5 trudnych spraw kadrowych nauczycieli specjalistów w pytaniach i odpowiedziach

Transkrypt

1

2 Czy wymiar pensum nauczyciela wspomagającego zależy od rodzaju niepełnosprawności ucznia?... 1 Czy pensum nauczyciela wspomagającego określa organ prowadzący?... 2 Kwalifikacje specjalisty odpowiednie do rodzaju niepełnosprawności. Jakie kwalifikacje powinien mieć nauczyciel do prowadzenia zajęć rewalidacyjnych dla ucznia z zespołem Aspergera?... 3 Czy nauczyciel wspomagający powinien posiadać kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej?... 3 Czy zajęcia korekcyjno-kompensacyjne musi prowadzić specjalista?... 5 Nie. Pensum tzw. nauczycieli wspomagających nie zostało ustalone odgórnie w Karcie Nauczyciela, ale przekazane do regulacji organowi prowadzącemu w formie uchwały. Wymiar tych godzin może być różny w zależności od etapu edukacyjnego, jeśli tak zdecydował organ prowadzący w uchwale, ale nie powinien zależeć od kategorii niepełnosprawności uczniów. Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 października 2013 r. nie powinno budzić wątpliwości, że inny jest charakter, rodzaj, ale też cel pracy nauczyciela edukacyjnego i nauczyciela wspomagającego. Sąd stwierdził, że nauczyciele wspomagający realizują swoje obowiązki w danej szkole lub przedszkolu, współpracując ze wszystkimi nauczycielami tak z nauczycielami edukacyjnymi danych przedmiotów, przedmiotów teoretycznych, jak i z nauczycielami praktycznej nauki zawodu czy bibliotekarzami. Nauczyciel wspomagający współpracuje z pedagogiem, psychologiem szkolnym i doradcą zawodowym, bowiem ich cele i zadania wzajemnie się uzupełniają. W związku z tym uznać należy, że nauczyciel wspomagający realizuje swoje obowiązki określone dla stanowisk o różnym tygodniowym obowiązkowym wymiarze godzin. Pensum większości nauczycieli wskazane jest w tabeli zawartej w Karcie Nauczyciela (art. 42). Z kolei tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz dla nauczycieli niewymienionych w tej tabeli, określa organ prowadzący w uchwale. Dotyczy to m.in. nauczycieli specjalistów zatrudnionych dodatkowo w celu współorganizowania kształcenia specjalnego, tzw. nauczycieli wspomagających. W praktyce wymiar pensum tych osób może być różny, w zależności od etapu edukacyjnego. Nie różnicuje się go jednak z uwagi na rodzaj niepełnosprawności uczniów. 1

3 Tak. Pensum nauczycieli zatrudnionych dodatkowo w celu współorganizowania kształcenia specjalnego określa organ prowadzący w stosownej uchwale. Natomiast o wymiarze zatrudnienia i liczbie godzin przeznaczonych na wspomaganie decyduje dyrektor, kierując się potrzebami dziecka. Dyrektor, uwzględniając indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym, wyznacza zajęcia edukacyjne oraz zintegrowane działania i zajęcia, określone w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym, realizowane wspólnie z innymi nauczycielami przez nauczycieli tzw. wspomagających, lub w których nauczyciele ci uczestniczą. Warto przy tym podkreślić, że nauczycieli tych nie zatrudnia się do ucznia, ale w szkole. Po analizie potrzeb może się okazać, że konieczne jest zatrudnienie do każdego oddziału, w którym uczy się uczeń z orzeczeniem, ale może się również zdarzyć tak, ze uczniowie będą kształcić się w jednym oddziale i wówczas wystarczy zatrudnienie jednego nauczyciela. Pensum tych nauczycieli określa organ prowadzący w stosownej uchwale. Zazwyczaj organy prowadzące ustalają pensum nauczycieli wspomagających w wymiarze analogicznym jak dla nauczycieli, tj. 18 godzin w szkole. Inny wymiar może być określony dla nauczycieli zatrudnionych dodatkowo w celu współorganizowania kształcenia specjalnego w przedszkolach i jest to zazwyczaj liczba 25 godzin tygodniowo. Zapamiętaj! Przepisy nie uzależniają wymiaru zatrudnienia nauczycieli wspomagających ani od rodzaju niepełnosprawności uczniów, ani od rodzaju oddziału, do którego uczęszcza uczeń. 2

