Poziom oraz struktura sektorowa i zawodowa podaży pracy w województwie łódzkim w latach

Transkrypt

1 Projekt Kapitał ludzki i społeczny jako czynniki rozwoju regionu łódzkiego współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Poziom oraz struktura sektorowa i zawodowa podaży pracy w województwie łódzkim w latach Aleksandra Rogut 1

2 Spis treści: Wstęp Analizy podaży pracy (aktywnych zawodowo ogółem) w województwie łódzkim w latach Województwo łódzkie na tle kraju Przestrzenna struktura aktywnych zawodowo w województwie łódzkim Zawodowa struktura podaży pracy (aktywnych zawodowo ogółem) w województwie łódzkim w latach Struktura podaży pracy (aktywnych zawodowo ogółem) w województwie łódzkim w latach według poziomu wykształcenia Podsumowanie i wnioski Aneks Aneks Aneks

3 Wstęp Poniższe opracowanie ma na celu analizę wielkości i struktury podaży pracy w województwie łódzkim w latach Badany okres wynika z dostępności danych statystycznych. Podaż pracy utożsamiana jest z liczbą osób aktywnych zawodowo, obejmujących osoby pracujące, jak i bezrobotne w wieku produkcyjnym. W opracowaniu wykorzystane zostały zarówno dane pochodzące z Badań Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL), jak też dane dotyczące liczby zarejestrowanych bezrobotnych pochodzące z rejestrów powiatowych urzędów pracy i dane dotyczące liczby pracujących pochodzące ze sprawozdawczości przedsiębiorstw. Według metodologii stosowanej w Badaniach Aktywności Ekonomicznej Ludności ludność aktywna zawodowo (siła robocza) obejmuje wszystkie osoby uznane za pracujące lub bezrobotne, zgodnie z definicjami podanymi poniżej (Aktywność Ekonomiczna Ludności Polski, IV kwartał 2010).. Do pracujących zalicza się wszystkie osoby w wieku 15 lat i więcej, które w okresie badanego tygodnia: o wykonywały przez co najmniej 1 godzinę pracę przynoszącą zarobek lub dochód tzn. były zatrudnione w charakterze pracownika najemnego, pracowały we własnym (lub dzierżawionym) gospodarstwie rolnym lub prowadziły własną działalność gospodarczą poza rolnictwem, pomagały (bez wynagrodzenia) w prowadzeniu rodzinnego gospodarstwa rolnego lub rodzinnej działalności gospodarczej poza rolnictwem, o miały pracę, ale jej nie wykonywały: o z powodu choroby, urlopu macierzyńskiego lub wypoczynkowego, o z innych powodów, przy czym długość przerwy w pracy wynosiła: do 3 miesięcy, powyżej 3 miesięcy, ale osoby te były pracownikami najemnymi i w tym czasie otrzymywały co najmniej 50 % dotychczasowego wynagrodzenia. Do pracujących zgodnie z międzynarodowymi standardami zaliczani byli również uczniowie, z którymi zakłady pracy lub osoby fizyczne zawarły umowę o naukę zawodu lub przyuczenie do określonej pracy, jeżeli otrzymywali wynagrodzenie. 3

4 Bezrobotni według metodologii BAEL są to osoby, które spełniły jednocześnie trzy warunki: o w okresie badanego tygodnia nie były osobami pracującymi według definicji BAEL, o aktywnie poszukiwały pracy, tzn. podjęły konkretne działania w ciągu 4 tygodni (wliczając jako ostatni tydzień badany), aby znaleźć pracę, o były gotowe (zdolne) podjąć pracę w ciągu dwóch tygodni następujących po tygodniu badanym. Do bezrobotnych zaliczane są także osoby, które nie poszukiwały pracy, ponieważ miały pracę załatwioną i oczekiwały na jej rozpoczęcie przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące oraz były gotowe tę pracę podjąć. Struktura opracowania jest następująca. W części pierwszej przedstawione zostały analizy podaży pracy w województwie łódzkim w latach W części drugiej omówiona została zawodowa struktura podaży pracy w województwie łódzkim w latach Część trzecia zawiera analizy struktury podaży pracy w województwie łódzkim w latach według poziomu wykształcenia. Badany okres wynika z dostępności danych statystycznych. Dane za rok 2010 na dzień 30 maja 2011 r. nie były dostępne. Opracowanie kończy podsumowanie, zawierające najważniejsze wnioski z przeprowadzonych analiz. 4

5 1. Analizy podaży pracy (aktywnych zawodowo ogółem) w województwie łódzkim w latach Województwo łódzkie na tle kraju Omawiając wielkość podaży pracy mierzoną liczbą ludności aktywnej zawodowo w wieku produkcyjnym w województwie łódzkim na tle kraju można zauważyć, że pod względem liczby aktywnych zawodowo znajdowało się ono w latach na piątym miejscu (por. wykres 1.1). Największa liczba aktywnych zawodowo notowana jest w województwie mazowieckim, w dalszej kolejności znajduje się śląskie, wielkopolskie i małopolskie. Kolejność ta w ciągu ostatnich lat pozostawała niezmieniona. Wykres 1.1. Liczba ludności aktywnej zawodowo w wieku produkcyjnym w poszczególnych województwach w latach * (w tys. osób) MAZOWIECKIE ŚLĄSKIE WIELKOPOLSKIE MAŁOPOLSKIE ŁÓDZKIE DOLNOŚLĄSKIE LUBELSKIE PODKARPACKIE KUJAWSKO-POMORSKIE POMORSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE PODLASKIE LUBUSKIE OPOLSKIE Źródło: Bank Danych Lokalnych, Analizując liczbę ludności aktywnej zawodowo w województwie łódzkim w latach można zauważyć, że nie była ona stała (por. wykres 1.2). W latach nastąpiło 5

