Cykl Metona. Liceum Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 1
|
|
- Halina Kasprzak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Liceum Klasy I III Doświadczenie konkursowe nr 1 Rok 2017
2 1. Wstęp teoretyczny Od czasów prehistorycznych życie człowieka regulują trzy regularnie powtarzające się cykle astronomiczne. Pierwszy z nich to cykl dzienny w przybliżeniu czas od jednego do drugiego wschodu Słońca. Choć w przeszłości cykl ten był bardziej istotny niż w obecnym zelektryfikowanym świecie, to nawet dzisiaj trudno byłoby nam wyobrazić sobie sytuację, w której doba nie stanowi podstawowej jednostki czasu. Drugim cyklem jest cykl roczny, czyli okres upływający pomiędzy jedną a drugą równonocą wiosenną (dniem w roku, w którym dzień i noc trwają po 12 godzin, a następnie dzień staje się dłuższy od nocy) lub przesileniem zimowym (dniem w roku, w którym noc jest najdłuższa, a dzień najkrótszy). Ze względu na to, że aktywność przyrody zależy od pór roku, cykl ten ma kluczowe znaczenie dla cywilizacji ludzkiej, w szczególności dla rolnictwa. W dawnych czasach wyznaczenie dokładnego momentu równonocy czy przesilenia nie było jednak sprawą prostą. W związku z tym, dużego znaczenia w regulowaniu życia człowieka nabrał trzeci cykl, związany z powtarzającymi się fazami Księżyca. Już w prehistorycznych czasach ludzie zauważyli, że czas między pierwszą a drugą obserwacją cienkiego sierpa Księżyca na niebie (po przejściu przez cały cykl faz) wynosił raz 29, a innym razem 30 dni. Okres ten został nazwany miesiącem. Z czasem zauważono, że w ciągu roku można zaobserwować 12 lub 13 pojawień się nowego Księżyca, czyli że rok składa się z nieco więcej niż 12 i mniej niż 13 miesięcy. W późniejszych czasach pojawiły się kalendarze regulujące życie człowieka, a większość z nich opierała się na cyklu księżycowym. Kalendarze takie składały się z 12 lub 13 miesięcy, liczących po 29 lub 30 dni. Wadą kalendarzy księżycowych było to, że nie istniały jednoznaczne reguły mówiące z ilu dni składa się miesiąc i z ilu miesięcy składa się rok. Początek nowego miesiąca ogłaszano po obserwacji nowego księżyca (jest to obyczaj nadal stosowany w krajach muzułmańskich, posługujących się kalendarzem księżycowym). Liczbę miesięcy starano się regulować tak, aby początek nowego roku wypadał po równonocy wiosennej, która w większości kultur stanowiła ważny moment, ze względu na swoje powiązanie z budząca się przyrodą. Brak ustalonych reguł powodował oczywiście olbrzymi chaos, podczas gdy miara czasu powinna być przewidywalna. Pojawiła się więc konieczność wprowadzenia zasad, dzięki którym możliwe byłoby uzgodnienie cyklu miesięcznego i rocznego. Starożytni wiedzieli, że okres od nowiu do nowiu (miesiąc) trwa więcej niż 29, ale mniej niż 30 dni, zaś okres między jedną a druga równonocą (rok) nieco więcej niż 365, lecz mniej niż 366 dni. Grecki astronom i matematyk Meton z Aten, żyjący w V wieku p.n.e, wyliczył czas, po upływie którego te same fazy Księżyca przypadają na te same dni roku. Mniej więcej w tym samym czasie, podobny cykl wyprowadzili astronomowie w Babilonii. Cykl ten stał się podstawą ówczesnego kalendarza księżycowego, na którym bazowały kolejne kalendarze, w tym dzisiejszy kalendarz hebrajski. Przeanalizujmy dokładniej znaczenie roku w astronomii. By to zrobić, musimy zdefiniować dwa pojęcia: równika niebieskiego oraz ekliptyki. Równik niebieski jest to koło wielkie na sferze niebieskiej (abstrakcyjnej sferze na niebie otaczającej obserwatora i nie mającej określonego promienia), którego płaszczyzna pokrywa się z płaszczyzną równika ziemskiego i jest prostopadła do osi obrotu Ziemi (Rys.1). Ekliptyka natomiast, jest to koło wielkie na sferze niebieskiej, na którym obserwujemy pozorny ruch Słońca w ciągu roku. Równik niebieski oraz ekliptyka są do siebie nachylone pod kątem 23,5 stopnia. 2
3 Rysunek 1. Równik niebieski, ekliptyka oraz ich związek z osią obrotu Ziemi. Źródło: Wikipedia 1. Nachylenie osi ziemskiej w stosunku do ekliptyki jest przyczyną występowania na Ziemi pór roku (Rys.2). Punkty przecięcia się ekliptyki oraz równika niebieskiego nazywamy punktem Barana oraz punktem Wagi. Słońce znajduje się w punkcie Barana w czasie równonocy wiosennej, zaś w punkcie Wagi w trakcie równonocy jesiennej. Rysunek 2. Oświetlenie Ziemi przez Słońce w różnych porach roku. Pory roku zaznaczone są dla półkuli północnej. W czasie równonocy półkula północna i południowa są oświetlone w takim samym stopniu. W lecie oświetlona jest większa część powierzchni półkuli północnej, a mniejsza południowej. W zimie zachodzi sytuacja odwrotna
