Pojęcie mienia. Mienie publiczne a mienie prywatne. Prawo własności i jego ograniczenia. M. Dacko

Transkrypt

1 Pojęcie mienia. Mienie publiczne a mienie prywatne. Prawo własności i jego ograniczenia. M. Dacko

2 Mienie Mienie to własność i inne prawa majątkowe (K.C. Art. 44). Mienie to pojęcie znacznie szersze niż własność! Składniki mienia to np: nieruchomości i rzeczy ruchome, przedmioty niematerialne, dobra intelektualne, pieniądze itp.

3 Ze względu na osobę właściciela możemy wyróżnić następujące rodzaje mienia: Publiczne Państwowe Jednostek samorządu terytorialnego - gminne - powiatowe - wojewódzkie Prywatne mienie obywateli oraz osób prawnych innych niż państwowe lub komunalne

4 Własność Kodeks Cywilny nie podaje bezpośrednio definicji tego prawa, ale je szczegółowo charakteryzuje poprzez wskazanie praw właściciela. Art W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa. W szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.

5 Ograniczenia prawa własności Art W granicach określonych przez społeczno-gospodarcze przeznaczenie gruntu własność gruntu rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią. W rozporządzaniu własnością ograniczają nas: przepisy prawa (K.C. Art.142, , 231) zasady współżycia społecznego (K.C. Art. 5) Ograniczenia prawa własności: Art. 5. Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

6 Inne ograniczenia prawa własności Prawo Wodne: Prywatna własność gruntów pod wodami jest możliwa tylko w odniesieniu do wód stojących Na mocy ustawy Prawo Wodne - wszystkie grunty pod wodami płynącymi są własnością Skarbu Państwa Co się stanie gdy rzeka utworzy nowe koryto i zajmie przyległe tereny rolników?

7 Inne ograniczenia prawa własności Prawo Geologiczne i Górnicze: Złoża kopalin nie stanowiące części składowych nieruchomości gruntowej są własnością S.P. W granicach określonych przez ustawy, S.P. może z wyłączeniem innych osób korzystać ze złóż kopalin oraz rozporządzać prawem do nich przez ustanowienie użytkowania górniczego Złoże kopaliny stanowi część składową gruntu jedynie wtedy, gdy kopalina ta może być wydobywana metodą odkrywkową Fakt ten można stwierdzić w oparciu o ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, lub dokumentacji geologicznej złoża kopalin

8 Pojęcie nieruchomości definiuje art. 46 K.C.: części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności

9 Nieruchomość może składać się z jednej lub kilku działek gruntu położonych odrębnie pod warunkiem, że: 1. Działki te stanowią własność tej samej osoby 2. Są uregulowane w tej samej księdze wieczystej KW 3611 KW 3611

10 Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. Częścią składową rzeczy jest to, co nie może być od niej odłączone (K.C. Art i 2 ): 1. Bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości 2. Bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego Do części składowych gruntu należą budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania (K.C. Art. 48.). Wyjątki: 1. Wzniesienie budynku przez użytkownika wieczystego gruntu 2. Oddanie w użytkowanie wieczyste gruntu zabudowanego 3. Wyodrębnienie i sprzedaż lokalu

11 Części składowe nieruchomości to także prawa związane z jej własnością (np. służebność gruntowa stanowiąca obciążenie nieruchomości) (K.C. Art. 50.). Własność nieruchomości rozciąga się na rzecz ruchomą, która została połączona z nieruchomością w taki sposób, że stała się jej częścią składową (K.C. Art. 191.). RODZAJE NIERUCHOMOŚCI (WG KRYTERIUM PRZEDMIOTOWEGO): Gruntowe Budynkowe Lokalowe

12 Własność nieruchomości obejmuje najszersze spektrum możliwości. Jest to prawo do: Korzystania (posiadanie, używanie, pobieranie pożytków, dyspozycje faktyczne) Rozporządzania (zbywanie, obciążanie, podział, przekazanie w darowiźnie, zrzeczenie się)

13 Współwłasność: Własność tej samej rzeczy przysługująca niepodzielnie kilku osobom Rozróżniamy współwłasność: W częściach ułamkowych Łączną (np. wspólność majątkowa małżeńska lub wspólników spółki cywilnej)

14 Ochronie praw własności służą roszczenia petytoryjne: Windykacyjne żądanie wydania rzeczy od osoby faktycznie nią władającej bez tytułu prawnego (np. posiadacza samoistnego) Negatoryjne roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zaniechanie naruszeń Uzupełniające - żądanie zapłaty za korzystanie, zwrotu pobranych pożytków, naprawienia szkody wynikłej ze zużycia lub pogorszenia rzeczy

