Wyniki finansowe banków w I kwartale 2009 r. [1]

Transkrypt

1 Warszawa, Wyniki finansowe banków w I kwartale 2009 r. [1] W końcu marca br. działalność prowadziło 70 banków komercyjnych (o 6 więcej niż rok wcześniej), w tym 60 z przewagą kapitału zagranicznego lub całkowicie należących do zagranicznych akcjonariuszy (o 6 więcej niż przed rokiem); ponadto funkcjonowało 579 banków spółdzielczych (tyle samo co rok wcześniej). W I kwartale br. wystąpiło wyraźne pogorszenie wyników finansowych sektora bankowego w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego. Na skutek szybszego wzrostu kosztów (m.in. rezerw na kredyty zagrożone) niż dochodów z działalności bankowej, wynik finansowy brutto obniżył się o 49,3%, a netto o 49,8%. Do 22 (z 12) wzrosła liczba banków, które poniosły stratę netto. Depozyty ogółem osiągnęły wartość 569,9 mld zł, w tym depozyty sektora niefinansowego stanowiły 89,8% (511,5 mld zł wzrost o 18,6%); depozyty banków komercyjnych były prawie 11-krotnie wyższe niż banków spółdzielczych (521,6 mld zł wobec 48,3 mld zł). W obu grupach banków struktura depozytów w przekroju sektorów instytucjonalnych była podobna, chociaż oszczędności i lokaty gospodarstw domowych powierzone bankom spółdzielczym były ponad 11-krotnie wyższe od pozyskanych przez te banki środków przedsiębiorstw, toteż w portfelach banków komercyjnych przypadało na nie 67,7%, a banków spółdzielczych aż 88,6% depozytów sektora niefinansowego. W I kwartale br. utrzymała się, występująca w poprzednich okresach sprawozdawczych, tendencja do szybszego wzrostu akcji kredytowej niż bazy depozytowej. Przyrost wartości kredytów dla sektora niefinansowego (37,0%) był prawie dwukrotnie większy od wzrostu depozytów (18,6%), w rezultacie czego wartość kredytów dla tego sektora była większa od depozytów o ponad 118 mld zł (wobec 28,5 mld zł rok wcześniej). Wartość kredytów ogółem wyniosła 646,8 mld zł, [1] Narodowy Bank Polski przekazał do GUS dane źródłowe o przychodach, kosztach i wynikach finansowych sektora bankowego za I kwartał 2009 r. według stanu na r. Analogiczne dane za I kwartał 2008 r. podano na podstawie danych Narodowego Banku Polskiego udostępnionych r., opublikowanych przez GUS w serii Informacje Bieżące pt. Wyniki finansowe banków w I kwartale 2008 r.. W niniejszej informacji nie zostały uwzględnione wyniki banków w fazie organizacji, upadłości ani likwidacji.