4 Okres, jaki upływa między jedną równonocą wiosenną a drugą, czyli okres (średni) pomiędzy przejściami Słońca przez punkt Barana, zwany jest rokiem zwrotnikowym. Wynosi on w przybliżeniu 365 dni, 5 godzin, 48 minut i 45 sekund, czyli 365 i nieco mniej niż ¼ dnia. Oś ziemska nie jest jednak skierowana na stałe w jednym kierunku, lecz zatacza powoli okrąg wokół prostej prostopadłej do płaszczyzny ekliptyki (Rys.1). Zjawisko to nazywa się precesją. Czas, po jakim oś obrotu Ziemi zatacza pełen okrąg nazywa się rokiem platońskim, który trwa około 26 tysięcy lat. Z powodu precesji, punkt Barana zmienia swoje położenie na tle gwiazd. Zatem również okres między kolejnymi równonocami (rok zwrotnikowy) nie pokrywa się w pełni z okresem obiegu Ziemi wokół Słońca. Okres obiegu Ziemi wokół Słońca zwany jest rokiem gwiazdowym. Nazwa ta bierze się stąd, że po jego upływie Ziemia wraca do tej samej pozycji względem odległych gwiazd. Rok gwiazdowy trwa ok. 365 dni, 6 godzin, 9 minut i 10 sekund, czyli 365 i nieco więcej niż ¼ dnia. Poprzez analogię do roku gwiazdowego, można wprowadzić pojęcie miesiąca gwiazdowego, w którym Księżyc wykonuje pełen obieg wokół Ziemi. Zajmuje mu to ok. 27 dni, 7 godzin, 43 minut i 11,5 sekundy. Z kolei okres między jednym nowiem a drugim nowiem księżyca nazywamy miesiącem synodycznym. Miesiąc synodyczny trwa 29 dni, 12 godzin, 44 minuty i 3 sekundy. Jest on dłuższy od miesiąca gwiazdowego, ponieważ nim Księżyc obiegnie Ziemię, Ziemia przesunie się nieco na swej drodze wokół Słońca, a fazy Księżyca zależą od wzajemnego położenia tych trzech ciał. Meton założył, że rok trwa 365 i 5 / 19 (czyli nieco więcej niż ¼) dnia. Nie wiemy, czy Meton, wprowadzając swoje założenie, kierował się tak naprawdę długością roku gwiazdowego, ale możemy sprawdzić dokładność cyklu nazwanego jego imieniem. 2. Cel doświadczenia Celem doświadczenia jest pokazanie w przybliżony sposób, jak można uzgodnić periodyczne cykle w astronomii, w tym przypadku cykl roczny i miesięczny. 3. Opis wykonania doświadczenia Przyjmując za Metonem, że rok trwa 365 i 5 / 19 dnia oraz zakładając, że miesiąc trwa 29 i 25 / 47 dnia (jest to pewne uproszczenie), oblicz długość cyklu Metona. W celu łatwiejszego znalezienia rozwiązanie tego zadania, zapisz długość roku i miesiąca jako ułamki zwykłe. Wynik podaj w latach, miesiącach oraz dniach. Następnie policz, ile lat w cyklu Metona składa się z 13 miesięcy, a ile z 12 miesięcy. Ponieważ miesiąc w kalendarzu księżycowym może mieć tylko 29 lub 30 dni, to w kolejnym kroku oblicz, ile w cyklu Metona musi być miesięcy długich, a ile krótkich. By sprawdzić dokładność tych założeń z obecnie przyjmowanymi wartościami roku zwrotnikowego i miesiąca synodycznego, dokonaj kilku obliczeń. Pomnóż obliczoną wcześniej liczbę lat w cyklu Metona przez obecnie przyjmowaną długość roku zwrotnikowego oraz liczbę miesięcy synodycznych w cyklu Metona przez obecnie przyjmowaną długość miesiąca synodycznego. Następnie wyznacz różnicę tych dwóch wielkości. Błąd względny otrzymasz przez wyliczenie stosunku tak wyznaczonej wartości do liczby powstałej z przemnożenia długości miesiąca synodycznego przez liczbę miesięcy w cyklu Metona. Wartość błędu wyraź w procentach przemnażając wynik przez 100%. ma kluczowe znaczenie dla kalendarzy księżycowych, ponieważ pozwala uzgodnić 4
5 je z cyklem słonecznym. Istotne jest tu wprowadzanie tzw. lat przestępnych, mających po 13 miesięcy, które będą pojawiały się w pewnych regularnych odstępach czasu. Zaprojektuj schemat takiego kalendarza księżycowego, przyjmując, że: opiera się on na cyklu Metona, tzn. na tyle lat przypada tyle miesięcy ile przewiduje cykl; lata trwają 12 miesięcy (lata zwykłe) lub 13 miesięcy (przestępne) i jest ich tyle, ile przewiduje cykl; lata zwykłe mają 6 29 dni dni = 354 dni, lub 5 29 dni dni = 355 dni; lata przestępne mają dodatkowy miesiąc 30 dniowy; rok słoneczny ma długość 365 i 5 / 19 dnia, jak przyjął Meton; jeżeli rok opóźnia się o więcej niż 30 dni w stosunku do roku słonecznego, wprowadzamy dodatkowy miesiąc, a rok staje się rokiem przestępnym. 5
Zapisy podstawy programowej Uczeń: 2. 1) wyjaśnia cechy budowy i określa położenie różnych ciał niebieskich we Wszechświecie;
Geografia listopad Liceum klasa I, poziom rozszerzony XI Ziemia we wszechświecie Zapisy podstawy programowej Uczeń: 2. 1) wyjaśnia cechy budowy i określa położenie różnych ciał niebieskich we Wszechświecie;
Bardziej szczegółowo24 godziny 23 godziny 56 minut 4 sekundy
Ruch obrotowy Ziemi Podstawowe pojęcia Ruch obrotowy, inaczej wirowy to ruch Ziemi wokół własnej osi. Oś Ziemi jest teoretyczną linią prostą, która przechodzi przez Biegun Północny i Biegun Południowy.
Bardziej szczegółowoNACHYLENIE OSI ZIEMSKIEJ DO PŁASZCZYZNY ORBITY. Orbita tor ciała niebieskiego lub sztucznego satelity krążącego wokół innego ciała niebieskiego.
