Filozofia, Pedagogika, Wykład I - Miejsce filozofii wśród innych nauk

Transkrypt

1 Filozofia, Pedagogika, Wykład I - Miejsce filozofii wśród innych nauk 10 października 2009

2 Plan wykładu Czym jest filozofia 1 Czym jest filozofia 2 Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady

3 Znaczenie nazwy filozofia Historyjka Pitagorasa: filozof nie uczestniczy w zawodach sportowych, nie dobija podczas nich żadnych targów, tylko obserwuje, starając się poznać istotę tego, co się wokół niego dzieje. Etymologiczne wyjaśnienie nazwy filozofia : Miłość mądrości - każdy rodzaj wiedzy teoretycznej określano mianem filozofii

4 Trudności z określeniem przedmiotu filozofii Trudności ze zdefiniowaniem zakresu badań filozoficznych (tak jak i wielu innych dyscyplin naukowych) wynikają ze: zmienności dominującej problematyki na przestrzeni wielu wieków

5 Trudności z określeniem przedmiotu filozofii Trudności ze zdefiniowaniem zakresu badań filozoficznych (tak jak i wielu innych dyscyplin naukowych) wynikają ze: zmienności dominującej problematyki na przestrzeni wielu wieków szerokiego zakresu podejmowanej problematyki w poszczególnych dyscyplinach filozoficznych

6 Trudności z określeniem przedmiotu filozofii Trudności ze zdefiniowaniem zakresu badań filozoficznych (tak jak i wielu innych dyscyplin naukowych) wynikają ze: zmienności dominującej problematyki na przestrzeni wielu wieków szerokiego zakresu podejmowanej problematyki w poszczególnych dyscyplinach filozoficznych zmienności zakresu przedmiotu badań filozoficznych (na przykład w związku z wyodrębnianiem się nauk szczegółowych z filozofii)

7 Cechy szczególne wiedzy filozoficznej Wiedza bezinteresowna - czysto teoretyczna. Wiedza zdobyta dzięki rozumowaniu a nie doświadczeniu empirycznemu. Wiedza obejmująca całość rzeczywistości, badająca naturę bądź istotę rzeczy

8 Wiedza czysto teoretyczna Dlaczego poznanie teoretyczne ma większą wartość niż wiedza praktyczna? naturalna wyższość ducha nad ciałem (a wiedza teoretyczna jest najwyższym celem życia duchowego)

9 Wiedza czysto teoretyczna Dlaczego poznanie teoretyczne ma większą wartość niż wiedza praktyczna? naturalna wyższość ducha nad ciałem (a wiedza teoretyczna jest najwyższym celem życia duchowego) życie czynne, praktyczne jest pozbawione swego rodzaju świętości : wiedza teoretyczna ma wymiar boski

10 Wiedza czysto teoretyczna Dlaczego poznanie teoretyczne ma większą wartość niż wiedza praktyczna? naturalna wyższość ducha nad ciałem (a wiedza teoretyczna jest najwyższym celem życia duchowego) życie czynne, praktyczne jest pozbawione swego rodzaju świętości : wiedza teoretyczna ma wymiar boski wiedza praktyczna musi być oparta na wiedzy teoretycznej

11 Metoda badań Czym jest filozofia Dlaczego doświadczenie empiryczne nie może być podstawą prawdziwej wiedzy? czymś innym jest to, co widzimy, a to jakie rzeczy są naprawdę

12 Metoda badań Czym jest filozofia Dlaczego doświadczenie empiryczne nie może być podstawą prawdziwej wiedzy? czymś innym jest to, co widzimy, a to jakie rzeczy są naprawdę na podstawie doświadczenia empirycznego nie możemy określić jaka jest istota rzeczy, cel ich istnienia, praprzyczyna itp.