2 w tym udzielonych sektorowi niefinansowemu 629,9 mld zł. komercyjne udzieliły kredytów na kwotę 612,2 mld zł (94,8% kredytów ogółem), prawie w całości (97,4%) podmiotom sektora niefinansowego, nieznacznie powiększając w analizowanym okresie swój udział w tym segmencie rynku (o 1,1 pkt proc.). Znaczną część kredytów ogółem dla tego sektora stanowiły kredyty mieszkaniowe (37,2%, tj. o 5,3 pkt proc. więcej niż przed rokiem), udostępniane głównie na podstawie umów między bankami komercyjnymi a gospodarstwami domowymi. W tej grupie klientów kredyty mieszkaniowe stanowiły 54,1% ich wszystkich kredytów (47,8% rok wcześniej). Wzrost zadłużenia gospodarstw domowych ogółem do 394,8 mld zł (o 44,2%) był w głównej mierze generowany efektywnym popytem na kredyty mieszkaniowe (213,5 mld zł, tj. o 63,1% więcej niż przed rokiem). Na osoby prywatne przypadało 86,0% sumy kredytów dla gospodarstw domowych (o 2,7 pkt proc. więcej niż przed rokiem), udział kredytów dla przedsiębiorców indywidualnych zmniejszył się do 9,2% (o 1,1 pkt proc.), zaś kredytów dla rolników indywidualnych obniżył się do 4,7% (o 1,7 pkt proc.). Podobnie jak w poprzednich okresach sprawozdawczych, banki komercyjne kredytowały nieomal w całości gospodarstwa domowe osób prywatnych (97,7%) oraz przedsiębiorców indywidualnych (86,1%), podczas gdy banki spółdzielcze miały większy wkład w akcję kredytową na rzecz rolników indywidualnych (66,6%). Kwota kredytów ogółem dla przedsiębiorstw wzrosła do 232,9 mld zł (o 26,5%), lecz udział tej grupy klientów w kredytach dla sektora niefinansowego obniżył się do 37,0% (o 3,0 pkt proc.). osiągnęły łącznie przychody z działalności operacyjnej w kwocie 69,1 mld zł (o 51,2% więcej niż przed rokiem), z tego 67,7 mld zł wypracowały banki komercyjne a 1,3 mld zł banki spółdzielcze. Wzrost przychodów banków komercyjnych był pięciokrotnie wyższy od wzrostu przychodów banków spółdzielczych, co spowodowało zmniejszenie udziału tych ostatnich w przychodach sektora do poziomu 2,0% (o 0,7 pkt proc.). Na wartość przychodów z działalności operacyjnej wpłynęły przede wszystkim przychody z działalności bankowej, które wyniosły ponad 64,4 mld zł (o 51,7% więcej niż przed rokiem). Na kwotę tę złożyły się głównie przychody z operacji finansowych i wymiany walut (45,2 mld zł, o 76,6% więcej rok wcześniej), przychody odsetkowe (15,2 mld zł, tj. o 16,3% więcej) i prowizje (3,7 mld zł, wzrost o 4,0%). Odsetki z tytułu udzielonych kredytów wyniosły 11,2 mld zł, co po przypisaniu całości wpływów z prowizji działalności kredytowej oznacza 23,0% (30,3% rok wcześniej) przychodów z działalności bankowej. Koszty działalności operacyjnej banków ogółem wyniosły 66,6 mld zł i miały o 11,8 pkt proc. wyższą dynamikę od dynamiki przychodów. Koszty banków komercyjnych osiągnęły 65,5 mld zł, a banków spółdzielczych 1,1 mld zł. Przy kilkudziesięciokrotnie wyższej bazie odniesienia, dynamika kosztów banków komercyjnych była o 44,7 pkt proc. wyższa od stopy wzrostu kosztów w bankach spółdzielczych. Wysokość i dynamikę kosztów działalności operacyjnej kształtowały 2

