Controlling operacyjny i strategiczny

Transkrypt

1 Controlling operacyjny i strategiczny dr Piotr Modzelewski Katedra Bankowości, Finansów i Rachunkowości Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego

2 Plan zajęć 1, 2. Wprowadzenie do zagadnień controllingu (4 godz.) Idea controllingu w przedsiębiorstwie, koncepcje controllingu, rodzaje controllingu, wdrażanie controllingu w przedsiębiorstwie. 3, 4. Narzędzia controllingu wykorzystywane w przedsiębiorstwach (4 godz.) Budżetowanie, wyodrębnianie ośrodków odpowiedzialności w przedsiębiorstwie, sprawozdawczość wewnętrzna, wykrywanie odchyleń, zasady tworzenia wskaźników. 5, 6. Centra odpowiedzialności za koszty (4 godz.) Budżetowanie w centrach kosztów, porównywanie wyników planowanych z rzeczywistymi, przeliczanie kosztów usług pomiędzy centrami kosztów. 7, 8. Centra przychodów (4 godz.) Rachunek marż pokrycia w centrach przychodów, budżetowanie wielkości sprzedaży i kosztów pozyskania sprzedaży, analiza odchyleń marży pozyskanej przez centrum przychodów. 9. Centra odpowiedzialności za wyniki (2 godz.) Wyodrębnianie centrów odpowiedzialności za wyniki, analiza odchyleń wyniku centrum zysku, relacje wewnętrzne, ceny transferowe. 10. Centra odpowiedzialności za inwestycje (2 godz.) Budżetowanie w centrach inwestycji, mierniki oceny centrum inwestycji, modyfikacje wskaźnika ROI, mierniki kreowania wartości w centrach inwestycji.

3 Plan zajęć 11, 12. Rachunek kosztów standardowych w budżetowaniu i kontroli (4 godz.) Zastosowanie budżetów w procesie kontroli, rachunek kosztów standardowych, analiza odchyleń w rachunku kosztów zmiennych standardowych, uzupełniająca analiza odchyleń w rachunku kosztów pełnych standardowych, rozwinięcie analizy odchyleń materiałowych, analiza odchyleń kosztu rzeczywistego od kosztu standardowego, kalkulacja rzeczywistego kosztu jednostkowego produktu przy rachunku kosztów standardowych, ewidencja syntetyczna kosztów produkcji przy rachunku kosztów standardowych. 13. Controlling w firmie produkcyjnej (2 godz.) Kontrola wykonania budżetów operacyjnych i finansowych, koszty wydziałowe produkcji podstawowej, koszty płac i materiałów bezpośrednich, koszty nieprodukcyjne. 14. Controlling w przedsiębiorstwie handlowym (2 godz.) Specyfika wyniku przedsiębiorstwa handlowego z punktu widzenia rachunkowości, specyfika kosztów handlowych z punktu widzenia controllingu, konstrukcja rachunku marż w przedsiębiorstwie handlowym, wskaźniki używane do analizy działalności handlowej. 15. Controlling w administracji publicznej (2 godz.) Specyficzne cechy controllingu w administracji publicznej, rachunkowość jednostek sektora finansów publicznych, rachunek kosztów w administracji publicznej, porównanie efektywności jednostek wewnętrznych administracji.

4 Efekty uczenia Po ukończeniu przedmiotu student rozpoznaje podstawowe techniki controllingu oraz stosuje pakiet księgowy do sporządzania sprawozdań finansowoksięgowych Moduł analizy, sprawozdawczość i controlling w programach finansowoksięgowych

5 Kryteria zaliczenia przedmiotu Efekty kształcenia są oceniane na podstawie efektów pracy zespołowej w trakcie całego semestru Wiele zadań do wykonania w ciągu semestru Obecność obowiązkowa

6 Literatura Literatura obowiązkowa: M. Sierpińska, B. Niedbała, Controlling operacyjny w przedsiębiorstwie. Centra odpowiedzialności w teorii i praktyce, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003 Materiały umieszczane na dysku X Literatura uzupełniająca: E. Nowak (pod red.), Controlling w działalności przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2004 Z. Leszczyński, T. Wnuk-Pel, Controlling w praktyce, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk 2004

7 Kryteria klasyfikacji controllingu 1. Przedmiot/rodzaj działalności 2. Horyzont czasu/funkcji 3. Zakres 4. Idea/cel działania

8 Rodzaje controllingu w oparciu o pierwsze kryterium klasyfikacji Wytwarzania (gospodarczy) Zabezpieczenia procesów wytwarzania Finansowy Logistyczny Ochrony środowiska Zasobów ludzkich Marketingu W przekroju innych działalności (społeczny, edukacyjny, ochrony zdrowia)

9 Rodzaje controllingu w oparciu o drugie kryterium klasyfikacji Strategiczny Operacyjny

10 Rodzaje controllingu w oparciu o trzecie kryterium klasyfikacji Kompleksowy Produkcyjno-finansowy Finansowy

11 Rodzaje controllingu w oparciu o czwarte kryterium klasyfikacji Struktur Wyników

12 Controlling struktur Baza/standardy => dopuszczalne wielkości odchyleń od standardów => wielkości rzeczywiste Normatywy/standardy: Elementów struktur Działania funkcji Harmonogramu realizacji działań Sprawności realizacji działań

