktyce cukry dodane powinny stanowić 5% energii np. dieta 2000 kcal/dzień 5% z 2000 kcal = 100 kcal 1 g cukru = 4 kcal 100 kcal : 4 kcal = 25 g cukru dodanego co oznacza spożycie 25 g cukru (5 łyżeczek)/dzień

5 Dlaczego zaleca się ograniczenie cukru w diecie? spożycie cukru, z różnych źródeł stale rośnie wśród dzieci, młodzieży i osób dorosłych liczne badania pokazują bardzo niekorzystny wpływ spożycia cukru na zdrowie.

6 Spożycie cukru przez dzieci i młodzież Spożycie cukru przez polskie dzieci i młodzież jest bardzo wysokie, niejednokrotnie powyżej 100 g/dziennie, a więc co najmniej 4-krotnie przekracza aktualne zalecenia. W Polsce brakuje badań analizujących źródła cukru w diecie dzieci i młodzieży, dlatego na kolejnym slajdzie zaprezentowano wyniki dużych badań amerykańskich.

7 Źródła cukru w diecie dzieci i młodzieży* W diecie dzieci i młodzieży najwięcej cukru dostarczają: 32% napoje gazowane i energetyzujace 15% napoje owocowe 11% ciasta, ciastka i ciasteczka 8% desery mleczne 7% cukierki 6,4% płatki śniadaniowe * Van Horn i wsp., Circulation 2010

8 Konsekwencje zdrowotne nadmiaru cukru w diecie Zbyt wysokie spożycie cukru powoduje wiele niekorzystnych skutków zdrowotnych, m.in. sprzyja powstawaniu: nadwagi i otyłości cukrzycy choroby próchnicowej zespołu metabolicznego chorób serca Z kolei nadwaga i otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2, nowotworów (m.in. jelita grubego, nerek), a także obniża jakość życia i zwiększa ryzyko izolacji społecznej.

9 Cukier/napoje słodzone a zdrowie c.d. Napoje słodzone i inne produkty z cukrem dodanym dostarczają dodatkowych kalorii, co zwiększa kaloryczność diety i dlatego sprzyja powstawaniu nadwagi i otyłości. Słodzone produkty zmniejszają uczucie sytości, co dodatkowo prowadzi do większego spożycia kalorii. Osoby dorosłe wypijające 1 lub więcej napojów słodzonych dziennie mają większe ryzyko wystąpienia zespołu metabolicznego o 48%, a cukrzycy typu 2 o 83% w porównaniu do osób nie pijących takich napojów.

10 Cukrzyca wśród dzieci i młodzieży Obecnie coraz więcej mówi się o wpływie nadwagi i otyłości na występowanie cukrzycy typu I (insulinozależnej). Ponadto, cukrzyca typu II nazywana cukrzycą dorosłych, coraz częściej występuje u dzieci i młodzieży, co wiązane jest również ze wzrostem liczby otyłych dzieci. W 2009 roku w Polsce było około dzieci i młodzieży chorujących na cukrzycę typu I, i od 1989 roku częstość jej występowania zwiększyła się 2,5 razy. Prognozuje się, że do 2025 roku liczba dzieci z cukrzycą się podwoi.

11 Próchnica Choroba próchnicowa rozwija się na skutek obecności bakterii i resztek pożywienia w jamie ustnej. Jej powstawaniu sprzyja częstość spożycia sacharozy pomiędzy posiłkami, częstość spożycia sacharozy w czasie posiłków oraz częstsze (ogółem) spożycie produktów zawierających sacharozę. Eur Arch Paediatr Dent, 2013

12 Próchnica wśród dzieci i młodzieży Choroba próchnicowa jest poważnym problemem zdrowotnym w Polsce, gdyż dotyka ok. 90% dzieci w wieku 6 lat. Próchnicę zaawansowaną (zmiany rozległe, tj. ponad 3 zęby próchnicze i zmiany powikłane) stwierdza się u ponad 60% dzieci. Profilaktyka obejmuje głównie ograniczenie częstości spożycia i ilości sacharozy w diecie, systematyczną higienę jamy ustnej oraz używanie fluorowanej pasty do zębów. Eur Arch Paediatr Dent, 2013

13 Syrop glukozowo-fruktozowy w żywności Syrop glukozowo-fruktozowy otrzymywany jest przemysłowo ze skrobi kukurydzianej, zawiera ok. 42% fruktozy, 55% glukozy oraz ok. 3% mieszaniny innych cukrów; ma postać bezbarwnej cieczy. Jest powszechnie stosowany w przemyśle spożywczym, gdyż jest tańszy, słodszy, łatwiej się go przechowuje i stosuje niż cukier. Dodawany jest m.in. do napojów bezalkoholowych, przetworów owocowo-warzywnych (np. dżemów), słodyczy, lodów, czy produktów mlecznych. Eur Arch Paediatr Dent, 2013

