1. Podejmowanie działalności w zakresie wybranych wolnych zawodów

Transkrypt

1 Rozdział VI. Podejmowanie działalności gospodarczej przez osoby wykonujące wolne zawody 1. Podejmowanie działalności w zakresie wybranych wolnych zawodów 1.1. Adwokaci W świetle ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze 1, zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawnej osobom fizycznym, podmiotom gospodarczym oraz jednostkom organizacyjnym, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami. Adwokat w wykonywaniu swoich obowiązków zawodowych podlega tylko ustawom, a tytuł zawodowy "adwokat" podlega ochronie prawnej. Adwokat podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności zawodowych. Zawód adwokata może być wykonywany w kancelarii adwokackiej, w zespole adwokackim oraz w spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej lub komandytowej, przy czym wspólnikami w spółkach cywilnej, jawnej i partnerskiej oraz komplementariuszami w spółce komandytowej mogą być wyłącznie adwokaci lub adwokaci i radcowie prawni, a także prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej 2, a wyłącznym przedmiotem działalności takich spółek jest świadczenie pomocy prawnej. Na listę adwokatów może być wpisany ten, kto jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu adwokata, korzysta w pełni z praw publicznych oraz ma pełną zdolność do czynności prawnych, ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce, a ponadto odbył w Polsce aplikację adwokacką i złożył egzamin adwokacki. 3 1 Tekst jednolity: Dz. U. z 2002 r., Nr 123, poz ze zm. Ustawa weszła w życie z dniem 1 października 1982 r., zastępując poprzednią regulację pochodzącą z 1963 r. 2 Dz. U. Nr 126, poz Wymagań odbycia aplikacji adwokackiej i złożenia egzaminu adwokackiego nie stosuje się do: profesorów i doktorów habilitowanych nauk prawnych, osób, które co najmniej przez trzy lata zajmowały stanowisko sędziego, prokuratora lub wykonywały zawód notariusza, osób, które mając kwalifikacje sędziowskie, prokuratorskie lub notarialne przynajmniej przez trzy lata wykonywały zawód radcy prawnego, a także osób, które odbyły aplikację radcowską

2 Adwokata obowiązuje tajemnica adwokacka, obejmująca wszystko, o czym adwokat dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej. Adwokata nie można zwolnić od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej co do faktów, o których dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę. 4 Adwokat podczas i w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych korzysta z ochrony prawnej podobnie jak sędzia i prokurator, zaś przy wykonywaniu zawodu adwokackiego korzysta z wolności słowa i pisma w granicach określonych przez zadania adwokatury i przepisy prawa. Nadużycie tej wolności, stanowiące ściganą z oskarżenia prywatnego zniewagę lub zniesławienie strony, jej pełnomocnika lub obrońcy, kuratora, świadka, biegłego lub tłumacza, podlega ściganiu tylko w drodze dyscyplinarnej. Okręgowa rada adwokacka skreśla adwokata z listy w wypadku: śmierci, wystąpienia z adwokatury, przeniesienia siedziby zawodowej do innej izby adwokackiej, objęcia stanowiska w organach wymiaru sprawiedliwości, organach ścigania lub rozpoczęcia wykonywania zawodu notariusza, powołania do wojskowej służby zawodowej, utraty z mocy wyroku sądowego praw publicznych lub prawa wykonywania zawodu, a ponadto orzeczenia dyscyplinarnego o wydaleniu z adwokatury. Ogół adwokatów i aplikantów adwokackich stanowi adwokaturę, która jest powołana do udzielania pomocy prawnej, współdziałania w ochronie praw i wolności obywatelskich oraz w kształtowaniu i stosowaniu prawa. Adwokatura zorganizowana jest na zasadach samorządu zawodowego. Zadaniem samorządu zawodowego adwokatury jest: tworzenie warunków do wykonywania ustawowych zadań adwokatury, reprezentowanie adwokatury i ochrona jej praw, sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów o wykonywaniu zawodu adwokata, doskonalenie zawodowe adwokatów i kształcenie aplikantów adwokackich, ustalanie i krzewienie zasad etyki zawodowej oraz dbałość o ich przestrzeganie, a także sprawowanie zarządu majątkiem samorządu adwokackiego i rozporządzanie nim. przewidzianą w przepisach o radcach prawnych i złożyły egzamin radcowski oraz przynajmniej trzy lata wykonywały zawód radcy prawnego. 4 Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie dotyczy informacji udostępnianych na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz oraz z 2004 r. Nr 62, poz. 577) - w zakresie określonym tymi przepisami.

