RYNEK MIĘDZYBANKOWY W POLSCE - WYNIKI ANKIET

Transkrypt

1 RYNEK MIĘDZYBANKOWY W POLSCE - WYNIKI ANKIET SKIEROWANYCH DO BANKÓW I ODDZIAŁÓW INSTYTUCJI KREDYTOWYCH PEŁNIĄCYCH FUNKCJĘ DEALERA RYNKU PIENIĘŻNEGO URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO DEPARTAMENT BANKOWOŚCI KOMERCYJNEJ I SPECJALISTYCZNEJ ORAZ INSTYTUCJI PŁATNICZYCH WYDZIAŁ ANALIZ SEKTORA BANKOWEGO WARSZAWA,

2 Najważniejsze wnioski Rynek międzybankowy w Polsce zanotował wyraźne zmniejszenie obrotów w II połowie roku 2008, kiedy gospodarka Polski doświadczyła skutków kryzysu finansowego i gospodarczego. W roku 2011 nastąpiło jego dalsze pogorszenie. Zmniejszenie stanu depozytów międzybankowych było widoczne w danych sprawozdawczych otrzymywanych od banków. Dodatkowo, w okresie styczeń-październik br. zmniejszeniu uległa liczba banków uczestniczących w fixingu stawek rynku międzybankowego WIBOR/WIBID. Jeden z banków został wykluczony przez Stowarzyszenie Rynków Finansowych ACI Polska, a drugi złożył rezygnację. W odpowiedzi na zmniejszenie liczby transakcji oraz liczby instytucji uczestniczących w kwotowaniu stawek WIBOR/WIBID Urząd KNF skierował ankietę do banków i oddziałów instytucji kredytowych pełniących funkcję Dealera Rynku Pieniężnego. Wyniki ankiety nt. depozytów na rynku międzybankowym pokazują wyraźną dominację transakcji o najkrótszych terminach, tj. O/N, których wartość w 2011 r. stanowiła 91,3% wartości wszystkich transakcji. 3,6% ogólnej wartości przypadało na transakcje T/N, a 4,8% na transakcje SW. Znaczna przewaga transakcji O/N występowała również w okresie przedkryzysowym. Wartość oraz liczba zawieranych transakcji uległy wyraźnemu spadkowi w roku 2008, a potem Choć później nastąpiła zauważalna poprawa, to w kolejnych miesiącach roku 2011, a także w 2012 r. można było dostrzec dalsze osłabienie aktywności banków na rynku międzybankowym. Występuje podział na banki będące dawcami płynności na rynku międzybankowym oraz biorcami płynności. Duże zmiany w zakresie limitów dokonały się pomiędzy grudniem 2007 r. a grudniem W tym czasie wiele banków odebrało limity innym uczestnikom rynku, a posiadane limity zostały w dużej części okrojone. Częstą praktyką było również odbieranie limitów na transakcje o najdłuższych terminach zapadalności, np. 3M i więcej. Urząd KNF wystąpił również z propozycją, aby banki same wypracowały dobre praktyki w kwestii właściwego funkcjonowania rynku międzybankowego. W tym celu odbyły się spotkania Kierownictwa UKNF z przedstawicielami Związku Banków Polskich oraz Stowarzyszenia Rynków Finansowych ACI Polska. 2

