Wstęp do kryminologii

Transkrypt

1 Wstęp do kryminologii Sebastian Solecki

2 Zalecana literatura: Katedra Kryminologii i Nauk o Bezpieczeństwie 1. J. Błachut, A. Gaberle, K. Krajewski, Kryminologia, Gdańsk B. Hołyst, Kryminologia, Warszawa L. J. Siegel, Cryminology 4. L. Lernell, Zarys kryminologii ogólnej, Warszawa 1978 Proponowane referaty: Gwałt w Łysej Górze w Ośrodku wychowawczym "Pięć lat za wagary" Adam Weber, Wampir z Gliwic Damian Ciołek i zabójstwo w zakładzie karnym w Sieradzu Wampir z Zagłębia czyli Zdzisław Marchwicki Agata M. lekarka z Wrocławia oskarżona o zabójstwo (Małgorzata Połczyńska w książce K. Bondy Monika Szymańska i sprawa zabójstwa maturzysty,

3 Kryminologia: - Crimen (przestępstwo, zbrodnia) - Logos (nauka) Katedra Kryminologii i Nauk o Bezpieczeństwie Pierwszy raz termin kryminologia użył Paul Topinard w 1879 roku, zaś jako tytuł pracy naukowej po raz pierwszy termin ten pojawił się w 1885 r. w podręczniku autorstwa Rafaele Garofalo. Kryminologia to nauka o społeczna zajmująca się badaniem i gromadzeniem całościowej wiedzy na temat przestępstwa jako pewnej szczególnej formy zachowania dewiacyjnego, przestępczości jako pewnego zjawiska społecznego, a także osoby sprawcy przestępstwa jak również ofiary przestępstwa, a także instytucji i mechanizmów kontrolnych, jakie tworzą społeczeństwa w celu zapobiegania i zwalczania przestępczości [Błachut, Gaberle, Krajewski 2006, s. 19]

4 CESARE LOMBROSO- (ur. 6 listopada1835 w Weronie, zm. 19 października1909 w Turynie) - włoski psychiatra, antropolog i kryminolog, założyciel włoskiej "szkoły pozytywistycznej" kryminologii, propagator antropometrii. Lombroso odrzucał ustalenia "szkoły klasycznej" kryminologii, która opierała się na tym, że przestępstwo było typową cechą ludzkiej natury. Zamiast tego, używał koncepcji zaczerpniętej z darwinizmu społecznego; teoria Lombroso głosiła, że przestępczość była dziedziczna, a "urodzonego przestępcę" można by rozpoznać po defektach fizycznych, które wskazywałyby na atawizm przestępcy. Twórca pierwszej całościowej teorii kryminologicznej.

5 Kryminologia: 1. Przestępstwo 2. Przestępczość 3. Sprawca przestępstwa 4. Ofiara Katedra Kryminologii i Nauk o Bezpieczeństwie 5. Kontrola społeczna i reakcja na przestępczość

6 W trakcie opracowywania definicji kryminologii L. Lernell zwrócił uwagę na istotny problem odnoszący się do tej nauki. Czy ośrodkiem zainteresowania kryminologii mają być przestępstwa a) rozumiane w sensie jurydycznym czy a) przestępstwa widziane w aspekcie socjologicznym?

7 Kryminologia mocno korzysta z dorobku innych nauk, co część autorów brała za argument wskazujący na niesamodzielność tej nauki. Badania kryminologiczne prowadzą ludzie różnych specjalności np. prawnicy, psychologowie, socjologowie etc. Pojawiają się zatem dwa pytania: 1. Czy kryminologia może być zatem samodzielną nauką? 2. Czy kryminologia jest potrzebna?