15 Wszystkie inne prawa do nieruchomości to prawa, które są ustanawiane na prawie własności Użytkowanie wieczyste Ograniczone prawa rzeczowe Użytkowanie Służebność Zastaw Hipoteka Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego Spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego Prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej Prawa zobowiązaniowe Najem Dzierżawa

16 Wartość rynkowa nieruchomości jest szacowana dla tych nieruchomości które są lub mogą być przedmiotem obrotu Wartość rynkową stanowi najbardziej prawdopodobna cena, możliwa do uzyskania na rynku, określona z uwzględnieniem cen transakcyjnych przy przyjęciu założeń, że: strony umowy były od siebie niezależne, nie działały w sytuacji przymusowej oraz miały stanowczy zamiar zawarcia umowy upłynął czas niezbędny do wyeksponowania przedmiotu transakcji na rynku i wynegocjowania warunków umowy Kiedy w kontekście w/w definicji wartość nie będzie rynkowa? Gdy jest określona na podstawie cen nierynkowych: np. sprzedaż z odroczeniem terminu płatności, z rozłożeniem na raty, na rzecz dotychczasowego użytkownika, dokonywana pod presją czasu, kupno pod działaniem emocji i sentymentu, sprzedaż w przetargu

17 Własność a użytkowanie wieczyste Podobieństwa: Są to prawa zbywalne, przenaszalne i dziedziczne Można je wnieść aportem do spółki Można na nich zabezpieczyć kredyt bądź ustanowić na ich inne prawa rzeczowe Można się ich zrzec i mogą podlegać wywłaszczeniu Obejmują zarówno posiadanie jak i rozporządzanie rzeczą Czasami miewają podobną wartość na rynku Jako prawa do gruntu umożliwiają jego zabudowę Różnice: Własność jest prawem bezterminowym UW jest prawem ustanawianym tylko na gruntach SP lub JST na okres lat z możliwością przedłużenia UW jest obciążone opłatami na rzecz właściciela: pierwszą i rocznymi płaconymi przez cały okres trwania UW W przypadku UW określa się ściśle cel na jaki jest ono ustanawiane, a także terminy zabudowy UW można przekształcić na prawo mocniejsze na własność

18 Użytkowanie prawo do używania rzeczy i pobierania z niej pożytków Jest prawem terminowym albo bezterminowym, co zależy m.in. od tego na czyją rzecz i w jakim celu jest ustanowione Może być ustanowione zarówno odpłatnie, jak i bez wynagrodzenia Może być ograniczone przez wyłączenie pewnych pożytków z rzeczy Korzystanie z nieruchomości przez użytkownika może podlegać różnym dodatkowym ograniczeniom

19 Służebność prawo korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej Służebność to także prawo, na mocy którego właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań. Przykłady: służebność przejścia i przejazdu przez działkę sąsiada, korzystania ze studni na działce sąsiada, zaniechania zabudowy działki sąsiedniej

20 Hipoteka - prawo wierzyciela zabezpieczone na nieruchomości Prawo wierzyciela hipotecznego polega na tym, że może on zaspokoić swe roszczenia z nieruchomości obciążonej przed wierzycielami osobistymi jej właściciela Pierwszeństwo przed wierzycielami hipotecznymi mają jedynie wierzyciele, którym przysługują hipoteki przymusowe oraz osoby, których wierzytelności w sposób uprzywilejowany traktują przepisy o postępowaniu egzekucyjnym Hipoteka, mimo zmian własności, pozostaje na nieruchomości i obowiązuje jej każdego nowego właściciela Rodzaje hipotek: hipoteka zwykła, kaucyjna, umowna, przymusowa

21 Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu - prawo do korzystania zgodnie z przeznaczeniem i rozporządzania Prawo to powstaje w ten sposób, że spółdzielnia zobowiązuje się oddać lokal do używania, a członek spółdzielni zobowiązuje się wnieść wkład budowlany oraz uiszczać opłaty określone w ustawie i statucie spółdzielni Do powstania tego prawa konieczny jest przydział lokalu lub umowa notarialna (nabycie na rynku wtórnym) Nowy nabywca musi być członkiem spółdzielni Prawo to umożliwia wynajmowanie lokalu za zgodą spółdzielni Dla lokali będących przedmiotem tego prawa można prowadzić oddzielne księgi wieczyste

22 Najem - prawo do używania rzeczy stanowiącej własność innej osoby Zgodnie z K.C. Art , przez tę umowę wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz (oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju).

23 Dzierżawa prawo do używania i pobierania pożytków z rzeczy stanowiącej własność innej osoby Zgodnie z K.C. Art , przez tę umowę wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Czynsz może być zastrzeżony w pieniądzach, innych świadczeniach, bądź w ułamkowej części pożytków.