6 obniżenie liczby osób aktywnych zawodowo z 1359 tys. do 1274 tys. W kolejnych latach ( ) wraz z obserwowanym ożywieniem gospodarczym, liczba ludności aktywnej zawodowo wzrosła do poziomu 1396 tys. osób. W 2009 r. jednakże nastąpiło jej ponowne obniżenie, co być może jest wynikiem wyjścia z rynku pracy części osób, które straciły pracę na skutek obserwowanego spowolnienia gospodarczego. Wykres 1.2. Liczba ludności aktywnej zawodowo w wieku produkcyjnym w województwie łódzkim w latach (tys. osób) Źródło: Bank Danych Lokalnych, Na skutek zmian liczby aktywnych zawodowo zarówno w województwie łódzkim, jak i w pozostałych województwach zmieniał się odsetek ludności aktywnej zawodowo w województwie łódzkim w stosunku do kraju jako całości. W latach pozostawał on na dość stabilnym poziomie ok. 7,9-8,1%. W 2006 spadł do poziomu 7,7% aktywnych zawodowo w kraju. W kolejnych latach wzrost liczby ludności aktywnej zawodowo w województwie łódzkim był szybszy niż w skali kraju, co przełożyło się na wzrost analizowanego odsetka do 8,4%. W 2009 r. obniżył się on do poziomu 8% (por. wykres 1.3). 6

7 Wykres 1.3. Odsetek osób aktywnych zawodowo w wieku produkcyjnym w poszczególnych województwach w 2009 r. (aktywni zawodowo ogółem w Polsce = 100%) 2009 MAZOWIECKIE ŚLĄSKIE WIELKOPOLSKIE MAŁOPOLSKIE ŁÓDZKIE DOLNOŚLĄSKIE LUBELSKIE PODKARPACKIE KUJAWSKO-POMORSKIE POMORSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE PODLASKIE LUBUSKIE OPOLSKIE Analizując zmiany wielkości podaży pracy w województwie łódzkim i w skali kraju nie można zauważyć podobieństw, zarówno w kierunkach zmian, jak też w skali. Skala zmian podaży pracy w województwie łódzkim była znacznie wyższa niż w przypadku gospodarki polskiej jako całości (por. wykres 1.4). Szczególnie silne zmiany w województwie łódzkim można zaobserwować w latach W latach tempo wzrostu podaży pracy w województwie łódzkim wyniosło odpowiednio ponad 5 i ponad 4% i na tle zmian podaży pracy w kraju było bardzo silne. W 2009 r. liczba aktywnych zawodowo w skali kraju wzrosła, co mogło być związane z powrotami części emigrantów z Wielkiej Brytanii i Irlandii w okresie kryzysu w niektórych województwach. Natomiast w województwie łódzkim jak wspomniano wcześniej podaż pracy spadła w stosunku do poprzedniego roku o prawie 3% (por. wykres 1.4). 7

8 Wykres 1.4. Tempo wzrostu liczby aktywnych zawodowo w wieku produkcyjnym w województwie łódzkim i w Polsce w latach (w %, r/r) 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% -1,0% -2,0% -3,0% -4,0% ŁÓDZKIE POLSKA Jak zostało to wyjaśnione, osoby aktywne zawodowo to zarówno pracujący, jak tez osoby bezrobotne. Analizując strukturę aktywnych zawodowo w podziale na osoby pracujące i bezrobotne można zauważyć, że zmieniała się ona w zależności od sytuacji gospodarczej. W latach odsetek osób bezrobotnych w ogóle aktywnych zawodowo (stopa bezrobocia) kształtował się w województwie łódzkim na relatywnie wysokim poziomie ok. 20%. Począwszy od 2005 r. można zauważyć jego wyraźny spadek, co związane było z poprawą koniunktury. Wysokie tempo wzrostu gospodarczego przełożyło się na wzrost zatrudnienia i spadek bezrobocia. W 2008 r. odsetek bezrobotnych w ogóle aktywnych zawodowo kształtował się na poziomie 6,8%. Spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego w całym kraju przełożyło się na wzrost bezrobocia również w województwie łódzkim. W 2009 r. odsetek bezrobotnych wśród aktywnych zawodowo kształtował się na poziomie 7,7% (por. wykres 1.5). 8

9 Wykres 1.5. Struktura aktywnych zawodowo w województwie łódzkim w podziale na pracujących i bezrobotnych w latach (aktywni zawodowo ogółem = 100%) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% pracujący bezrobotni Wykres 1.6. Struktura aktywnych zawodowo w województwie łódzkim ze względu na płeć w latach (aktywni zawodowo ogółem = 100%) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% meżczyźni kobiety 9

