Zmiany w postępowaniu egzekucyjnym po 8 września 2016 r. Co się zmieniło w prawach i obowiązkach dłużnika, wierzyciela oraz komornika

Transkrypt

1 Zmiany w postępowaniu egzekucyjnym po 8 września 2016 r. Co się zmieniło w prawach i obowiązkach dłużnika, wierzyciela oraz komornika

2

3 Zmiany w postępowaniu egzekucyjnym po 8 września 2016 r. Co się zmieniło w prawach i obowiązkach dłużnika, wierzyciela oraz komornika u ustawa z 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny, ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (wyciąg) oraz poradnik: Sprawdź, jak skutecznie dochodzić zapłaty od dłużnika

4 Zmiany w postępowaniu egzekucyjnym po 8 września 2016 r. Zobacz nasze fachowe cok@wip.pl FABRYKAWIEDZY.com WIEDZAIPRAKTYKA

5 Spis treści Spis treści Wstęp... 5 Przyczyny zmian legislacyjnych... 7 Podstawowe zmiany... 8 Zawężenie kręgu podmiotów uprawnionych do nabycia... 8 Definicja rolnika indywidualnego... 9 Obowiązek prowadzenia gospodarstwa rolnego... 9 Rozszerzenie uprawnień prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych Prawo pierwokupu nieruchomości Nieważność czynności prawnej Wstrzymanie sprzedaży nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa Wyłączenie spod stosowania nowych przepisów Podsumowanie Ustawa z 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny, ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (wyciąg) Sprawdź, jak skutecznie dochodzić zapłaty od dłużnika

6

7 Wstęp Wstęp Dnia 8 września 2016 r. weszła w życie znaczna część przepisów nowelizacji prawa cywilnego z 10 lipca 2015 r. Wśród zmienianych ustaw znaczna część zmian objęła postępowanie cywilne, w tym również postępowanie egzekucyjne uregulowane w Kodeksie postępowania cywilnego (dalej jako kpc). Zasadniczym zamiarem i intencją ustawodawcy było przyspieszenie postępowania i dostosowanie go do zmieniających się realiów życia codziennego. Z pewnością wpływ na niektóre z regulacji miały odnotowane nieprawidłowości w dotychczasowej procedurze, które nie przeciwdziałały w dostatecznym stopniu nadużyciom, w tym dokonywanym przez strony postępowania egzekucyjnego (czyli wierzycieli i dłużników), jak i samych komorników. Wprowadzone zmiany mają również na celu zwiększenie skuteczności egzekucji, między innymi poprzez nałożenie dodatkowej odpowiedzialności na dłużników. Ważne jest także ograniczenie kompetencji i roli sądów w postępowaniu, co zapewne pozytywnie wpłynie na szybkość postępowania. Jak wskazano wprost w projekcie ustawy nowelizującej, projektowane regulacje służą przyspieszeniu postępowań sądowych przez ograniczenie kognicji sądów, rozszerzenie kompetencji referendarzy sądowych i komorników sądowych, uproszczenie niektórych czynności procesowych oraz zmodyfikowanie tych instytucji, które są wykorzystywane przez uczestników postępowań w celu przedłużania postępowań sądowych. Celem projektowanych regulacji jest również zwiększenie efektywności egzekucji. W niniejszym opracowaniu przedstawiamy Państwu najważniejsze ze zmian wprowadzonych w postępowaniu egzekucyjnym, które weszły w życie 8 września 2016 r. Warto się z nimi zapoznać, aby odnaleźć się w zmienionym postępowaniu egzekucyjnym, zarówno po stronie wierzyciela, jak i dłużnika. Niektóre z obowiązków zostały również nałożone na podmioty jedynie pośrednio związane z egzekucją, jak na przykład pracodawców czy banki. 5

8

9 Zmiany związane z wszczęciem egzekucji Zmiany związane z wszczęciem egzekucji Aby komornik mógł wszcząć egzekucję, to oprócz wniosku o wszczęcie egzekucji, musi otrzymać również tytuł wykonawczy. W tym zakresie od 8 września 2016 r. zaszły pewne zmiany, które omawiamy poniżej. Co więcej, komornikom przybył nowy obowiązek, mianowicie wezwanie dłużnika do wyjawienia majątku. Ważne jest także to, że obecnie dłużnik musi złożyć komornikowi wykaz majątku; jeśli poda fałszywe dane dotyczące tego majątku grozi mu kara. Nadanie klauzuli wykonalności Do wszczęcia egzekucji konieczne jest dysponowanie tytułem wykonawczym, czyli na przykład prawomocnym wyrokiem z nadaną klauzulą wykonalności. Nadawanie klauzuli wykonalności tytułom egzekucyjnym zasadniczo następuje na wniosek wierzyciela, jednak kpc reguluje szczególne przypadki nadawania jej z urzędu. Do tej pory klauzulę z urzędu nadawał sąd w sprawach, w których postępowanie zostało lub mogło być wszczęte z urzędu. Na mocy omawianej nowelizacji krąg szczególnych przypadków nadawania klauzuli z urzędu poszerzono o przypadki nadania klauzuli wykonalności: grzywnom lub karom pieniężnym orzeczonym w postępowaniu cywilnym lub kosztom sądowym w sprawach cywilnych przysługujących Skarbowi Państwa. Nie zawsze trzeba wskazać sposób przeprowadzenia egzekucji Praktyczną zmianą jest zniesienie obowiązku wskazywania we wniosku o wszczęcie egzekucji sposobu jej przeprowadzenia (art kpc). Do 8 września 2016 r. podobna regulacja obowiązywała przy wszczynaniu postępowania egzekucyjnego dotyczącego alimentów. Dotychczas, aby wszcząć egzekucję (poza szczególnymi przypadkami wszczynania jej z urzędu przez sąd), wierzyciel musiał we wniosku o wszczęcie 7

