W projektowanej ustawie położono szczególny nacisk na rozwój profilaktyki, jako skutecznej formy pomocy w sytuacjach, gdy w rodzinie nie występuje

Transkrypt

1 UZASADNIENIE Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493), po kilku latach funkcjonowania, wymaga zmian w celu bardziej skutecznej walki ze zjawiskiem przemocy w rodzinie. W projektowanej regulacji dokonano zmian ukierunkowanych na: - rozwój profilaktyki jako formy działań zapobiegających zjawisku przemocy w rodzinie, - zmianę świadomości społeczeństwa, - skuteczną ochronę ofiar przemocy w tym w szczególności dzieci, - stworzenie mechanizmów ułatwiających izolację sprawców od ofiar, - zmianę postaw sprawców poprzez uczestnictwo w programach korekcyjno edukacyjnych. W przedkładanym dokumencie projektuje się rozszerzenie definicji przemocy w rodzinie o przemoc ekonomiczną. Rozbudowanie definicji przemocy w rodzinie służy ujednoliceniu i doprecyzowaniu charakterystyki zjawiska przemocy w rodzinie. Dotychczasowa definicja nie uwzględnia zachowań określanych mianem przemoc ekonomiczna, co w praktyce powoduje, iż ta kategoria zachowań, nie mieszcząc się w opisie zjawiska, nie jest traktowana i określana jako przemoc w rodzinie. Ponadto projektuje się rozszerzenie form udzielanej pomocy ofierze przemocy w rodzinie o możliwość bezpłatnego badania lekarskiego dla ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała oraz wydanie zaświadczenia lekarskiego w tym przedmiocie. Wprowadzenie tego przepisu da możliwość uzyskania bezpłatnego zaświadczenia lekarskiego otrzymanego np. od lekarza pierwszego kontaktu, lekarza, który pełni ostry dyżur, bądź też karty informacyjnej ze szpitala. W chwili obecnej obdukcję bezpłatną wykonuje się na wniosek prokuratora. Stwarza to często utrudnienia, wtedy gdy należy działać natychmiast. Poza tym, ważnym jest, aby uświadomić ofiarom przemocy, że każde zaświadczenie lekarskie dla ustalenia przyczyn i rozmiarów uszkodzeń ciała jest dla sądu jednakowo ważne jako materiał dowodowy w sprawie. Ponadto, projektuje się rozszerzenie upoważnienia ustawowego dotyczącego standardów usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie o określenie kwalifikacji osób tam zatrudnionych, a także osób, które prowadzą oddziaływania korekcyjno edukacyjne. W obecnie obowiązującym rozporządzeniu wymienione są usługi terapeutyczno wspomagające jakie świadczone mają być w specjalistycznych ośrodkach wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie i są to między innymi: usługi medyczne, psychologiczne, prawne, terapeutyczne. Nie określono jednak kwalifikacji osób, które te usługi mają świadczyć. Ponadto nie jest uregulowana kwestia dotycząca specjalistów mogących prowadzić programy korekcyjno edukacyjne dla osób stosujących przemoc. W projektowanej regulacji należy to uzupełnić i stworzyć warunki ustawowe do zmiany rozporządzenia.