10 Nieznacznym zmianom ulegała natomiast struktura aktywnych zawodowo w województwie łódzkim w przekroju płci. W 2001 r. 53% aktywnych zawodowo w województwie łódzkim stanowili mężczyźni, 47% kobiety. Zmiany, jakie zaszły w kolejnych latach polegały na nieznacznym spadku odsetka kobiet. W 2009 r. mężczyźni stanowili 55% aktywnych zawodowo, kobiety 45% (por. wykres 1.6). Analizując strukturę aktywnych zawodowo w przekroju płaci w województwie łódzkim na tle kraju można zauważyć, że są one bardzo zbliżone. W 2009 r. udział kobiet w ogóle aktywnych zawodowo w województwie łódzkim wynosił 44,6%, średnio w kraju 44,9%. W przypadku mężczyzn analogiczne wskaźniki wynosiły 55,4% i 55,1%. Analizując strukturę aktywnych zawodowo w województwie łódzkim w przekroju wieku można zauważyć, że województwo łódzkie nie odbiega pod tym względem od średniej w kraju. Odsetek aktywnych zawodowo w wieku kształtował się w województwie łódzkim w 2009 r. na poziomie 24,6% (średnia w kraju 25%), w wieku na poziomie 29,3% (średnia w kraju 27,6%), w wieku lat na poziomie 23,4% (średnia w kraju 23,9%), w wieku 50 i więcej lat na poziomie 22,7% (średnia w kraju 23,5%). Zmiany struktury wiekowej aktywnych zawodowo w województwie łódzkim w latach należy ocenić dość pozytywnie. Zwiększył się bowiem odsetek aktywnych zawodowo w dwóch najmłodszych grupach wiekowych. Tym samym łączny odsetek osób w wieku lat w ogóle aktywnych zawodowo zwiększył się z 49,1% do 53,9% i kształtował się powyżej średniej wielkości w kraju (52,7% w 2009 r.). Istotnie zmniejszył się odsetek aktywnych zawodowo w wieku lat (z 30,9% w 2001 r. do 23,4% w 2009 r.). Ta tendencja obserwowana była również w innych województwach. Wydaje się, że pozytywnie należy ocenić również wzrost udziału pracujących w najstarszej grupie wiekowej (50 lat i więcej), oznacza to bowiem, że więcej osób z tej grupy wiekowej pozostaje na rynku pracy aż do nabycia pełnych praw emerytalnych. Odsetek osób aktywnych zawodowo w wieku 50 lat i więcej zwiększył się z 20,1% do 22,7%. 10

11 Wykres 1.7. Struktura wiekowa aktywnych zawodowo w województwie łódzkim w latach (aktywni zawodowo w województwie = 100%) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% i więcej Podsumowując ogólną charakterystykę aktywnych zawodowo w województwie łódzkim można zauważyć, że województwo łódzkie jest regionem o jednym z wyższych współczynników aktywności ekonomicznej ludności (mierzonej jako odsetek aktywnych zawodowo do ludności w wieku produkcyjnym). W 2009 r. pod tym względem województwo łódzkie było na czwartym miejscu (wyższe współczynniki aktywności ekonomicznej ludności notowane były tylko w województwach: mazowieckim, podlaskim i świętokrzyskim). Współczynnik aktywności ekonomicznej w województwie łódzkim w 2009 r. kształtował się na poziomie 72,3% i był znacznie wyższy niż średnia krajowa (70,9%). Negatywnie należy jednakże ocenić zmiany współczynników aktywności ekonomicznej ludności zarówno w województwie łódzkim, jak też w pozostałych województwach, w szczególności w pierwszej połowie badanego okresu (por. wykres 1.9). W latach współczynnik ten cechował się tendencją malejącą (spadek z poziomu 72,8% do 71%). Od 2007 można jednakże zauważyć odwrócenie tendencji spadkowej. Pomimo istotnego wzrostu od 2006 r. współczynnik aktywności ekonomicznej ludności w 2009 r. w województwie łódzkim kształtował się na poziomie niższym niż w 2001 r. (por. wykres). 11

12 Wykres 1.8. Współczynniki aktywności ekonomicznej ludności ogółem w poszczególnych województwach w 2009 r. Polska MAZOWIECKIE PODLASKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE ŁÓDZKIE LUBELSKIE WIELKOPOLSKIE MAŁOPOLSKIE PODKARPACKIE OPOLSKIE DOLNOŚLĄSKIE KUJAWSKO-POMORSKIE POMORSKIE LUBUSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE ŚLĄSKIE Wykres 1.9. Współczynniki aktywności ekonomicznej ludności ogółem w województwie łódzkim oraz w Polsce w latach ŁÓDZKIE Polska 12

13 Pozytywnie należy ocenić województwo łódzkie pod względem aktywności ekonomicznej kobiet. W 2009 r. współczynnik aktywności ekonomicznej kobiet w województwie łódzkim kształtował się na poziomie 68,1% i był znacznie wyższy niż średnia krajowa (65,6% w 2009 r.). Pod tym względem województwo łódzkie znajdowało się na czwartym miejscu w kraju. Wyższa aktywność kobiet cechowała tylko województwa: mazowieckie, podlaskie i świętokrzyskie (por. wykres 1.10). Zmiany współczynników aktywności ekonomicznej kobiet, jakie zachodziły w województwie łódzkim w badanym okresie należy ocenić pozytywnie, na tle zmian w pozostałych województwach. W początkowym okresie (lata ) nastąpił spadek aktywności kobiet w łódzkim, jednakże od 2005 r. miał miejsce jego praktycznie ciągły wzrost, aczkolwiek w 2009 r. współczynnik aktywności ekonomicznej kobiet był w województwie łódzkim niższy niż w 2001 r. (por. wykres 1.11). Analizując dane dla Polski ogółem można jednakże zauważyć, że w skali kraju miał miejsce znacznie większy spadek aktywności kobiet, który miał miejsce aż do 2007 r. Dopiero ostatnie dwa lata przyniosły wzrost przeciętnych współczynników aktywności kobiet w kraju, nadal jednak średnia krajowa w tym obszarze jest znacznie niższa niż w województwie łódzkim. 13

14 Wykres Współczynniki aktywności ekonomicznej kobiet w poszczególnych województwach w 2009 r. POLSKA MAZOWIECKIE PODLASKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE ŁÓDZKIE LUBELSKIE PODKARPACKIE MAŁOPOLSKIE DOLNOŚLĄSKIE WIELKOPOLSKIE OPOLSKIE LUBUSKIE KUJAWSKO-POMORSKIE POMORSKIE ŚLĄSKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE Wykres 1.9. Współczynniki aktywności ekonomicznej kobiet w województwie łódzkim oraz w Polsce w latach ŁÓDZKIE POLSKA 14

