Poznanie substancji oddzielonych. środa, 9 stycznia 13

Transkrypt

1 Poznanie substancji oddzielonych

2 Czym jest władza? władza - narzędzie duszy do wykonywania określonych aktów władza jako proprietas (własność, właściwość) - specjalny rodzaj przypadłości. władza jako możność (potentia) i moc (vis). istota duszy władza duszy działanie

3 Czy aniołowie posiadają władze? Istota aniołoła nie może być jego myśleniem - myślenie anioła musiałoby być samoistne (oporteret quod intelligere Angeli esset subsistens) - to zachodzi tylko u Boga Istota anioła nie może bezpośrednio podmiotować myślenia, bo niej jest ono aktem w ogóle, ale aktem pewnego rodzaju. Zatem anioł musi mieć władze - czy jednak może mieć przypadłości? Może posiadać tylko własności, ponieważ są to przypadłości warunkowane bezpośrednio przez formę (przypadłości gatunku)

4 Intelekt substancji oddzielonych Intelekt Boski intelekt anioła intelekt człowieka

5 Intelekt człowieka Niekiedy aktualnie coś poznajemy intelektualnie, a niekiedy nie, skoro człowiek może poznawać intelektualnie musi posiadać intelekt możnościowy (intellectus possibilis) Przedmioty poznania intelektualnego nie istnieją od zawsze w intelekcie możnościowym człowieka poza duszą jako niematerialne i aktualnie poznawalne są dla człowieka poznawalne w możności, a nie w akcie. Nie możemy więc intelektem możnościowym bezpośrednio zobaczyć tych przedmiotów, dlatego potrzebny jest intelekt czynny (intellectus agens), który wyabstrahuje je z danych zmysłowych.

6 Intelekt anioła intelekt anioła zawsze aktualnie poznaje intelektualnie, (nie ma, że raz poznaje, a raz nie). u aniołów nie ma podziału na intelekt czynny i możnościowy, jest jedna władza - intelekt

7 Treści poznawcze człowieka intelekt człowieka czerpie intelektualne postaci albo formy poznawcze (species intelligibilis) z materii - nie jest pełen tych form z natury, ale stopniowo się nimi napełnia (completur in eis successive) Ponieważ forma człowieka jest formą w materii, z rzeczy materialnych musi on czerpać treści poznania intelektualnego, a to nie może dokonać się jednorazowo, lecz przebiega stopniowo i po kolei.

8 Treści poznawcze anioła Ponieważ forma anioła nie jest formą w materii, ruch, któremu podlegają nie musi być ciągły, dlatego nie ma potrzeby stopniowego nabywania form poznawczych. Aniołowie nie mają ciał, nie mogą więc czerpać treści poznawczych przez abstrakcję z rzeczy zmysłowych. Dlatego nie brak im jakichkolwiek form poznawczych tych rzeczy, które mogą poznać zgodnie ze swoją naturą. Doskonałość ich poznania wymaga, aby zostały one dane im wraz z naturą, w momencie ich stworzenia. Ich intelekt jest naturalnie wypełniony treściami poznawczymi (potentia intellectiva... naturaliter completa est per species intelligibiles)

9 Treści poznawcze aniołów i Boga w intelekcie anioła formy poznawcze nie istnieją doskonale tak, jak w istocie Boga - jako przyczyny wzorcze rzeczy stworzonych. W aniołach zaś podobizny rzeczy, nie istnieją jako przyczyny wzorcze, ale są one w pozycji skutku w stosunku do form istoty Bożej.

10 Jak aniołowie poznają to, co intelektualne anioł poznaje siebie - ma w intelekcie wszystkie postaci intelektualne, a więc także swoją własną postać, zatem poznaje siebie dużo doskonalej niż człowiek z tego samego względu anioł może poznawać także innych aniołów. poznaje Boga, ale nie przez Jego istotę, tylko przez Jego postać, która została im dana w naturze. Poznają Go także jednocześnie przez samą swoją naturę, która ze wszystkich stworzeń jest najbardziej podobna do Boga.

11 Aniołowie poznają byty materialne To co w rzeczach mniej doskonałych występuje na sposób bardziej zawężony, (deifniter), w przypadku bytów doskonalszych występuje w stopniu obfitszym (eminenter) poznanie aniołów musi być więc doskonalsze od ludzkiego nie będzie doskonalsze, jeżeli anioł nie będzie poznawał rzeczy szczegółowych Niedoskonałość poznania ludzkiego polega na tym, że ma odpowiednie władze do poznawania odpowiednich przedmiotów poznania, stąd każda władza zarówno zmysłowa jak i intelektualna właśnie dlatego jest niedoskonała, ponieważ poznaje tylko pewien zakres i do niego jest ograniczona. intelekt anielski poznaje rzeczy szczegółowe jako wypełnione treścią - także zawierającą w sobie informację szczegółową.

12 Czy aniołowie znają ludzkie myśli to, co jest w sercu człowieka (to, co jest w skrytości serca - cogitatio cordis) może być poznane z zewnętrznych przejawów, to potrafi nawet człowiek. anioł poznaje tak ludzkie myśli, ale w sposób o wiele doskonalszy niż człowiek to co jest w sercu może być poznawane samo w sobie tak może poznawać myśli tylko Bóg

13 Jak przebiega poznanie anielskie Poznanie anioła nie może być w możności w tym sensie, że anioł nabywa jakiejś wiedzy (przed chwilą nie wiedział i już wie), ale tylko w tym sensie, że raz myśli o tym, a potem o czym innym. anioł nie poznaje poprzez rozumowanie w poznaniu naturalnym aniołów nie ma fałszu