Przedmiotowy system oceniania Odkrywamy świat. Część 1 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2011 Temat

Transkrypt

1 Przedmiotowy system oceniania Odkrywamy świat. Część 1 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2011 Geografia matka nauk o Ziemi 1. Jak przedstawić świat? Sposoby prezentacji wiedzy o Ziemi 2. W różnych skalach. Skale map 3. Obraz świata z góry. Mapy i ich podstawowe rodzaje 4. Bogactwo treści map. Metody kartograficzne 5. Wysokości na mapach. Przedstawianie rzeźby terenu na mapach zdefiniować termin geografia. wskazać różne źródła informacji o podać definicję skali i mapy. podać definicję mapy; wymienić elementy mapy. wyróżnić typy znaków topograficznych sygnaturowych, liniowych, powierzchniowych. odzczytać różnicę wysokości między punktami z mapy poziomicowej. wymienić pomocnicze nauki geografii; wskazać naturalne i antropogeniczne formy krajobrazu. wskazać najlepsze źródła informacji, pomocne w przygotowaniu materiałów informacyjnych. wymienić różne rodzaje skal; porównywać wielkości skal. dokonać podziału map ze względu na skalę. wskazać rodzaje znaków topograficznych na wybranych mapach i odczytać ich znaczenie. odczytać cechy ukształtowania powierzchni na mapach poziomicowych i hipsometrycznych. wskazać przykładowe źródła informacji geograficznej. Dział I. Po prostu mapa wykorzystać różne źródła wiedzy do przygotowania informacji na wybrany temat. przeliczać odległości z wykorzystaniem skali. dokonać podziału map ze względu na treść; wskazać cechy map tematycznych. wyróżnić podstawowe rodzaje metod kartograficznych stosowanych na mapach izolinii, kartogramu, kartodiagramu, zasięgu, barwnych powierzchni. porównać cechy ukształtowania obszarów różniących się wysokością. opisać zastosowanie nowoczesnych źródeł informacji geograficznej. posłużyć się atlasem geograficznym, rocznikiem statystycznym, literaturą popularnonaukową. obliczyć skalę mapy na podstawie porównania odległości w terenie i na mapie. porównać treści map wykonanych w różnych skalach. dokonać analizy wybranego zjawiska przyrodniczego lub społeczno-gospodarczego przedstawionego na mapach za pomocą metod kartograficznych. odczytać z map poziomicowych i hipsometrycznych zmiany wysokości terenu, uwzględniając gęstość poziomic. przedstawić ewolucję poglądów dotyczących roli geografii w systemie współczesnych nauk przyrodniczych i społecznych. zastosować zasoby internetu do pozyskania najnowszych informacji o funkcjonowaniu środowiska i działalności człowieka. wskazać różne zastosowania map wykonanych w różnych skalach. dokonać analizy treści wybranej mapy tematycznej. wskazać praktyczne strony zastosowania metod kartograficznych dla zobrazowania i porównywania zjawisk i procesów. odczytać cechy ukształtowania dna oceanicznego.