15 1.2. Przestrzenna struktura aktywnych zawodowo w województwie łódzkim Analizując przestrzenne rozmieszczenie aktywnych zawodowo w województwie łódzkim można zauważyć, że większa część zamieszkuje tereny miejskie (66% w 2009 r.). Na tle pozostałych województw odsetek ten jest dość wysoki (por. wykres 1.7). Pod względem liczby ludności aktywnej zawodowo zamieszkałej w miastach województwo łódzkie plasuje się na szóstym miejscu (po śląskim, dolnośląskim, zachodniopomorskim, pomorskim i lubuskim). Odsetek aktywnych zawodowo zamieszkałych w miastach jest w województwie łódzkim nieznacznie większy niż średnia krajowa (62%). W ciągu analizowanego okresu można zauważyć, że odsetek ten w województwie łódzkim nieznacznie zmalał (z 68 do 66%). Wykres 1.7. Odsetek aktywnych zawodowo zamieszkałych na terenach miejskich i wiejskich w poszczególnych województwach w 2009 r. (aktywni zawodowo w danym województwie = 1) Polska ŚLĄSKIE DOLNOŚLĄSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE POMORSKIE LUBUSKIE ŁÓDZKIE MAZOWIECKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE KUJAWSKO-POMORSKIE PODLASKIE OPOLSKIE WIELKOPOLSKIE MAŁOPOLSKIE LUBELSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE PODKARPACKIE miasta wieś 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 15

16 Bardzo niejednorodna jest struktura aktywnych zawodowo w województwie łódzkim według powiatów. Ze względu na brak danych BAEL w przekroju powiatów poniższe analizy oparte są na danych pochodzących z rejestrów urzędów pracy i sprawozdawczości przedsiębiorstw. Największy odsetek aktywnych zawodowo w województwie łódzkim notowany jest w powiecie miasto Łódź. W 2002 r. (brak danych za 2001 r. dla wszystkich powiatów) w powiecie miasto Łódź znajdowało się 36% aktywnych zawodowo w województwie łódzkim. W kolejnych latach odsetek ten jeszcze wzrósł i w 2009 r. wyniósł 38% (por. wykres 1.8). Poza miastem Łódź relatywnie wysoki odsetek aktywnych zawodowo obserwowany był w powiecie bełchatowskim i zgierskim (odpowiednio 6,1 i 5,6% aktywnych zawodowo w województwie łódzkim w 2009 r.). W obu powiatach również odnotowano nieznaczny wzrost w stosunku do 2002 r. Najniższy odsetek aktywnych zawodowo odnotowany został w 2009 r. w powiecie skierniewickim (0,6% aktywnych zawodowo w województwie łódzkim). Bardzo niski był też odsetek aktywnych zawodowo w powiecie brzezińskim i poddębickim (1% aktywnych zawodowo w województwie). Zmiany w stosunku do 2002 r. w przypadku wszystkich trzech powiatów były niewielkie. 16

17 Wykres 1.8. Struktura aktywnych zawodowo w województwie łódzkim według powiatów w 2002 i 2009 r. (aktywni zawodowo w województwie = 100%) Powiat m.skierniewice Powiat skierniewicki Powiat rawski Powiat łowicki Powiat łęczy cki Powiat kutnowski Powiat zduńskowolski Powiat wieruszowski Powiat wieluński Powiat sieradzki Powiat poddębicki Powiat pajęczański Powiat łaski Powiat m.piotrków Try bunalski Powiat tomaszowski Powiat radomszczański Powiat piotrkowski Powiat opoczy ński Powiat bełchatowski Powiat m.łódź Powiat brzeziński Powiat zgierski Powiat pabianicki Powiat łódzki wschodni % 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% Zróżnicowana jest również struktura aktywnych zawodowo w poszczególnych powiatach województwa łódzkiego w przekroju płci (por. wykres 1.8). Największy odsetek kobiet wśród ogółu aktywnych zawodowo notowany był w 2009 r. w powiecie brzezińskim oraz powiecie miasto Skierniewice. Wysoki odsetek kobiet wśród aktywnych zawodowo notowany był też w powiatach: poddębickim, zduńskowolskim, pabianickim oraz w powiecie miasto Łódź. Bardzo niski jest natomiast odsetek kobiet aktywnych zawodowo w powiecie bełchatowskim. 17

18 Wykres 1.9. Odsetek kobiet w ogóle aktywnych zawodowo w województwie łódzkim w przekroju powiatów w 2009 r. (aktywni zawodowo ogółem w województwie = 100%) Powiat bełchatowski Powiat łódzki wschodni Powiat wieruszowski Powiat opoczyński Powiat kutnowski Powiat zgierski Powiat wieluński Powiat skierniewicki Powiat tomaszowski Powiat piotrkowski Powiat radomszczański Powiat m.piotrków Trybunalski Powiat rawski Powiat pajęczański Powiat łęczycki Powiat łowicki Powiat łaski Powiat sieradzki Powiat m.łódź Powiat pabianicki Powiat zduńskowolski Powiat poddębicki Powiat m.skierniewice Powiat brzeziński ŁÓDZKIE Zawodowa struktura podaży pracy (aktywnych zawodowo ogółem) w województwie łódzkim w latach W tej części opracowania przedstawiona zostanie zawodowa struktura podaży pracy (mierzona jako zasób aktywnych zawodowo ogółem) w województwie łódzkim w latach Dostępność danych statystycznych ogranicza możliwości tylko do badania struktury zawodowej według wielkich grup zawodowych (zgodnie z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności, patrz aneks 2). W ujęciu wojewódzkim struktura zawodowa aktywnych zawodowo ogółem nie jest publikowana. Dlatego też dane dla aktywnych zawodowo ogółem zostały skompilowane na podstawie danych dotyczących struktury pracujących według grup zawodowych oraz struktury bezrobotnych według grup zawodowych. Dane dotyczące 18