3 Organami adwokatury są: Krajowy Zjazd Adwokatury, Naczelna Rada Adwokacka, Wyższy Sąd Dyscyplinarny oraz Wyższa Komisja Rewizyjna. Adwokaci i aplikanci adwokaccy podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za postępowanie sprzeczne z prawem, zasadami etyki lub godności zawodu bądź za naruszenie swych obowiązków zawodowych, a adwokaci również za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia. Karami dyscyplinarnymi są: upomnienie, nagana, kara pieniężna, zawieszenie w czynnościach zawodowych na czas od trzech miesięcy do pięciu lat, a nawet wydalenie z adwokatury. Sąd dyscyplinarny jest w zakresie orzekania niezawisły Radcowie prawni W świetle ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2002 r., Nr 123, poz ze zm.) zawód radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej 5, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami. Radca prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej lub komandytowej, przy czym wspólnikami w spółkach cywilnej, jawnej i partnerskiej oraz komplementariuszami w spółce komandytowej mogą być wyłącznie radcowie prawni lub radcowie prawni i adwokaci, a także prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej. 6 Radca prawny przy wykonywaniu czynności zawodowych korzysta z wolności słowa i pisma w granicach określonych przepisami prawa i rzeczową potrzebą. Ponadto, podczas i w związku z wykonywaniem czynności zawodowych korzysta z ochrony prawnej przysługującej sędziemu i prokuratorowi. Radca prawny jest obowiązany zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzieleniem pomocy prawnej. Obowiązek ten nie może być ograniczony w czasie. Prawo wykonywania zawodu radcy prawnego powstaje z chwilą dokonania wpisu na listę radców prawnych i złożenia ślubowania. Na listę radców prawnych może być wpisany ten, kto 5 Pomocą prawną jest w szczególności udzielanie porad i konsultacji prawnych, opinii prawnych, zastępstwo prawne i procesowe. 6 Dz. U. Nr 126, poz. 1069

4 ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce, korzysta w pełni z praw publicznych, ma pełną zdolność do czynności prawnych, jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego, odbył aplikację radcowską i złożył egzamin radcowski. 7 Radcowie prawni zorganizowani są na zasadach samorządu zawodowego. Samorząd radców jest niezależny w wykonywaniu swych zadań i podlega tylko przepisom prawa. Nadzór nad działalnością samorządu w zakresie i formach precyzyjnie wskazanych w Ustawie wykonuje Minister Sprawiedliwości. Do zadań samorządu należy w szczególności: reprezentowanie radców prawnych i aplikantów radcowskich oraz ochrona ich interesów zawodowych, współdziałanie w kształtowaniu i stosowaniu prawa, przygotowywanie aplikantów radcowskich do należytego wykonywania zawodu radcy prawnego oraz doskonalenie zawodowe radców prawnych, nadzór nad należytym wykonywaniem zawodu przez radców prawnych i aplikantów radcowskich. Organami samorządu są: Krajowy Zjazd Radców Prawnych, Krajowa Rada Radców Prawnych, Wyższa Komisja Rewizyjna, Wyższy Sąd Dyscyplinarny, zgromadzenie okręgowej izby radców prawnych, rada okręgowej izby radców prawnych, okręgowa komisja rewizyjna i okręgowy sąd dyscyplinarny. osobowość prawną posiadają okręgowe izby radców prawnych i Krajowa Izba Radców Prawnych. Kadencja organów samorządu trwa cztery lata. Radca prawny (a także aplikant radcowski) podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za zawinione, nienależyte wykonywanie zawodu radcy prawnego, a także za czyny sprzeczne ze ślubowaniem radcowskim lub z zasadami etyki radcy prawnego. 7 Wymogu odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu radcowskiego nie stosuje się do profesorów i doktorów habilitowanych nauk prawnych, a także osób, które co najmniej przez trzy lata zajmowały stanowisko sędziego, prokuratora albo wykonywały zawód notariusza lub adwokata, którzy stanowiska te, tytuły i uprawnienia uzyskali na zasadach określonych w przepisach prawa.

