HISTORIA i społeczeństwo

Transkrypt

1 Tomasz Małkowski HISTORIA i społeczeństwo 5 zeszyt ćwiczeń

2 Spis treści 1. Krzyżacy Unia Polski z Litwą Wielka wojna z Krzyżakami 13 Powtarzamy Polska i Litwa Jakie życie jest najdoskonalsze? O rycerzach i zamkach W średniowiecznym mieście Najliczniejszy stan Mądrość całego świata Średniowieczne rozrywki Powtarzamy Blaski i cienie średniowiecza Jestem człowiekiem Dzieci odrodzenia Ziemia! Ziemia! Wstrzymał Słońce Powtarzamy Czasy odrodzenia Polska złotego wieku Na dworze Jagiellonów Szlachcic na zagrodzie Spichlerz Europy Wspólna Rzeczpospolita Król z wyboru Powtarzamy Lata świetności Polski... 78

3 20. Potop Złota wolność Zwycięzca spod Wiednia Czasy saskie Rodzina i szkoła Ostatni król Polski Upadek Rzeczypospolitej 103 Powtarzamy Nieszczęsne Królestwo ćwiczenie trudne ćwiczenie z tekstem źródłowym

4

5 1 Krzyżacy Nad kuchnią zamkową w Malborku mieścił się skarbiec zakonny. W kuchni pracowali piekarze; wykuli oni dziurę w suficie, przez którą podbierali złote monety ze skarbca. Krzyżacy nabrali podejrzeń, schwytali złodziei i ścięli ich to znaczy ucięli im głowy. 1. Oto mapa państwa zakonnego w XIII i XIV wieku. Różnymi kolorami zaznacz w prostokątach i na mapie tereny uzyskane przez Krzyżaków: w 1230 roku, w 1237 roku, w 1283 roku, w 1309 roku. 5

6 2. Na mapie zaznaczono sześć miejscowości, w których zachowały się zamki krzyżackie lub ich ruiny. Budowle te są widoczne na zdjęciach. Połącz każdą fotografię z właściwą miejscowością. Żeby to zrobić: Znajdź zagadkę o takim samym numerze jak na zdjęciu. Wpisz w kółka rozwiązanie. Pierwszą literę miejscowości na mapie wskaże litera w kolorowym kółku tak jak w przykładzie. 1. Teren dzisiejszego Izraela tam, gdzie powstały zakony rycerskie. Z I E M I A Ś W I Ę T A 2. Pogański lud najeżdżający Mazowsze w początkach XIII wieku. 3. Książę, który sprowadził Krzyżaków nad Wisłę. 4. Nazwa terenu przekazanego zakonowi krzyżackiemu w 1230 roku. 5. Miasto zajęte przez Krzyżaków w 1308 roku. 6. Stolica krzyżackiego państwa. 6

7 7

8 3. Wyobraź sobie, że oprowadzasz grupę turystów po zamku w Malborku. Turyści jak to turyści, komentują i zadają pytania. Napisz, co im odpowiesz. Zamek w Malborku. Most prowadzący do Zamku Wysokiego. 8

9 Dziedziniec Zamku Średniego. Wielki refektarz.... Korytarz zamkowy

10 2 Unia Polski z Litwą Królowa Jadwiga wstawiła się kiedyś u swojego męża za wieśniakami, którym bezprawnie zabrano dobytek. Jagiełło dał im wynagrodzenie, ale wtedy królowa spytała: A kto im łzy powróci?. Ja. Gdybym żył w XIV wieku oczywiście. 1. Napisz, do jakich państw należą obecnie miejscowości zaznaczone na mapie. Jeśli nie wiesz, sprawdź w atlasie geograficznym. 10

11 2. Pewien sędziwy zakonnik postanowił opisać swoje życie. Niestety, często zawodziła go pamięć. Gdy nie miał pewności co do jakiegoś faktu lub daty, zostawiał puste miejsce. Ty odkrywca rękopisu uzupełnij początek wspomnień mnicha. Urodziłem się w Krakowie roku Pańskiego Polską rządził wtedy miłościwie, acz z daleka, król. Przebywał u nas rzadko. Twierdził, że szkodzi mu nadwiślańskie powietrze. Gdy zmarł, na tron wstąpiła jego córka Jadwiga. Było to wroku.... Poślubiła litewskiego księcia..., któremu dano na chrzcie imię.... Łatwo to królowej nie przyszło, bo pan młody był od niej dużo starszy, a w dodatku niepiśmienny. Lecz tak ustalili polscy i litewscy panowie w miejscowości... w 1385 roku. Jadwiga zgodziła się na tę ofiarę dla rozszerzenia świętej wiary chrześcijańskiej. I tak w roku Pańskim... nasze państwa zawarły.... Ja w tym czasie pociąg do służby Bożej poczułem Na s znajdują się cytaty z Kazania Stanisława ze Skarbimierza. Zaznacz pod każdym z nich to zdanie, które oddaje myśl autora. Widzieliśmy i poznaliśmy jej (...) szlachetny ród, ale jeszcze szlachetniejsze obyczaje. Jadwigawywodziłasięzeznakomitej rodziny, która jednak nie nauczyła jej właściwego zachowania. Nienaganne zachowanie Jadwigi świadczyło o tym, że jej rodzina nie była aż tak świetna, jak myślano. Jadwiga wywodziła się z bardzo dobrej rodziny, a zachowywała się jeszcze lepiej, niż można się było spodziewać po osobie o tak świetnym pochodzeniu. 11