8 Zadania kryminologii: 1) Poznanie przyczyn przestępstwa, przestępczości i innych zjawisk z zakresu patologii społecznej; 2) dostarczenie narzędzi do opisu tych zjawisk (wskazanie, jakie są ich przejawy i jak można je zbadać); 3) poznanie przestępcy; Katedra Kryminologii i Nauk o Bezpieczeństwie 4) badanie procesów kryminalizacji i dekryminalizacji; 5) badanie funkcjonowania określonych dziedzin wymiaru sprawiedliwości różnych struktur formalnej i nieformalnej kontroli społecznej; 6) dostarczenie wiedzy o sposobach zapobiegania przestępczości i innych zjawisk z zakresu patologii społecznej

9 Przestępstwo: Katedra Kryminologii i Nauk o Bezpieczeństwie Centralne zjawisko, którego naturę, genezę i środki zwalczania bada kryminologia. Jest to pewna kategoria społeczna. Przestępstwo określić można jako zachowanie naruszające pewien szczególny rodzaj normy społecznej, a mianowicie normę prawa karnego. Przestępstwem jest czyn bezprawny zabroniony pod groźbą kary (zbrodnia lub występek), którego sprawcy można postawić zarzut, że mógł się zachować zgodnie z nakazem lub zakazem zawartym w normie prawnej. Kryminologia poszukuje odpowiedzi na pytania: - czym jest przestępstwo? - czym przestępstwo wyróżnia się od innych kategorii zachowań ludzkich - Czy pojęcie przestępstwa ma charakter stały czy może jest zmienne w czasie?

10 Przestępczość jako przedmiot badań kryminologii Przestępczość to ogół przestępstw popełnionych na danym terenie w określonym czasie. Kryminologia zainteresowana jest opisem zjawiska tak w aspekcie statycznym jak i dynamicznym. Ustalenie rozmiarów przestępczości, nasilenia przestępczości, dynamiki przestępczości i struktury przestępczości. Etiologia - zajmuje się badaniem czynników przyczynowych przestępczości. Analiza przyczyn obejmuje także badania osobowości przestępcy i ma na celu wyciągnięcie wniosków odnośnie do indywidualnych czynników determinujących zachowanie konkretnego sprawcy Fenomenologia dział kryminologii, który zajmuje się formami objawowymi przestępczości, tj. dynamiką i strukturą przestępczości, geografią kryminalną, sposobami popełniania przestępstw, niektórymi elementami organizacji świata przestępczego np. organizacja struktur przestępczych, sposoby porozumiewania się, używanie pseudonimów.

11 Przestępca jako przedmiot badań kryminologii Pytanie lombrozjańskie dlaczego jedni ludzie popełniają przestępstwa, a inni nie? Klasycznym przedmiotem zainteresowań kryminologii jest osoba sprawcy przestępstwa. Szczególny nacisk na ten aspekt kładła kryminologia pozytywistyczna, które to badania zapoczątkował Cesare Lombroso. Klasyfikacja przestępców wg. Lombroso: a. Urodzeni przestępcy b. Przestępcy obłąkani c. Przestępcy okazjonalni: - pseudo-przestępców, - Kriminaloidów, - Przestępców nawykowych - Przestępców afektywnych.

12 Ofiara jako przedmiot badań kryminologii Liczne badania spowodowały, iż coraz częściej mówi się o samodzielnej nauce wiktymologii. Zainteresowanie nauki dotyczy: czynników zwiększających prawdopodobieństwo stania się ofiarą, konsekwencje wiktymizacji, zapobieganie wiktymizacji, społeczna percepcja zjawiska przestępczości i lęku przed przestępczością. Kontrola społeczna i reakcja na przestępczość jako przedmiot badań kryminologicznych

13 Kryminologia, a inne dyscypliny naukowe zagadnienia interdyscyplinarności kryminologii: a. Kryminologia, a nauki medyczne nauki medyczne i biologiczne wywarły mocny wpływ na początkowy rozwój kryminologii. Trzeba zwrócić uwagę na badania Lombroso. W późniejszych latach szczególne znaczenie odegrała psychiatria, b. Związek kryminologii z psychologią i pedagogiką. Osobowość przestępcza, kryminologia kliniczna, pedagogika resocjalizacyjna. c. Kryminologia, a statystyka Quetelet i Gueryy pionierzy w zakresie gromadzenia danych statystycznych na temat przestępczości. Współcześnie ciężko wyobrazić sobie kryminologię bez badania danych pochodzących z statystyk policyjnych, prokuratorskich, sądowych czy penitencjarnych. Zagadnienie ciemnej liczby omówienie definicji. d. Kryminologia, a socjologia szkoła socjologiczna prawa karnego F. von Liszt, E. Ferii R. Garofalo socjologia kryminalna. e. Inne nauki: m.in. ekonomia, historia.