Badanie GATS w Polsce Rezultaty i wnioski dla polityki zdrowotnej

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Badanie GATS w Polsce Rezultaty i wnioski dla polityki zdrowotnej"

Kajetan Matuszewski
8 lat temu
Przeglądów:

1 Badanie GATS w Polsce Rezultaty i wnioski dla polityki zdrowotnej XIV Konferencja Naukowa im. F. Venuleta Tytoń albo Zdrowie TWP Wszechnica Polska Warszawa, Ostatnia aktualizacja:

Venuleta Tytoń albo Zdrowie TWP Wszechnica Polska

2 Stan zagrożenia paleniem tytoniu w Polsce Skala zjawiska, społeczne problemy i trendy Witold Zatoński 1

3 W Polsce CODZIENNIE pali: 33.5% (5.2 mln) dorosłych mężczyzn 21.0% (3.5 mln) dorosłych kobiet Łącznie 8.7 mln dorosłych Polaków 2

4 W Polsce OKAZJONALNIE pali: 3.3% (1 mln) dorosłych mężczyzn i kobiet 3

5 Palenie tytoniu w Polsce wg płci w latach % 60% mężczyźni kobiety 64.3% 50% 40% 30% 33.5% 41.3% 20% 21.0% 21.8% 10% 3.3% 3.4% 11.3% 0% Codziennie palacy Okazjonalnie palący Byli palacze Nigdy niepalący Źródło: Badanie GATS. Polska

6 % Codziennie palący wg wieku mężczyźni

7 % Codziennie palący wg wieku kobiety

8 % Codziennie palący wg wykształcenia mężczyźni Podstawowe Zasadnicze zawodowe Średnie Wyższe 7

9 % Codziennie palący wg wykształcenia kobiety Podstawowe Zasadnicze zawodowe Średnie Wyższe 8

10 % Codzienne palenie tytoniu, mężczyźni (Polska )

11 % % % % % % ,7 64,0 Codzienne palenie tytoniu wg wieku, mężczyźni (Polska ) 60, ,4 43,2 38,6 41,1 32, ,7 75,6 60, ,8 52,5 51,7 41,7 38, ,0 70,4 57, ,7 51,9 51,9 46,2 43, ,6 50,7 39,6 35,3 28,3 30,5 23,7 21,

70,0 70,4 57,4 40-49 55,7 51,9 51,9 46,2 43,1 1974 1982 1985-1990-1995-2000-2005-2009- 1989 1994 1999 2004 2008 2010 90 50-59 90 60+ 90 20+ 80 70 60 50 40 30 20 10 65.2 65.6 49.5 52.6 47.4 45.5 52.9 41.

12 % % % % % % 60 Codzienne palenie tytoniu wg wieku, kobiety (Polska ) ,5 34,3 28,5 28, ,4 41,5 39,4 37,3 32,8 24, ,9 25,0 29,8 35,3 36,3 40,4 34,8 32, ,8 23,0 25,8 22, , ,2 23,2 15, ,0 20,9 32,8 32,3 33, , ,2 7,8 6,6 5,8 9,0 11,5 8,

2004 2008 2010 0 1974 1982 1985-1990-1995-2000-2005-2009- 1988 1994 1999 2004 2008 2010 60 50 40 30 20 10 0 18,2 23,2 15,5 50-59 18,0 20,9 32,8 32,3 33,4 1974 1982 1985-1990-1995-2000-2005-2009- 1988

13 Bierne narażenie na dym tytoniowy Sytuacja w domu, miejscu pracy i miejscach publicznych Krzysztof Przewoźniak 12

14 Narażenie niepalących na dym tytoniowy w miejscu pracy, GATS Polska % 35% 33.8% 30% 25% 20% 19.5% 15% 10% 5% 0% Mężczyźni Kobiety 1 Narażenie na dym tytoniowy raz w miesiącu lub częściej 13

15 Narażenie niepalących na dym tytoniowy w miejscach publicznych, GATS Polska % 90% 87.6% 80% 70% 60% 50% 50.9% 40% 30% 20% 10% 7.4% 9.9% 4.2% 0% Bar, pub, klub nocny, dyskoteka lub klub muzyczny restauracja, kawiarnia, bistro Środki transportu publicznego Budynki urzędów państwowych Placówki opieki zdrowotnej 1 Narażenie na dym tytoniowy raz w miesiącu lub częściej 14

16 Narażenie niepalących na dym tytoniowy w domu i prywatnym samochodzie, GATS Polska % 30% 25% 20% 15% 24.9% 30.4% 29.4% 20.0% Mężczyźni Kobiety 10% 5% 0% Dom Prywatny samochód 1 Narażenie na dym tytoniowy raz w miesiącu lub częściej 15

17 Unikanie różnych miejsc z powodu narażenia na dym tytoniowy, GATS Polska Dom innej osoby 44.3% Bar, pub, klub nocny 21.1% Obiekt kulturalny 14.4% Restauracja, kawiarnia, bistro, herbarciarnia 11.0% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 16