4 Nauczyciel prowadzący zajęcia rewalidacyjne powinien mieć ukończony kierunek lub specjalność odpowiednie do niepełnosprawności uczniów, np. zajęcia z dziećmi z upośledzeniem umysłowym oligofrenopedagog, zajęcia socjoterapeutyczne socjoterapeuta, zajęcia z dziećmi słabo widzącymi lub niewidomymi tyflopedagog, niesłyszącymi surdopedagog. Dodatkowym warunkiem jest także posiadanie przygotowania pedagogicznego. Każdy nauczyciel musi mieć kwalifikacje zgodne z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć. Kwalifikacje specjalistów mogą być potwierdzone dyplomem studiów kierunkowych, w formie kursu kwalifikacyjnego lub studiów podyplomowych. Decyzję w sprawie oceny zgodności kwalifikacji z rodzajem prowadzonych zajęć podejmuje dyrektor. W odniesieniu do ucznia z zespołem Aspergera (w normie intelektualnej) nie ma podstaw do organizacji zajęć ze specjalistą z przygotowaniem do pracy z dziećmi i młodzieżą z upośledzeniem umysłowym (oligofrenopedagogiem). Szczególnie przydatną formą wsparcia i terapii dla dziecka z zespołem Aspergera jest uczestniczenie w TUS treningu umiejętności społecznych. Może je prowadzić psycholog, socjoterapeuta lub pedagog po odpowiednim przeszkoleniu. W przypadku zaburzeń integracji sensorycznej zajęcia te prowadzi terapeuta SI, w przypadku trudności językowych logopeda. Tak. Dodatkowo zatrudniony nauczyciel w celu współorganizowania kształcenia specjalnego powinien posiadać kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej. Przepisy nie precyzują przy tym specjalności, ale powinna być ona dostosowana do rodzaju niepełnosprawności ucznia. W przypadku pracy z uczniem autystycznym warto, by nauczyciel ukończył kierunkowe studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny. W odniesieniu do kwalifikacji nauczycieli wspomagających przepisy wymagają przygotowania w zakresie pedagogiki specjalnej i nie precyzują szczegółowo specjalności. Aktualnie obowiązujące 3

5 standardy kształcenia nauczycieli opisują w module pięć specjalności, w zakresie których nauczyciele zdobywają przygotowanie na kierunku pedagogika specjalna patrz przykład. Nauczyciel pracujący jako tzw. wspomagający w oddziale, w którym uczą się uczniowie z autyzmem, powinien więc posiadać przygotowanie w zakresie którejś ze specjalności w zakresie pedagogiki specjalnej uzyskane zasadniczo (w zależności od poziomu edukacyjnego mogą one nieco się różnić) w formie: studiów magisterskich lub studiów pierwszego stopnia na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami oraz posiadać przygotowanie pedagogiczne lub studiów magisterskich lub studiów pierwszego stopnia na kierunku (specjalności), którego zakres określony w standardzie kształcenia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kierunkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, oraz posiadać przygotowanie pedagogiczne, lub studiów wyższych na kierunku (specjalności) innym niż wymieniony powyżej, a ponadto ukończyć studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, oraz posiadać przygotowanie pedagogiczne. Przykład: Proszę o wskazanie szczegółowych kwalifikacji, które musi posiadać nauczyciel w szkole podstawowej oraz w oddziale przedszkolnym, który ma być zatrudniony jako nauczyciel wspomagający (współorganizujący kształcenie) dla dziecka autystycznego. Jak określić kwalifikacje do konkretnego przypadku na podstawie dyplomu ukończenia studiów z wpisem: pedagogika specjalna? Nauczyciel wspomagający powinien mieć przygotowanie potwierdzone dyplomem ukończonych studiów w zakresie w zakresie pedagogiki specjalnej lub innej specjalności i jednocześnie świadectwem studiów podyplomowych lub kursu kwalifikacyjnego w specjalności pedagogika specjalna, np. Edukacja i terapia uczniów z autyzmem, Wspomaganie rozwoju i edukacji uczniów z autyzmem. Z uwagi na brak specjalności przygotowującej do pracy z uczniami z autyzmem dodatkowo nauczyciel może ukończyć formę kształcenia/doskonalenia, np. edukacja i rehabilitacja osób z autyzmem. Jednak nie ma obecnie możliwości, by takie przygotowanie nauczyciel miał w formie specjalności na studiach kierunkowych w zakresie pedagogiki specjalnej. Najczęściej więc na stanowisko nauczyciela wspomagającego do pracy z uczniami z autyzmem zatrudniani są nauczyciele z przygotowaniem w zakresie oligofrenopedagogiki. Oceny kwalifikacji nauczyciela adekwatnie do zajmowanego stanowiska i rodzaju prowadzonych zajęć dokonuje dyrektor i to on decyduje, czy są to kwalifikacje wystarczające, np. po analizie programu studiów i ocenie potrzeb uczniów. 4

