Szanowny Panie Premierze!

Transkrypt

1 Szanowny Panie Premierze! w związku z wydaniem przez Trybunał Konstytucyjny wyroku, stwierdzającego niezgodność z Konstytucją części przepisów, które określają system wpłat janosikowych dla samorządów oraz postanowieniem sygnalizacyjnym, w którym sędziowie zawarli dodatkowe uwagi dotyczące uchybień w przepisach ustawy, zwracamy się do Pana Premiera z apelem o jak najpilniejsze wznowienie i doprowadzenie do końca prac nad złożonym w Sejmie projektem nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 31 stycznia br. konieczna jest pilna interwencja Parlamentu i nowelizacja obecnej ustawy. Od dnia opublikowania w Dzienniku Ustaw wyroku Trybunału, dysponowanie rezerwą przez Ministra Finansów jest bowiem niedopuszczalne, a więc nie ma podstaw prawnych do rozdzielania znacznej części janosikowego wpłacanego przez gminy! W uzasadnieniu postanowienia sygnalizacyjnego, wydanego w tej same sprawie 26 lutego br., Trybunał Konstytucyjny wskazał natomiast na dwa główne zagadnienia, prowadzące do dysfunkcjonalności wyżej przytoczonej ustawy, wymagające zmiany, a więc na: - wysokość wpłat janosikowych oraz na - zasady rozdzielania środków pochodzących z wpłat janosikowych. W wydanym dokumencie sędziowie Trybunału bardzo mocno zaznaczyli, że przedstawiają uwagi, których usunięcie jest niezbędne dla zapewnienia spójności systemu prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Trybunał podkreślił, że obowiązująca ustawa została uchwalona w 2004 r., a więc obecnie działa w odmiennych realiach społeczno-gospodarczych. Zdaniem Trybunału, zmiana koniunktury gospodarczej uwydatniła słabości obowiązującej metody

2 ustalania wysokości wpłat wyrównawczych i doprowadziła do pogorszenia sytuacji finansowej niektórych (zwłaszcza największych) płatników. Ponadto, Trybunał jednoznacznie dostrzegł, że mechanizm janosikowy jest skonstruowany w taki sposób, iż nie pozwala na właściwą realizację celu, jakim powinno być poziome wyrównanie dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Poza uwagami o charakterze ogólnym w postanowieniu sygnalizacyjnym Trybunał wskazał na szczegółowe kwestie, które wymagają nowelizacji: - wadliwe kryteria bogactwa (liczba ludności, dochody podatkowe); - wadliwe kryteria biedy (ograniczające się do wybranych wydatków lub dochodów, a nie do ogółu dochodów i wydatków); - brak uwzględnienia specyfiki dużych miast (np. przez wprowadzenie przeliczeniowej liczby mieszkańców); - brak progów ostrożnościowych, chroniących przed niekorzystnymi zmianami koniunktury gospodarczej; - brak gwarancji, że wszystkie wpłaty janosikowe są rzeczywiście przeznaczane na wsparcie biedniejszych (obecnie ponad 28% wpłat trafia do rezerwy budżetowej, którą dysponuje Minister Finansów). Zdając sobie sprawę z tego, że w Sejmie trwają prace nad projektami ustaw nowelizujących, sędziowie Trybunału Konstytucyjnego zasygnalizowali konieczność kontynuowania działań ustawodawczych, bowiem co prawda dysfunkcjonalność obecnego mechanizmu nie uprawnia w chwili obecnej do wydania wyroku o niekonstytucyjności, jednak może (...) w przyszłości prowadzić do naruszenia Konstytucji. Zarówno w postanowieniu sygnalizacyjnym z dnia 26 lutego br. jak i w uzasadnieniu wyroku z dnia 31 stycznia br. Trybunał Konstytucyjny wyraził opinię, że znajdujące się w Sejmie projekty mogą stanowić punkt wyjścia do wprowadzenia stosownych zmian. W odniesieniu do niektórych z ww. propozycji Trybunał odnotował wprost, że