13 Metoda badań Czym jest filozofia Dlaczego doświadczenie empiryczne nie może być podstawą prawdziwej wiedzy? czymś innym jest to, co widzimy, a to jakie rzeczy są naprawdę na podstawie doświadczenia empirycznego nie możemy określić jaka jest istota rzeczy, cel ich istnienia, praprzyczyna itp. doświadczenie może co najwyżej być podstawą wiedzy na temat rzeczy materialnych, zmiennych

14 Metoda badań Czym jest filozofia Dlaczego doświadczenie empiryczne nie może być podstawą prawdziwej wiedzy? czymś innym jest to, co widzimy, a to jakie rzeczy są naprawdę na podstawie doświadczenia empirycznego nie możemy określić jaka jest istota rzeczy, cel ich istnienia, praprzyczyna itp. doświadczenie może co najwyżej być podstawą wiedzy na temat rzeczy materialnych, zmiennych zmysły są omylne - rozum z zasady nie jest omylny

15 Metoda badań Czym jest filozofia Deklarowana racjonalności filozofii odróżnia filozofię także od mitycznych i religijnych sposobów wyjaśniania świata, w których dominuje obrazowo metaforyczne przedstawianie przyczyn zjawisk.

16 Przedmiot filozofii Czym jest filozofia przedmiotem filozofii jest świat jako całość: przyczyna, struktura, ostateczne fundamenty, natura zjawisk, cel itp.

17 Przedmiot filozofii Czym jest filozofia przedmiotem filozofii jest świat jako całość: przyczyna, struktura, ostateczne fundamenty, natura zjawisk, cel itp. pytania szczegółowe pojawiają się w kontekście pytań natury ogólnej

18 Przedmiot filozofii Czym jest filozofia przedmiotem filozofii jest świat jako całość: przyczyna, struktura, ostateczne fundamenty, natura zjawisk, cel itp. pytania szczegółowe pojawiają się w kontekście pytań natury ogólnej gdy w jakiejś dziedzinie zaczynają dominować kwestie szczegółowe, oznacza to zazwyczaj emancypację nowej nauki szczegółowej

19 Przykłady innych definicji August Comte - program filozofii pozytywnej: zadaniem filozofii jest uporządkowanie dziedziny nauk szczegółowych. Filozofia ma być dyscypliną wyjaśniającą związki między poszczególnymi kategoriami zjawisk badanymi w naukach i nie zajmuje się już badaniem istoty rzeczy, przyczyn celowych itp.

20 Przykłady innych definicji Ludwig Wittgenstein: Filozofia jest walką z opętaniem naszego umysłu przez środki naszego języka (L. Wittgenstein, Dociekania filozoficzne, frg. 109)

21 Przykłady innych definicji Bertrand Russell: (...) filozofia jest próbą rozstrzygania ostatecznych pytań, tyle że nie w sposób niedbały i dogmatyczny, tak jak to czynimy w życiu codziennym, a nawet w naukach przyrodniczych, lecz krytycznie, po rozważeniu wszystkiego, co pytania takie gmatwa, i po uprzytomnieniu sobie wszelkich niejasności i całego zamętu, jakie leżą u podstaw naszych zwykłych idei.

22 Która definicja obowiązuje? Przedmiot badań filozoficznych definiują implicite przykłady problemów uznawanych za filozoficzne, z którymi będziemy zapoznawać się w trakcie zajęć.

23 Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady 1 Historia każdej naukowej dyscypliny szczegółowej sięga filozofii.

24 Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady 1 Historia każdej naukowej dyscypliny szczegółowej sięga filozofii. 2 Wiele dokonań naukowych ma bezpośrednie źródło w problemach natury filozoficznej Przykład: idea rachunku infinityzemalnego Leibniza powstała w wyniku rozstrzygnięć natury ontologicznej

25 Fizyka a filozofia Czym jest filozofia Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady Fizyka przed zwrotem nowożytnym - paradygmat fizyki Arystotelesowskiej (filozofii przyrody)

26 Fizyka a filozofia Czym jest filozofia Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady Fizyka przed zwrotem nowożytnym - paradygmat fizyki Arystotelesowskiej (filozofii przyrody) Galileusz i fizyka nowożytna: wypracowanie własnej metody

27 Językoznawstwo a filozofia Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady Metody badań językoznawczych przed wydaniem Kursu językoznawstwa ogólnego Ferdinanda de Saussure a. Prymat językoznawstwa genetycznego.

28 Językoznawstwo a filozofia Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady Metody badań językoznawczych przed wydaniem Kursu językoznawstwa ogólnego Ferdinanda de Saussure a. Prymat językoznawstwa genetycznego. Specyficzny aparat pojęciowy i metoda badań zaproponowana przez de Saussure a.