2 6. Nie zgub się w lesie. Czytanie map 7. Odnaleźć się na mapie. Orientacja w terenie 8. Jak czytać wykres? Czytanie i tworzenie wykresów 9. Kula ziemska czy nie kula? Kształt i wymiary Ziemi 10. Odnaleźć się na Współrzędne geograficzne 11. Dzień i noc. Ruch obrotowy Ziemi i jego konsekwencje 12. Dookoła Słońca. Ruch obiegowy Ziemi i jego następstwa podać sposoby wykorzystania map. wskazać możliwości przedstawiania różnych cech i wielkości geograficznych za pomocą wykresów. podać podstawowe dane o rozmiarach podać cechy południków i równoleżników. podać przyczynę występowania dnia i nocy. opisać zmiany wysokości Słońca w ciągu roku nad horyzontem w południe nad Polską. obliczyć odległości na mapach, wykorzystując skale. wykonać przykładowe wykresy statystyczne słupkowy, diagram kołowy, segmentowy. porównać kształt i wielkość Ziemi z innymi planetami Układu Słonecznego. zdefiniować długość i szerokość geograficzną; wskazać na globusie i mapie świata półkule: wschodnią, zachodnią, północną, południową. podać cechy ruchu obrotowego zdefiniować ruch obiegowy Ziemi; podać konsekwencje ruchu Ziemi wokół Słońca. posługiwać się w terenie mapą topograficzną; odszukać wybrane obiekty w terenie, posługując się mapą. dokonać analizy elementów przedstawionych na wykresie. Dział II. Ziemia pyłek we Wszechświecie wskazać różnice między kulistym a elipsoidalnym kształtem odczytać położenie punktów i obszarów na mapach i na globusie. wymienić bezpośrednie i pośrednie skutki ruchu obrotowego wyjaśnić znaczenie stałego nachylenia osi ziemskiej dla zróżnicowania oświetlenia Ziemi w ciągu roku. posłużyć się znajomością określania kierunków świata w celu orientacji mapy w terenie. wybrać najbardziej właściwy wykres do przedstawiania wybranych wielkości statystycznych. opisać zmiany poglądów na kształt Ziemi, korzystając z różnych źródeł wiedzy. obliczyć odległości na mapie z zastosowaniem współrzędnych geograficznych. omówić wpływ ruchu obrotowego na kształt opisać drogę Ziemi wokół Słońca w ciągu roku i zdefiniować peryhelium i aphelium. zaplanować trasę podróży, wykorzystując mapę samochodową, turystyczną. porównywać cechy obiektów i zjawisk przedstawiane na wykresach. podać informacje o odkrywcach i podróżnikach, bazując na dostępnych źródłach informacji geograficznej. zaplanować trasę podróży, określając położenie miejsc względem równika i południka zerowego. wskazać przykłady wpływu ruchu obrotowego Ziemi na życie i działalność człowieka. określić wpływ oświetlenia Ziemi na klimat.

3 13. A czas płynie... Czas na Ziemi 14. Wysokość Słońca. Strefy oświetlenia Ziemi 15. Nasza Ziemia. Ziemia i jej sfery 16. Niezbędna otoczka. Atmosfera, pogoda a klimat 17. Tu ciepło, tam zimno. Temperatura powietrza na Ziemi 18. Zawsze gdzieś pada. Opady atmosferyczne na Ziemi podać różne sposoby mierzenia czasu na opisać zmiany wysokości Słońca w ciągu roku w różnych szerokościach geograficznych. wymienić sfery Ziemi atmosfera, hydrosfera, litosfera, biosfera, pedosfera. podać główne składniki gazowe atmosfery. wykonać wykresy zmian temperatury powietrza na podstawie danych. opisać rodzaje opadów atmosferycznych; obliczyć roczną sumę opadów atmosferycznych. odczytać czas z mapy stref czasowych. obliczyć wysokość Słońca w południe w dniach równonocy i przesileń. określić zasięg poszczególnych sfer ziemskich. analizować na schemacie zmiany cech atmosfery wraz ze wzrostem wysokości n.p.m. wskazać na mapach obszary najcieplejsze i najzimniejsze na Ziemi; obliczyć średnią dobową, roczną temperaturę powietrza; obliczyć amplitudę temperatury. wskazać na mapach przykłady obszarów o najwyższych i najniższych opadach. określić różnice między czasem słonecznym, strefowym, urzędowym; obliczyć różnice czasu słonecznego. scharakteryzować widomą dzienną drogę Słońca w różnych szerokościach geograficznych. Dział III. Delikatna powłoka wskazać na przykładach, w jaki sposób oddziałują na siebie sfery określić znaczenie troposfery dla kształtowania się warunków środowiska na określić cechy zmian rocznych temperatury powietrza w różnych regionach opisać związek występowania opadów z ośrodkami ciśnienia i cechami środowiska przyrodniczego; wyjaśnić powstawanie deszczów zenitalnych. podać zastosowanie czasu letniego i zimowego. wskazać cechy stref oświetlenia wskazać pozytywne i negatywne przykłady oddziaływania człowieka na środowisko. omówić znaczenie poszczególnych składników gazowych atmosfery; omówić znaczenie warstwy ozonowej dla życia na analizować cechy obszarów, gdzie zanotowano skrajne wartości temperatury powietrza na kuli ziemskiej. opisać kształtowanie się frontów atmosferycznych; omówić przebieg pogody na frontach; wyjaśnić zasady powstawania monsunów, fenu, bryzy. określić sposób zmiany czasu na linii zmiany daty. określić zależności między strefami oświetlenia Ziemi a strefami krajobrazów strefowych na omówić etapy kształtowania się poszczególnych sfer ziemskich. omówić schemat bilansu cieplnego wskazać przykłady działalności człowieka wpływające na zmiany średniej temperatury powietrza na podać przykłady występowania huraganowych wiatrów i opisać ich skutki.