RUCH OBIEGOWY ZIEMI NACHYLENIE OSI ZIEMSKIEJ DO PŁASZCZYZNY ORBITY Orbita tor ciała niebieskiego lub sztucznego satelity krążącego wokół innego ciała niebieskiego. OBIEG ZIEMI WOKÓŁ SŁOŃCA W czasie równonocy
Bardziej szczegółowoRuch obiegowy Ziemi. Ruch obiegowy Ziemi. Cechy ruchu obiegowego. Cechy ruchu obiegowego
Ruch obiegowy Ziemi Ruch obiegowy Ziemi Ziemia obiega Słońce po drodze zwanej orbitą ma ona kształt lekko wydłużonej elipsy Czas pełnego obiegu wynosi 365 dni 5 godzin 48 minut i 46 sekund okres ten nazywamy
Bardziej szczegółowoRUCH OBROTOWY I OBIEGOWY ZIEMI
1. Wpisz w odpowiednich miejscach następujące nazwy: Równik, Zwrotnika Raka, Zwrotnik Koziorożca iegun Południowy, iegun Północny Koło Podbiegunowe Południowe Koło Podbiegunowe Południowe RUCH OROTOWY
Bardziej szczegółowoTellurium szkolne [ BAP_1134000.doc ]
Tellurium szkolne [ ] Prezentacja produktu Przeznaczenie dydaktyczne. Kosmograf CONATEX ma stanowić pomoc dydaktyczną w wyjaśnianiu i demonstracji układu «ZIEMIA - KSIĘŻYC - SŁOŃCE», zjawiska nocy i dni,
Bardziej szczegółowoWyznaczanie długości i szerokości geograficznej z obserwacji astronomicznych.
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Wyznaczanie długości i szerokości geograficznej z obserwacji astronomicznych. Piotr A. Dybczyński Związek czasu słonecznego z gwiazdowym. Zadanie:
Bardziej szczegółowoWyznaczanie długości i szerokości geograficznej z obserwacji astronomicznych.
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Wyznaczanie długości i szerokości geograficznej z obserwacji astronomicznych. Piotr A. Dybczyński Związek czasu słonecznego z gwiazdowym. Zadanie:
Bardziej szczegółowoŚciąga eksperta. Ruch obiegowy i obrotowy Ziemi. - filmy edukacyjne on-line. Ruch obrotowy i obiegowy Ziemi.
Ruch obiegowy i obrotowy Ziemi Ruch obrotowy i obiegowy Ziemi Ruch obiegowy W starożytności uważano, że wszystkie ciała niebieskie wraz ze Słońcem poruszają się wokół Ziemi. Jest to tzw. teoria geocentryczna.
Bardziej szczegółowoOdległość kątowa. Liceum Klasy I III Doświadczenie konkursowe 1
Liceum Klasy I III Doświadczenie konkursowe 1 Rok 2015 1. Wstęp teoretyczny Patrząc na niebo po zachodzie Słońca mamy wrażenie, że znajdujemy się pod rozgwieżdżoną kopułą. Kopuła ta stanowi połowę tzw.
Bardziej szczegółowoZiemia jako planeta w Układzie Słonecznym
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Ziemia jako planeta w Układzie Słonecznym Data courtesy Marc Imhoff of NASA GSFC and Christopher Elvidge of NOAA NGDC. Image by Craig Mayhew and Robert
Bardziej szczegółowoWędrówki między układami współrzędnych
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Wędrówki między układami współrzędnych Piotr A. Dybczyński Układ równikowy godzinny i układ horyzontalny zenit północny biegun świata Z punkt wschodu szerokość
Bardziej szczegółowoRuch Gwiazd. Szkoła Podstawowa Klasy IV VI Doświadczenie konkursowe nr 3
Szkoła Podstawowa Klasy IV VI Doświadczenie konkursowe nr 3 Rok 2017 1. Wstęp teoretyczny Ludzka wyobraźnia łączy rozproszone po niebie gwiazdy w pewne charakterystyczne wzory, ułatwiające nawigację po
Bardziej szczegółowoCykl saros. Szkoła Podstawowa Klasy VII-VIII Gimnazjum Klasa III Doświadczenie konkursowe 4
Szkoła Podstawowa Klasy VII-VIII Gimnazjum Klasa III Doświadczenie konkursowe 4 Rok 2019 1. Wstęp teoretyczny Zaćmienia Słońca należą do najbardziej spektakularnych widowisk na niebie. Zachodzą one wtedy,
Bardziej szczegółowoAstronomia. Wykład IV. Waldemar Ogłoza. >> dla studentów. Wykład dla studentów fizyki
Astronomia Wykład IV Wykład dla studentów fizyki Waldemar Ogłoza www.as.up.krakow.pl >> dla studentów Ruch obrotowy Ziemi Efekty ruchu wirowego Ziemi Zjawisko dnia i nocy Spłaszczenie Ziemi przez siłę
Bardziej szczegółowoElementy astronomii w geografii
Elementy astronomii w geografii Prowadzący: Marcin Kiraga kiraga@astrouw.edu.pl Podstawowe podręczniki: Jan Mietelski, Astronomia w geografii Eugeniusz Rybka, Astronomia ogólna Podręczniki uzupełniające:
Bardziej szczegółowo3b. Zadania - ruch obiegowy (wysokość górowania Słońca)
3b. Zadania - ruch obiegowy (wysokość górowania Słońca) W dniach równonocy (21 III i 23 IX) promienie słoneczne padają prostopadle na równik. Jeżeli oddalimy się od równika o 10, to kąt padania promieni
Bardziej szczegółowoPrzykładowe zagadnienia.
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Przykładowe zagadnienia. Piotr A. Dybczyński Z BN E N h W Nd A S BN Z δ N t S α BS zenit północny biegun świata BN miejscowy południk astronomiczny Z punkt
Bardziej szczegółowoWZORY NA WYSOKOŚĆ SŁOŃCA. Wzory na wysokość Słońca
TEMAT: Obliczanie wysokości Słońca. Daty WZORY NA WYSOKOŚĆ SŁOŃCA Wzory dla półkuli północnej 21 III i 23 IX h= 90 -φ h= 90 -φ Wzory dla półkuli południowej 22 VI h= 90 -φ+ 23 27 h= 90 -φ- 23 27 22 XII
Bardziej szczegółowoPrzykładowe zagadnienia.