18 Odsetek niepalących narażonych na dym tytoniowy w domu i w miejscu pracy 1996 vs 2009 Mężczyźni Kobiety 50% 47% 50% 47% 40% 39% 40% 37% 30% 25% 33% 30% 30% 20% 20% 19% 10% 10% 0% dom praca 0% dom praca Źródło: Ogólnopolskie badanie postaw wobec palenia tytoniu przeprowadzone w 1996 r. oraz badanie GATS Polska (losowe próby ludności Polski w wieku 15 lat i więcej) 17

praca 1996 2009-2010 1996 2009-2010 Źródło: Ogólnopolskie badanie postaw wobec palenia tytoniu

Odsetek narażonych na dym tytoniowy w zakładach pracy i lokalach gastronomicznych w Polsce przed (VII 2009 r.) i po wprowadzeniu zakazu palenia (II i XI 2001 r.

19 Odsetek narażonych na dym tytoniowy w zakładach pracy i lokalach gastronomicznych w Polsce przed (VII 2009 r.) i po wprowadzeniu zakazu palenia (II i XI 2001 r.) VII II 2011 X bar/pub kawiarnia dyskoteka restauracja zakład pracy Źródło: Badania przeprowadzone przez TNS OBOP na losowych próbach populacji Polski powyżej 15 roku życia y współpracy z TNS OBOP) 18

) 50 45 40 36 33 30 29 26 VII 2009 20 10 20 17 12 8 15 12 10 6 14 13 II 2011 X 2011 0 bar/pub kawiarnia

20 Postawy wobec całkowitego zakazu palenia w pracy i miejscach publicznych, GATS Polska % 90% 80% 92,1% 91,8% 83,2% 82,4% 81,4% Poparcie Sprzeciw Nie wiem 70% 64,7% 60% 50% 58,4% 51,6% 40% 30% 28,7% 33,5% 36,9% 20% 10% 0% 6,6% Placówki opieki zdrowotnej 7,0% 1,3% 1,2% Szkoły i inne placówki edukacyjne 12,7% Obiekty sportowe 4,1% 3,5% 14,2% 13,4% Budynki urzędów państwowych Placówki kulturalne 5,3% 6,7% 8,0% 11,5% Miejsca pracy Resturacje Bary/kluby nocne lub muzyczne

Placówki opieki zdrowotnej 7,0% 1,3% 1,2% Szkoły i inne placówki edukacyjne 12,7% Obiekty sportowe 4,1% 3,5% 14,2% 13,4%

21 Poparcie dla zakazu palenia w miejscach publicznych i pracy w Polsce w 2009 i 2011 r

22 Poparcie dla całkowitego zakazu palenia w miejscach publicznych i pracy, w tym lokalach gastronomicznych (bez palarni i kabin dla palących), X zwolennicy przeciwnicy Wszyscy Niepalący Palący

23 Uzależnienie od tytoniu i jego leczenie Magdalena Cedzyńska 22

24 Polacy rozpoczynają codzienne palenie między 18 a 24 r.ż. Mężczyźni w 18 r.ż. Kobiety w 20 r.ż. 23

25 Średnia liczba papierosów wypalanych w ciągu doby: Mężczyźni 18 sztuk Kobiety 16 sztuk 24

26 60% codziennych palaczy zapala pierwszego papierosa w ciągu 30 minut po przebudzeniu, 22.9% w ciągu pierwszych 5 minut. Co czwarty palacz (23%) budzi się w nocy i pali papierosa. 24.2% mężczyzn 21.2% kobiet. 25

27 39% palaczy w Polsce nie zamierza rzucać palenia 26

28 Uzależnienie 39% obecnie palących nie zamierza rzucać palenia Krótkotrwała abstynencja Prekontemplacja Kontemplacja Działanie Długotrwała abstynencja 27

29 50% obecnie palących rozważa rzucenie palenia 25% 20% 21.0% 18.6% 15% 10% 10.5% 5% 0% w ciągu miesiąca w ciągu 12 miesiecy rozważa, ale nie w ciągu 12 miesiecy 28

30 Uzależnienie 39% obecnie palących nie zamierza rzucać palenia Krótkotrwała abstynencja Prekontemplacja 50% obecnie palących zamierza rzucić palenie Kontemplacja Działanie Długotrwała abstynencja 29

31 35.1% palaczy podjęło próbę zaprzestania palenia w ciągu ostatnich 12 miesięcy 60% 50% 40% 30% 20% 49.1% 39.4% 28.8% 30.4% 34.7% 41.1% Największy odsetek rzucających palenie był w najmłodszej (15-19 lat) i najstarszej (60+) grupie wiekowej 10% 0%

32 Uzależnienie 35.1% podjęło próbę zaprzestania palenia Krótkotrwała abstynencja 39% obecnie palących nie zamierza rzucać palenia Prekontemplacja 50% obecnie palących zamierza rzucić palenie Kontemplacja Działanie Długotrwała abstynencja 31

