ODPADY NIEORGANICZNE PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO FORESIGHT TECHNOLOGICZNY Konferencja Końcowa REKOMENDACJE

Transkrypt

1 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka Projekt WND-POIG /09 ODPADY NIEORGANICZNE PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO FORESIGHT TECHNOLOGICZNY Konferencja Końcowa REKOMENDACJE Opracowane na podstawie wyników badań przez: Barbarę Cichy, Stanisława Folka - Instytut Nawozów Sztucznych, Oddział Chemii Nieorganicznej IChN w Gliwicach, Gliwice, ul. Sowińskiego 11 oraz Jerzego Majchrzaka,Wojciecha Lubiewę Wieleżyńskiiego Polska Izba Przemysłu Chemicznego, ul. Śniadeckich 17, Warszawa

2 Na podstawie przeprowadzonych w ramach Projektu analiz, badań ankietowych, dyskusji panelowych i ekspertyz oraz opinii ekspertów ze środowiska nauki, przemysłu chemicznego i gospodarki, przedstawicieli organizacji pozarządowych, organizacji samorządowych i mediów wyrażonych w komentarzach do odpowiedzi na pytania ankiety Delphi, sformułowano poniższe wnioski w charakterze rekomendacji dla interesariuszy. Rekomendacje adresowane są do: -Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego -Ministerstwa Gospodarki -Ministerstwa Środowiska -Ministerstwa Skarbu Państwa -Administracji samorządowej w zakresie zarządzania ochroną środowiska i rozwojem przemysłu -Zarządzających przedsiębiorstwami i spółkami chemicznymi w Polsce. -Pełna wersja na stronach: 2

3 Najważniejsze tezy rekomendacji: 3 Celowe jest kontynuowanie produkcji chemikaliów nieorganicznych w Polsce z uwagi na uwarunkowania historyczne, surowcowe, rynkowe oraz społeczne. Podstawowe warunki tego rozwoju to racjonalizacja oddziaływania na środowisko oraz optymalne wykorzystanie posiadanej bazy produkcyjnej, surowcowej, innowacyjnej, energetycznej i kadrowej. Zasadnicze cele do osiągnięcia dla sektora chemii nieorganicznej w Polsce to: Ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko poprzez zmniejszenie ilości odpadów nie poddawanych procesom odzysku w przeliczeniu na jednostkę produktu oraz zwiększenie wykorzystania surowców z odpadów nieorganicznych w całym przemyśle, Poprawa bezpieczeństwa dla ludzi i środowiska, Poprawa efektywności energetycznej produkcji, Pogłębienie trwałych powiązań z dostawcami surowców importowanych, Sprostanie rynkowej konkurencji unijnej i zewnętrznej. Dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju przemysłu nieorganicznego oraz dobrego wykorzystania istniejącego w Polsce potencjału naukowego, badawczego, technicznego oraz technologicznego cele powyższe należy osiągnąć w perspektywie roku 2020 bez zmniejszania wartości i wielkości produkcji chemikaliów nieorganicznych w Polsce, a w perspektywie roku 2030 osiągnąć wynikający z potrzeby zrównoważonego rozwoju wzrost produkcji nieorganicznej. 3

4 Najważniejsze tezy rekomendacji: 4 Dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego w Polsce konieczne jest wytwarzanie w kraju wszystkich podstawowych nawozów mineralnych przynajmniej w ilości zapewniającej potrzeby rolnictwa polskiego w perspektywie do roku 2030, z wyjątkiem importu podstawowych nawozów potasowych, których nie produkuje się ze względu na brak surowców. Należy przy tym dodać, ze przemysł fosforowy posiada w Polsce duże tradycje, kadry i zaplecze techniczne. W związku z tym decyzje o ewentualnej likwidacji produkcji kwasu fosforowego ekstrakcyjnego i nawozów skondensowanych w Polsce muszą brać pod uwagę nie tylko realne szanse pozyskiwania surowca fosforowego za granicą (inwestycje zagraniczne) ale również utratę posiadanych kompetencji produkcyjnych oraz miejsc pracy. 4