5 1.3. Biegli rewidenci W świetle ustawy z dnia 13 października 1994 r. o o biegłych rewidentach i ich samorządzie (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r., Nr 31, poz. 359 ze zm.) biegły rewident to osoba uprawniona do badania sprawozdań finansowych. 8 Wykonywać ten zawód mogą osoby, które spełniły wymogi określone powyższa ustawą, a ponadto złożyły ślubowanie i zostały wpisane do rejestru biegłych rewidentów prowadzonego przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów. Wymogi te dotyczą między innymi ukończenia studiów wyższych, odbycia trzyletniej praktyki w Polsce, w tym co najmniej dwuletniej aplikacji pod kierunkiem biegłego rewidenta 9. Biegły rewident musi ponadto zdać egzamin przed Komisją Egzaminacyjną powołaną przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów. 10 Biegłego rewidenta dotyczy nie ograniczony w czasie obowiązek zachowania w tajemnicy wszystko, czego dowiedział się w związku z wykonywaniem czynności zawodowych. Biegli rewidenci ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną za postępowanie sprzeczne z zasadami wykonywania zawodu lub zasadami etyki zawodowej biegłego rewidenta. Badanie sprawozdań finansowych może być wykonywane bądź to przez biegłych rewidentów prowadzących działalność gospodarczą we własnym imieniu i na własny rachunek, bądź to przez spółki cywilne, spółki jawne, spółki partnerskie lub komandytowe z wyłącznym udziałem biegłych rewidentów. Działalność tego typu może być ponadto wykonywana przez osoby prawne, które spełniają ściśle określone w ustawie wymagania 11, a także przez spółdzielcze związki rewizyjne Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jednolity: Dz.U. z 2002 r., Nr 76, poz. 694 ze zm.). 9 A spełnienie tego warunku musi być ponadto potwierdzone przez Komisję Egzaminacyjną. 10 W skład tej komisji wchodzi 15 członków wpisanych do rejestru biegłych rewidentów. 11 Zatrudniają do badania sprawozdań finansowych biegłych rewidentów, większość członków zarządu stanowią biegli rewidenci, a jeżeli zarząd składa się z nie więcej niż 2 osób, to jedna z nich jest biegłym rewidentem, większość głosów w organach nadzorczych (radach nadzorczych, komisjach rewizyjnych) posiadają biegli rewidenci, a w przypadku braku organów nadzorczych większość głosów posiadają wspólnicy lub udziałowcy będący biegłymi rewidentami, opinie i raport z badania (przeglądu) sprawozdania finansowego podpisują, w imieniu podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych, wyłącznie członkowie zarządu będący biegłymi rewidentami. 12 Te podmioty mogą jednak badać wyłącznie sprawozdania finansowe spółdzielni. Spółdzielcze związki rewizyjne mogą działać tylko wówczas, gdy spełniają łącznie następujące wymagania: zatrudniają do badania sprawozdań finansowych biegłych rewidentów, posiadają w składach

6 Zawód biegłego rewidenta może być zatem wykonywany bądź to przez prowadzenie działalności we własnym imieniu i na własny rachunek, bądź to przez wspólnika odpowiedniej spółki, bądź przez osobę pozostającą z powyższymi podmiotami w stosunku pracy lub podejmującą na rzecz powyższych podmiotów pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej. 13 Krajowa Rada Biegłych Rewidentów prowadzi listę podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych, która podlega publikacji w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". Wpis na listę uzyskują, na swój wniosek, biegli rewidenci wpisani do rejestru biegłych rewidentów. Biegli rewidenci tworzą samorząd biegłych rewidentów - Krajową Izbę Biegłych Rewidentów, która posiada osobowość prawną. Do zadań Krajowej Izby należy przede wszystkim reprezentowanie członków oraz ochrona ich interesów zawodowych, ustanawianie norm wykonywania zawodu biegłego rewidenta, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw finansów publicznych i Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, przy czym w odniesieniu do banków - dodatkowo, po zasięgnięciu opinii Komisji Nadzoru Bankowego, ustalanie zasad etyki zawodowej biegłych rewidentów, określanie teoretycznych i praktycznych kwalifikacji kandydatów na biegłych rewidentów i nadawanie im tytułu biegłego rewidenta, sprawowanie nadzoru nad należytym wykonywaniem zawodu i przestrzeganiem zasad etyki zawodowej przez członków Krajowej Izby Biegłych Rewidentów oraz przestrzeganiem przez podmioty uprawnione do badania sprawozdań finansowych przepisów niniejszej ustawy oraz innych przepisów dotyczących samorządu biegłych rewidentów i przepisów dotyczących przedmiotu działalności podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych i inne. Samorząd zawodowy biegłych rewidentów jest niezależny w wykonywaniu swoich zadań i działa na podstawie przepisów ustawy oraz postanowień statutu. Przynależność do samorządu jest obowiązkowa. Organami Krajowej Izby Biegłych Rewidentów są Krajowy Zjazd Biegłych Rewidentów, Krajowa Rada Biegłych Rewidentów, Krajowa Komisja Rewizyjna, Krajowy Sąd Dyscyplinarny, zarządów co najmniej jednego biegłego rewidenta, z tym że opinię i raport z badania (przeglądu) sprawozdania finansowego podpisują, w imieniu podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych, wyłącznie członkowie zarządu będący biegłymi rewidentami. 13 Dotyczy to także biegłych rewidentów zatrudnionych w samorządzie biegłych rewidentów oraz pracujących w charakterze pracownika naukowo-dydaktycznego lub naukowego.