33 Uzależnienie 35.1% podjęło próbę zaprzestania palenia Krótkotrwała abstynencja 39% obecnie palących nie zamierza rzucać palenia Prekontemplacja 50% obecnie palących zamierza rzucić palenie Kontemplacja Działanie 36.5% ekspalaczy Długotrwała abstynencja 32

34 Najważniejsze dla zaprzestawania palenia okazały się: zdrowie oraz finanse 70% 60% 57.5% 50% 40% 30% 20% 12.9% 10% 0% zdrowie cena papierosów 5.0% inni rzucili 0.3% zakaz palenia 33

35 Wśród palaczy, którzy podjęli próbę zaprzestania palenia 57.2% zostało zapytanych przez lekarza o to czy palą 41.8% otrzymało od lekarza poradę, aby zaprzestać palenia tytoniu Tylko 3.5% szukało pomocy specjalisty podczas próby zaprzestania palenia 34

36 1/4 palaczy używała leków podczas próby zaprzestania palenia 35

37 Średni czas abstynencji, wśród tych którzy podjęli próbę w ciągu ostatnich 12 miesięcy to ok. 5 tygodni Zdecydowana większość palaczy wraca do palenia przed upływem 3 miesięcy (83.8%) 36

38 Stan wiedzy o zdrowotnych skutkach palenia Jakub Łobaszewski 37

39 Opinie o aktywnym i biernym paleniu oraz zażywaniu tytoniu bezdomnego jako przyczynie poważnych chorób, GATS Polska % 90% 80% 91.5% 81.4% 70% 60% 50% 40% 39.0% 30% 20% 10% 0% Poważne choroby u palących Poważne choroby u niepalących Poważne choroby u zażywających tytoń bezdymny 38

40 Opinie o paleniu tytoniu jako przyczynie wybranych chorób, GATS Polska % 90% 80% 92.6% 79.9% 70% 60% 61.8% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Rak płuca Zawał serca Wylew (udar mózgu) 39

41 Inne opinie o szkodliwości palenia papierosów, GATS Polska % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 97.2% 98.4% Palenie papierosów prowadzi do uzależnienia 24.1% 15.3% Niektóre rodzaje papierosów mogą być mniej szkodliwe od innych Obecnie palący Niepalący 40

42 Opinie o szkodliwości palenia tytoniu wśród dorosłych Polaków, 1974 vs % 65% 60% 50% 46% 42% 40% 30% 30% 20% 10% 5% 7% 3% 2% 0% Palenie poważnie zagraża zdrowiu i życiu palacza Palenie tylko w pewnym stopniu pogarsza zdrowie i życie palacza Palenie jest stosunkowo nieszkodliwe dla zdrowia Trudno powiedzieć Źródło: Ogólnopolskie badania ankietowe przeprowadzone przez OBOP na reprezentatywnych próbach dorosłej (15+) populacji Polski 41 41

43 Podsumowanie i wnioski dla polityki zdrowotnej Witold Zatoński 42

44 Podsumowanie; główne wyniki, wnioski 1. CODZIENNIE pali: co trzeci dorosły (15+) mężczyzna co piąta kobieta Wypalają 70 mld papierosów wydając na nie ok. 25 mld złotych:

45 2. Zespół uzależnienia od tytoniu (ZUT) u 60% palaczy w Polsce Głęboko uzależnieni palacze; 60% pali w ciągu 30 minut po przebudzeniu, w tym 23% w ciągu 5 minut 23% budzi się w nocy i pali papierosy; grupa najwyższego ryzyka raka płuca

46 3. Analfabetyzm zdrowotny (tytoniowy) 10% nie zna (nie wierzy) w związek przyczynowy palenia z rakiem płuca 20% nie zna związku przyczynowego palenia z zawałem serca 40% nie zna związku przyczynowego palenia z udarem mózgu (wylewem) Niska świadomość szkodliwości biernego palenia (konieczność wprowadzenia zakazu palenia w obecności ludzi)

47 Trendy umieralności na nowotwory złośliwe płuca w Polsce, mężczyźni wg grup wieku, lata lata lat ?

48 Std. wsp. umieralności / 100,000 Umieralność na raka płuca w Polsce, na Węgrzech i krajach UE15, mężczyźni w wieku lata Źródło: w w w.hem.w aw.pl Polska UE15 Węgry 47

Podobne dokumenty

GATS wyniki badania. Witold Zatoński, Krzysztof Przewoźniak, Jakub Łobaszewski, oraz Zespół Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów

GATS wyniki badania. Witold Zatoński, Krzysztof Przewoźniak, Jakub Łobaszewski, oraz Zespół Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów GATS wyniki badania Witold Zatoński, Krzysztof Przewoźniak, Jakub Łobaszewski, oraz Zespół Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów Zespół ZEiPN Mgr Magda Cedzyńska Mgr Jadwiga Cieśla Mgr inż. Kinga