2 W projektowanej ustawie położono szczególny nacisk na rozwój profilaktyki, jako skutecznej formy pomocy w sytuacjach, gdy w rodzinie nie występuje jeszcze zjawisko przemocy, ale może być tym zjawiskiem zagrożona. Dlatego też projektuje się: - konieczność opracowania i realizacji gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, co w konsekwencji da możliwość aplikowania o dodatkowe środki finansowe w oparciu o program osłonowy, - obowiązek tworzenia zespołów interdyscyplinarnych jako wskazanie do wspólnych działań przedstawicieli służb zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. W projekcie opisane zostały zadania zespołów interdyscyplinarnych, ich skład oraz zasady działania. System profilaktyki został uregulowany poprzez rozszerzenie zadań własnych województwa samorządowego. W obecnym stanie prawnym samorządy wojewódzkie mają za zadanie realizować przepisy prawa dotyczące inspirowania i promowania nowych rozwiązań oraz szkolenia kadry. Nie uregulowano natomiast kwestii związanych z zapobieganiem zjawisku. Dlatego też projektuje się: możliwość opracowania i realizacji regionalnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, co w konsekwencji da możliwość aplikowania o dodatkowe środki finansowe w oparciu o program osłonowy. Zadania kontrolne wojewody zostały rozszerzone o konieczność nadzoru nad realizacją zadań samorządu gminnego, powiatowego i województwa, w tym nad jakością usług, dla których minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określił standardy, a także nad zgodnością zatrudnienia pracowników z wymaganymi kwalifikacjami. Zmiana ta ma na celu wzmocnienie zadań wojewody, który obok monitorowania zjawiska przemocy, będzie miał możliwość kontrolowania działań na wszystkich szczeblach administracji samorządowej. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w projektowanej regulacji, otrzymał zadania dotyczące: - opracowywania i finansowania programów osłonowych z obszaru przeciwdziałania przemocy w rodzinie, a także - finansowego wspierania programów z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego lub organizacje pozarządowe. Zmiana ta stworzy warunki prawne dla wspierania administracji samorządowej i organizacji pozarządowych w ich działaniach w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Projektuje się rozszerzenie stosowania procedury Niebieskiej Karty na innych niż obecnie przedstawicieli służb zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie, m.in. na przedstawicieli ochrony zdrowia i oświaty. Ponadto, w projektowanej regulacji dokonano zmiany terminu przekazania do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie z 30 czerwca na 30 września każdego roku. W obecnym stanie prawnym obowiązek taki ciąży na Ministrze Pracy i Polityki Społecznej do 30 czerwca każdego roku.

3 Sprawozdanie z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie jest składową informacji zbieranych za pośrednictwem wojewodów ze wszystkich jednostek samorządowych każdego szczebla, z Ministerstw: Sprawiedliwości, Spraw Wewnętrznych i Administracji, Zdrowia, Edukacji Narodowej, Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz z Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Wojewodowie na czas sprawozdawczości z Krajowego Programu mają do wykonania całą roczną sprawozdawczość z różnych obszarów np. z pomocy społecznej czy świadczeń rodzinnych. Taki natłok pracy wpływa na jakość i powoduje brak możliwości zachowania wyznaczonych terminów. Ponadto dokument ten wymaga uzgodnień międzyresortowych, co znacznie opóźnia przekazanie go do Sejmu. W ustawie wprowadza się przepis, aby właściwie przeszkoleni pracownicy socjalni mogli mieć możliwość natychmiastowego zabrania dziecka z domu, w którym w wyniku przemocy zagrożone jest jego życie lub zdrowie. Równocześnie umożliwiono pracownikowi socjalnemu zwrócenie się o pomoc do Policji w wykonywaniu swojego uprawnienia. Zmiany ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie wymagają również zmian kodeksowych, które dotyczą: - dzieci ofiar przemocy w rodzinie oraz - osób stosujących przemoc. W Kodeksie karnym projektuje się dokonanie zmiany art. 72, która umożliwi nałożenie na sprawcę przemocy w rodzinie obowiązku uczestniczenia w programach korekcyjno edukacyjnych bez konieczności uzyskania jego zgody. Ponadto, zmienia się również art i 5 k.k. poprzez wyłączenie z grupy przestępstw polegających na lekkim lub średnim uszczerbkom na zdrowiu ściganych z oskarżenia prywatnego przestępstw popełnionych na rzecz osoby najbliższej. Oznacza to, iż w przypadku lekkiego i średniego uszkodzenia ciała trwającego nie dłużej niż 7 dni dokonanego przez osobę najbliższą ściganie nastąpi z urzędu. Jeżeli czyn popełniono nieumyślnie, ściganie następuje na wniosek osoby pokrzywdzonej. Zmiany do Kodeksu postępowania karnego wprowadzają przepisy, które poszerzają katalog środków zapobiegawczych w formie nakazu powstrzymywania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób oraz nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym oraz określają zasady ich stosowania. Uregulowania zawarte w art. 275 a Kodeksu postępowania karnego mają umożliwić izolację pokrzywdzonego od sprawcy, m.in. poprzez umieszczenie go w placówkach zapewniających miejsca noclegowe. W obecnym stanie prawnym nie wskazano sposobu izolowania sprawców od ofiar i sądy często podnoszą, że nawet gdyby takie orzeczenie zostało wydane, to i tak nie wiadomo gdzie miałby się sprawca znaleźć. Wprowadzając powyższy przepis wskazujemy miejsca: będą to np. schroniska dla bezdomnych lub też inne ośrodki wsparcia posiadające miejsca noclegowe. Takie rozwiązanie powinno usprawnić system i pozwolić na zabieranie sprawcy, a nie ofiary z dziećmi z ich domu. Wprawdzie w chwili obecnej są uregulowania prawne dotyczące eksmisji procedura trwa jednak zbyt długo i często jest mało skuteczna. W Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym projektuje się zmiany zakazujące stosowania form karcenia naruszających godność dziecka czyli stosowania kar fizycznych, zadawania