7 Krajowy Rzecznik Dyscyplinarny, Krajowa Komisja Nadzoru. Powyższe organy są powoływana na czteroletnie kadencje Doradcy podatkowi Zgodnie z ustawą z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2002 r., Nr 9, poz. 86 ze zm), czynności doradztwa podatkowego obejmują: udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych; prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie 14, a także - sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie. Zawodowe wykonywanie czynności doradztwa podatkowego zastrzeżone jest wyłącznie dla podmiotów uprawnionych w rozumieniu ustawy, to jest: osób fizycznych, wpisanych na listę doradców podatkowych, adwokatów i radców prawnych oraz biegłych rewidentów. Podmiotami uprawnionymi do wykonywania doradztwa podatkowego są także jednostki organizacyjne wymienione w art. 4 ustawy o doradztwie podatkowym 15, lecz doradztwo podatkowe w tych podmiotach może być wykonywane jedynie przez doradców podatkowych, radców prawnych lub biegłych rewidentów zatrudnionych w tych podmiotach. Na listę doradców podatkowych (listę prowadzi Krajowa Rada Doradców Podatkowych) wpisuje się osobę fizyczną, jeżeli spełnia określone w ustawie o doradztwie podatkowym warunki, w tym: posiada wyższe wykształcenie, odbyła w Polsce dwuletnią praktykę zawodową, złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin na doradcę podatkowego. Osoba taka powinna wystąpić z wnioskiem o wpis na listę doradców podatkowych nie później niż w okresie 3 lat od złożenia egzaminu. 14 Nie uważa się jednak za czynności doradztwa podatkowego czynności wykonywanych w imieniu i na rzecz podatnika przez osoby uprawnione, zgodnie z odrębnymi przepisami, do prowadzenia ksiąg rachunkowych, polegających wyłącznie na prowadzeniu ksiąg rachunkowych bądź innych ksiąg i ewidencji do celów podatkowych oraz sporządzaniu zeznań i deklaracji na podstawie danych wynikających z tych ksiąg. 15 To jest: organizacje zawodowe posiadające osobowość prawną, spółdzielnie, stowarzyszenia lub izby gospodarcze, jeżeli przedmiotem ich działalności statutowej jest również doradztwo podatkowe świadczone wyłącznie na rzecz ich członków; podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów do badania sprawozdań finansowych, a także spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, które spełniają określone bliżej w ustawie warunki.

8 Minister właściwy do spraw finansów publicznych prowadzi rejestr osób prawnych uprawnionych do wykonywania doradztwa podatkowego. Wpis do tego rejestru dokonywany jest na wniosek odpowiedniej osoby prawnej uprawnionej do wykonywania czynności doradztwa podatkowego. Doradca podatkowy może wykonywać swój zawód bądź indywidualnie jako osoba fizyczna prowadząca działalność we własnym imieniu i na własny rachunek lub jako uczestnik spółki niemającej osobowości prawnej, z wyjątkiem spółki komandytowej i spółki komandytowo-akcyjnej. Poza tym może wykonywać swój zawód jako pracownik innego podmiotu uprawnionego do wykonywania czynności doradztwa podatkowego. Podobnie jak w przypadku innych wolnych zawodów, doradcę podatkowego obowiązuje tajemnica zawodowa. W razie wyrządzenia szkody przy wykonywaniu czynności zawodowych, doradca podatkowy oraz osoby, z których pomocą czynności te wykonuje lub którym powierza ich wykonanie, ponoszą odpowiedzialność odszkodowawczą. W związku z tym, doradca podatkowy podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu zawodu. Doradcy podatkowi tworzą samorząd doradców podatkowych Krajową Izbę Doradców Podatkowych. Krajowa Izba Doradców Podatkowych ma osobowość prawną, a jej siedzibą jest miasto Warszawa. Organami Krajowej Izby są: Krajowy Zjazd Doradców Podatkowych, Krajowa Rada Doradców Podatkowych, Krajowa Komisja Rewizyjna, Wyższy Sąd Dyscyplinarny, Sąd Dyscyplinarny oraz Rzecznik Dyscyplinarny. Krajowa Izba Doradców Podatkowych może tworzyć regionalne oddziały Izby i oddziały zamiejscowe Sądu Dyscyplinarnego. Przynależność doradców podatkowych do samorządu jest obowiązkowa i powstaje z chwilą wpisu na listę. Samorząd doradców podatkowych jest niezależny w wykonywaniu swoich zadań i podlega tylko ustawom. Doradcy podatkowi ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną: za niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków zawodowych określonych prawem oraz za czyny sprzeczne z zasadami etyki zawodowej Brokerzy ubezpieczeniowi Zasady wykonywania pośrednictwa ubezpieczeniowego w zakresie ubezpieczeń osobowych i majątkowych określa ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie

9 ubezpieczeniowym (Dz. U. Nr 124, poz ze zm.). Pośrednictwo ubezpieczeniowe wedle tej ustawy polega na wykonywaniu przez pośrednika za wynagrodzeniem czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia. Może być ono wykonywane wyłącznie przez agentów ubezpieczeniowych lub brokerów ubezpieczeniowych. 16 Działalność brokerska polega zaś na dokonywaniu czynności w imieniu lub na rzecz podmiotu szukającego ochrony ubezpieczeniowej, polegające na: zawieraniu lub doprowadzaniu do zawarcia umów ubezpieczenia, wykonywaniu czynności przygotowawczych do zawarcia umów ubezpieczenia oraz uczestniczeniu w zarządzaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia również w sprawach o odszkodowanie. Brokerem ubezpieczeniowym jest osoba fizyczna albo prawna posiadająca, wydane przez organ nadzoru, zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej i wpisana do rejestru brokerów ubezpieczeniowych. Nadzór nad działalnością brokerów ubezpieczeniowych sprawuje Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, która może między innymi przeprowadzić w każdym czasie kontrolę działalności i stanu majątkowego podmiotów prowadzących działalność brokerską, a także żądać od nich wyjaśnień i informacji dotyczących ich działalności i gospodarki finansowej oraz zarządzić przekazywanie wymaganych danych. Broker ubezpieczeniowy z tytułu wykonywanej działalności brokerskiej podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej. Wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń albo w zakresie reasekuracji wymaga zezwolenia Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych. W odniesieniu do osoby fizycznej ustawa przewiduje tu między innymi wymóg złożenia egzaminu przed Komisją Egzaminacyjną dla Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych, a także posiadania co najmniej trzyletniego doświadczenie zawodowe w zakresie ubezpieczeń, zdobytego w okresie 5 lat bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku o uzyskanie zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej. Pośrednik ubezpieczeniowy podlega wpisowi do rejestru pośredników ubezpieczeniowych, który składa się rejestru agentów ubezpieczeniowych oraz rejestru brokerów ubezpieczeniowych. Rejestr pośredników ubezpieczeniowych jest prowadzony przez Komisję 16 Pośrednictwo ubezpieczeniowe w zakresie reasekuracji jest wykonywane wyłącznie przez brokerów ubezpieczeniowych posiadających zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie reasekuracji (brokerów reasekuracyjnych).

10 Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych w formie systemu informatycznego, jest on jawny i dostępny dla osób trzecich Architekci Zasady wykonywania zawodu architekta określa Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów. 17 wskazuje nazwa, ustawa ta reguluje także wykonywania zawodów: inżynierów budownictwa oraz urbanisty. Wykonywanie zawodu architekta polega na współtworzeniu kultury przez projektowanie architektoniczne obiektów budowlanych, ich przestrzennego otoczenia oraz ich realizację, nadzorze nad procesem ich powstawania oraz na edukacji architektonicznej. Architekci są zrzeszeni w okręgowych izbach architektów, które posiadają osobowość prawną. Centralnym organem samorządu jest natomiast Krajowa Izba Architektów. Izby architektów zrzeszają osoby, które posiadają uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej określone w Prawie budowlanym 18 Jak posiadają uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej do projektowania bez ograniczeń uzyskane przed dniem wejścia w życie tej ustawy. Samorządy zawodowe są niezależne w wykonywaniu swoich zadań i podlegają tylko przepisom prawa. Do ich zadań należy w szczególności: sprawowanie nadzoru nad należytym i sumiennym wykonywaniem zawodu przez członków izb, reprezentowanie i ochrona interesów zawodowych swoich członków, ustalanie zasad etyki zawodowej i nadzór nad jej przestrzeganiem i szereg innych działań. Organami okręgowych izb są: okręgowy zjazd izby, okręgowa rada izby, okręgowa komisja rewizyjna, okręgowa komisja kwalifikacyjna, okręgowy sąd dyscyplinarny oraz okręgowy rzecznik odpowiedzialności zawodowej. Kadencja organów okręgowych izb trwa 4 lata. Członek izby podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej za zawinione naruszenie obowiązków korporacyjnych. 17 Dz. U. z 2001 r., Nr 5, poz. 42 ze zm. 18 Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r., Nr 207, poz ze zm.)

11 1.7. Lekarze oraz lekarze dentyści Zasady i warunki wykonywania zawodów lekarza i lekarza dentysty reguluje obecnie ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. 19 W jej świetle, wykonywanie zawodu lekarza polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, w szczególności: badaniu stanu zdrowia, rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im, leczeniu i rehabilitacji chorych, udzielaniu porad lekarskich, a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich. Wykonywanie zawodu lekarza dentysty polega zaś na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń w zakresie chorób zębów, jamy ustnej, części twarzowej czaszki oraz okolic przyległych. Za wykonywanie zawodu lekarza uważa się także prowadzenie przez lekarza prac badawczych w dziedzinie nauk medycznych lub promocji zdrowia oraz nauczanie zawodu lekarza. Prawo wykonywania zawodu lekarza albo prawo wykonywania zawodu lekarza dentysty przyznaje Okręgowa Rada Lekarska osobie, która jest obywatelem polskim lub obywatelem innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, posiada odpowiednie dyplomy, posiada pełną zdolność do czynności prawnych, posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie zawodu lekarza lub lekarza dentysty, a ponadto wykazuje nienaganną postawę etyczną. 20 Lekarz ma obowiązek wykonywać zawód, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością. Nadzór nad indywidualną praktyką lekarską, indywidualną specjalistyczną praktyką lekarską oraz nad grupową praktyką lekarską sprawuje właściwa okręgowa rada lekarska. W ramach nadzoru, okręgowa rada lekarska jest uprawniona do podejmowania określonych prawem działań. Te sam uprawnienia, lecz na obszarze całego kraju, wykonuje Naczelna Rada Lekarska. Zawód lekarza może być wykonywanych w formach: indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej oraz grupowej praktyki lekarskiej (w formie spółki cywilnej lub partnerskiej). Te formy są działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. 19 Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jednolity: Dz. U. z 2002 r., Nr 21, poz. 204 ze zm.) 20 Dalsze szczególne warunki przewidziane są dla osób będących obywatelami państw Unii Europejskiej.

12 Lekarz, który uzyskał prawo wykonywania zawodu albo ograniczone prawo wykonywania zawodu, podlega wpisowi do rejestru prowadzonego przez właściwą okręgową radę lekarską Wykonywanie zawodów pielęgniarki i położnej Zasady i warunki wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej określa Ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r., Nr 57, poz. 602 ze zm.). Zawody te, w świetle powyższej ustawy, są zawodami samodzielnymi. Wykonywanie zawodu pielęgniarki polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, a w szczególności świadczeń pielęgnacyjnych, zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych oraz z zakresu promocji zdrowia. 21 Z kolei wykonywanie zawodu położnej polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, a w szczególności świadczeń pielęgnacyjnych, zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych oraz promocji zdrowia, w zakresie opieki nad kobietą, kobietą ciężarną, rodzącą i położnicą oraz noworodkiem Świadczenia te są wykonywane w szczególności poprzez: rozpoznawanie warunków i potrzeb zdrowotnych, rozpoznawanie problemów pielęgnacyjnych, sprawowanie opieki pielęgnacyjnej, realizację zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji, samodzielne udzielanie w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych, a także edukację zdrowotną. 22 Świadczenia takie wykonywane są w szczególności poprzez: prowadzenie działalności edukacyjno-zdrowotnej w zakresie przygotowania do życia w rodzinie, metod planowania rodziny oraz ochrony macierzyństwa i ojcostwa, rozpoznawanie ciąży i sprawowanie opieki nad kobietą w przebiegu ciąży fizjologicznej oraz przeprowadzanie badań niezbędnych w monitorowaniu ciąży fizjologicznej, kierowanie na badania konieczne do jak najwcześniejszego rozpoznania ciąży wysokiego ryzyka, prowadzenie porodu fizjologicznego oraz monitorowanie płodu z wykorzystaniem aparatury medycznej, przyjmowanie porodu siłami natury wraz z nacięciem i szyciem naciętego krocza, podejmowanie koniecznych działań w sytuacjach nagłych, do czasu przybycia lekarza, w tym przyjęcie porodu z położenia miednicowego oraz ręczne wydobycie łożyska, sprawowanie opieki nad matką i monitorowanie przebiegu okresu poporodowego, badanie noworodków i opiekę nad nimi, realizację zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji, samodzielne udzielanie w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych, a także profilaktykę chorób kobiecych i patologii położniczych.

