Wniosek DECYZJA RADY

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2015) 20 final 2015/0012 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, konwencji Narodów Zjednoczonych dotyczącej przejrzystości w umownych postępowaniach arbitrażowych między inwestorem a państwem PL PL

2 UZASADNIENIE 1. KONTEKST WNIOSKU Tradycyjnie rozstrzyganie sporów między inwestorem a państwem przeprowadzane było na podstawie zasad arbitrażu handlowego, które nie zapewniają przejrzystości. Większa przejrzystość przy rozstrzyganiu sporów między inwestorem a państwem jest ważnym celem, ponieważ ma ona zapewnić maksymalny publiczny dostęp do dokumentów i przesłuchań, a także umożliwić zainteresowanym osobom trzecim przedstawienie swoich opinii. Jest to ważne, ponieważ rozstrzyganie sporów między inwestorem a państwem może obejmować spory dotyczące kwestii odnoszących się do polityki publicznej lub mających wpływ na finanse publiczne. Od 2010 r. Komisja koncentrowała się na poprawie przejrzystości w odniesieniu do rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem 1. Parlament Europejski wyraźnie zażądał tego w swojej rezolucji dotyczącej przyszłej europejskiej polityki inwestycyjnej 2. Komisja z jednej strony czuwała nad tym, aby w przyszłych umowach unijnych zapewniać wysoki stopień przejrzystości, a z drugiej strony zasadniczo przyczyniła się do skłonienia Komisji Narodów Zjednoczonych do spraw Międzynarodowego Prawa Handlowego (UNCITRAL) do ustanowienia globalnych zasad dotyczących przejrzystości w odniesieniu do rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem oraz do opracowania mechanizmów stosowania tych ulepszonych zasad przejrzystości do 3000 aktualnie obowiązujących umów inwestycyjnych. Niniejszy wniosek stanowi realizację celów politycznych wyznaczonych w 2010 r. oraz odpowiada na wezwanie Parlamentu Europejskiego sformułowane w 2011 r., pokazuje determinację Komisji w dążeniu do reformy i usprawnienia całego systemu rozstrzygania sporów między inwestorami a państwem i jest konkretnym dowodem korzyści ze wspólnej polityki UE dotyczącej inwestycji zewnętrznych taki wynik byłby bardzo mało prawdopodobny bez wspomnianej wspólnej polityki w tej dziedzinie. Komisja UNCITRAL przyjęła w dniu 10 lipca 2013 r. zasady dotyczące przejrzystości w odniesieniu do rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem ( zasady przejrzystości ), które następnie zostały zatwierdzone przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w dniu 16 grudnia 2013 r. 3 Przewidują one, że wszystkie dokumenty będą podawane do wiadomości publicznej (zarówno decyzje trybunału, jak i oświadczenia stron), przesłuchania będą otwarte dla publiczności a zainteresowane strony (społeczeństwo obywatelskie) będą mogły wypowiadać się przed trybunałem. Przewidziana jest odpowiednia ochrona informacji poufnych, ale nie wykracza ona poza porównywalne mechanizmy ochrony w sądach krajowych. Unia będzie wykorzysta te zasady jako podstawę dla przepisów dotyczących przejrzystości w odniesieniu do rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem we wszystkich umowach będących obecnie przedmiotem negocjacji i włączyła je lub porównywalne do nich zasady, a nawet poszła dalej, do projektu kompleksowej umowy gospodarczo-handlowej (CETA) z Kanadą oraz do projektu umowy o wolnym handlu UE- Singapur. Zasady te weszły w życie w dniu1 kwietnia 2014 r. Mają one automatycznie zastosowanie do rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem powstałych na podstawie umów Komunikat Komisji W kierunku kompleksowej europejskiej polityki dotyczącej inwestycji międzynarodowych (COM (2010)343 final); zaangażowanie Komisji w zakresie przejrzystości, zob. s. 10. Sprawozdanie w sprawie przyszłej europejskiej polityki dotyczącej inwestycji międzynarodowych (A7-0070/2011), pkt 31. Rezolucja przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 16 grudnia 2013 r., 68. sesja. PL 2 PL