19 zawodowej struktury pracujących pochodzą z Badań Aktywności Ekonomicznej Ludności. Niestety dane dotyczące zawodowej struktury bezrobotnych w układzie województw według BAEl-u nie są publikowane, dlatego też wykorzystane w opracowaniu dane pochodzą z rejestracji bezrobotnych w powiatowych urzędach pracy. Przy założeniu, że struktura zawodowa bezrobotnych z obu źródeł nie różni się istotnie, nie powinno to mieć wpływu na wnioski z prowadzonych analiz. Dostępność danych statystycznych wyznacza też badany okres w tej części opracowania. Ze względu na brak wcześniejszych danych statystycznych, badany okres to lata Wykres 2.1. Odsetek aktywnych zawodowo w poszczególnych wielkich grupach zawodowych w województwie łódzkim na koniec 2009 r. PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH; 8,9% OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ; 10,6% PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY; 7,5% SPECJALIŚCI; 13,6% ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY; 16,9% ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY; 13,0% PRACOWNICY USŁUG OSOBISTYCH I SPRZEDAWCY; 10,8% TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL; 11,4% PRACOWNICY BIUROWI; 7,3% Źródło: Popyt na pracę w województwie łódzkim w 2009 r., oraz Raport Zawody deficytowe i nadwyżkowe 2009 r., Analizując zawodową strukturę aktywnych zawodowo w przekroju wielkich (dziewięciu) grup zawodowych w województwie łódzkim można zauważyć, że na koniec 2009 r. najliczniejszą grupę stanowili robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (16,9% aktywnych zawodowo w województwie łódzkim). Duże liczebnie grupę stanowili też specjaliści (13,6% 19

20 aktywnych zawodowo) i rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy (13%). W dalszej kolejności znajdują się technicy i inny średni personel (11,4%), pracownicy usług osobistych i sprzedawcy (10,8%), operatorzy maszyn i urządzeń (10,6%), pracownicy przy pracach prostych (8,9%). Najniższy był odsetek aktywnych zawodowo publicznych urzędników i kierowników (7,5%) i pracowników biurowych (7,3%). Analizując zmiany w strukturze zawodowej w województwie łódzkim w stosunku do 2006 r. (wcześniejsze dane nie są dostępne) można zauważyć, że w ostatnich kilku latach zaszły w niej istotne zmiany. Zwiększył się odsetek aktywnych zawodowo w grupie przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy z 5,5% w 2006 r. do 7,5% w 2009 r. co świadczy o wzroście zarówno kwalifikacji siły roboczej w województwie łódzkim, jak też o większym zapotrzebowaniu na pracowników z tej grupy zawodowej. Spadł niestety natomiast odsetek aktywnych zawodowo w grupie specjalistów z 15,1% w 2006 r. do 13,6% w 2009 r. Zgodnie z klasyfikacją zawodów i specjalności grupie tej odpowiada bowiem najwyższy poziom wykształcenia. Wzrost aktywnych zawodowo miał miejsce w trzeciej i czwartej grupie zawodowej, którym odpowiada średni poziom wykształcenia. Odsetek aktywnych zawodowo należących do grupy technicy i inny średni personel zwiększył się z 10,1% w 2006 r. do 11,4% w 2009 r. a w grupie pracownicy biurowi z 6,8% do 7,3%. Zmniejszył się natomiast odsetek aktywnych zawodowo w grupie pracownicy usług osobistych i sprzedawcy z 11,3 do 10,8%. W pozostałych grupach zawodowych (robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń oraz pracownicy przy pracach prostych) odsetek aktywnych zawodowo w obu badanych latach pozostawał na zbliżonym poziomie. 20

21 Wykres 2.2. Odsetek aktywnych zawodowo w poszczególnych wielkich grupach zawodowych w województwie łódzkim na koniec 2006 r. OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ; 10,2% PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH; 9,3% PRZEDSTAWICIEL E WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY; 5,5% SPECJALIŚCI; 15,1% ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY; 17,0% ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY; 14,6% TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL; 10,1% PRACOWNICY BIUROWI; 6,8% PRACOWNICY USŁUG OSOBISTYCH I SPRZEDAWCY; 11,3% Źródło: Kwartalna informacja o aktywności ekonomicznej ludności w województwie łódzkim, oraz Raport Zawody deficytowe i nadwyżkowe 2006 r., 3. Struktura podaży pracy (aktywnych zawodowo ogółem) w województwie łódzkim w latach według poziomu wykształcenia W tej części opracowania przedstawiona zostanie struktura podaży pracy (mierzona liczbą aktywnych zawodowo ogółem) w województwie łódzkim w latach według poziomu wykształcenia, jak też jej zmiany w badanym okresie. Struktura aktywnych zawodowo według wykształcenia w województwie łódzkim dla najnowszych dostępnych danych (za 2009 r.) wygląda następująco (por. wykres 3.1). W

22 r. największą grupę (28% aktywnych zawodowo ogółem) w województwie łódzkim stanowiły osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym. Drugą co liczebności grupę stanowiły osoby z wykształceniem policealnym oraz średnim zawodowym (27% aktywnych zawodowo ogółem). Na trzecim miejscu pod względem liczebności znalazła się grupa osób z wykształceniem wyższym (24% aktywnych zawodowo ogółem). Relatywnie niewiele (na tle wymienionych grup) osób w województwie łódzkim posiadało wykształcenie średnie ogólnokształcące (10%) lub gimnazjalne, podstawowe i niższe (11% aktywnych zawodowo ogółem). Wykres 3.1 Struktura aktywnych zawodowo ogółem w województwie łódzkim według poziomu wykształcenia w 2009 r. (aktywni zawodowo ogółem = 100%) 30% Województwo łódzkie 25% 20% 15% 10% 5% 0% wyższe policealne oraz średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne, podstawowe i niższe Struktura aktywnych zawodowo w 2009 r. w województwie łódzkim nie odbiega znacząco od struktury aktywnych zawodowo przeciętnie w kraju (por. wykres 3.2). Kolejność poszczególnych grup z danym poziomem wykształcenia jest taka sama. W województwie łódzkim nieznacznie niższy jest odsetek aktywnych zawodowo z wykształceniem zasadniczym zawodowym (28% wobec średnio 30% w Polsce), policealnym oraz średnim zawodowym (27% wobec 28% w Polsce) oraz wyższym (24% wobec 25% w Polsce). Wyższy natomiast, ale również nieznacznie był w 2009 r. odsetek osób z wykształceniem 22

