WYTYCZNE MCPFE DO OCENY LASÓW I INNYCH GRUNTÓW LEŚNYCH CHRONIONYCH I ZE STATUSEM OCHRONNYM W EUROPIE

Transkrypt

1 Living Forest Summit Czwarta Konferencja Ministerialna w sprawie Ochrony Lasów w Europie kwietnia 2003 r., Wiedeń Austria WYTYCZNE MCPFE DO OCENY LASÓW I INNYCH GRUNTÓW LEŚNYCH CHRONIONYCH I ZE STATUSEM OCHRONNYM W EUROPIE Wersja przyjęta na Spotkaniu Ekspertów MCPFE 1 w dniach 7 8 października w Wiedniu w Austrii 1 Ministerialna Konferencja nt. Ochrony Lasów w Europie (MCPFE - Ministerial Conference on the Protection of Forests in Europe)

2 1. WPROWADZENIE Wytyczne MCPFE do oceny lasów i innych gruntów leśnych chronionych i ze statusem ochronnym w Europie są efektem wdrażania wspólnego Programu roboczego dotyczącego ochrony w wzmacnianie różnorodności biologicznej i krajobrazowej ekosystemów leśnych ( ) MCPFE i procesu Środowisko dla Europy 2. Wytyczne opracowano w oparciu o analizę danych krajowych dotyczących lasów i innych gruntów leśnych chronionych i ze statusem ochronnym, zbieranych w krajach europejskich w związku z uzupełniającym kwestionariuszem TBFRA 3 rozesłanym do poszczególnych państw w roku Wytyczne MCPFE opracowane zostały w drodze konsultacji i uzgodnień prowadzonych przez grupy przygotowawcze, grupy robocze i warsztaty, przy zaangażowaniu krajów i organizacji uczestniczących w MCPFE. Celem Wytycznych jest uzyskanie obszernej charakterystyki lasów i innych gruntów leśnych chronionych i ze statusem ochronnym w Europie, przy jednoczesnym zachowaniu związków z innymi międzynarodowymi systemami klasyfikacyjnymi używanymi dla wszystkich rodzajów obszarów chronionych 4. Ponieważ za jeden z celów Wytycznych przyjęto ich porównywalność na szczeblu międzynarodowym, użyte określenia i definicje są zgodne z terminologią TBFRA. W związku z powyższym Wytyczne MCPFE do oceny lasów i innych gruntów leśnych chronionych i ze statusem ochronnym w Europie winny stanowić ważne narzędzie dla dalszej pracy MCPFE w zakresie ochrony wszystkich typów lasów i innych gruntów leśnych. 2. ZASADY OGÓLNE Lasy i inne grunty leśne chronione i ze statusem ochronnym powinny odpowiadać następującym kryteriom, aby mogły być sklasyfikowane według Wytycznych MCPFE: Istnienie podstawy prawnej Długoterminowy charakter przeznaczenia na cele ochronne (minimum 20 lat) Jasno zdefiniowany cel ochrony związany z ochroną różnorodności biologicznej, krajobrazu i specyficznych cech przyrodniczych lub ochronny charakter lasów i innych gruntów leśnych. Jasno zdefiniowany cel ochrony w kontekście tych wytycznych oznacza zarówno: - wyznaczenie lasów i innych gruntów leśnych w obrębie ustalonych granic geograficznych opisujących określone obszary, 2 Paneuropejski proces ministerialny ministrów środowiska 3 Ocena zasobów leśnych strefy borealnej i umiarkowanej prowadzona przez Europejską Komisję Gospodarczą ONZ/FAO 4 Istnieje wyraźna różnica pomiędzy lasami chronionymi i ochronnymi, jako że te pierwsze są przeznaczone do ochrony różnorodności biologicznej, podczas gdy lasy ochronne są zasadniczo zagospodarowywane w sposób umożliwiający ich działanie ochronne w stosunku do innych zasobów, obiektów infrastruktury i ludzi. 1

3 - wyznaczenie lasów i innych gruntów leśnych nie w ustalonych granicach geograficznych, ale jako określone typy lasów lub pionowe i poziome strefy w krajobrazie. Dane opisujące lasy i inne grunty leśne według tych dwóch rodzajów nominowania powinny być prezentowane w raportach oddzielnie. W uzupełnieniu wymogów powyższych zasad, MCPFE uwzględnia lasy i inne grunty leśne chronione i ze statusem ochronnym wyznaczone dobrowolnie bez podstawy prawnej. Jeśli tylko jest to możliwe grunty te powinny być przypisane do tych samych klas, co grunty posiadające podstawy prawne wyznaczenia. Dane te winny być jednak zestawiane oddzielnie. 3. STRUKTURA Lasy i inne grunty leśne chronione i ze statusem ochronnym pogrupowane zostały zgodnie z głównym celem ich zagospodarowania. Dodatkowo wprowadzono ograniczenia ingerencji jako czynnik wyróżniający. W efekcie stworzono pięć klas lasów i innych gruntów leśnych chronionych i ze statusem ochronnym w Europie. Tak dalece, jak to było możliwe poszczególne klasy zostały powiązane z odpowiednimi kategoriami klasyfikacji obszarów chronionych IUCN 5. Powiązano je również z rodzajami nominowania stosowanymi przez EEA 6 w jej Bazie Danych Obszarów Nominowanych. Intencją tych działań było ustanowienie właściwych powiązań pomiędzy Wytycznymi MCPFE do oceny lasów i innych gruntów leśnych chronionych i ze statusem ochronnym w Europie i ww. systemami używanymi dla wszelkich rodzajów obszarów chronionych. Powiązania te uzgodniono z IUCN i EEA w sposób, jaki pokazuje poniższa tabela. KLASY MCPFE EEA* IUCN** 1: Główny cel ochrony Różnorodność biologiczna 1.1: Brak interwencji A I 1.2: Minimum interwencji A II 1.3: Ochrona prowadzona przez aktywne działania A IV 2: Główny cel ochrony Ochrona krajobrazu i innych elementów naturalnych B III, V, VI 3: Główny cel ochrony Funkcje ochronne lasów (B) - * odniesienia do oznaczeń w standardowym formularzu danych dla sieci NATURA 2000 i sieci EMERALD, stosowanych we Wspólnej Bazie Danych Wyznaczonych Obszarów Chronionych (Common Database on Designated Areas - CDDA), zarządzanej przez 5 Światowa Unia Ochrony Przyrody 6 Europejska Agencja Środowiska 2