3 zawartych po dniu 1 kwietnia 2014 r., w których zawarte zostało odniesienie do regulaminu arbitrażowego UNCITRAL. Jednocześnie zasady przejrzystości nie mają zastosowania do umów zawartych przed tą datą. Z uwagi na bardzo dużą liczbę aktualnie obowiązujących umów inwestycyjnych zawartych przed dniem 1 kwietnia 2014 r. ważne jest, aby zapewnić stosowanie zasad przejrzystości w odniesieniu do tych umów. Unia Europejska jest stroną jednej takiej umowy Traktatu karty energetycznej, a państwa członkowskie Unii Europejskiej są stronami około 1400 takich umów z państwami trzecimi. W związku z tym wraz z innymi członkami UNCITRAL Unia działała na rzecz a rzecz wynegocjowania wielostronnej konwencji, która mogłyby ułatwić stosowanie zasad przejrzystości UNCITRAL do aktualnie obowiązujących umów inwestycyjnych. W dniu 10 lutego 2014 r. Rada upoważniła Komisję do podjęcia negocjacji w sprawie takiej konwencji pod auspicjami UNCITRAL ( konwencja ) i Unia, reprezentowana przez Komisję, aktywnie uczestniczyła w negocjacjach dotyczących tej konwencji. Negocjacje zostały zakończone w dniu 9 lipca 2014 r., a konwencja została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w dniu 10 grudnia 2014 r. 4 Konwencja będzie otwarta do podpisu w dniu 17 marca 2015 r. w Port Louis na Mauritiusie, a następnie w siedzibie głównej ONZ w Nowym Jorku. Konwencję stosuje się do umów inwestycyjnych zawartych przed dniem 1 kwietnia 2014 r. i ustanawia ona mechanizm umożliwiający państwom i regionalnym organizacjom integracji gospodarczej możliwość uzgodnienia między sobą stosowania zasad przejrzystości UNCITRAL w sporach objętych umowami inwestycyjnymi, których są one stronami. Umożliwia ona zarówno Unii, jak i państwom członkowskim przystąpienie do konwencji oraz stosowanie zasad przejrzystości do swoich aktualnie obowiązujących umów inwestycyjnych. Podpisując konwencję, Unia Europejska mogłaby stać się stroną konwencji w odniesieniu do Traktatu karty energetycznej, a państwa członkowskie mogłyby stać się stroną konwencji w odniesieniu do swoich aktualnie obowiązujących umów. Konwencja przewiduje sporządzenie wykazu negatywnego, tj. zasady przejrzystości będą miały zastosowanie, jeśli sygnatariusz nie wymieni konkretnych umów jako niepodlegających konwencji poprzez złożenie zastrzeżenia zgodnie z art. 3. W odniesieniu do Traktatu karty energetycznej Unia Europejska stałaby się stroną konwencji w celu rozszerzenia zakresu stosowania zasad przejrzystości w odniesieniu do rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem na mocy Traktatu karty energetycznej, w których Unia jest pozwanym, a powodem jest państwo spoza UE, które nie wykluczyło stosowania konwencji do sporów powstałych na mocy Traktatu karty energetycznej. Uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), a w szczególności art. 207 oraz artykuły 63 66, w związku z art. 3 ust. 2, zawieranie umów międzynarodowych w dziedzinie inwestycji zagranicznych wchodzi w zakres wyłącznych kompetencji Unii od czasu wejścia w życie Traktatu z Lizbony. Zdaniem Komisji wyłączna kompetencja Unii do przyjmowania wiążących aktów prawnych w dziedzinie inwestycji zagranicznych obejmuje wszystkie sprawy odnoszące się do inwestycji zagranicznych (bezpośrednie inwestycje zagraniczne i inwestycje portfelowe), w tym kwestie dotyczące rozstrzygania sporów inwestycyjnych. W związku z tym zgodnie z art. 3 rozporządzenia (UE) nr 1219/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. 5 zezwolono na utrzymanie w mocy dwustronnych umów inwestycyjnych podpisanych 4 5 Rezolucja A/RES/69/116. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1219/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. ustanawiające przepisy przejściowe w zakresie dwustronnych umów inwestycyjnych między państwami członkowskimi a państwami trzecimi (Dz.U. L 351 z , s. 40). PL 3 PL