13 Pielęgniarka uzyskuje kwalifikacje zawodowe po ukończeniu szkoły pielęgniarskiej. Położna uzyskuje kwalifikacje zawodowe po ukończeniu szkoły położnych. 23 Pielęgniarka oraz położna po ukończeniu odpowiednich szkół, w celu uzyskania prawa wykonywania zawodu, są obowiązane do odbycia 12 miesięcznego stażu podyplomowego w zakładzie opieki zdrowotnej. Obowiązek doskonalenia zawodowego spoczywa na pielęgniarkach i położnych także po uzyskaniu prawa do wykonywania zawodu. Chodzi tu o uczestniczenie w przewidzianych w Ustawie formach kształcenia podyplomowego. 24 Zawód pielęgniarki, położnej może wykonywać osoba posiadająca prawo wykonywania zawodu stwierdzone przez okręgową radę pielęgniarek i położnych. Szczególne rozwiązania Ustawa przewiduje w odniesieniu do pielęgniarek pochodzących z państw członkowskich Unii Europejskiej. Pielęgniarki i położne mogą wykonywać swój zawód w formie indywidualnej praktyki, indywidualnej specjalistycznej praktyki lub grupowej praktyki (w formie spółki cywilnej lub partnerskiej). We wszystkich przypadkach mamy tu do czynienia z działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Zasadom wykonywania omawianych tu zawodów poświęconych jest szereg przepisów ustawy. Wynikają z nich obowiązki dbania o wysoki poziom kwalifikacji, obowiązek przestrzegania zasad etyki zawodowej. Szereg przepisów dotyczy też relacji z pacjentami (np. obowiązek poinformowania pacjenta o jego prawach, obowiązek przestrzegania tajemnicy zawodowej). Pielęgniarka i położna może powstrzymać się, po uprzednim powiadomieniu na piśmie przełożonego, od wykonania świadczenia zdrowotnego niezgodnego z jej sumieniem, co nie dotyczy jednak sytuacji niebezpieczeństwa utraty życia lub poważnego uszczerbku na zdrowiu pacjenta. W świetle ustawy, pielęgniarce i położnej, wykonującej zawód na podstawie umowy o pracę lub w przypadku udzielania pacjentowi pomocy w sytuacjach nagłych przysługuje ochrona prawna przewidziana dla funkcjonariusza publicznego. 23 Szkołą pielęgniarską w rozumieniu ustawy jest, prowadząca kształcenie w zawodzie pielęgniarki szkoła pomaturalna lub szkoła wyższa, prowadząca kształcenie w formie studiów magisterskich jednolitych lub uzupełniających lub studiów wyższych zawodowych. Szkołą położnych w rozumieniu ustawy jest, prowadząca kształcenie w zawodzie położnej szkoła pomaturalna lub szkoła wyższa, prowadząca kształcenie w formie studiów magisterskich jednolitych lub uzupełniających lub studiów wyższych zawodowych. 24 Jak: szkolenie specjalizacyjne ("specjalizacja"), kursy kwalifikacyjne, kursy specjalistyczne i kursy dokształcające.