10 Zmiany w postępowaniu egzekucyjnym po 8 września 2016 r. egzekucji lub żądaniu o przeprowadzenie egzekucji z urzędu wskazać: świadczenie, które ma być spełnione, załączając tytuł wykonawczy (czyli np. zobowiązanie do zapłaty zł, wraz z wyrokiem sądu opatrzonym klauzulą wykonalności), a także sposób przeprowadzenia tej egzekucji (czyli np. poprzez egzekucję z rachunku bankowego, ruchomości poprzez ich zajęcie i sprzedaż, zajęcie wynagrodzenia za pracę czy egzekucję z nieruchomości należącej do dłużnika). Obecnie obowiązek wskazywania sposobu i przedmiotu egzekucji obowiązuje tylko w odniesieniu do egzekucji z nieruchomości. Zazwyczaj jednak konieczność i możliwość sięgnięcia po egzekucję z nieruchomości pojawi się dopiero w toku postępowania, ponieważ egzekucja powinna być prowadzona w sposób najmniej dotkliwy dla dłużnika. Jak wskazali twórcy projektu ustawy w jego uzasadnieniu, w praktyce zdarza się, że komornikowi są znane składniki majątku dłużnika, ale z uwagi na zawartą we wniosku dyspozycję wierzyciela co do sposobu egzekucji nie może on skierować do nich egzekucji. Z drugiej strony wierzyciele nie ujmują wielu składników majątku dłużnika w swoich wnioskach egzekucyjnych głównie dlatego, że nie posiadają o nich wiedzy. W takich przypadkach dochodzi więc do wymiany korespondencji między organem egzekucyjnym a wierzycielem, w której komornik informuje inicjatora postępowania egzekucyjnego o konkretnym majątku dłużnika, pouczając go o konieczności wskazania adekwatnego sposobu egzekucji. Czynności te prowadzą do wydłużenia postępowania. Zmiana art. 797 kpc polega na tym, że wierzyciel we wniosku nie będzie musiał wskazywać sposobu egzekucji. Zgodnie z projektowanym art kpc wniosek wierzyciela będzie umożliwiał prowadzenie egzekucji według wszystkich możliwych sposobów, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości oraz tych składników majątkowych, do których stosuje się przepisy o egzekucji z nieruchomości. Egzekucja z nieruchomości to sposób czasochłonny oraz wiążący się ze znacznymi kosztami, dlatego też jego zastosowanie będzie wymagało 8

11 Zmiany związane z wszczęciem egzekucji wyraźnego wniosku wierzyciela. Wierzyciel będzie też uprawniony do tego, aby we wniosku wybrać jeden lub niektóre sposoby egzekucji, czyli ograniczyć dopuszczalne sposoby egzekucji. Takie ograniczenie wniosku będzie wiążące dla komornika. W razie dopuszczalności zastosowania dwóch lub więcej sposobów egzekucji komornik powinien zastosować najmniej uciążliwy dla dłużnika. Komornik musi wezwać do wyjawienia majątku Związana z powyższą zmianą jest również modyfikacja art. 801 kpc. Dotychczas na podstawie tego przepisu komornik miał jedynie możliwość wezwania dłużnika do złożenia wyjaśnień. Obecnie, jeżeli wierzyciel albo sąd zarządzający z urzędu przeprowadzenie egzekucji nie wskaże majątku pozwalającego na zaspokojenie świadczenia, komornik ma obowiązek wezwać dłużnika do złożenia wykazu majątku lub innych wyjaśnień niezbędnych do przeprowadzenia egzekucji. Przed 8 września 2016 r., jeżeli w wyniku dochodzenia komorniczego nie zostały ustalone dochody dłużnika ani jego majątek, to sąd, na wniosek komornika, nakazywał dłużnikowi ujawnienie majątku; obecnie procedura ta, poprzez pominięcie w niej sądu, została znacznie uproszczona i przyspieszona. Dłużnik zostanie ukarany za fałszywe oświadczenia Nowością jest także przepis zastrzegający, że dłużnik składa wykaz majątku przed komornikiem pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Na marginesie warto dodać, że za złożenie fałszywego oświadczenia zgodnie z art Kodeksu karnego grozi kara pozbawienia wolności do lat trzech. Natomiast jako środek przymusu wobec dłużnika komornik (a nie sąd) może nałożyć na niego grzywnę (jeśli uchylałby się od złożenia stosownego oświadczenia o stanie swojego majątku). Dopiero wtedy, gdy wykaz majątku i wyjaśnienia dłużnika nie pozwolą na ustalenie majątku wystarczającego do zaspokojenia świadczenia, wierzyciel będzie mógł wystąpić do komornika z wnioskiem o poszukiwanie majątku. Do tej pory wierzyciel 9