6 Tak. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne organizuje się dla uczniów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Kwalifikacje do prowadzenia zajęć korekcyjno-kompensacyjnych posiadają np. nauczyciele posiadający przygotowanie w zakresie terapii pedagogicznej. Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w: przedszkolach specjalnych, szkołach podstawowych specjalnych, gimnazjach specjalnych, szkołach ponadgimnazjalnych specjalnych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodkach wychowawczych, dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym, szkołach specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, ośrodkach umożliwiających dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim oraz dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, a także kwalifikacje do prowadzenia zajęć rewalidacyjno-wychowawczych z dziećmi i młodzieżą z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim posiada nauczyciel (patrz przykład), który: ukończył studia wyższe w zakresie oligofrenopedagogiki lub ma kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki, a ponadto ukończył studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie oligofrenopedagogiki, lub ukończył zakład kształcenia nauczycieli w specjalności oligofrenopedagogika. Za zatrudnienie nauczyciela zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami odpowiada dyrektor szkoły, który w razie wątpliwości powinien dokładnie przeanalizować treści określone w standardzie kształcenia, indeks, suplement i porównać je z treściami programowymi przedmiotów jakich ma uczyć nauczyciel. 5

7 Przykład: Czy nauczyciel posiadający ukończone studia wyższe magisterskie z matematyki oraz kurs kwalifikacyjny z oligofrenopedagogiki ma kwalifikacje do prowadzenia zajęć dydaktyczno-wyrównawczych i zajęć korekcyjno-kompensacyjnych z matematyki w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym? Nauczyciel posiada kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły oraz ukończony kurs kwalifikacyjny z zakresu oligofrenopedagogiki. Osoba ta może być zatrudniona w szkołach specjalnych oraz wymienionych wyżej placówkach, a także pracować z uczniami z upośledzeniem w stopniu lekkim oraz prowadzić zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze dla uczniów mających trudności w nauce, w szczególności w spełnianiu wymagań edukacyjnych wynikających z podstawy programowej kształcenia ogólnego dla danego etapu edukacyjnego (w zakresie treści programowych z matematyki). Osoba prowadząca zajęcia korekcyjno-kompensacyjne powinna mieć kwalifikacje w zakresie terapii pedagogicznej lub pedagogiki korekcyjno-kompensacyjnej, potwierdzone świadectwem ukończenia studiów pedagogicznych na kierunku przygotowującym do pracy w tym zakresie lub innych studiów np. matematyka oraz studiów podyplomowych lub kursu kwalifikacyjnego. Nauczyciel, o którym mowa w pytaniu, nie spełnia tego warunku. Podstawa prawna: Ustawa z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz ze zm.). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 24 lipca 2015 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. poz ze zm.). Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 października 2013 r. (I OSK 1300/13). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz ze zm.). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2013 r. poz. 532). 6

8 Redaktor: Paulina Stanek ISBN: E-book nr: Wydawnictwo: Adres: Kontakt: 2HH0578 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o Warszawa, ul. Łotewska 9a Telefon , faks , cok@wip.pl NIP: Numer KRS: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: zł Copyright by: Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa