17.2. Ocena zadłużenia całkowitego

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "17.2. Ocena zadłużenia całkowitego"

Stanisława Olszewska
6 lat temu
Przeglądów:

1 17.2. Ocena zadłużenia całkowitego Dokonując oceny ryzyka finansowego oraz gospodarki finansowej nie sposób pominąć kwestii zadłużenia, w tym szczególnie poziomu, struktury oraz wydolności firmy w zakresie jego obsługi. Do pomiaru tych obszarów w praktyce wykorzystuje się dwie grupy wskaźników finansowych. Pierwsza oparta jest na danych z bilansu i pozwala ocenić, w jakim stopniu dług finansuje aktywa jednostki (wskaźniki zadłużenia). Druga natomiast opiera się na danych z rachunku zysków i strat i pozwala określić, w jakim stopniu koszty obsługi długu pokryte są przez zyski operacyjne przedsiębiorstwa (wskaźniki obsługi długu). Przykład Wybrane dane finansowe Altanta Poland SA przedstawiają się następująco: r r. Kapitał własny Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania Aktywa Ogółem Polecenie: 1) Określ sposób finansowania majątku w badanej jednostce. 2) Oceń ryzyko podejmowane przez akcjonariuszy i wierzycieli. 1

2 Rozwiązanie przykładu Sposób kalkulacji Rok Rok Kapitał własny kapitał własny aktywa ogółem 34% 37% Ryzyko, które ponosi udziałowiec Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania zobowiązania ogółem aktywa ogółem 66% 63% Ryzyko, które ponosi wierzyciel Interpretacja: W roku 2010 majątek badanej jednostki finansowany był w 34% kapitałami własnymi i 66 % zobowiązaniami. Wysoki poziom zadłużenia oraz jego wzrost oznacza zwiększone ryzyko finansowe dla wierzycieli, co może skutkować dla spółki Atlanta Poland SA ograniczeniem w dostępie do kapitału obcego lub wyższym kosztem jego pozyskania. W przykładzie dla określenia sposobu finansowania majątku wykorzystano dwa wskaźniki, tj. wskaźnik pokrycia majątku kapitałem własnym oraz wskaźnik ogólnego zadłużenia. Teoretycznie można by sądzić, że najlepsza wartość tych wskaźników to 100% kapitału własnego i 0% kapitału obcego. W praktyce każda spółka, aby zwiększać rentowność zaangażowanego kapitału powinna wykorzystywać dodatni efekt dźwigni finansowej, czyli korzystać z kapitału obcego. Stąd zbyt mała wartość wskaźnika ogólnego zadłużenia, poniżej 20 30% może sygnalizować, że spółka nie wykorzystuje w pełni swojego potencjału. Z kolei wartości powyżej 70 80% sugerują, aby lepiej przyjrzeć się pozostałym wskaźnikom, ponieważ istnieje ryzyko utraty wiarygodności finansowej. Wskaźniki te są także miarą ryzyka finansowego działalności przedsiębiorstwa. Wysoki poziom zadłużenia wskazuje na rosnące ryzyko wierzycieli firmy, które może przełożyć się na wyższe oprocentowanie kapitału lub być barierą w jego pozyskania. To z kolei ogranicza możliwość rozwoju firmy. Dodatkowo im wyższy udział zobowiązań, tym przedsiębiorstwo jest bardziej podatne na niekorzystne zmiany w otoczeniu, np. załamanie popytu. Wariant bezpieczniejszy to utrzymywanie zadłużenia na niskim poziomie, ok. 30%. Wariant agresywny to zwiększanie zadłużenia nawet do poziomu 70 80%, przy założeniu jednak 2