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Przykładowe zagadnienia. Piotr A. Dybczyński Z BN E N h W Nd A S BN Z t δ N S α BS zenit północny biegun świata BN miejscowy południk astronomiczny Z punkt
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI GEOGRAFII W KLASIE I GIMNAZJUM TEMAT LEKCJI-OŚWIETLENIE ZIEMI W PIERWSZYCH DNIACH ASTRONOMICZNYCH PÓR ROKU
SCENARIUSZ LEKCJI GEOGRAFII W KLASIE I GIMNAZJUM TEMAT LEKCJI-OŚWIETLENIE ZIEMI W PIERWSZYCH DNIACH ASTRONOMICZNYCH PÓR ROKU CEL OGÓLNY- UŚWIADOMIENIE UCZNIOM, ŻE MIMO IŻ SŁOŃCE WYSYŁA ZAWSZE TAKĄ SAMĄ
Bardziej szczegółowoFizyka i Chemia Ziemi
Fizyka i Chemia Ziemi Temat 5: Zjawiska w układzie Ziemia - Księżyc T.J. Jopek jopek@amu.edu.pl IOA UAM 2012-01-26 T.J.Jopek, Fizyka i chemia Ziemi 1 Ruch orbitalny Księżyca Obserwowane tarcze Księżyca
Bardziej szczegółowoPozorne orbity planet Z notatek prof. Antoniego Opolskiego. Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN
Pozorne orbity planet Z notatek prof. Antoniego Opolskiego Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN Początek Młody miłośnik astronomii patrzy w niebo Młody miłośnik astronomii
Bardziej szczegółowo3a. Ruch obiegowy Ziemi
3a. Ruch obiegowy Ziemi Ziemia obiega gwiazdę znajdującą się w środku naszego układu planetarnego, czyli Słońce. Ta konstatacja, dzisiaj absolutnie niekwestionowana, z trudem dochodziła do powszechnej
Bardziej szczegółowoCzas w astronomii. Krzysztof Kamiński
Czas w astronomii Krzysztof Kamiński Czas gwiazdowy - kąt godzinny punktu Barana; lokalny na danym południku Ziemi; związany z układem równikowym równonocnym; odzwierciedla niejednorodności rotacji Ziemi
Bardziej szczegółowob. Ziemia w Układzie Słonecznym sprawdzian wiadomości
a. b. Ziemia w Układzie Słonecznym sprawdzian wiadomości 1. Cele lekcji Cel ogólny: podsumowanie wiadomości o Układzie Słonecznym i miejscu w nim Ziemi. Uczeń: i. a) Wiadomości zna planety Układu Słonecznego,
Bardziej szczegółowoZiemia jako zegar Piotr A. Dybczyński
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Ziemia jako zegar Piotr A. Dybczyński Czas gwiazdowy N N N N N N N N N N N s = 0h N s = 0h Czemu taka dziwna tarcza? N s = 0h Czemu taka dziwna tarcza?
Bardziej szczegółowoZiemia we Wszechświecie lekcja powtórzeniowa
Scenariusz lekcji Scenariusz lekcji powtórzeniowej do podręczników PULS ZIEMI 1 i PLANETA NOWA 1 45 min Ziemia we Wszechświecie lekcja powtórzeniowa t Hasło programowe: Ziemia we Wszechświecie/Ruchy Ziemi.
Bardziej szczegółowoCZY TE SCENY TO TYLKO FIKCJA LITERACKA CZY. CZY STAROśYTNI EGIPCJANIE FAKTYCZNIE UMIELI TAK DOBRZE PRZEWIDYWAĆ ZAĆMIENIA?
MOTYW ZAĆMIENIA SŁOŃCA S W POWIEŚCI I FILMIE FARAON M CZY TE SCENY TO TYLKO FIKCJA LITERACKA CZY TEś CHOĆBY SZANSA MOśLIWO LIWOŚCI? CZY STAROśYTNI EGIPCJANIE FAKTYCZNIE UMIELI TAK DOBRZE PRZEWIDYWAĆ ZAĆMIENIA?
Bardziej szczegółowoAstronomia poziom rozszerzony
Astronomia poziom rozszerzony Zadanie 1. (2 pkt) ś ż ś ę ł ść ę ż ł ł ść ę ż ł ł ść Ł Źródło: CKE 2005 (PR), zad. 39. Zadanie 2. (1 pkt) Źródło: CKE 2006 (PR), zad. 28. Do podanych niżej miejscowości dobierz
Bardziej szczegółowoZadania do testu Wszechświat i Ziemia
INSTRUKCJA DLA UCZNIA Przeczytaj uważnie czas trwania tekstu 40 min. ). W tekście, który otrzymałeś są zadania. - z luką - rozszerzonej wypowiedzi - zadania na dobieranie ). Nawet na najłatwiejsze pytania
Bardziej szczegółowo1. Nazwij zaznaczone na mapkach cywilizacje. Naucz się odnajdywać te cywilizacje na mapkach różnego typu (także współczesnych)
............ CYWILIZACJE STAROŻYTNEGO WSCHODU 1. Nazwij zaznaczone na mapkach cywilizacje. Naucz się odnajdywać te cywilizacje na mapkach różnego typu (także współczesnych) 2. Przeczytaj uważnie tekst,
Bardziej szczegółowoZiemia jako zegar Piotr A. Dybczyński
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Ziemia jako zegar Piotr A. Dybczyński Czas gwiazdowy N N N N N N N N N N N s = 0h N s = 0h Czemu taka dziwna tarcza? N s = 0h Czemu taka dziwna tarcza?
Bardziej szczegółowoZiemia jako zegar Piotr A. Dybczyński
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Ziemia jako zegar Piotr A. Dybczyński Czas gwiazdowy N N N N N N N N N N N s = 0h N s = 0h Czemu taka dziwna tarcza? N s = 0h Czemu taka dziwna tarcza?
Bardziej szczegółowoOdległość kątowa. Szkoła średnia Klasy I IV Doświadczenie konkursowe 5
Szkoła średnia Klasy I IV Doświadczenie konkursowe 5 Rok 2019 1. Wstęp teoretyczny Patrząc na niebo po zachodzie Słońca, mamy wrażenie, że znajdujemy się pod rozgwieżdżoną kopułą. Kopuła ta stanowi połowę
Bardziej szczegółowoGdzie się znajdujemy na Ziemi i w Kosmosie
Gdzie się znajdujemy na Ziemi i w Kosmosie Realizując ten temat wspólnie z uczniami zajęliśmy się określeniem położenia Ziemi w Kosmosie. Cele: Rozwijanie umiejętności określania kierunków geograficznych
Bardziej szczegółowoOpozycja... astronomiczna...