14 1.9. Wykonywanie zawodu farmaceuty (aptekarza) Ilekroć w obowiązujących przepisach (jak na przykład w przepisach Kodeksu spółek handlowych regulujących spółkę partnerską) jest mowa o aptekarzu, oznacza to farmaceutę w rozumieniu ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r., Nr 9, poz. 108 ze zm.). W świetle tej ustawy, wykonywanie zawodu farmaceuty ma na celu ochronę zdrowia publicznego i obejmuje działalność polegającą w szczególności na: wydawaniu produktów leczniczych i wyrobów medycznych będących przedmiotem obrotu w aptekach i hurtowniach farmaceutycznych oraz sprawowaniu nadzoru nad ich obrotem, przechowywaniem i wykorzystaniem; sporządzaniu i wytwarzaniu produktów leczniczych; sprawdzaniu jakości i tożsamości leków recepturowych, leków aptecznych i leków gotowych; udzielaniu informacji i porad odnośnie do działania produktów leczniczych i stosowania wyrobów medycznych będących przedmiotem obrotu w aptekach i hurtowniach farmaceutycznych; kierowaniu apteką, działem farmacji szpitalnej lub hurtownią farmaceutyczną; współuczestniczeniu w sprawowaniu nadzoru nad gospodarką produktami leczniczymi, w szczególności w zakładach opieki zdrowotnej; współudziale w badaniach klinicznych prowadzonych w szpitalu, a także współudziale w badaniach nad lekiem, monitorowaniu niepożądanych działań leków i przekazywaniu tych informacji właściwym organom. Prawo wykonywania zawodu farmaceuty wymaga spełnienia warunków bliżej określonych w powyższej ustawie. Prawo stwierdza w odniesieniu do obywatela polskiego właściwa okręgowa rada aptekarska. W odniesieniu do obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej - Naczelna Rada Aptekarska. Osoba, która uzyska prawo wykonywania zawodu farmaceuty, podlega wpisowi do rejestru farmaceutów prowadzonego przez właściwą okręgową radę aptekarską. Zadaniem samorządu aptekarskiego jest w szczególności reprezentowanie zawodu farmaceuty i obrona jego interesów; troska o zachowanie godności i niezależności zawodu; kodyfikowanie, krzewienie i strzeżenie zasad etyki i deontologii zawodowej; integracja środowiska zawodowego; sprawowanie pieczy i nadzoru nad wykonywaniem zawodu, a także współdziałanie z organami administracji publicznej, związkami zawodowymi i samorządami zawodowymi oraz innymi organizacjami społecznymi w sprawach związanych z wykonywaniem zawodu i innych dotyczących farmacji, a mających wpływ na ochronę zdrowia publicznego.

15 Zadania te są wykonywane w szczególności przez stwierdzenie prawa wykonywania zawodu farmaceuty; prowadzenie rejestru farmaceutów; współdziałanie w sprawach specjalizacji zawodowej; opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących produktów leczniczych, aptek i wykonywania zawodu farmaceuty oraz występowanie z wnioskiem o podjęcie inicjatywy ustawodawczej. Samorząd aptekarski ponadto wydaje opinie w sprawach udzielania lub cofania zezwoleń na prowadzenie aptek lub hurtowni a także podejmuje inne działania określone ustawą. Aptekarska. Organami samorządu zawodowego są okręgowe izby aptekarskie oraz Naczelna Rada Członkowie samorządu aptekarskiego podlegają odpowiedzialności zawodowej przed sądami aptekarskimi za postępowanie sprzeczne z zasadami etyki i deontologii zawodowej oraz przepisami prawnymi dotyczącymi wykonywania zawodu farmaceuty. 2. Spółka partnerska jako forma prawna wykonywania wolnych zawodów Spółka partnerska jest formą prawną wprowadzoną do polskiego prawa przez Kodeks spółek handlowych. Początki tej formy prawnej sięgają zaledwie lat osiemdziesiątych XX wieku. Po raz pierwszy została uregulowana w USA w stanie Teksas jako Limited Liability Partnership. Ma ona służyć wykonywaniu działalności przez wspólników wykonujących wolne zawody, a jej podstawowym celem jest zabezpieczenie wszystkich wspólników przed bankructwem w przypadku ponoszenia odpowiedzialności przez jednego w nich w przypadku odpowiedzialności za popełnieniu błędu w sztuce. 25 W świetle KSH, spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, księgowego, lekarza, lekarza stomatologa, 25 M. Asłanowicz, Charakter prawny spółki partnerskiej, Państwo i Prawo z 1998 r., Nr 7, s. 65; A. Dalecka, Spółka partnerska, Edukacja Prawnicza z 2001 r., Nr 2, s. 29.

16 lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego. 26 Kodeks dopuszcza co do zasady zawiązanie tej spółki w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej. Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego, a sama spółka powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Przepisem oddającym istotę spółki partnerskiej jest zapis, zgodnie z którym partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. Umowa spółki może przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej. Każdy partner ma prawo reprezentować spółkę samodzielnie, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki może nastąpić tylko z ważnych powodów. W sprawach nieuregulowanych w KSH, do spółki partnerskiej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej. 26 Kodeks dopuszcza jednak, iż uprawnienie do wykonywania innej profesji w ramach spółki partnerskiej o ile zostanie to wyraźnie dopuszczone przez ustawę szczególną.