3 w decydującej mierze koszty działalności bankowej, które wzrosły do 52,7 mld zł (o 69,8% w porównaniu z poprzednim rokiem). Na tę kwotę złożyły się sięgające 43,4 mld zł koszty operacji finansowych i wymiany walut (o 79,7% wyższe niż przed rokiem) oraz koszty odsetkowe w kwocie 8,4 mld zł (o 38,5% wyższe niż w tym samym okresie ub.r.). Koszty działalności bankowej, ze względu na to, że prawie wszystkie obciążenia związane z operacjami finansowymi i wymianą walut dotyczyły tylko banków komercyjnych, nieomal w całości (99,2%) poniosły banki komercyjne. Saldo rezerw i aktualizacji wartości zwiększyło się aż o 241,3% za sprawą wzrostu tego salda w bankach komercyjnych (o 248,0%), przy spadku w bankach spółdzielczych (o 29,5%). Wynik działalności bankowej sektora osiągnął wartość 11,8 mld zł (o 2,7% więcej), na co złożyło się głównie saldo dochodów z odsetek, operacji finansowych (głównie dzięki wynikowi na instrumentach pochodnych) oraz prowizji (odpowiednio: 6,8 mld zł, 3,3 mld zł oraz 2,8 mld zł). Wpływ pozostałych składników na wynik działalności bankowej był znacznie słabszy: dochody z udziałów lub akcji wyniosły 0,3 mld zł, a z tytułu wymiany walut minus 1,4 mld zł. komercyjne uzyskały wynik na działalności bankowej w kwocie około 11,0 mld zł, a banki spółdzielcze 0,8 mld zł. Saldo odsetkowe w działalności depozytowo-kredytowej banków komercyjnych (5,2 mld zł) było ponad 13 razy wyższe od salda banków spółdzielczych (0,4 mld zł). Wynik działalności operacyjnej wyniósł 2,5 mld zł, z tego na banki komercyjne przypadało blisko 2,2 mld zł, a na banki spółdzielcze 0,2 mld zł. W ujęciu ogółem oraz w podziale na grupy banków wynik finansowy brutto był zbliżony do wyniku na działalności operacyjnej. Wynik finansowy netto ukształtował się na poziomie 2,0 mld zł, przy czym zysk netto ogółem spadł do 2,5 mld zł (o 39,5% w porównaniu z I kwartałem ub. r.). Straty netto w łącznej wysokości 463,2 mln zł (o 439,2% więcej niż rok wcześniej) poniosły 22 banki komercyjne (przed rokiem 11 komercyjnych i 1 spółdzielczy). Wskaźniki rentowności obrotu brutto i netto sektora bankowego po I kwartale 2009 r. były wyraźnie niższe w porównaniu z analogicznym okresem 2008 roku (odpowiednio 3,6% i 2,9% wobec 10,6% i 8,7%), bowiem nastąpił 50-cio procentowy przyrost przychodów przy podobnym spadku wyniku finansowego. Zjawisko to wystąpiło mocniej w segmencie banków komercyjnych, w których rentowność obrotu brutto spadła do 3,3%, a netto do 2,7% (przed rokiem 10,2% i 8,4%). Natomiast rentowność obrotu banków spółdzielczych, gdzie wzrost przychodów i spadek wyniku był mniejszy, w ujęciu brutto wskaźnik ten osiągnął poziom 18,5%, a netto 14,8% (rok wcześniej odpowiednio 24,6% i 20,4%). 3

4 Tabl. 1. Depozyty sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych Stan na 31. III 2009 Ogółem Komercyjne Spółdzielcze Ogółem , , ,8 Sektor niefinansowy , , ,5 Przedsiębiorstwa , , ,5 Gospodarstwa domowe , , ,1 Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych , , ,9 Instytucje rządowe i samorządowe , , ,3 Tabl. 2. Struktura* i dynamika depozytów sektora niefinansowego Ogółem Komercyjne Spółdzielcze w % Sektor niefinansowy 89,8 118,6 90,2 119,4 85,1 110,8 Przedsiębiorstwa 25,0 106,4 26,7 106,3 6,8 110,7 Gospodarstwa domowe 62,3 124,8 61,0 126,6 75,4 110,7 Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych 2,5 111,0 2,4 110,8 2,8 113,4 * w kwocie depozytów ogółem każdej grupy banków wg stanu na 31.III 2009 r. Tabl. 3. Kredyty dla sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych Stan na 31. III 2009 Ogółem Komercyjne Spółdzielcze Ogółem , , ,0 Sektor niefinansowy , , ,0 Przedsiębiorstwa, w tym , , ,5 Państwowe* , ,1 28,9 Gospodarstwa domowe , , ,4 przedsiębiorcy indywidualni** , , ,4 rolnicy indywidualni*** , , ,5 osoby prywatne , , ,5 Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych 2 203, ,8 207,1 Instytucje rządowe i samorządowe , , ,0 *Przedsiębiorstwa działające na podstawie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych (Dz.U. z 1991 r. nr 18, poz. 80 z późn. zm.) oraz spółki, w których Skarb Państwa posiada, bezpośrednio lub pośrednio, co najmniej 50% kapitału. **Osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na własny rachunek, zatrudniające do 9 osób włącznie, którym bank udzielił kredytów związanych z ich działalnością. ***Osoby fizyczne zajmujące się produkcją rolniczą na własny rachunek, którym bank udzielił kredytów związanych z ich działalnością. 4

5 Tabl. 4. Struktura i dynamika kredytów sektora niefinansowego Ogółem Komercyjne Spółdzielcze 5 % % % Ogółem 100,0 136,4 100,0 138,0 100,0 113,0 Sektor niefinansowy 97,4 137,0 97,5 138,7 94,8 112,7 Przedsiębiorstwa, w tym 36,0 126,5 36,9 126,7 20,7 119,7 Państwowe 2,4 108,1 2,5 108,1 0,1 120,9 Gospodarstwa domowe 61,0 144,2 60,3 147,2 73,5 110,8 przedsiębiorcy indywidualni 5,6 129,3 5,1 132,6 14,7 111,7 rolnicy indywidualni 2,9 106,7 1,0 108,4 36,1 105,9 osoby prywatne 52,5 148,9 54,2 149,8 22,6 118,8 Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw 0,3 127,7 0,3 128,4 0,6 121,1 Tabl. 5. Kredyty na nieruchomości mieszkaniowe* wg formy prawnej banków oraz grup kredytobiorców stan na 31. III 2009 Ogółem Przedsiębiorstwa Gospodarstwa domowe** Ogółem ,0 159, ,5 129, ,9 163,1 Komercyjne ,8 160, ,8 128, ,3 164,0 Spółdzielcze 3 482,2 125,9 216,7 293, ,5 120,2 *Kredyty na nieruchomości mieszkaniowe to kredyty udzielone na: - nabycie, budowę, przebudowę, rozbudowę lub nadbudowę domu albo lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, - uzyskanie spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej albo prawa odrębnej własności lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej, - remont domu albo lokalu, o których mowa powyżej, - nabycie działki budowlanej lub jej części pod budowę domu jednorodzinnego lub budynku mieszkalnego, w którym jest lub ma być położony lokal mieszkalny, - inne cele związane z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych, w szczególności na pokrycie kosztów partycypacji w kosztach budowy mieszkań przez towarzystwa budownictwa społecznego - budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę budynków mieszkalnych oraz adaptację pomieszczeń niemieszkalnych na cele mieszkalne; - nabycie działki budowlanej lub jej części pod budowę domów jednorodzinnych lub budynków mieszkalnych, - na remonty, modernizację i renowację lokali i budynków mieszkalnych. ** Osoby prywatne oraz przedsiębiorcy i rolnicy indywidualni w przypadku, gdy kredyty te przeznaczone są na zaspokojenie ich własnych potrzeb mieszkaniowych.