4 Europejską Agencję Środowiska (EEA) w imieniu Rady Europy i UNEP - WCMC. Kategorie A, B i C dotyczą typów wyznaczanych obszarów, a nie konkretnych miejsc. Wskazówka: - Odpowiedniki kategorii IUCN mogą być różne w zależności od określonego celu ochrony (zalesionej części obszaru) w przypadku każdego obszaru chronionego. Obecnie trwają konsultacje techniczne z IUCN i jej Światową Komisją ds. Obszarów Chronionych (WCPA) w celu zapewnienia pełnej zgodności pomiędzy systemami MCPFE i IUCN. - III, V i VI kategoria IUCN jako swój główny cel ochrony zakładają ochronę różnorodności biologicznej. Niemniej jednak bardziej odpowiadają klasie 2 niż klasie 1 w klasyfikacji MCPFE. Powierzchnia lasów i innych gruntów leśnych wykazana w klasie 1 i 2 nie powinna być podawana łącznie z powierzchnią wykazaną w klasie 3, co pozwoli na uniknięcie podwójnego liczenia tych samych powierzchni. 4. DEFINICJE KLAS Poszczególne klasy lasów i innych gruntów leśnych chronionych i ochronnych określone zostały według celu ich ochrony oraz ograniczeń w prowadzeniu działań gospodarczych i przedstawiają się następująco: Klasa 1: Główny cel ochrony Różnorodność biologiczna Klasa 1.1: Brak interwencji Niedozwolona jest aktywna, bezpośrednia działalność człowieka Działania inne, niż ograniczony dostęp publiczny i prowadzenie prac badawczych bez uszczerbku dla celu ochrony są zabronione Klasa 1.2: Minimum interwencji Działalność człowieka ograniczona jest do minimum Działania inne, niż wymienione poniżej są zabronione: - Kontrola zwierzyny łownej/ kopytnych - Kontrola występowania chorób/ gradacji owadów - Dostęp publiczny - Ochrona przeciwpożarowa - Prowadzenie badań naukowych w sposób nie przynoszący uszczerbku dla celu ochrony 3

5 - Korzystanie z zasobów jako źródła utrzymania W przypadku spodziewanego masowego pojawiania się chorób lub gradacji szkodnika dozwolone jest prowadzenie działań kontrolnych z wykorzystaniem biologicznych metod zwalczania lub ochrony pod warunkiem, że niemożliwe jest prowadzenie odpowiednich działań w strefach buforowych. Korzystanie z zasobów w celu zapewnienia egzystencji ludności autochtonicznej i wspólnot lokalnych tak, jak to miało miejsce dotychczas, o ile nie wpłynie negatywnie na cel ochrony. Klasa 1.3: Ochrona prowadzona przez aktywne działania Prowadzenie aktywnej działalności ma na celu osiągnięcie przyjętego celu ochrony Eksploatacja zasobów, pozyskanie, prace hodowlane wpływające negatywnie na cel ochrony jak też inne działania szkodliwie z punktu widzenia przyjętego celu ochrony za zabronione Klasa 2. Główny cel ochrony: Ochrona krajobrazu i elementów naturalnych Interwencja związana jest wyłącznie z osiąganiem celu ochrony polegającego na różnorodności krajobrazowej, wartościami kulturowymi, estetycznymi, duchowymi i historycznymi, funkcjami rekreacyjnymi, specyficznymi tworami przyrody Korzystanie z zasobów leśnych jest ograniczone Istnieje przejrzyste i długoterminowe zobowiązanie oraz jasno zdefiniowany cel i system ochrony dla określonego obszaru Działanie negatywnie wpływające na walory krajobrazu i/lub wspomniane wcześniej charakterystyczne twory przyrody są zabronione Klasa 3. Główny cel ochrony Funkcje ochronne Sposób zagospodarowania jest wyraźnie związany z ochroną gleb i ich właściwości, jakością i ilością wód gruntowych oraz innymi funkcjami ekosystemowymi, ochroną infrastruktury i zagospodarowanych zasobów naturalnych przed zagrożeniami naturalnymi W planach urządzania lasu lub ich odpowiednikach wpisane jest wyraźne przeznaczenie tych lasów i gruntów leśnych do wypełniania funkcji ochronnych Wszelkie działania negatywnie wpływające na glebę, wodę, zdolność do ochrony innych funkcji ekosystemowych lub zdolności do ochrony infrastruktury lub zagospodarowanych zasobów naturalnych przed zagrożeniami naturalnymi są zakazane 4