3 Wyniki ankiet transakcje na rynku międzybankowym W celu przeprowadzenia szczegółowej analizy funkcjonowania rynku międzybankowego w Polsce, Departament Bankowości Komercyjnej i Specjalistycznej oraz Instytucji Płatniczych na początku 2012 r. przygotował ankietę skierowaną do banków komercyjnych i oddziałów instytucji kredytowych będących Dealerami Rynku Pieniężnego 1. Instytucje te zostały poproszone o przesłanie informacji na temat wartości i liczby udzielanych depozytów złotowych w grudniu roku 2007, 2008, 2009 i 2010 oraz w poszczególnych miesiącach roku Dane miały zawierać informację w podziale na tenor oraz bank lub oddział, który taki depozyt przyjął. Następnie, w końcu października br. Urząd KNF poprosił ww. banki o uaktualnienie ankiety o dane za rok Wyniki pierwszej z ankiet nt. depozytów na rynku międzybankowym pokazują wyraźnie dominację transakcji o najkrótszych terminach, tj. O/N, których wartość w 2011 r. stanowiła 91,3% wartości wszystkich transakcji. 3,6% ogólnej wartości przypadało na transakcje T/N, a 4,8% na transakcje SW. Znaczna przewaga najkrótszych transakcji miała miejsce we wszystkich miesiącach. W analizowanych okresach nie występowały transakcje na okres jednego roku, natomiast transakcje na okres 6 lub 9 miesięcy zdarzały się sporadycznie. Jednocześnie, wartość oraz liczba transakcji uległa widocznemu spadkowi pomiędzy końcem lat 2007, a następnie lat 2008 i 2009, aby w grudniu 2010 r. zanotować lekki wzrost. Jednakże, w roku 2011 nastąpił kolejny spadek pod względem zarówno wartości jak i liczby transakcji zawieranych na rynku międzybankowym. Warto także zaznaczyć, że w okresie przedkryzysowym również dominowały transakcje typu O/N w grudniu 2007 r. ich udział w ogólnej wartości kształtował się na poziomie 84,0%. Wyniki kolejnej ankiety wciąż wskazują na wyraźną dominację transakcji o najkrótszych terminach, tj. O/N, których wartość w okresie styczeń-październik 2012 r. stanowiła 92,6% wartości wszystkich transakcji. 2,2% ogólnej wartości przypadało na transakcje T/N, a 4,7% na transakcje SW. Znaczna przewaga najkrótszych transakcji występowała we wszystkich miesiącach. Pewną nowością w porównaniu z wynikami poprzedniej ankiety jest fakt występowania pojedynczych transakcji na okres 1 roku. W okresie styczeń-październik br. wartość wszystkich transakcji na rynku międzybankowym wyniosła 517,74 mld zł, co stanowi spadek o 23,5% względem analogicznego okresu roku poprzedniego. Liczba transakcji 1 Lista instytucji znajduje się w załączniku 1. 3

4 wyniosła 3.244, co oznacza spadek o 28,2% w skali roku. Pomimo ożywienia obserwowanego w październiku br., rynek międzybankowy zanotował w 2012 r. zauważalny regres w porównaniu z rokiem poprzednim. Tabele 1 i 2 pokazują kolejno wartość i liczbę transakcji na rynku międzybankowym w Polsce. Tabela 1 Wartość transakcji (w mln zł) w poszczególnych miesiącach według tenorów Okres \ Tenor O/N T/N SW 2W 1M 3M 6M 9M 1Y Suma Suma 2011 r Suma 2012 r Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet nadesłanych przez banki. 4

5 Tabela 2 Liczba transakcji w poszczególnych miesiącach według tenorów Okres \ Tenor O/N T/N SW 2W 1M 3M 6M 9M 1Y Suma Suma 2011 r Suma 2012 r Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet nadesłanych przez banki. Transakcje o najkrótszych tenorach, tj. O/N, T/N i SW zostały poddane szczegółowej analizie pod kątem udziału w rynku poszczególnych uczestników. Dane przedstawione na wykresie 1 przekonują, że można zaobserwować podział na banki, które udzielały depozytów innym bankom, czyli były dostarczycielami płynności na rynku międzybankowym oraz banki, które przyjmowały depozyty od innych banków. Jednocześnie, widać wyraźną tendencję do większej koncentracji po stronie udzielających depozyty w porównaniu z przyjmującymi depozyty. W porównaniu ze stanem z końca 2007 r. grupa dawców i biorców nie zmieniła się znacząco. 5