Opozycja... astronomiczna... Pojęcie opozycja bez dodatków ją bliżej określających jest intuicyjnie zrozumiałe. Wyraz ma swoją etymologię łacińską - oppositio i oznacza przeciwstawienie. Przenosząc to
Bardziej szczegółowoBadanie faz Księżyca oraz ich wpływu na poziom wody mórz i oceanów na Ziemi
Badanie faz Księżyca oraz ich wpływu na poziom wody mórz i oceanów na Ziemi Projekt badawczy wykonała: Nina Bąkowska kl. IIA Publiczne Gimnazjum w Pokoju 2014 rok Spis treści: I. Opis faz Księżyca II.
Bardziej szczegółowo1. * Wyjaśnij, dlaczego w kalendarzu gregoriańskim wprowadzono lata przestępne na zasadach opisanych powyŝej...
Zadania oznaczone * - zakres rozszerzony Zadania 1i 2 wykonaj po przeczytaniu poniŝszego tekstu. Od 1582 r. powszechnie w świecie jest uŝywany kalendarz gregoriański. Przyjęto w nim załoŝenie, tak jak
Bardziej szczegółowoKsiężyc to ciało niebieskie pochodzenia naturalnego.
2b. Nasz Księżyc Księżyc to ciało niebieskie pochodzenia naturalnego. Obiega on największe ciała układów planetarnych, tj. planeta, planeta karłowata czy planetoida. W niektórych przypadkach kiedy jest
Bardziej szczegółowoLX Olimpiada Astronomiczna 2016/2017 Zadania z zawodów III stopnia. S= L 4π r L
LX Olimpiada Astronomiczna 2016/2017 Zadania z zawodów III stopnia 1. Przyjmij, że prędkość rotacji różnicowej Słońca, wyrażoną w stopniach na dobę, można opisać wzorem: gdzie φ jest szerokością heliograficzną.
Bardziej szczegółowoRotacja. W układzie związanym z planetą: siła odśrodkowa i siła Coroilisa. Potencjał efektywny w najprostszym przypadku (przybliżenie Roche a):
Rotacja W układzie związanym z planetą: siła odśrodkowa i siła Coroilisa. Potencjał efektywny w najprostszym przypadku (przybliżenie Roche a): Φ = ω2 r 2 sin 2 (θ) 2 GM r Z porównania wartości potencjału
Bardziej szczegółowoTajemnice Srebrnego Globu
Tajemnice Srebrnego Globu Teorie powstania Księżyca Księżyc powstał w wyniku zderzenia pra Ziemi z ciałem niebieskim o rozmiarach zbliżonych do ziemskich Ziemia i Księżyc powstały równocześnie, na początku
Bardziej szczegółowo1 Co to jest gwiazda? 2 Gwiazdozbiór. 3 Przedstawienie
Maria Myśkow Spis treści 1 Co to jest gwiazda?...3 2 Gwiazdozbiór...3 3 Przedstawienie...3 4 Znak zodiaku...4 4.1 Zodiak astronomiczny...4 4.2 Zodiak astrologiczny...5 5 Ekliptyka...6 6 Bibliografia:...6
Bardziej szczegółowoSkale czasu. dr inż. Stefan Jankowski
Skale czasu dr inż. Stefan Jankowski s.jankowski@am.szczecin.pl Definition of Time Co mierzą zegary (przyp. fizykom Albert Einstein, Donald Ivey, and others) Coś co zapobiega aby wszystko nie działo się
Bardziej szczegółowoWykład udostępniam na licencji Creative Commons: Ziemia jako planeta
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Ziemia jako planeta Data courtesy Marc Imhoff of NASA GSFC and Christopher Elvidge of NOAA NGDC. Image by Craig Mayhew and Robert Simmon, NASA GSFC. Piotr
Bardziej szczegółowo1.2. Geografia fizyczna ogólna
1. Zadania 17 1.2. Geografia fizyczna ogólna 1.2.1. Ziemia we Wszechświecie Zadanie 26. Na rysunku przedstawiono osiem planet Układu Słonecznego. Jedną z planet oznaczono literą A. Źródło: http://www.eszkola-wielkopolska.pl
Bardziej szczegółowoAstronomia Wykład III
Astronomia Wykład III Wykład dla studentów geografii Ruch obrotowy Ziemi Waldemar Ogłoza www.as.up.krakow.pl >> dla studentów Efekty ruchu wirowego Ziemi Zmierzchy i świty Zjawisko dnia i nocy Spłaszczenie
Bardziej szczegółowoUkłady współrzędnych równikowych
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Układy współrzędnych równikowych Piotr A. Dybczyński Taki układ wydaje się prosty. Sytuacja komplikuje się gdy musimy narysować i używać dwóch lub trzech
Bardziej szczegółowoSztuczny satelita Ziemi. Ruch w polu grawitacyjnym
Sztuczny satelita Ziemi Ruch w polu grawitacyjnym Sztuczny satelita Ziemi Jest to obiekt, któremu na pewnej wysokości nad powierzchnią Ziemi nadano prędkość wystarczającą do uzyskania przez niego ruchu
Bardziej szczegółowoW jaki sposób wyznaczamy dzień 14 Nisan dla wyznaczenia czasu obchodzenia pamiątki śmierci naszego Pana Jezusa Chrystusa? Wstęp
Wstęp Opracowanie to powstało na życzenie braci i sióstr z innych zborów, którzy zadają nam pytania o nasze rozumienie prawidłowego sposobu obliczania miesięcy wg Biblii. Pytania te kierują do nas osoby
Bardziej szczegółowo32 B Środowisko naturalne. Ederlinda Viñuales Gavín Cristina Viñas Viñuales. Jak długi jest dzień
32 B Środowisko naturalne Ederlinda Viñuales Gavín Cristina Viñas Viñuales B Jak długi jest dzień Środowisko naturalne B 33 WPROWADZENIE W ramach lekcji Jak długi jest dzień uczniowie mają za zadanie:
Bardziej szczegółowo1 Szkic historii astronomii i jej zwiazków z fizyka
ELEMENTY ASTROFIZYKI I DYDAKTYKI ASTRONOMII UKŁAD SŁONECZNY Prowadzący: Marcin Kiraga. Podstawowe podręczniki: Paweł Artymowicz Astrofizyka układów planetarnych Eugeniusz Rybka Astronomia ogólna Frank
Bardziej szczegółowoWyjaśnij, dlaczego w kalendarzu gregoriańskim wprowadzono lata przestępne na zasadach opisanych powyżej...