6 Tabl. 6. Przychody, koszty i wynik finansowy banków ogółem I-III Przychody z działalności operacyjnej, w tym: , ,7 151,2 Przychody z działalności bankowej, w tym: , ,3 151,7 Odsetki, w tym: , ,5 116,3 z tytułu udzielonych kredytów 9 323, ,5 119,7 Prowizje 3 548, ,9 104,0 Z tytułu operacji finansowych i wymiany walut , ,2 176,6 Z udziałów lub akcji, papierów wartościowych i innych instrumentów finansowych o zmiennej kwocie dochodu 269,4 341,7 126,8 Koszty działalności operacyjnej, w tym: , ,9 163,0 Koszty działalności bankowej, z tego: , ,3 169,8 Z tytułu odsetek, w tym: 6 100, ,8 138,5 odsetki od depozytów 3 833, ,2 146,2 Z tytułu prowizji 775,3 850,7 109,7 Z tytułu operacji finansowych i wymiany walut , ,8 179,7 Wynik działalności bankowej, w tym z tytułu: , ,0 102,7 Odsetek, w tym: 6 983, ,7 97,0 odsetki z działalności depozytowo-kredytowej 5 489, ,3 101,2 Prowizji 2 772, ,2 102,4 Z tytułu operacji finansowych i wymiany walut, z tego: 1 458, ,4 125,9 operacji finansowych 219, ,2 15 razy wymiany walut 1 238, ,7 x Koszty działania banków, w tym: 5 605, ,1 111,8 Wynagrodzenia 2 551, ,4 110,4 Ubezpieczenia i inne świadczenia społeczne 585,1 575,7 98,4 Amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych 564,6 626,6 111,0 Różnica wartości rezerw i aktualizacji 765, ,8 341,3 Wynik działalności operacyjnej 4 835, ,7 50,8 Wynik operacji nadzwyczajnych 12,3 0,1 0,8 w zyskach (stratach) jednostek podporządkowanych wycenianych metodą praw własności* -0,4-0,1 x Zysk (strata) z aktywów przeznaczonych do zbycia niezaliczonych do operacji niekontynuowanych 0,0 0,0 x Wynik finansowy brutto, z tego: 4 847, ,6 50,7 Zysk brutto 4 935, ,3 60,6 Strata brutto 87,7 534,6 609,6 Podatek dochodowy 857,4 453,8 52,9 Pozostałe obowiązkowe zmniejszenie zysku (zwiększenie straty) 0,0 0,0 x Wynik finansowy netto z operacji kontynuowanych 3 989, ,9 50,2 Wynik finansowy netto z operacji niekontynuowanych Wynik finansowy netto, z tego: 3 989, ,9 50,2 Zysk netto 4 075, ,1 60,5 Strata netto 85,9 463,2 539,2 * Pozycja wykazywana tylko przez banki, które nie stosowały MSR/MSSF 6

7 Tabl. 7. Przychody, koszty i wynik finansowy banków komercyjnych I-III Przychody z działalności operacyjnej, w tym: , ,4 152,3 Przychody z działalności bankowej, w tym: , ,6 152,8 Odsetki, w tym: , ,4 116,9 z tytułu udzielonych kredytów 8 645, ,0 120,4 Prowizje 3 320, ,3 103,9 Z tytułu operacji finansowych i wymiany walut , ,4 176,6 Z udziałów lub akcji, papierów wartościowych i innych instrumentów finansowych o zmiennej kwocie dochodu 269,4 341,5 126,8 Koszty działalności operacyjnej, w tym: , ,2 164,0 Koszty działalności bankowej, z tego: , ,5 170,1 Z tytułu odsetek, w tym: 5 835, ,2 138,1 odsetki od depozytów 3 579, ,4 146,1 Z tytułu prowizji 757,1 832,3 109,9 Z tytułu operacji finansowych i wymiany walut , ,0 179,7 Wynik działalności bankowej, w tym z tytułu: , ,1 103,1 Odsetek, w tym: 6 354, ,1 97,3 odsetki z działalności depozytowo-kredytowej 5 065, ,6 102,2 Prowizji 2 563, ,0 102,1 Z tytułu operacji finansowych i wymiany walut, z tego: 1 457, ,4 125,4 operacji finansowych 221, ,4 15 razy wymiany walut 1 235, ,0 x Koszty działania banków, w tym: 5 122, ,5 112,0 Wynagrodzenia 2 257, ,4 110,6 Ubezpieczenia i inne świadczenia społeczne 525,7 511,3 97,3 Amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych 522,8 581,7 111,3 Różnica wartości rezerw i aktualizacji 747, ,5 348,0 Wynik działalności operacyjnej 4 534, ,2 48,7 Wynik operacji nadzwyczajnych 12,3 0,1 0,8 w zyskach (stratach) jednostek podporządkowanych wycenianych metodą