23 gimnazjalnym, podstawowym i niższym (11% wobec 9% w Polsce) oraz z wykształceniem średnim ogólnokształcącym (10% wobec 9% w Polsce). Wykres 3.1 Struktura aktywnych zawodowo ogółem w Polsce według poziomu wykształcenia w 2009 r. (aktywni zawodowo ogółem = 100%) 35,0% Polska 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% wyższe policealne oraz średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne, podstawowe i niższe Analizując strukturę aktywnych zawodowo ogółem w województwie łódzkim należy zwrócić uwagę na bardzo silne zmiany, jakie miały miejsce w latach W ciągu tych dziewięciu lat nastąpił bardzo silny wzrost odsetka aktywnych zawodowo z wykształceniem wyższym (z 13% w 2001 do 24% w 2009 r., por. wykres 3.3) oraz silny spadek odsetka aktywnych zawodowo z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym i niższym (z 17 do 11%). W pozostałych grupach zmiany były niewielkie. Nieznacznie spadł odsetek osób aktywnych zawodowo z wykształceniem policealnym oraz średnim zawodowym (z 29% w 2001 do 27% w 2009 r.) oraz osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym (z 33% do 28%). Nieznacznie wzrósł odsetek aktywnych zawodowo z wykształceniem średnim ogólnokształcącym (z 8% w 2001 r. do 10% w 2009 r.). 23

24 Wykres 3.3. Odsetek aktywnych zawodowo w województwie łódzkim według poziomu wykształcenia w latach (w %, aktywni zawodowo ogółem w województwie łódzkim = 100%) wyższe policealne oraz średnie zawodowe 30% 35% 25% 30% 20% 25% 20% 15% 15% 10% 10% 5% 5% 0% 0% średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe 12% 35% 10% 30% 8% 25% 20% 6% 15% 4% 10% 2% 5% 0% 0% gimnazjalne, podstawowe i niższe 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Zmiany, jakie miały miejsce w badanym okresie w wojewódzkie łódzkim nie odbiegają od trendów obserwowanych w całym kraju. Analizując zmiany struktury aktywnych zawodowo w Polsce według poziomu wykształcenia można zauważyć, że nastąpił bardzo silny wzrost odsetka aktywnych zawodowo z wykształceniem wyższym (z 13% w 2001 r. do 25% w 2009 r.) oraz silny spadek odsetka aktywnych zawodowo z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym i niższym (z 15 do 9%). W pozostałych grupach, podobnie jak w przypadku 24

25 województwa łódzkiego, zmiany były niewielkie. Bardzo nieznacznie spadł odsetek osób aktywnych zawodowo z wykształceniem policealnym oraz średnim zawodowym (z 29% w 2001 do 28% w 2009 r.). W nieco większym stopniu zmniejszył się odsetek osób aktywnych zawodowo z wykształceniem zasadniczym zawodowym (z 35% do 30%). Wzrósł odsetek aktywnych zawodowo z wykształceniem średnim ogólnokształcącym (z 7% w 2001 r. do 9% w 2009 r.). Wykres 3.4. Odsetek aktywnych zawodowo w Polsce według poziomu wykształcenia w latach (w %, aktywni zawodowo ogółem w Polsce = 100%) wyższe policealne oraz średnie zawodowe 30% 35% 25% 30% 20% 25% 20% 15% 15% 10% 10% 5% 5% 0% 0% średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe 10% 40% 9% 35% 8% 7% 30% 6% 25% 5% 20% 4% 15% 3% 2% 10% 1% 5% 0% 0% gimnazjalne, podstawowe i niższe 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 25

26 Zachodzące zmiany w strukturze aktywnych zawodowo w województwie łódzkim należy ocenić pozytywnie. Wzrost udziału osób z wykształceniem wyższym świadczy powinien przekładać się na wzrost produktywności siły roboczej. Podsumowanie i wnioski Przeprowadzone w opracowaniu analizy zarówno poziomu, jak i struktury podaży pracy według grup zawodowych oraz według poziomu wykształcenia w województwie łódzkim pozwalają na sformułowanie istotnych wniosków. Pod względem wielkości podaży pracy województwo łódzkie znajduje się na piątym (wśród wszystkich szesnastu województw) miejscu. Największa liczba aktywnych zawodowo notowana jest w województwie mazowieckim, w dalszej kolejności znajduje się śląskie, wielkopolskie i małopolskie. W 2009 r. województwie łódzkim znajdowało się 8% aktywnych zawodowo ogółem w kraju. Analizując zmiany podaży pracy w województwie łódzkim w latach można zauważyć, że nie były one jednokierunkowe. W latach nastąpiło obniżenie liczby osób aktywnych zawodowo. W kolejnych latach ( ) wraz z obserwowanym ożywieniem gospodarczym, liczba ludności aktywnej zawodowo wzrosła. W 2009 r. jednakże nastąpiło jej ponowne obniżenie, co być może jest wynikiem wyjścia z rynku pracy części osób, które straciły pracę na skutek obserwowanego spowolnienia gospodarczego. Analizując strukturę aktywnych zawodowo w województwie łódzkim w przekroju wieku można zauważyć, że województwo łódzkie nie odbiega pod tym względem od średniej w kraju. Odsetek aktywnych zawodowo w wieku kształtował się w województwie łódzkim w 2009 r. na poziomie 24,6% (średnia w kraju 25%), w wieku na poziomie 29,3% (średnia w kraju 27,6%), w wieku lat na poziomie 23,4% (średnia w kraju 23,9%), w wieku 50 i więcej lat na poziomie 22,7% (średnia w kraju 23,5%). Województwo łódzkie jest regionem o jednym z wyższych współczynników aktywności ekonomicznej ludności, zarówno ogółem, jak też w grupie kobiet. W 2009 r. w obu obszarach województwo łódzkie było na czwartym miejscu. Wyższe współczynniki aktywności 26

