Rozdział 28. Wybuch wielkiej wojny

Transkrypt

1 Rozdział 28. Wybuch wielkiej wojny Cele lekcji Wymagania ogólne I. Chronologia historyczna Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie; ustala związki poprzedzania i następstwa; dostrzega zmiany w życiu społecznym oraz ciągłość w rozwoju kulturowym i cywilizacyjnym. II. Analiza i interpretacja historyczna Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski; dostrzega w narracji historycznej warstwę informacyjną i wyjaśniającą; wyjaśnia związki przyczynowo-skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych; wyjaśnia znaczenie poznawania przeszłości dla rozumienia świata współczesnego. III. Tworzenie narracji historycznej Uczeń tworzy narrację historyczną, integrując informacje pozyskane z różnych źródeł; przedstawia argumenty uzasadniające własne stanowisko. Wymagania szczegółowe 1 Po zakończonych zajęciach uczeń: zna daty: ok. 1882, 28 VI 1914, , 1915, II XII 1916, VI 1916, VI XI 1916, II 1917, zna postacie: Franciszka Ferdynanda, Aleksieja Brusiłowa, zna cele wojenne najważniejszych państw biorących udział w I wojnie światowej, rozumie pojęcia: zbrojny pokój, Trójprzymierze (państwa centralne), Trójporozumienie (ententa), wyścig zbrojeń, ultimatum, wielka wojna, orędzie, plan Schlieffena, cud nad Marną, wojna pozycyjna, ofensywa Brusiłowa, nieograniczona wojna podwodna, rozumie znaczenie określenia wrzenie w bałkańskim kotle, rozumie złożoność przyczyn, które doprowadziły do wybuchu I wojny światowej, wymienia główne przyczyny narastania konfliktów pomiędzy mocarstwami europejskimi na przełomie XIX i XX w. oraz umiejscawia je na politycznej mapie świata i Europy, przedstawia okoliczności, w których doszło do wybuchu I wojny światowej, wymienia najważniejsze państwa tworzące sojusze Trójprzymierza i Trójporozumienia, charakteryzuje specyfikę działań wojennych, ze szczególnym uwzględnieniem nowych środków technicznych, omawia przebieg działań zbrojnych na frontach zachodnim i wschodnim, wskazuje na mapie najważniejsze wydarzenia związane z przebiegiem wojny, ocenia postawę społeczeństw państw europejskich wobec wybuchu I wojny światowej, argumentuje w dyskusji na temat tego, kto był odpowiedzialny za wybuch wielkiej wojny, podaje cele rozpoczęcia przez Niemcy nieograniczonej wojny podwodnej. 1 W niniejszym scenariuszu w wymaganiach szczegółowych kursywą oznaczono treści nieobowiązkowe. 1

2 Środki dydaktyczne multipodręcznik dla klasy III gimnazjum (s oraz s ) kartkówka do rozdziału 28. Wybuch wielkiej wojny mapa polityczna Europy po 1870 r. Metody i techniki nauczania praca z mapą praca pod kierunkiem praca z ilustracją wykład praca z tekstem źródłowym pokaz dyskusja Formy zajęć praca zbiorowa praca w grupach praca indywidualna Czas zajęć 2 godziny lekcyjne Struktura i opis lekcji I. Wprowadzenie Podajemy temat i cele lekcji. Klikając w oś czasu (multipodręcznik, s. 234), powiększamy ją i prosimy wybraną osobę o usytuowanie w czasie wydarzeń, które będą tematem zajęć. T. Małkowski, J. Rześniowiecki, Historia III. Multipodręcznik dla klasy III gimnazjum, s. 234 W ramach wstępu do zajęć informujemy uczniów, że będą oni analizować dwie polityczne mapy Europy. 2

3 Otwieramy multipodręcznik na rozdziale 13. Europa Świętego Przymierza. Prosimy uczniów, aby przeanalizowali znajdującą się tam mapę Europa w 1815 roku (multipodręcznik, s. 109). T. Małkowski, J. Rześniowiecki, Historia III. Multipodręcznik dla klasy III gimnazjum, s. 109 Następnie wieszamy mapę ścienną Europy po 1870 r. Polecamy uczniom porównać kształt granic politycznych na kontynencie i wskazać te zmiany, które podważyły porządek ustalony na kongresie wiedeńskim. II. Rozwinięcie Uczniowie zapoznają się z treścią podrozdziału Zbrojny pokój (multipodręcznik, s ), aby ustalić, jaki wpływ na sytuację polityczną w Europie miały zmiany granic. W tym, zwijamy tekst. czasie powiększamy pierwszy akapit podrozdziału i korzystając z ikony (wpisywanie tekstu) zapisujemy pojęcie: ZBROJNY PONastępnie za pomocą ikony KÓJ. Zadaniem uczniów będzie zidentyfikowanie zjawiska i wymienienie jego przejawów. Odpowiedzi uczniów zapisujemy obok pojęcia. Możemy je też wzbogacić analizą ilustracji znajdujących się w tym podrozdziale. T. Małkowski, J. Rześniowiecki, Historia III. Multipodręcznik dla klasy III gimnazjum, s

