Szpital jako instytucja społeczna

Transkrypt

1 Szpital jako instytucja społeczna dr n. hum. Jan Domaradzki Pracownia Socjologii Zdrowia i Patologii Społecznych Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu jandomar@ump.edu.pl MODELE OPIEKI SZPITALNEJ wg r. m. COE 1

2 Wymiar Modele opieki nad pacjentami opiekuńczy klasyczny Rehabilitacyjny Prognoza przebiegu choroby Nieuleczalna Odwracalna Zmienna Cel oficjalnie wyrażany Pokrzepienie Opieka Przywrócenie sprawności Leczenie Sporadyczne Centralne Uzupełniające Rola chorego Trwała Przejściowa Przerywana Motywacja pacjenta Posłuszeństwo wobec przepisów instytucji Posłuszeństwo wobec rozkazów lekarzy Osiągnięcie niezależności Wynikający z powyższego model instytucjonalny Instytucja totalna Szpital ogólny (choroby ostre) Ośrodek rehabilitacyjny PSYCHOSPOŁECZNE SKUTKI HOSPOTALIZACJI. Szpital jako źródło stresu 2

3 ETAP 1. DIAGNOZA - świadomość poważnej choroby, - przekonanie, że jest się chorym na raka, - lęk przed śmiercią, - obawy związane z możliwością zmian w obrazie ciała, - obawa o utratę znaczącego narządu, - lęk o utratę ról społecznych, - lęk przed warunkami szpitalnymi. ETAP 2. HOSPITALIZACJA 1. brak lub niedostateczna informacja, - na co się choruje (nieznajomość diagnozy), - brak pewności, co do diagnozy, - o lekach, ich działaniu i skutkach ubocznych - organizacja szpitala, - organizacja dnia, - lekarz prowadzący - termin wypisu, - o efektach stosowanego leczenia, - o terminie i metodach leczenia - - leżenie i czekanie, 2. przyjęcie do szpitala, 3. nieotrzymanie środków przeciwbólowych, gdy się ich potrzebuje, 4. bycie otoczonym dziwnymi urządzeniami, 5. konieczność używania szpitalnych ubrań, 6. spanie w obcym łóżku, 7. jedzenie posiłków w wyznaczonych porach (innych niż w domu), 8. brak intymności: konieczność dzielenia sali z nieznaną osobą, 9. poczucie osamotnienia: brak osoby, z którą można przedyskutować swój stan, 10. operacja, skierowanie na dodatkowe konsultacje, 11. depersonalizacja: traktowanie przedmiotowe 12. inni chorzy i umierający pacjenci, 13. niezrozumiała terminologia, 14. konieczność podporządkowania 15. postawa paternalistyczna personelu. 3

4 ETAP 3. WYPIS - instytucjonalizacja, - lęk przed powrotem do ról społecznych, - lęk przed zakażeniem (choroby jatrogenne), - lęk przed śmiercią, - lęk przed piętnem. Wpływ cech społeczno-demograficznych na proces leczenia CHOROBA PACJENT płeć wiek wykształcenie dochód pochodzenie społeczne miejsce zamieszkania wyznanie pochodzenie etniczne zawód stan cywilny przyczyna choroby 4

5 MODELE REALCJI PERSONEL PACJENT TALCOTT PARSONS PROFESJONLIŚCI I LAICY To aktorzy, którzy grają swe role społeczne, które są względem siebie komplementarne. Obie związane z pewnymi społecznymi oczekiwaniami, zawierającymi zarówno prawa, jak i obowiązki. Podkreślał ich wzajemne porozumienie. Pacjent (rola chorego) Powinności = obowiązki Lekarz (rola zawodowa) 1. Chęć wyzdrowienia (wola, motywacja 1. Działanie w celu zapewnienia pacjentowi opieki wyzdrowienia) (kierowanie współpracą, wykonywanie samodzielnych 2. Okazywanie zaufania lekarzowi i akceptacja jego czynności) umiejętności zawodowych 2. Przestrzeganie etyki lekarskiej 3. Stałe doskonalenie kwalifikacji zawodowych i ich profesjonalne wykorzystywanie 4. Obiektywność podejścia i emocjonalna neutralność; 5. Zawodowa samokontrola i samokrytycyzm 1. Zwolnienie z wykonywania normalnych obowiązków (ról społecznych i zadań) 2. Zwolnienie z odpowiedzialności za stan chorobowy Przywileje = prawa 1. Ingerencja w intymne i poufne sfery życia pacjenta 2. Niezależność podejmowania decyzji 3. Posiadanie autorytetu zawodowego 5

6 ELIOT FREIDSON DYLEMATY I KONFLIKTY Podkreślał zderzenie perspektyw obu stron. To dwa inne światy, różne interesy, oczekiwania i stany wiedzy, co sprawia, że istnieję między nimi nieustanny, potencjalny konflikt. Jego nasilenie zależy zaś o różnych czynników sytuacyjnych, wartości i oczekiwań obu uczestników i sytuacji, w jakiej się znajdują. To zupełnie dwie różne kultury, środowiska, a stąd i wartości i priorytety. Różnice w podejściu do problemu medycznego obiektywna (medyczna) vs subiektywna. Nieuwzględnianie lub ignorowanie przez lekarza objawów zgłaszanych przez pacjenta lub rutynowego podchodzenia do wszystkich pacjentów. 6