4 cierpień psychicznych i innych form poniżania dziecka, a także uregulowania na podstawie których sąd opiekuńczy będzie mógł zawiesić władzę rodzicielską w stosunku do oskarżonego o przemoc w rodzinie. Projekt wprowadza również zmiany do ustawy o Policji, celem umożliwienia pracownikom socjalnym wykonującym zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie zwrócenia się o pomoc do Policji, między innymi przy odbiorze dziecka od rodziców, na czas trwania zagrożenia dla życia lub zdrowia dziecka. OCENA SKUTKÓW REGULACJI 1. Podmioty objęte projektowaną regulacją: Regulacje zawarte w projekcie rozporządzenia dotyczyć będą: ofiar przemocy w rodzinie, sprawców przemocy w rodzinie, świadków przemocy w rodzinie, samorządów gminnych, samorządów powiatowych, samorządów wojewódzkich, wojewodów, organów administracji rządowej, Prokuratora Generalnego, Policji. 2. Wpływ projektowanej regulacji na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego: Projektowana regulacja spowoduje skutki finansowe dla budżetu państwa, wynikające z konieczności dofinansowania samorządów gminnych i wojewódzkich w ramach projektowanego programu osłonowego, którego opracowanie przewidywane jest na rok 2009 podczas dokonywania zmian w Krajowym Programie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Wysokość tych środków będzie kształtowała się na poziomie 3 mln zł rocznie. Projektowana regulacja nie spowoduje natomiast skutków finansowych dla budżetów jednostek samorządu terytorialnego. 3. Wpływ projektowanej regulacji na rynek pracy Wprowadzenie w życie przedmiotowej ustawy nie wpłynie na rynek pracy. 4. Wpływ projektowanej regulacji na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw Nie przewiduje się wpływu aktu na konkurencyjność zewnętrzną i wewnętrzną gospodarki, w tym na przedsiębiorczość.

5 5. Wpływ projektowanej regulacji na sytuację i rozwój regionalny. Nie przewiduje się wpływu aktu na sytuację i rozwój regionalny. 6. Zakres konsultacji Projekt ustawy będzie przedmiotem uzgodnień międzyresortowych i z partnerami społecznymi. Projekt ustawy zostanie również skierowany do opinii Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. 7. Zainteresowanie pracami nad projektem ustawy. Projekt ustawy z chwilą przekazania tego projektu do uzgodnień międzyresortowych i z partnerami społecznymi zostanie udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej. Nie zostały wniesione zgłoszenia zainteresowania tym projektem w trybie ustawy z dnia 7 lipca 2005r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa ( Dz.U. Nr 169, poz. 1414). 8. Zgodność z prawem Unii Europejskiej Projektowana regulacja jest zgodna z prawem Unii Europejskiej. Projekt nie podlega notyfikacji w rozumieniu przepisów dotyczących notyfikacji norm i aktów prawnych.