13 Controlling wyników Baza/standardy => dopuszczalne wielkości odchyleń od standardów => wielkości rzeczywiste Normatywy/standardy: Mierniki finansowe Mierniki ekonomiczne Mierniki organizacyjne Mierniki techniczno-użytkowe

14 Mapa doboru metod wykorzystywanych w controllingu (1) Kryterium Controlling finansowy Controlling marketingu Controlling logistyki Controlling operacyjny 1. Rachunek kosztów bezpośrednich 2. Krótkoterminowy rachunek wyników 3. Analiza wąskich gardeł 4. Analiza BEP 5. Analiza budżetowa 1. Analiza rynkowa 2. Analiza obszarów sprzedaży 3. Analiza 4P 4. Analiza BEP 5. Krótkoterminowy rachunek wyników 1. Analiza ABC 2. Analiza wielkości zamówień 3. Optymalizacja wielkości zamówień 4. Optymalizacja wielkości partii 5. Analiza obszarów sprzedaży Controlling strategiczny 1. Analiza możliwości 2. Techniki scenariuszy 3. Analiza konkurencji 4. Analiza portfelowa 5. Analiza inwestycji kapitałowych 1. Analiza możliwości 2. Analiza SWOT 3. Analiza konkurencji 4. Analiza inwestycji kapitałowych 1. Analiza możliwości 2. Analiza SWOT 3. Krzywa cyklu 4. Analiza inwestycji kapitałowych

15 Mapa doboru metod wykorzystywanych w controllingu (2) Kryterium Controlling ochrony środowiska Controlling administracji Controlling specjalistyczny (np. sytuacji kryzysowych) Controlling operacyjny 1. Analiza wartości 2. Analiza metodą ABC 1. Analiza budżetowa 2. Analiza ABC 1. Analiza ryzyka 2. Analiza wąskich gardeł 3. Koła jakości 4. Analiza budżetowa 5. Krótkoterminowy rachunek wyników 3. Analiza wąskich gardeł 4. Analiza wartości 5. Koła jakości 3. Analiza rozwoju trendu 4. Analiza wartości Controlling strategiczny 1. Analiza możliwości 2. Analiza SWOT 3. Technika scenariuszy 4. Luka strategiczna 1. Analiza możliwości 2. Analiza SWOT 3. Krzywa doświadczeń 4. Technika scenariuszy 1. Analiza SWOT 2. Analiza możliwości 3. Technika scenariuszy 4. Analiza ryzyka 5. Krzywa doświadczeń

16 Projektowanie modułu controllingu 1. Analiza istniejących struktur 2. Tworzenie nowych struktur 3. Integrowanie funkcji przedsiębiorstwa 4. Projektowanie tryb funkcjonowania modułu (z identyfikacją czasową) 5. Projektowanie procedur wdrożeniowych Założenia: częstotliwość, zasady obliczania odchyleń, analiza odchyleń, obliczenie względnych odchyleń (uporządkowanie wg siły oddziaływania na cel strategiczny)

17 Korzyści z wdrożenia controllingu w przedsiębiorstwie Możliwość szybkiej reakcji na zachowanie rynku Możliwość monitorowania płynności finansowej przedsiębiorstwa Możliwość reagowania na zmiany cen czynników produkcji Dostęp do bardziej szczegółowych informacji Stosowanie przez zarząd różnych technik zarządzania Większa trafność decyzji podejmowanych przez zarząd

18 Bariery wdrożenia controllingu Opór pracowników wobec zmian Brak systemu wspomagającego w przedsiębiorstwie Stosowanie przestarzałych przekrojów ewidencji księgowej kosztów Rozmyte zakresy kompetencji pomiędzy poszczególnymi komórkami organizacyjnymi Brak fachowców w obszarze controllingu Mocno utrwalone dotychczasowe systemy zarządzania i procedury decyzyjne

19 Planowanie jako narzędzie budowy bazy cotrollingu Baza cotrollingu jako pierwsza i główna procedura, która opisuje cel i kierunek działalności przedsiębiorstwa Podstawa porównawcza do analizy osiągniętych wyników

20 Formułowanie celów przedsiębiorstwa Zadaniem cotrollingu jest sterowanie procesami ustalania celów na każdym poziomie struktury organizacyjnej Cele strategiczne Cele operacyjne Cele krótkoterminowe vs długoterminowe Cele finansowe vs niefinansowe Cele ilościowe vs jakościowe Cele => działania

21 Rodzaje planów Marketingu i sprzedaży Produkcji i zdolności produkcyjnej Inwestycji Rozwoju techniki Zatrudnienia i płac Zaopatrzenia Kosztów i wyników Finansowy

22 Procedury controllingu Procedura 0 obejmuje opracowanie wielkości bazowych wielkości Procedura 1 opracowanie szczegółowego zakresu odpowiedzialności służb w tworzeniu bazy i ewidencji wielkości rzeczywistych Procedura 2 obejmuje opracowanie zasad i określenie dopuszczalnych wielkości granicznych odchyleń Procedura 3 opracowanie trybu przeprowadzania controllingu w przekroju porównania wielkości bazowych i wielkości rzeczywistych, zasad monitorowania, analizy i oceny stanu

23 Literatura: M. Sierpińska, B. Niedbała, Controlling operacyjny w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003 M. Dobija, Rachunkowość zarządcza i controlling, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002 Z. Leszczyński, T. Wnuk-Pel, Controlling w praktyce, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk 2006 S. Marciniak, Controlling. Teoria, zastosowania, Difin, Warszawa 2008

24 Dziękuję Państwu za uwagę