4 19. Różnorodność klimatów. Klimaty na Ziemi 20. Woda w oceanach. Woda na Ziemi 21. Wody na lądach. Wody powierzchniowe rzeki i jeziora 22. Podróż od równika do bieguna. Strefowość krajobrazów na Ziemi 23. Ziemskie puzzle. Płytowa budowa litosfery wskazać na mapach występowanie głównych stref klimatycznych. podać znaczenie wody w różnych dziedzinach życia. wykazać znaczenie wód powierzchniowych dla życia na omówić znaczenie świata organicznego dla człowieka. podać podstawowe wielkości Ziemi i opisać je na schematycznym rysunku. analizować wykresy klimatyczne klimatogramy. omówić rozmieszczenie wody na zdefiniować terminy: rzeka, dopływ, dorzecze, zlewisko, dział wodny. scharakteryzować, korzystając map, główne zbiorowiska leśne na wskazać na schemacie i wymienić ogólne cechy warstw wnętrza scharakteryzować, korzystając z map klimatycznych i wykresów, podstawowe typy klimatu. podać cechy ruchów wody morskiej falowanie, prądy morskie. określić na mapach zasięgi zlewisk poszczególnych oceanów; wskazać na mapach obszary bezodpływowe wskazać na mapach kontynentów przykłady jezior o różnej genezie. opisać, na podstawie ilustracji, cechy różnych gatunków roślin i zwierząt; omówić dostosowanie się roślin i zwierząt do warunków środowiska. Dział IV. Dynamiczna planeta wyjaśnić, czym są płyty litosfery; zdefiniować terminy: fałdy, niziny, wyżyny, góry. określić cechy klimatu najbardziej sprzyjające życiu i działalności człowieka. wyjaśnić zjawisko pływów morskich. omówić układ sieci rzecznej w różnych warunkach środowiska przyrodniczego; wskazać na mapach przykłady basenów artezyjskich. omówić cechy zróżnicowania krajobrazów strefowych na Ziemi wraz z przemieszczaniem się od równika ku biegunom. omówić procesy prowadzące do powstania gór fałdowych; odczytywać na mapach nazwy pasm górskich i określać ich położenie na kontynentach. podać przykłady i scharakteryzować cechy klimatów astrefowych. omówić wpływ prądów morskich na warunki środowiska wybrzeży. omówić na przykładach negatywne skutki niewłaściwego wykorzystania wód powierzchniowych. przedstawić informacje o rzadkich gatunkach roślin i zwierząt na podstawie różnych źródeł informacji. wskazać cechy procesów w strefie subdukcji i ryftu (spreadingu).