6 Wykres 1 Banki udzielające i przyjmujące depozyty 5 największych podmiotów ( r r.) SW Najwięksi dawcy depozytów Najwięksi biorcy depozytów 28,80% 30,92% 10,27% 83,86% 0,49% 4,37% 0,57% 0,44% 6,87% 8,40% 11,71% 13,29% Wskaźnik koncentracji (N=5) = 99,51% Wskaźnik koncentracji (N=5) = 71,20% T/N Najwięksi dawcy depozytów Najwięksi biorcy depozytów 18,71% 20,80% 15,61% 10,13% 36,31% 13,67% 12,51% 19,82% 13,09% 18,04% 10,01% 11,30% Wskaźnik koncentracji (N=5) = 81,29% Wskaźnik koncentracji (N=5) = 63,69% O/N Najwięksi dawcy depozytów Najwięksi biorcy depozytów 27,41% 26,17% 39,60% 20,83% 5,69% 9,29% 14,68% 16,76% 6,73% 7,73% 11,75% 13,36% Wskaźnik koncentracji (N=5) = 72,59% Wskaźnik koncentracji (N=5) = 60,40% 6

7 Wyniki ankiet limity na rynku międzybankowym Zmiany w zakresie wielkości limitów na tle transakcji na rynku międzybankowym w wybranych okresach przedstawia tabela 3. Tabela 3 Wartość i limity (w mln zł) oraz liczba depozytów udzielonych według tenorów w wybranych miesiącach O/N T/N SW 2W 1M 3M 6M 9M 1Y Suma* Depozyty udzielone Wartość Liczba Średni limit Wartość Liczba Średni limit Wartość Liczba Średni limit Wartość Liczba Średni limit Wartość Liczba Średni limit Wartość Liczba Średni limit *W przypadku średniego limitu średnia. Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet nadesłanych przez banki. W grudniu 2007 r. 5 banków posiadało komplet limitów (od O/N do 1Y) na wszystkie pozostałe banki objęte ankietą. Z kolei, 9 banków posiadało jakikolwiek limit na wszystkie pozostałe banki objęte ankietą. Pomiędzy grudniem 2007 r. a grudniem 2008 r. powszechną praktyką było odbieranie limitów na transakcje z pozostałymi uczestnikami rynku, szczególnie na transakcje o najdłuższych terminach zapadalności, np. 3M i więcej. Dodatkowo, posiadane przez poszczególne banki limity zostały w znacznej części ograniczone. Nie był to jedynie proces jednokierunkowy, jako że wybrane instytucje znacząco podwyższyły swoje limity. Zmiany, które nastąpiły po grudniu 2008 r. aż do końca 2011 r. były już nieduże i nie prowadziły do istotnego zmniejszenia bądź ograniczenia wielkości limitów. Z kolei, w bieżącym roku kilka banków przyznało limity innym bankom na transakcje O/N. Na koniec października br. jeden bank posiadał komplet limitów na wszystkie pozostałe banki objęte ankietą, a jakikolwiek limit na wszystkie pozostałe banki objęte analizą posiadały 4 banki. Pozytywne zmiany, jakie nastąpiły w 2012 r. w zakresie limitów, nie były zatem w stanie zrekompensować negatywnych tendencji z roku

8 Załącznik 1 Lista banków i oddziałów instytucji kredytowych pełniących funkcję Dealera Rynku Pieniężnego w 2012 r. 1. Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski SA (102) 2. Bank Handlowy w Warszawie SA (103) 3. ING Bank Śląski SA (105) 4. Bank BPH SA (106) 5. Bank Zachodni WBK SA (109) 6. Bank Gospodarstwa Krajowego (113) 7. BRE Bank SA (114) 8. Bank Millennium SA (116) 9. Bank Polska Kasa Opieki SA (124) 10. Kredyt Bank SA (150) 11. Raiffeisen Bank Polska SA (175) 12. Societe Generale SA Oddział w Polsce (184) 13. Deutsche Bank Polska SA (188) 14. Bank Gospodarki Żywnościowej SA (203) 15. BNP Paribas SA Oddział w Polsce (235) 8