5 Najważniejsze tezy 5 rekomendacji: Nie kwestionując konieczności szczególnej ochrony zdrowia i życia ludzi oraz środowiska przemysł chemiczny, jako niezbędny dla produkcji wyrobów wykorzystywanych przez inne gałęzie gospodarki, wymaga w związku z tym wsparcia państwa ze środków własnych i unijnych oraz lobbingu w strukturach UE w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów polityki ekologicznej Unii Europejskiej. W związku z wdrażaniem unijnego pakietu klimatyczno-środowiskowego działania Rządu RP i polskich eurodeputowanych w parlamencie europejskim powinny w zdecydowanie większym niż dotąd stopniu dbać o konkurencyjne warunki rozwoju polskiej gospodarki i poziomu życia polskiego społeczeństwa. 5

6 Najważniejsze tezy 6 rekomendacji: Należy wspierać rozwój nisko- i bezodpadowych technologii produkcji oraz przemysłowe metody wykorzystania odpadów nieorganicznych. Na szczeblu lokalnym i krajowym należy wypracować system wsparcia firm, szczególnie małych i średnich rozwijających taką działalność. Mogą to być: ulgi podatkowe, preferencyjne kredyty technologiczne, budowa dogodnych dróg lokalnych, bezpłatna lub nisko płatna pomoc konsultacyjna w zakresie zarządzania odpadami i recyklingu. Nowoczesne technologie: biotechnologie, nanotechnologie, zaawansowane technologie materiałowe przyczyniając się do zmniejszenia potrzeb na surowce mineralne, poprawiają wykorzystanie aktywnych składników produktów chemicznych, dlatego w interesie państwa i firm chemicznych są inwestycje w badania nad takimi nowoczesnymi technologiami oraz w ich wdrażania. Nakłady na badania naukowe i na fundusze wdrożeniowe ze środków państwowych, europejskich i ze środków przedsiębiorstw powinny rosnąć co najmniej w tempie zakładanym przez strategię bolońską. Wskaźnik EIS ( European Innovation Scoreboard) Polski powinien dorównać krajom zaawansowanym technologicznie w EU27. 6

7 Najważniejsze tezy 7 rekomendacji: W przypadku likwidacji lub ograniczenia produkcji zakładów chemicznych w Polsce w wielu wypadkach będzie odczuwalny duży brak miejsc pracy na rynku lokalnym. W tym wypadku wsparcie finansowe i lokalne programy dostosowawcze będą niezbędne dla utrzymania stabilności społecznej w regionach. W okresach kryzysowych przedsiębiorstwa zajmujące się odzyskiem i utylizacją odpadów mogą odczuwać bardziej niż inne firmy objawy dekoniunktury. Podejmując decyzje o ich likwidacji należy pamiętać o środowiskowych szkodach jakie mogą wynikać z tej decyzji i podjąć kroki zabezpieczające ludzi i środowisko. To samo dotyczy likwidacji firm chemicznych zarządzających składowiskami odpadów nieorganicznych. 7

8 Najważniejsze tezy rekomendacji: 8 W przypadku likwidacji lub ograniczenia produkcji zakładów chemicznych w Polsce w wielu wypadkach będzie odczuwalny duży brak miejsc pracy na rynku lokalnym. W tym wypadku wsparcie finansowe i lokalne programy dostosowawcze będą niezbędne dla utrzymania stabilności społecznej w regionach. W okresach kryzysowych przedsiębiorstwa zajmujące się odzyskiem i utylizacją odpadów mogą odczuwać bardziej niż inne firmy objawy dekoniunktury. Podejmując decyzje o ich likwidacji należy pamiętać o środowiskowych szkodach jakie mogą wynikać z tej decyzji i podjąć kroki zabezpieczające ludzi i środowisko. To samo dotyczy likwidacji firm chemicznych zarządzających składowiskami odpadów nieorganicznych. 8 8

9 Scenariusze rozwoju i rekomendacje Pełne wersje scenariuszy i rekomedacji dostępne w: Scenariusze i rekomendacje; w B. Cichy (red.), Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego Foresight technologiczny, 2011, Cursiva, ISBN ; oraz na stronie: %20Scenariusze%20i%20rekomendacje.pdf 9