12 Widzieliśmy, jak daleka była od wyszydzania kogoś. Nigdy nikogo nie wyszydzała. Jeśli kogoś wyszydzała, to zawsze z daleka. Gdy kogoś wyszydzano, ona trzymała się od tego z daleka. Nie unosiła się gniewem bez słusznej konieczności. Nigdy się na nikogo nie gniewała. Gniewała się tylko wtedy, gdy miała uzasadniony powód. Zawsze uważała, że ma słuszność, i dlatego nieraz wybuchała gniewem. 4. Tak wyobrażał sobie królową Jadwigę malarz z przełomu XVIII i XIX wieku. Nie wiemy jednak, jak monarchini wyglądała naprawdę. Wiemy natomiast, że poświęciła się dla dobra Polski i Litwy. Czy, twoim zdaniem, królowa Jadwiga postąpiła słusznie, zgadzając się na ślub z Jagiełłą? Co sądzisz o takim sposobiezawieraniauniimiędzypaństwami? Uzasadnij odpowiedź

13 3 Wielka wojna z Krzyżakami Pod Grunwaldem walczyło 250 Krzyżaków, a zginęło 203. Była to straszliwa klęska. Bo w bitwach rycerze częściej trafiali do niewoli, niż tracili życie. Polacy i Litwini musieli mieć naprrrawdę dość Krzyżaków Wyobraź sobie, że jesteś doradcą Władysława Jagiełły. Król szykuje się do wojny z zakonem krzyżackim. Przygotuj raport o powodach konfliktu mówi do ciebie. Wyślę go władcom sąsiednich państw. Idę teraz posłuchać śpiewu słowików. Kiedy wrócę, raport ma być gotowy. Sekretarz króla wręcza ci dokument z pytaniami monarchy. Przeczytasz raport, kiedy król usiądzie w wychodku szepcze ci do ucha. Tam ma zawsze najlepszy humor. 1. Dlaczego zakon jest niezadowolony z unii polsko-litewskiej i chrztu Litwy? 2. Do czego dążą Krzyżacy? 3. Co robią, by ten cel osiągnąć? 4. Co i dlaczego chce odzyskać Polska, a co Litwa? 13

14 2. Wyobraź sobie, że przygotowujesz rekonstrukcję bitwy pod Grunwaldem. Najpierw wypełnij tabelkę, żeby ustalić siły obu stron. Potem dokończ instrukcję dla swoich rycerzy. Oczywiście w inscenizacji weźmie udział mniej ludzi niż w 1410 roku. Jednak bitwa powinna przypominać tę prawdziwą. Armia polsko-litewska Armia zakonu krzyżackiego Dowódca Liczebność wojsk Uczestnicy bitwy Instrukcja dla uczestników bitwy pod Grunwaldem 1. Oba wojska stają naprzeciw siebie. Dwaj posłowie armii krzyżackiej przywożą Władysławowi Jagielle dwa nagie miecze. 14

15 2. 3. Zwycięska wojna pozwala podpisać korzystny pokój. Jego postanowienia obowiązują przez lata, a czasem nawet przez stulecia. Uzupełnij tabelkę datami i warunkami dwóch pokojów toruńskich. Rok zawarcia Warunki Pierwszy pokój toruński Drugi pokój toruński 15

16 Powtarzamy Polska i Litwa Krzyżacy mieli pod Grunwaldem działa zwane bombardami. Na początku bitwy wystrzeliły one dwa razy i na tym koniec. Nie odegrały żadnej roli, bo były bardzo niedoskonałe. I całe szczęście. 1. Rozwiąż krzyżówkę, w której objaśnieniami haseł są... daty. Każda wiąże się z jakimś miejscem: miejscowością lub krajem. Poziomo: IV V VI Pionowo: I i 1466 II III IV Na stronie obok znajdują się sceny z życia Władysława Jagiełły i dziejów jego państwa. Uzupełnij informacje pod ilustracjami. 16

17 Jagiełło był władcą pogańskiej... Jego państwo miało trzech wrogów:...,... i.... W 1386 roku zpolską. zawarła W tym samym roku Jagiełło przyjął..., na którym otrzymał imię.... Poślubił królową... izostał... Polski. W... roku król pokonał Krzyżaków pod

18 3. Oto portrety jednego księcia i trzech królów Polski. Obok znajdują się ich wypowiedzi; połącz każdy dymek z odpowiednim władcą. Uzasadnij swoje decyzje Konrad Mazowiecki Władysław Łokietek Kazimierz Wielki Władysław Jagiełło... 18

19

20 Wehikuł czasu Nowa seria, zgodna z najnowszą podstawą programową. Podręcznik dopuszczony do użytku szkolnego. Numer dopuszczenia MEN: 428/2/2013. podręcznik + 2 CD z opowiadaniami zeszyt ćwiczeń Zajrzyj także do Histlandii programu online, dostępnego w internecie. Histlandia to zadania interaktywne z historii i społeczeństwa. Na zdobędziesz zamek uciekniesz z lochu zbudujesz katedrę ustrzelisz odpowiedź wyklikasz złoty kluczyk i dużo więcej...