PODSTAWY ASTRONOMII W GEOGRAFII zad z arkuszy Zadania 1. i 2. wykonaj po przeczytaniu poniższego tekstu. Od 1582 r. powszechnie w świecie jest używany kalendarz gregoriański. Przyjęto w nim założenie,
Bardziej szczegółowo4. Ruch obrotowy Ziemi
4. Ruch obrotowy Ziemi Jednym z pierwszych dowodów na ruch obrotowy Ziemi było doświadczenie, wykazujące ODCHYLENIE CIAŁ SWOBODNIE SPADAJĄCYCH Z WIEŻY: gdy ciało zostanie zrzucone z wysokiej wieży, to
Bardziej szczegółowoModel ruchomy - globus ze sklepieniem niebieskim wersja uproszczona
IMPORTER: educarium spółka z o.o. ul. Grunwaldzka 207, 85-451 Bydgoszcz tel. (52) 32 47 800 fax (52) 32 10 251, 32 47 880 e-mail: info@educarium.pl portal edukacyjny: www.educarium.pl sklep internetowy:
Bardziej szczegółowoCzłowiek najlepsza inwestycja. Fot.NASA FENIKS PRACOWNIA DYDAKTYKI ASTRONOMII
Fot.NASA FENIKS PRACOWNIA DYDAKTYKI ASTRONOMII PROPOZYCJA ĆWICZEŃ DZIENNYCH Z ASTRONOMII DLA UCZESTNIKÓW PROGRAMU FENIKS dr hab. Piotr Gronkowski, prof. UR gronk@univ.rzeszow.pl Uniwersytet Rzeszowski
Bardziej szczegółowoSkale czasu. 1.1 Dokładność czasu T IE - Time Interval Error
Skale czasu 1 Dokładność i stabilność zegarów Zegar wytwarza sygnał okresowy (częstotliwościowy), który opisać można prostą funkcją harmoniczną: s(t) = A sin(2πν nom + φ 0 ) (1) ν nom = 9192631770Hz jest
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 1 Wyznaczanie prawidłowej orientacji zdjęcia słonecznej fotosfery, wykonanego teleskopem TAD Gloria.
Ćwiczenie 1 Wyznaczanie prawidłowej orientacji zdjęcia słonecznej fotosfery, wykonanego teleskopem TAD Gloria. Autorzy: Krzysztof Ropek, uczeń I Liceum Ogólnokształcącego w Bochni Grzegorz Sęk, astronom
Bardziej szczegółowoXXXIX OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 2
-2/1- Zadanie 8. W każdym z poniższych zdań wpisz lub podkreśl poprawną odpowiedź. XXXIX OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 2 A. Słońce nie znajduje się dokładnie w centrum orbity
Bardziej szczegółowoUkłady współrzędnych równikowych
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Układy współrzędnych równikowych Piotr A. Dybczyński 15 października 2013 Układ współrzędnych sferycznych Taki układ wydaje się prosty. Sytuacja komplikuje
Bardziej szczegółowo54 C Od jazdy na rowerze do lotu w kosmos. Cristina Viñas Viñuales Ederlinda Viñuales Gavín. Fazy Księżyca
54 C Od jazdy na rowerze do lotu w kosmos Cristina Viñas Viñuales Ederlinda Viñuales Gavín C Fazy Księżyca Od jazdy na rowerze do lotu w Length kosmos of the CDay55 WPROWADZENIE Czy zdarzyło Ci się zauważyć,
Bardziej szczegółowoKartkówka powtórzeniowa nr 2
Terminarz: 3g 7 lutego 3b, 3e 8 lutego 3a, 3c, 3f 9 lutego Kartkówka powtórzeniowa nr 2 Zagadnienia: 1. czas słoneczny 2. ruch obrotowy i obiegowy Słońca 3. dni charakterystyczne, oświetlenie Ziemi Ad.
Bardziej szczegółowoAnaliza danych. 7 th International Olympiad on Astronomy & Astrophysics 27 July 5 August 2013, Volos Greece. Zadanie 1.
Analiza danych Zadanie 1. Zdjęcie 1 przedstawiające część gwiazdozbioru Wielkiej Niedźwiedzicy, zostało zarejestrowane kamerą CCD o rozmiarze chipu 17mm 22mm. Wyznacz ogniskową f systemu optycznego oraz
Bardziej szczegółowoZiemia jako zegar Piotr A. Dybczyński
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Ziemia jako zegar Piotr A. Dybczyński Czas gwiazdowy N N N N N N N N N N N s = 0h Miara czasowa kątów 360 = 24h 15 = 1h = 60m m 1 = 4 m 60' = 4 15' = 1m
Bardziej szczegółowoJaki jest Wszechświat?
1 Jaki jest Wszechświat? Od najmłodszych lat posługujemy się terminem KOSMOS. Lubimy gry komputerowe czy filmy, których akcja rozgrywa się w Kosmosie, na przykład Gwiezdne Wojny. Znamy takie słowa, jak
Bardziej szczegółowoZBIÓR ZADAŃ CKE 2015 ZAKRES ROZSZERZONY
ZBIÓR ZADAŃ CKE 2015 ZAKRES ROZSZERZONY Zadanie: 026 Na rysunku przedstawiono osiem planet Układu Słonecznego. Jedną z planet oznaczono literą A. Oceń prawdziwość poniższychinformacji. Wpisz znak X w
Bardziej szczegółowoAplikacje informatyczne w Astronomii. Internet źródło informacji i planowanie obserwacji astronomicznych
Aplikacje informatyczne w Astronomii Internet źródło informacji i planowanie obserwacji astronomicznych Skrót kursu: Tydzień I wstęp i planowanie pokazów popularnonaukowych a) współrzędne niebieskie układy
Bardziej szczegółowoPROSZĘ UWAŻNIE SŁUCHAĆ NA KOŃCU PREZENTACJI BĘDZIE TEST SPRAWDZAJĄCY
PROSZĘ UWAŻNIE SŁUCHAĆ NA KOŃCU PREZENTACJI BĘDZIE TEST SPRAWDZAJĄCY RUCH OBROTOWY ZIEMI Ruch obrotowy to ruch Ziemi wokół własnej osi. Oś Ziemi jest teoretyczną linią prostą, która przechodzi przez Biegun
Bardziej szczegółowoObliczanie głębokości i średnicy krateru na Księżycu
Obliczanie głębokości i średnicy krateru na Księżycu Remigiusz Pospieszyński Obserwatorium Astronomiczne UAM ul. Słoneczna 36, Poznań 17 czerwca 2006 1 Spis treści 1 Wstęp 3 2 Błędy pomiarowe 3 2.1 Niepewność
Bardziej szczegółowoLVII Olimpiada Astronomiczna 2013/2014 Zadania zawodów III stopnia
Zadanie 1. LVII Olimpiada Astronomiczna 2013/2014 Zadania zawodów III stopnia Z północnego bieguna księżycowego wystrzelono pocisk, nadając mu prędkość początkową równą lokalnej pierwszej prędkości kosmicznej.