4 przez państwa członkowskie z państwami trzecimi przed dniem 1 grudnia 2009 r., a na podpisanie i zawarcie dwustronnych umów inwestycyjnych między państwami członkowskimi a państwami trzecimi po dniu 1 grudnia 2009 r. musi zostać wydane upoważnienie zgodnie z art. 11 lub art. 12 rozporządzenia (UE) nr 1219/2012. Podpisanie i zawarcie tej konwencji wchodzi również w zakres wyłącznej kompetencji Unii Europejskiej i zgodnie z art. 2 ust. 1 TFUE państwa członkowskie mogą przyjmować akty prawnie wiążące w tej dziedzinie jedynie jeśli zostaną do tego upoważnione przez Unię. W związku z tym Unia powinna upoważnić państwa członkowskie do przystąpienia do konwencji, aby umożliwić im rozszerzenie stosowania zasad przejrzystości do ich dwustronnych umów inwestycyjnych z państwami trzecimi, zawartych przed dniem 1 kwietnia 2014 r. i utrzymanych w mocy na podstawie art. 3 rozporządzenia (UE) nr 1219/2012. Upoważnienie to obejmuje również państwa członkowskie, gdy występują w charakterze pozwanych na mocy Traktatu karty energetycznej w odniesieniu do spraw wniesionych przez inwestorów spoza UE 6. Zgodnie z celem zwiększenia przejrzystości systemu rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem Komisja uważa, że państwa członkowskie powinny zapewnić stosowanie zasad przejrzystości w odniesieniu do wszystkich wyżej wymienionych umów, a mianowicie poprzez ratyfikację konwencji bez wyłączania którejkolwiek z nich z jej stosowania. Należy również wspomnieć, że Komisja planuje zapewnić finansowanie strony internetowej, na której będą udostępnione wszystkie dokumenty podlegające zasadom przejrzystości. Niniejszym Komisja przedkłada wniosek dotyczący decyzji Rady w sprawie zawarcia konwencji przez Unię Europejską oraz upoważnienia państw członkowskich do indywidualnego przystąpienia do konwencji. 2. WYNIKI KONSULTACJI Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI ORAZ OCENY SKUTKÓW Konwencja UNCITRAL dotycząca przejrzystości w umownych postępowaniach arbitrażowych między inwestorem a państwem umożliwia rozszerzenie zakresu stosowania zasad przejrzystości UNCITRAL. W negocjacjach dotyczących konwencji uczestniczyli obserwatorzy i społeczeństwo obywatelskie. Mieli oni możliwość przedstawienia swoich opinii. 3. ASPEKTY PRAWNE WNIOSKU Uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 207 ust. 4 akapit pierwszy, w związku z jego art. 218 ust. 6 lit. a), Komisja przedkłada Radzie wniosek dotyczący decyzji w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, na forum Komisji Narodów Zjednoczonych do spraw Międzynarodowego Prawa Handlowego konwencji dotyczącej przejrzystości w umownych postępowaniach arbitrażowych między inwestorem a państwem. Uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 2 ust. 1, niniejszy wniosek obejmuje również upoważnienie państw członkowskich do zawarcia na forum Komisji Narodów Zjednoczonych do spraw Międzynarodowego Prawa Handlowego konwencji dotyczącej przejrzystości w umownych postępowaniach arbitrażowych między inwestorem a państwem. 6 Zob. oświadczenie złożone przez Wspólnoty Europejskie do sekretariatu Karty Energetycznej zgodnie z art. 26 ust. 3 lit. b) ppkt (ii) Traktatu karty energetycznej (Dz.U. L 69 z , s. 115). PL 4 PL