3 rozwiązania są zawarte w projektach ustaw, które są obecnie przedmiotem prac w Sejmie. W świetle powyższego wyroku, jego uzasadnienia oraz postanowienia sygnalizacyjnego, chcielibyśmy przypomnieć, że w obywatelskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, złożonym przez nasz Komitet Inicjatywy Ustawodawczej do Sejmu w lecie 2011 roku, postulowaliśmy zmianę wszystkich tych przepisów, które uznane zostały obecnie przez Trybunał za niezgodne z Konstytucją lub też za dysfunkcjonalne. Przepisy te, były przez nas od początku krytykowane za swoją niespójność i niesprawiedliwość społeczną jaką powodują, a proponowane przez nas zmiany, miały doprowadzić do ich zmiany. Raz jeszcze podkreślając, że nigdy nie byliśmy za zniesieniem janosikowego, a jedynie za jego mądrą reformą, apelujemy do Pana Premiera o podjęcie inicjatywy mającej na celu powrót do procedowania nad złożoną przez nas nowelizacją i doprowadzenie ustawy do właściwej konstytucyjnie i sprawiedliwej społecznie formy prawnej! Na skutek wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku oraz postanowienia sygnalizacyjnego doszło do istotnej zmiany okoliczności, która powoduje, że stanowisko Rady Ministrów wobec obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (druk nr 19) wymaga rewizji i uwzględnienia wskazówek Trybunału. Konieczność przeprowadzenia zmian, które zostały wskazane w wyroku i w szczególności w postanowieniu sygnalizacyjnym Trybunału, wymaga ponownej analizy toczącego się w Sejmie postępowania ustawodawczego i zajęcia przez Radę Ministrów nowego stanowiska odnośnie do obu połączonych projektów ustaw. Pragniemy podkreślić, że wokół naszego projektu ustawy, podpisanego przez niemal 160 tysięcy obywateli, po wielu miesiącach prac posłów, działaczy samorządowych i wielu środowisk zainteresowanych naprawa mechanizmu janosikowego udało się

4 wypracować bardzo trudny, ale satysfakcjonujący wszystkie strony, merytoryczny kompromis. Powstała nowelizacja usuwająca większość błędów poprzedniej ustawy. Proponowana nowelizacja bardziej sprawiedliwie określała kryteria poboru tego podatku, tak by samorządy, które go płaca nie były z tego powodu same stawiane w złej sytuacji finansowej. Co więcej, znaleźliśmy rozwiązanie, które nie uszczuplało dotychczasowego poziomu wsparcia dla samorządów będących beneficjentami janosikowego. Stało się to dzięki bliskiej współpracy inicjatorów projektu obywatelskiego z Ministerstwem Finansów. Udało się do systemu janosikowego włączyć środki z rezerw pozostających w dyspozycji Ministerstwa Finansów, które dotychczas były dzielone w znacznej mierze według niejasnych i zawiłych kryteriów. W naszej propozycji dostęp do nich byłby równy dla wszystkich samorządów i niezależny od ich siły przebicia w Warszawie, jak to bywało dotychczas. Nowelizacja została zaakceptowana przez bardzo szerokie środowisko samorządowców, ekspertów, przedstawicieli Ministerstwa Finansów i posłów z różnych politycznych środowisk pracujących w podkomisji zajmującej się wypracowaniem ostatecznego kształtu proponowanych zmian. Pozwalamy sobie również przypomnieć, że na początku roku Pan Premier osobiście, publicznie wsparł postulaty zawarte w nowelizacji, dostrzegając konieczność szybkiej naprawy janosikowego, które dziś jest raczej symbolem niesprawiedliwości wobec gmin statystycznie zamożniejszych niż przykładem dobrze rozumianej społecznej solidarności. Znając opinię Pana Premiera na temat konieczności korekty mechanizmu janosikowego, zwracamy się z apelem o jak najpilniejsze wznowienie i doprowadzenie do końca prac nad złożonym w Sejmie projektem ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Z poważaniem,

5 Rafał Szczepański Pełnomocnik Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej projektu ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego kontakt@stopjanosikowe.pl (tel. do Pełnomocnika)