Bardziej szczegółowoPiotr Brych Wzajemne zakrycia planet Układu Słonecznego
Piotr Brych Wzajemne zakrycia planet Układu Słonecznego 27 sierpnia 2006 roku nastąpiło zbliżenie Wenus do Saturna na odległość 0,07 czyli 4'. Odległość ta była kilkanaście razy większa niż średnica tarcz
Bardziej szczegółowoWspółrzędne geograficzne
Współrzędne geograficzne Siatka kartograficzna jest to układ południków i równoleżników wykreślony na płaszczyźnie (mapie); jest to odwzorowanie siatki geograficznej na płaszczyźnie. Siatka geograficzna
Bardziej szczegółowoRegulamin IX Międzypowiatowego Konkursu Geograficznego dla uczniów gimnazjów w roku szkolnym 2014/2015
Nasz znak: SCE.58/2-6/15 Tarnów, dnia 19 stycznia 2015 r.. Regulamin IX Międzypowiatowego Konkursu Geograficznego dla uczniów gimnazjów w roku szkolnym 2014/2015 Organizator: Samorządowe Centrum Edukacji
Bardziej szczegółowoLIV Olimpiada Astronomiczna 2010 / 2011 Zawody III stopnia
LIV Olimpiada Astronomiczna 2010 / 2011 Zawody III stopnia 1. Wskutek efektów relatywistycznych mierzony całkowity strumień promieniowania od gwiazdy, która porusza się w kierunku obserwatora z prędkością
Bardziej szczegółowoGrawitacja - powtórka
Grawitacja - powtórka 1. Oceń prawdziwość każdego zdania. Zaznacz, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub, jeśli jest A. Jednorodne pole grawitacyjne istniejące w obszarze sali lekcyjnej jest wycinkiem centralnego
Bardziej szczegółowo1. Obserwacje nieba 2. Gwiazdozbiór na północnej strefie niebieskiej 3. Gwiazdozbiór na południowej strefie niebieskiej 4. Ruch gwiazd 5.
Budowa i ewolucja Wszechświata Autor: Weronika Gawrych Spis treści: 1. Obserwacje nieba 2. Gwiazdozbiór na północnej strefie niebieskiej 3. Gwiazdozbiór na południowej strefie niebieskiej 4. Ruch gwiazd
Bardziej szczegółowoZestaw 1. Rozmiary kątowe str. 1 / 5
Materiały edukacyjne Tranzyt Wenus 2012 Zestaw 1. Rozmiary kątowe Czy zauważyliście, że drzewo, które znajduje się daleko wydaje się być dużo mniejsze od tego co jest blisko? To zjawisko nazywane jest
Bardziej szczegółowoĆw. nr 31. Wahadło fizyczne o regulowanej płaszczyźnie drgań - w.2
1 z 6 Zespół Dydaktyki Fizyki ITiE Politechniki Koszalińskiej Ćw. nr 3 Wahadło fizyczne o regulowanej płaszczyźnie drgań - w.2 Cel ćwiczenia Pomiar okresu wahań wahadła z wykorzystaniem bramki optycznej
Bardziej szczegółowoNiebo kwietniowe De Gestirne (album), XIX w.
Niebo kwietniowe Niebo kwietniowe De Gestirne (album), XIX w. Nie do wiary, jak ten czas leci! Już jest czwarty miesiąc roku - a więc minęła jego 1/4 część. Nad polami słychać świergot skowronków, choć
Bardziej szczegółowoGrawitacja i astronomia, zakres podstawowy test wiedzy i kompetencji ZADANIA ZAMKNIĘTE
Grawitacja i astronomia, zakres podstawowy test wiedzy i kompetencji. Imię i nazwisko, klasa.. data Czas rozwiązywania testu: 40 minut. ZADANIA ZAMKNIĘTE W zadaniach od 1-4 wybierz i zapisz czytelnie jedną
Bardziej szczegółowoObliczanie pozycji obiektu na podstawie znanych elementów orbity. Rysunek: Elementy orbity: rozmiar wielkiej półosi, mimośród, nachylenie
Obliczanie pozycji obiektu na podstawie znanych elementów orbity Rysunek: Elementy orbity: rozmiar wielkiej półosi, mimośród, nachylenie a - wielka półoś orbity e - mimośród orbity i - nachylenie orbity
Bardziej szczegółowoJak rozwiązywać zadania.
Wykład udostępniam na licencji Creative Commons: Jak rozwiązywać zadania. Piotr A. Dybczyński zenit północny biegun świata BN miejscowy południk astronomiczny Z punkt wschodu szerokość geograficzna deklinacja
Bardziej szczegółowoWyznaczanie stałej słonecznej i mocy promieniowania Słońca
Wyznaczanie stałej słonecznej i mocy promieniowania Słońca Jak poznać Wszechświat, jeśli nie mamy bezpośredniego dostępu do każdej jego części? Ta trudność jest codziennością dla astronomii. Obiekty astronomiczne
Bardziej szczegółowoDyfrakcja to zdolność fali do uginania się na krawędziach przeszkód. Dyfrakcja światła stanowi dowód na to, że światło ma charakter falowy.