5 24. Niszczące siły przyrody. Trzęsienia ziemi 25. Naturalne eksplozje. Wybuchy wulkanów 26. Niewidoczni rzeźbiarze. Wietrzenie i ruchy masowe 27. Pustynna rzeźba. Rzeźbotwórcza działalność wiatru 28. W rzecznej dolinie. Rzeźbotwórcza działalność rzek 29. Lodowy pancerz. Lodowce i ich rzeźbotwórcza działalność wskazać przykłady obszarów aktywnych sejsmicznie. zdefiniować termin wulkan. zdefiniować proces wietrzenia. omówić, na podstawie ilustracji, cechy krajobrazu pustynnego. zdefiniować terminy: rzeka, dopływ, dorzecze, zlewisko, dział wód. zdefiniować terminy: lodowiec górski, lądolód. opisać przyczyny powstawania trzęsień ziemi. opisać elementy budowy stożka wulkanicznego i wulkanu tarczowego. opisać różnice między wietrzeniem fizycznym i chemicznym. wskazać wpływ zmian temperatury powietrza w ciągu doby i w ciągu roku na kształtowanie warunków pustynnych. odczytać na mapie hipsometrycznej odcinki biegu rzeki. opisać warunki powstawania i rozwoju lodowców górskich. ocenić skutki trzęsień ziemi występujących w obszarach gęsto zaludnionych. odczytać na mapach nazwy największych wulkanów i rejony koncentracji zjawisk wulkanicznych. omówić, na podstawie schematycznych rysunków i fotografii, przebieg procesów masowych. omówić warunki powstawania różnych rodzajów pustyń: skalistej, żwirowej, piaszczystej. opisać proces erozji wgłębnej i powstawania doliny V-kształtnej; opisać proces powstawania zakoli i starorzeczy. opisać, na podstawie schematycznego rysunku lub fotografii, elementy lodowca górskiego. opisać sposoby zabezpieczenia się ludzi przed skutkami trzęsień ziemi. scharakteryzować produkty wybuchu wulkanu. scharakteryzować zjawisko osuwania i jego skutki; wskazać miejsca występowania zjawiska obrywania i spełzywania. omówić cechy form erozyjnych i akumulacyjnych. opisać proces powstawania deltowych i lejkowatych ujść rzecznych. określić, na podstawie map, zasięg lodu na oceanach i lądach oraz stref wieloletniej zmarzliny. wskazać skutki podwodnych trzęsień ziemi fala tsunami. wyszukać i opracować opisy wybuchów wulkanów w czasach historycznych i współczesnych. wskazać zagrożenia dla życia i działalności człowieka wynikające z gospodarowania na terenach zagrożonych ruchami masowymi. wskazać cechy dostosowawcze roślin i zwierząt do warunków pustynnych; podać możliwości zagospodarowywania obszarów pustynnych. podać przykłady gospodarczego wykorzystania rzek i dolin rzecznych. opisać formy powstałe w wyniku niszczącej i budującej działalności lodowca górskiego i lądolodu.

6 30. Na styku lądu i morza. Rzeźbotwórcza działalność mórz 31. Krajobrazy krasu. Procesy krasowe opisać na schematycznych rysunkach cechy wybrzeża wysokiego i niskiego. wskazać na schematycznych rysunkach formy występowania wód podziemnych. omówić proces cofania się wybrzeża wysokiego i powstawania klifu. opisać przebieg procesu krasowienia. opisać rozwój wybrzeża płaskiego i tworzenia się wydm nadmorskich. opisać proces tworzenia się form krasu powierzchniowego i omówić charakterystyczne formy krasowe: żłobki, żebra, lejki, uwały, polja i ostańce. opisać procesy prowadzące do powstawania jezior przybrzeżnych. scharakteryzować proces tworzenia się jaskiń i form naciekowych: stalaktytów, stalagmitów i stalagnatów. scharakteryzować cechy wybrzeży: klifowego, mierzejowego, riasowego, fiordowego, szkierowego i dalmatyńskiego. podać przykłady obszarów krasowych (w Polsce, Europie, na świecie) oraz wskazać je na mapie.