4 Korzystając z ikony (pytania do map), powiększamy mapę (multipodręcznik, s. 240) i polecamy uczniom wykonać polecenia 1 i 2 (polecenia do mapy zmieniają się po kliknięciu ikony ). T. Małkowski, J. Rześniowiecki, Historia III. Multipodręcznik dla klasy III gimnazjum, s. 240 W krótkim wykładzie przedstawiamy okoliczności, w jakich doszło do wybuchu I wojny światowej. Następnie prosimy uczniów, aby zapoznali się z tekstami źródłowymi (multipodręcznik, s ) poruszającymi kwestię odpowiedzialności za rozpoczęcie konfliktu. Zachęcamy uczniów do przedstawienia argumentów na temat tego, kto był winien rozpętania wojny. Odpowiedzi uczniów konfrontujemy z opiniami wyrażanymi przez historyków. W celu omówienia postawy społeczeństw państw europejskich polecamy uczniom przeczytać tekst źródłowy i przyjrzeć się powiększonej ilustracji (multipodręcznik, s. 238). T. Małkowski, J. Rześniowiecki, Historia III. Multipodręcznik dla klasy III gimnazjum, s. 238 Następnie zadajemy pytania: Jaki stosunek do wojny mieli młodzi ludzie stojący pod Westminsterem oraz widoczni na ilustracji? O czym mógł świadczyć taki stosunek do wojny? 4

5 Po udzieleniu przez uczniów odpowiedzi wyjaśniamy przyczyny entuzjazmu, który ogarnął mieszkańców Europy. Prezentujemy także opinię na temat przebiegu i czasu trwania konfliktu wyrażaną w większości państw biorących udział w wojnie. W podsumowaniu tej części lekcji zwracamy uwagę, że rzeczywistość zweryfikowała te poglądy. Na tablicy zapisujemy pięć zagadnień: Cele wojenne uczestników konfliktu. Wydarzenia roku 1914 na froncie zachodnim. Wydarzenia lat na froncie zachodnim. Wydarzenia lat na froncie wschodnim. Charakter działań zbrojnych. Dzielimy uczniów na grupy. Każdej z nich przydzielamy jedno zagadnienie wraz z instrukcją. Grupa I Jesteście przywódcami państw biorących udział w wojnie. Sformułujcie cele wojenne, które zamierzacie osiągnąć w rozpoczętym właśnie konflikcie. Wykorzystajcie informacje z podrozdziału Zanim liście opadną z drzew (multipodręcznik, s. 238). Grupa II Jesteście korespondentami wojennymi wysłanymi na front zachodni. Przygotujcie raport, w którym zawrzecie informacje o przebiegu walk w 1914 r. Wykorzystajcie informacje z podrozdziału Zanim liście opadną z drzew oraz mapę (multipodręcznik, s i s. 241). Grupa III Jesteście żołnierzami walczącymi na froncie zachodnim. Napiszcie list do rodziny, w którym opiszecie przebieg działań zbrojnych w latach Wykorzystajcie informacje z podrozdziału Wojna na wyczerpanie oraz mapę (multipodręcznik, s ). Grupa IV Jesteście żołnierzami walczącymi na froncie wschodnim. Napiszcie list do rodziny, w którym opiszecie przebieg działań zbrojnych w latach Wykorzystajcie informacje z podrozdziału Wojna na wyczerpanie (multipodręcznik, s ). Grupa V Jesteście historykami przygotowującymi publikację na temat charakteru działań zbrojnych prowadzonych podczas I wojny światowej. Przygotujcie prezentację na ten temat. Wykorzystajcie informacje z podrozdziałów Wojna na wyczerpanie i Wojna światowa (multipodręcznik, s ). Po upływie wyznaczonego czasu przedstawiciele grup prezentują wyniki prac zespołów. Po zakończeniu prezentacji przez grupę III i IV, korzystając z ikony (pytania do map), powiększamy dwie mapy i prosimy o wykonanie poleceń 3 i 4 pod mapą Europa w 1916 roku (multipodręcznik, s. 240) oraz poleceń 1 5 pod mapą Front zachodni w latach (multipodręcznik, s. 241). III. Zakończenie Inicjujemy dyskusję wokół pytania: Dlaczego konflikt, który wybuchł w 1914 roku, nazwano wielką wojną? Metody kontroli Rozdajemy uczniom kartkówki i polecamy wykonać znajdujące się tam zadania. Następnie sprawdzamy poprawność ich wykonania, prosząc wybrane osoby o podanie odpowiedzi. 5