ZAŁĄCZNIK V. SŁOWNICZEK. Czas uniwersalny Czas uniwersalny (skróty: UT lub UTC) jest taki sam, jak Greenwich Mean Time (skrót: GMT), tzn. średni czas słoneczny na południku zerowym w Greenwich, Anglia
Bardziej szczegółowoSprawdzian Na rysunku przedstawiono siłę, którą kula o masie m przyciąga kulę o masie 2m.
Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A Sprawdzian 1. 1. Orbita każdej planety jest elipsą, a Słońce znajduje się w jednym z jej ognisk. Treść tego prawa podał a) Kopernik. b) Newton. c) Galileusz. d) Kepler..
Bardziej szczegółowoVIII POWIATOWY KONKURS ASTRONOMICZNY COPERNICUS REGULAMIN
VIII POWIATOWY KONKURS ASTRONOMICZNY COPERNICUS REGULAMIN Lidzbark 2016 1 Konkurs z astronomii dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych organizuje się na zasadach określonych w niniejszym regulaminie.
Bardziej szczegółowoZASADY DYNAMIKI. Przedmiotem dynamiki jest badanie przyczyn i sposobów zmiany ruchu ciał.
ZASADY DYNAMIKI Przedmiotem dynamiki jest badanie przyczyn i sposobów zmiany ruchu ciał Dynamika klasyczna zbudowana jest na trzech zasadach podanych przez Newtona w 1687 roku I zasada dynamiki Istnieją
Bardziej szczegółowoBADANIE WYNIKÓW KLASA 1
BADANIE WYNIKÓW KLASA 1 Zad. 1 (0-1p) Wielki Mur Chiński ma obecnie długość około 2500km. Jego długość na mapie w skali 1:200 000 000 wynosi A. 125 cm B. 12,5 cm C. 1,25 cm D. 0,125 cm Zad. 2 (0-1p) Rzeka
Bardziej szczegółowoPodstawy fizyki sezon 1 VII. Pole grawitacyjne*
Podstawy fizyki sezon 1 VII. Pole grawitacyjne* Agnieszka Obłąkowska-Mucha WFIiS, Katedra Oddziaływań i Detekcji Cząstek, D11, pok. 111 amucha@agh.edu.pl http://home.agh.edu.pl/~amucha * Resnick, Halliday,
Bardziej szczegółowoRuchy planet. Wykład 29 listopada 2005 roku
Ruchy planet planety wewnętrzne: Merkury, Wenus planety zewnętrzne: Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun, Pluton Ruch planet wewnętrznych zachodzi w cyklu: koniunkcja dolna, elongacja wschodnia, koniunkcja
Bardziej szczegółowoWirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha
Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. EGZAMIN STANDARDOWYCH UMIEJĘTNOŚCI MAGICZNYCH ASTRONOMIA LIPIEC 2013 Instrukcja dla zdających:
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć nr 2
Autor scenariusza: Małgorzata Marzycka Blok tematyczny: Witamy Nowy Rok Scenariusz zajęć nr 2 I. Tytuł scenariusza: Skąd się bierze dzień i noc? II. Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne. III. Edukacje
Bardziej szczegółowoI OKREŚLANIE KIERUNKÓW NA ŚWIECIE
GEOGRAFIA I OKREŚLANIE KIERUNKÓW NA ŚWIECIE a) róża kierunków b) według przedmiotów terenowych Na samotnie rosnących drzewach gałęzie od strony południowej są dłuższe i grubsze. Słoje w pieńkach od strony
Bardziej szczegółowoAstronomia. Znając przyspieszenie grawitacyjne planety (ciała), obliczyć możemy ciężar ciała drugiego.
Astronomia M = masa ciała G = stała grawitacji (6,67 10-11 [N m 2 /kg 2 ]) R, r = odległość dwóch ciał/promień Fg = ciężar ciała g = przyspieszenie grawitacyjne ( 9,8 m/s²) V I = pierwsza prędkość kosmiczna
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM OPTYKI GEOMETRYCZNEJ
LABORATORIUM OPTYKI GEOMETRYCZNEJ POMIAR OGNISKOWYCH SOCZEWEK CIENKICH 1. Cel dwiczenia Zapoznanie z niektórymi metodami badania ogniskowych soczewek cienkich. 2. Zakres wymaganych zagadnieo: Prawa odbicia
Bardziej szczegółowoBIULETYN SEKCJI OBSERWACJI SŁOŃCA PTMA
BIULETYN SEKCJI OBSERWACJI SŁOŃCA PTMA pnrm1o/2ą01m w rozwiązywaniu Biuletyn dla obserwatorów Słońca Kwiecień 2016 problemów. o. 0g i 6 Słońce nikogo nie minie obojętnie. Zauważy i Ciebie, jeżeli tylko
Bardziej szczegółowo00013 Mechanika nieba A
1 00013 Mechanika nieba A Dane osobowe właściciela arkusza 00013 Mechanika nieba A Czas pracy 90/150 minut Instrukcja dla zdającego 1. Proszę sprawdzić, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 10 stron. Ewentualny
Bardziej szczegółowoOpis ćwiczenia. Cel ćwiczenia Poznanie budowy i zrozumienie istoty pomiaru przyspieszenia ziemskiego za pomocą wahadła rewersyjnego Henry ego Katera.
ĆWICZENIE WYZNACZANIE PRZYSPIESZENIA ZIEMSKIEGO ZA POMOCĄ WAHADŁA REWERSYJNEGO Opis ćwiczenia Cel ćwiczenia Poznanie budowy i zrozumienie istoty pomiaru przyspieszenia ziemskiego za pomocą wahadła rewersyjnego
Bardziej szczegółowoKonkurs Astronomiczny Astrolabium IV Edycja 26 kwietnia 2017 roku Klasy I III Gimnazjum Test Konkursowy
Instrukcja Zaznacz prawidłową odpowiedź. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Czas na rozwiązanie testu wynosi 60 minut. 1. 11 kwietnia 2017 roku była pełnia Księżyca. Pełnia w dniu 11 kwietnia będzie
Bardziej szczegółowo