5 4. WPŁYW NA BUDŻET Niniejszy wniosek nie ma wpływu na budżet. PL 5 PL

6 2015/0012 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, konwencji Narodów Zjednoczonych dotyczącej przejrzystości w umownych postępowaniach arbitrażowych między inwestorem a państwem RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 207 ust. 4 akapit pierwszy, w związku z jego art. 218 ust. 6 lit. a), uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej, uwzględniając zgodę Parlamentu Europejskiego, a także mając na uwadze, co następuje: (1) Od czasu wejścia w życie Traktatu z Lizbony bezpośrednie inwestycje zagraniczne znajdują się w wykazie kwestii podlegających wspólnej polityce handlowej. Zgodnie z art. 3 ust. 1 lit. e) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej ( TFUE ) Unia Europejska ma wyłączną kompetencję w dziedzinie wspólnej polityki handlowej. W związku z tym jedynie Unia może stanowić prawo i przyjmować akty prawnie wiążące w tej dziedzinie. Państwa członkowskie mogą to czynić wyłącznie z upoważnienia Unii zgodnie z art. 2 ust. 1 TFUE. (2) Ponadto w części trzeciej tytuł IV rozdział 4 TFUE ustanawia się wspólne zasady dotyczące przepływu kapitału między państwami członkowskimi a państwami trzecimi, łącznie z przepływami kapitału obejmującymi inwestycje. Na zasady te mogą wpływać międzynarodowe umowy dotyczące inwestycji zagranicznych zawarte przez państwa członkowskie z państwami trzecimi. (3) Zgodnie z decyzją Rady [XXX] z dnia [ ] r. konwencja dotycząca przejrzystości w umownych postępowaniach arbitrażowych między inwestorem a państwem pod auspicjami Komisji Narodów Zjednoczonych do spraw Międzynarodowego Prawa Handlowego została podpisana w dniu [...] r., z zastrzeżeniem jej zawarcia w późniejszym terminie. (4) Pożądane jest, aby stosować zasady przejrzystości przy rozstrzyganiu sporów między inwestorem a państwem w możliwie największym zakresie. W odniesieniu do Unii Europejskiej zasady przejrzystości powinny mieć zastosowanie do Traktatu karty energetycznej. Pożądane jest, by państwa członkowskie zawarły konwencję oraz stosowały ją do aktualnie obowiązujących dwustronnych umów inwestycyjnych z państwami trzecimi. (5) Umowa powinna zostać zatwierdzona w imieniu Unii Europejskiej, państwa członkowskie powinny zostać upoważnione do zawarcia konwencji oraz stosowania jej do istniejących dwustronnych umów inwestycyjnych z państwami trzecimi, jak również do sporów na mocy Traktatu karty energetycznej z inwestorami z państw trzecich, PL 6 PL

7 PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ: Artykuł 1 Niniejszym zatwierdza się w imieniu Unii konwencję dotyczącą przejrzystości w umownych postępowaniach arbitrażowych między inwestorem a państwem pod auspicjami Komisji Narodów Zjednoczonych do spraw Międzynarodowego Prawa Handlowego. Tekst porozumienia jest załączony do niniejszej decyzji. Artykuł 2 Niniejszym upoważnia się państwa członkowskie do indywidualnego zawierania konwencji w odniesieniu do ich dwustronnych umów inwestycyjnych z państwami trzecimi dozwolonych w zastosowaniu rozporządzenia (UE) nr 1219/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. i w odniesieniu do możliwości stosowania Traktatu karty energetycznej w sporach między państwami członkowskimi i inwestorami z państw trzecich, jak przewidziano w kontekście Traktatu karty energetycznej 7. Artykuł 3 Przewodniczący Rady wyznaczy osobę upoważnioną do złożenia, w imieniu Unii Europejskiej, instrumentu zatwierdzenia przewidzianego w art. 7 porozumienia, w celu wyrażenia zgody Unii Europejskiej na związanie się postanowieniami porozumienia. Artykuł 4 Niniejsza decyzja wchodzi w życie z dniem [ ] r. Sporządzono w Brukseli dnia [ ] r. W imieniu Rady Przewodniczący 7 Zob. oświadczenie złożone przez Wspólnoty Europejskie do sekretariatu Karty Energetycznej zgodnie z art. 26 ust. 3 lit. b) ppkt (ii) Traktatu karty energetycznej (Dz.U. L 69 z , s. 115). PL 7 PL