27 ekonomicznej zarówno ogółem, jak i kobiet notowane były tylko w województwach: mazowieckim, podlaskim i świętokrzyskim. Analizując przestrzenne rozmieszczenie aktywnych zawodowo w województwie łódzkim można zauważyć, że większa część zamieszkuje tereny miejskie (66% w 2009 r.). Odsetek aktywnych zawodowo zamieszkałych w miastach jest w województwie łódzkim nieznacznie większy niż średnia krajowa (62%). Pod względem liczby ludności aktywnej zawodowo zamieszkałej w miastach województwo łódzkie plasuje się na szóstym miejscu w kraju (po śląskim, dolnośląskim, zachodniopomorskim, pomorskim i lubuskim). Niejednorodna jest struktura aktywnych zawodowo w województwie łódzkim według powiatów. Największy odsetek aktywnych zawodowo w województwie łódzkim notowany jest w powiecie miasto Łódź. W 2009 r. wyniósł on 38%. Najniższy odsetek aktywnych zawodowo odnotowany został w 2009 r. w powiecie skierniewickim (0,6% aktywnych zawodowo w województwie łódzkim). Analizując zawodową strukturę aktywnych zawodowo w przekroju wielkich grup zawodowych w województwie łódzkim można zauważyć, że na koniec 2009 r. najliczniejszą grupę stanowili robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (16,9% aktywnych zawodowo w województwie łódzkim). Duże liczebnie grupę stanowili też specjaliści (13,6% aktywnych zawodowo) i rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy (13%). W dalszej kolejności znajdują się technicy i inny średni personel (11,4%), pracownicy usług osobistych i sprzedawcy (10,8%), operatorzy maszyn i urządzeń (10,6%), pracownicy przy pracach prostych (8,9%). Najniższy był odsetek aktywnych zawodowo publicznych urzędników i kierowników (7,5%) i pracowników biurowych (7,3%). Struktura zawodowa aktywnych zawodowo w województwie łódzkim idzie w parze z wykształceniem w tej grupie osób. Analizując strukturę aktywnych zawodowo według poziomu wykształcenia w 2009 r. można zauważyć, że największą grupę (28% aktywnych zawodowo ogółem) w województwie łódzkim stanowiły osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym. Drugą co liczebności grupę stanowiły osoby z wykształceniem policealnym oraz średnim zawodowym (27% aktywnych zawodowo ogółem). Na trzecim miejscu pod względem liczebności znalazła się grupa osób z wykształceniem wyższym (24% aktywnych zawodowo ogółem). Relatywnie niewiele (na tle wymienionych grup) osób w 27

28 województwie łódzkim posiadało wykształcenie średnie ogólnokształcące (10%) lub gimnazjalne, podstawowe i niższe (11% aktywnych zawodowo ogółem). Struktura aktywnych zawodowo w województwie łódzkim nie odbiega znacząco od struktury aktywnych zawodowo przeciętnie w kraju. Zmiany, jakie zaszły zarówno w strukturze według wielkich grup zawodów, jak i według wykształcenia wśród aktywnych zawodowo w województwie łódzkim należy ocenić pozytywnie. W ciągu lat nastąpił bardzo silny wzrost odsetka aktywnych zawodowo z wykształceniem wyższym oraz silny spadek odsetka aktywnych zawodowo z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym i niższym. Wzrósł odsetek aktywnych zawodowo w grupach zawodowych wymagających wysokich kwalifikacji (w grupie pierwszej: przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy oraz w grupie drugiej: specjaliści. Pozytywnie należy również ocenić wzrost odsetka aktywnych zawodowo w grupach zawodów wymagających wykształcenia średniego technicznego (technicy i inny średni personel), jak i zawodowego (robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy). Zachodzące zmiany powinny przekładać się na wzrost jakości i tym samym produktywności siły roboczej w województwie. 28

29 Aneks 1 Tabela A1.1 Liczba ludności aktywnej zawodowo w wieku produkcyjnym w poszczególnych województwach w latach (w tys. osób) MAZOWIECKIE ŚLĄSKIE WIELKOPOLSKIE MAŁOPOLSKIE ŁÓDZKIE DOLNOŚLĄSKIE LUBELSKIE PODKARPACKIE KUJAWSKO -POMORSKIE POMORSKIE ZACHODNIO- POMORSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE WARMIŃSKO -MAZURSKIE PODLASKIE LUBUSKIE OPOLSKIE POLSKA Źródło: Bank Danych Lokalnych, 29