praw własności* -0,4-0,1 x Zysk (strata) z aktywów przeznaczonych do zbycia niezaliczonych do operacji niekontynuowanych 0,0 0,0 x Wynik finansowy brutto, z tego: 4 546, ,0 48,5 Zysk brutto # 2 740,7 x Strata brutto # 534,6 x Podatek dochodowy 805,4 404,3 50,2 Pozostałe obowiązkowe zmniejszenie zysku (zwiększenie straty) 0,0 x Wynik finansowy netto z operacji kontynuowanych 3 741, ,7 48,2 Wynik finansowy netto z operacji niekontynuowanych Wynik finansowy netto, z tego: 3 741, ,7 48,2 Zysk netto # 2 264,9 x Strata netto # 463,2 x *Pozycja wykazywana tylko przez banki, które nie stosowały MSR/MSSF 7

8 Tabl. 8. Przychody, koszty i wynik finansowy banków spółdzielczych I-III Przychody z działalności operacyjnej, w tym: 1 221, ,3 110,4 Przychody z działalności bankowej, w tym: 1 126, ,7 108,8 Odsetki, w tym: 892,8 972,1 108,9 z tytułu udzielonych kredytów 677,5 750,5 110,8 Prowizje 227,4 241,6 106,2 Z tytułu operacji finansowych i wymiany walut 5,8 11,8 203,4 Z udziałów lub akcji, papierów wartościowych i innych instrumentów finansowych o zmiennej kwocie dochodu 0,1 0,2 200,0 Koszty działalności operacyjnej, w tym: 920, ,7 119,3 Koszty działalności bankowej, z tego: 287,0 407,9 142,1 Z tytułu odsetek, w tym: 264,4 387,6 146,6 odsetki od depozytów 253,8 374,8 147,7 Z tytułu prowizji 18,2 18,4 101,1 Z tytułu operacji finansowych i wymiany walut 4,4 1,9 43,2 Wynik działalności bankowej, w tym z tytułu: 839,1 817,8 97,5 Odsetek, w tym: 628,4 584,5 93,0 odsetki z działalności depozytowo-kredytowej 423,7 375,7 88,7 Prowizji 209,3 223,1 106,6 Z tytułu operacji finansowych i wymiany walut, z tego 1,4 9,9 707,1 operacji finansowych 2,1 0,8 x wymiany walut 3,5 9,2 262,9 Koszty działania banków, w tym: 482,3 526,6 109,2 Wynagrodzenia 293,4 320,0 109,1 Ubezpieczenia i inne świadczenia społeczne 59,4 64,5 108,6 Amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych 41,7 44,9 107,7 Różnica wartości rezerw i aktualizacji 18,6 13,3 71,5 Wynik działalności operacyjnej 300,6 249,6 83,0 Wynik operacji nadzwyczajnych 0,0 0,0 x w zyskach (stratach) jednostek podporządkowanych wycenianych metodą praw własności Zysk (strata) z aktywów przeznaczonych do zbycia niezaliczonych do operacji niekontynuowanych Wynik finansowy brutto, z tego: 300,6 249,6 83,0 Zysk brutto # 249,6 x Strata brutto # x Podatek dochodowy 52,0 49,5 95,2 Pozostałe obowiązkowe zmniejszenie zysku (zwiększenie straty) 0,0 0,0 x Wynik finansowy netto z operacji kontynuowanych 248,6 200,1 80,5 Wynik finansowy netto z operacji niekontynuowanych Wynik finansowy netto, z tego: 248,6 200,1 80,5 Zysk netto # 200,1 x Strata netto # x 8

9 Tabl. 9. Liczba banków według form własności Zmiana liczby banków stan na 31 marca Ogółem Komercyjne z przeważającym udziałem kapitału polskiego z przeważającym udziałem kapitału zagranicznego, w tym: ze 100 udziałem kapitału zagranicznego, w tym: oddziały banków zagranicznych w formie spółek akcyjnych Spółdzielcze Tabl. 10. Liczba banków, które osiągnęły zyski netto lub straty netto Liczba banków, które wykazały zyski netto straty netto I kwartał Ogółem Komercyjne Spółdzielcze Tabl. 11. Rentowność obrotu według grup banków Wskaźniki rentowności obrotu w % brutto netto I kwartał ogółem 10,6 3,6 8,7 2,9 Komercyjne 10,2 3,3 8,4 2,7 Spółdzielcze 24,6 18,5 20,4 14,8 9