14 Syrop glukozowo-fruktozowy wpływ na zdrowie Prawdopodobnie wykazuje bardziej niekorzystny wpływ na zdrowie niż sam cukier. Zawarta w nim fruktoza, przyczynia się do mniejszej niż w przypadku glukozy "odpowiedzi glikemicznej" organizmu na podanie cukru, w tym mniejszej produkcji insuliny i leptyny, co może prowadzić do powstania insulinooporności, a w dalszej perspektywie cukrzycy typu 2. Fruktoza jest szybciej metabolizowana niż glukoza, zwiększa apetyt, przestawia metabolizm na produkcję tłuszczu, pogarsza profil lipidowy we krwi i sprzyja rozwojowi miażdżycy. Eur Arch Paediatr Dent, 2013

15 Gdzie się ukrywa cukier?

16 Zawartość cukru w słodyczach batony czekoladowe, czekolady: g/100 g 1 baton (ok. 40 g): g herbatniki, wafelki, ciastka, ciasta: g/100 g 1 pączek (ok. 70 g): 17 g bezy: 60 g/100 g 5 sztuk małych bez (ok. 50 g): 30 g żelki: 80 g/100 g garść żelków (ok. 50 g): 40 g lizaki, landrynki: 98 g/100 g 1 lizak (11 g): 11 g

17 Zawartość cukru w wybranych napojach cukier dodany przez producenta napoje gazowane: g/100 ml 1 napój 0,5 l: g; łyżeczek cukru napoje niegazowane o smaku owocowym: 9-13 g/100 ml 1 napój 0,5 l: g; 9-13 łyżeczek cukru wody tzw. smakowe: 8-12 g/100 g 1 napój 0,5 l: g; 8-12 łyżeczek cukru Są też produkty z mniejszą zawartością cukru, ale z dodatkiem słodzików. Soki owocowe 100% zawierają cukry proste naturalnie występujące w owocach, w ilości ok g/100 ml.

18 1 napój 0,5 litra dziennie x 365 dni 50 g cukru x 365 ok. 18 kg cukru/rok wypitego z napojami

19 Zawartość cukru w wybranych produktach płatki śniadaniowe typu kuleczki, kółeczka: g/100 g 1 porcja (ok. 50 g): 12-17,5 g dżemy wysokosłodzone: g/100 g 1 łyżka (ok. 20 g): g dżemy niskosłodzone: g/100 g 1 łyżka (ok. 20 g): 6-8 g ketchup: 13 g/100 g 1 łyżka (20 g): 2,6 g

20 Cukry w jogurtach i deserach mlecznych na etykietach: węglowodany, w tym cukry cukry: laktoza + fruktoza + sacharoza na etykietach: węglowodany, w tym cukier cukier = sacharoza często zamiast cukru syrop glukozowo-fruktozowy

21 Cukry w jogurtach owocowych i deserach mlecznych g cukrów/100 g g cukru/100 g Kubeczek jogurtu owocowego 150 g: ok. 20 g cukrów Butelka jogurtu pitnego 400 g: ok. 56 g cukrów Kubeczek puddingu waniliowego 170 g: ok. 27 g cukru Kubeczek serka homogenizowanego 200 g: ok. 29 g cukru

22 Dzień warszawskiego ucznia 200 g 50 g 80 g 40 g 500 ml napój 2 herbaty/dzień po 2 łyżeczki cukru Cukier: , , = 139 g tj. 5 razy więcej niż zalecenia

23 Co w zamian? WODA do picia ciasta domowej roboty ( dodatek cukru) wykorzystanie naturalnych słodyczy, np. słodkich owoców (bananów, winogron, czy suszonych owoców, np. daktyli, moreli) zamiast cukru lepiej stosować miód w przypadku słodzenia ciepłych napojów warto obniżać dodatek cukru stopniowo, aż do całkowitego jego wyeliminowania.

24 Piśmiennictwo Kłosiewicz-Latoszek L., Cybulska B: Cukier a ryzyko otyłości, cukrzycy i chorób sercowo-naczyniowych. Problemy Higieny i Epidemiologii 2011, 92(2): ; Van Horn L. i wsp.: Translation and implementation of added sugars consumption recommendations. A conference report from the American Heart Association Added Sugars Conference 2010; Circulation 2010, 7, ; Jarosz M. (red): Normy żywienia dla populacji polskiej nowelizacja, 2012.

25