30 Tabela A1.2. Struktura aktywnych zawodowo w województwie łódzkim według powiatów w latach (aktywni zawodowo w województwie łódzkim = 100%) Powiat łódzki wschodni 1,9% 2,0% 2,1% 2,1% 2,1% 2,0% 2,0% 2,1% Powiat pabianicki 4,7% 4,7% 4,6% 4,5% 4,5% 4,4% 4,5% 4,5% Powiat zgierski 5,4% 5,5% 5,4% 5,6% 5,9% 5,9% 6,0% 5,6% Powiat brzeziński 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% 0,8% 0,8% 0,8% 1,0% Powiat m. Łódź 36,0% 36,0% 35,6% 35,7% 35,9% 36,7% 36,9% 37,6% Powiat bełchatowski 6,0% 6,0% 6,0% 6,1% 6,1% 6,1% 6,2% 6,1% Powiat opoczyński 2,8% 2,8% 2,8% 2,7% 2,8% 2,8% 2,6% 2,6% Powiat piotrkowski 2,0% 2,1% 2,0% 1,8% 2,0% 2,0% 1,9% 1,9% Powiat radomszczański 4,3% 4,2% 4,3% 4,3% 4,2% 4,2% 3,9% 4,0% Powiat tomaszowski 4,6% 4,5% 4,6% 4,5% 4,4% 4,3% 4,3% 4,1% Powiat m. Piotrków Trybunalski 4,0% 3,9% 4,1% 4,1% 4,1% 4,2% 4,5% 4,1% Powiat łaski 1,6% 1,6% 1,7% 1,7% 1,6% 1,6% 1,6% 1,6% Powiat pajęczański 1,5% 1,4% 1,4% 1,4% 1,4% 1,3% 1,3% 1,4% Powiat poddębicki 1,2% 1,2% 1,2% 1,2% 1,1% 1,0% 1,0% 1,0% Powiat sieradzki 4,0% 4,1% 4,2% 4,1% 4,1% 3,9% 3,9% 3,8% Powiat wieluński 2,5% 2,4% 2,5% 2,5% 2,5% 2,6% 2,7% 2,6% Powiat wieruszowski 1,5% 1,4% 1,4% 1,6% 1,6% 1,5% 1,5% 1,5% Powiat zduńskowolski 2,8% 2,9% 2,9% 2,9% 2,9% 2,9% 2,8% 2,7% Powiat kutnowski 4,4% 4,4% 4,5% 4,2% 4,2% 4,2% 4,0% 4,0% Powiat łęczycki 1,5% 1,6% 1,6% 1,6% 1,5% 1,4% 1,4% 1,4% Powiat łowicki 2,4% 2,4% 2,3% 2,3% 2,2% 2,2% 2,3% 2,2% Powiat rawski 1,4% 1,4% 1,4% 1,4% 1,3% 1,3% 1,4% 1,3% Powiat skierniewicki 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,5% 0,5% 0,5% 0,6% Powiat m. Skierniewice 2,0% 2,1% 2,2% 2,2% 2,2% 2,2% 2,0% 2,2% 30

31 Aneks 2 Tabela A2.1. Struktura klasyfikacji zawodów i specjalności i odpowiadające im poziomy kwalifikacji Lp. 1 Nazwa grupy wielkiej Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy Liczba grup w ramach grupy wielkiej elemendużych średnich tarnych Liczba zawodów i specjalności Poziom kwalifikacji Specjaliści Technicy i inny średni personel Pracownicy biurowi lub Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń Pracownicy przy pracach prostych lub Siły zbrojne RAZEM x Źródło: Klasyfikacja zawodów i specjalności, Załącznik do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r., Dz.U. Nr 265, poz

32 Tabela A2.2. Odsetek aktywnych zawodowo w poszczególnych wielkich grupach zawodowych w województwie łódzkim w 2009 r. Nazwa grupy wielkiej Odsetek aktywnych zawodowo w danej grupie wielkiej PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY 7,5% SPECJALIŚCI 13,6% TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 11,4% PRACOWNICY BIUROWI 7,3% PRACOWNICY USŁUG OSOBISTYCH I SPRZEDAWCY 10,8% ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 13,0% ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 16,9% OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 10,6% PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH 8,9% Źródło: Popyt na pracę w województwie łódzkim w 2009 r., oraz Raport Zawody deficytowe i nadwyżkowe 2009 r., 32

33 Tabela A2.3. Odsetek aktywnych zawodowo w poszczególnych wielkich grupach zawodowych w województwie łódzkim w 2006 r. Nazwa grupy wielkiej Odsetek aktywnych zawodowo w danej grupie wielkiej PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI 5,5% URZĘDNICY I KIEROWNICY SPECJALIŚCI 15,1% TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 10,1% PRACOWNICY BIUROWI 6,8% PRACOWNICY USŁUG OSOBISTYCH I SPRZEDAWCY 11,3% ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 14,6% ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 17,0% OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 10,2% PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH 9,3% Źródło: Popyt na pracę w województwie łódzkim w 2006 r., oraz Raport Zawody deficytowe i nadwyżkowe 2006 r., 33

34 Aneks 3 Tabela A3.1 Odsetek aktywnych zawodowo w województwie łódzkim według poziomu wykształcenia w latach (w %, aktywni zawodowo ogółem w województwie łódzkim = 100%) wyższe 13% 15% 16% 17% 18% 20% 21% 22% 24% policealne oraz średnie zawodowe 29% 29% 28% 29% 29% 28% 28% 29% 27% średnie ogólnokształcące 8% 9% 8% 8% 9% 9% 9% 9% 10% zasadnicze zawodowe 33% 30% 32% 32% 30% 30% 30% 29% 28% gimnazjalne, podstawowe i niższe 17% 18% 16% 15% 14% 13% 12% 11% 11% Tabela A3.2 Odsetek aktywnych zawodowo w Polsce według poziomu wykształcenia w latach (w %, aktywni zawodowo ogółem w Polsce = 100%) wyższe 13% 14% 16% 17% 19% 20% 22% 23% 25% policealne oraz średnie zawodowe 29% 29% 29% 28% 29% 29% 29% 29% 28% średnie ogólnokształcące 7% 8% 8% 8% 8% 8% 9% 9% 9% zasadnicze zawodowe 35% 35% 34% 34% 33% 31% 31% 31% 30% gimnazjalne, podstawowe i niższe 15% 15% 13% 13% 12% 11% 10% 10% 9% 34