3 możliwości pozyskania kapitału obcego po koszcie niższym niż rentowność kapitałów. Każda złotówka pożyczonego kapitały musi generować więcej zysku niż wynagrodzenie jakie trzeba zapłacić jej właścicielowi. Generalnie w czasie koniunktury lepszą efektywnością będą wykazywały się spółki z większym długiem, a w czasie recesji z mniejszym. Stąd uważa się, ze wartość optymalna wskaźnika oscyluje w granicach 56 67% zaś wartość akceptowalna w granicach 30 70%. Wyjątkiem są banki, dla których zadłużenie może sięgać 90 95%. Wynika to specyfiki ich działalności, jako instytucji pośrednictwa finansowego. Przykład Wybrane dane finansowe Altanta Poland SA oraz Koncernu Energetycznego ENEA za rok 2010 przedstawiają się następująco: Atlanta Enea Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania Kapitał własny Polecenie: 1) Określ ryzyko finansowe oraz stopień obcego wsparcia kapitałowego w badanych jednostkach. Rozwiązanie przykładu Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego Atlanta Enea zobowiązania ogółem kapitał własny 1,91 0,30 Interpretacja: W spółce Atlanta Poland SA każda złotówka kapitału własnego zaangażowanego w działalność gospodarczą wspierana była przez 1,91 zł kapitału obcego. Oznacza to, wyraźne lewarowanie działalności, co może pozytywnie oddziaływać na rentowność kapitału własnego (dodatni efekt dźwigni finansowej). Z drugiej jednak strony obarczone jest większym ryzykiem finansowym. Dla porównania w spółce Enea relacja ta wynosi 1 zł do 30 groszy, co wskazuje na niewielkie wsparcie działalności kapitałami obcymi. Taki sposób finansowania jest bezpieczny, jednak powstaje wątpliwość czy firma w pełni wykorzystuje swój potencjał. 3

4 Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego zaprezentowany w przykładzie 18.2, określany także mianem przekładni kapitałowej lub wskaźnikiem struktury kapitałowej (debt to equity ratio) jest silnie skorelowany ze wskaźnikiem ogólnego zadłużenia. Stąd wnioskowanie można przeprowadzić wyłącznie w oparciu o jeden z nich. Wskaźnik struktury kapitałowej równy jedności oznacza, że majątek przedsiębiorstwa jest w połowie finansowany kapitałem własnym a w połowie kapitałem obcym. Zatem im wartość wskaźnika niższa (poniżej jedności) tym większy udział kapitału własnego. Odwrotnie wartość wskaźnika większa niż jeden oznacza przewagę zadłużenia w kapitałach jednostki i w konsekwencji wzrost ryzyka finansowego i konieczność głębszej oceny zdolności firmy do obsługi długu. Wartością graniczną dla małych firm jest proporcja 3:1, dla firm średnich i dużych wymogi są ostrzejsze relacja 1:1. Spółki giełdowe od 0,5 do 1,5. Mniejsze wartości sugerują zbyt słabe wykorzystanie dostępnych kapitałów. Większe natomiast zbyt duże ryzyko. Oceniając poziom zadłużenia, nie można ignorować faktu, że każde przedsiębiorstwo posiada pewien optymalny jego poziom. Inaczej mówiąc dla każdego przedsiębiorstwa teoretycznie można wyznaczyć strukturę kapitału, która przy względnym bezpieczeństwie finansowym zapewnia jej względnie wysoki, stabilny dochód. Oznacza to, iż dla jednego przedsiębiorstwa niewielki poziom zadłużenia może powodować trudności finansowe a dla innego wysokie zadłużenie może być stanem optymalnym. Zasadnicze znaczenie w tym zakresie ma bowiem zdolność jednostki do obsługi długu i jego kosztów. Podstawowym miernikiem wykorzystywanym w tym zakresie jest wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem - wyrażający relację zysku brutto powiększonego o odsetki do kwoty płaconych odsetek. Zysk brutto wraz z odsetkami oznacza zatem maksymalną kwotę, jaka przedsiębiorstwo jako kredytobiorca mogłoby zapłacić z tytułu odsetek nie ponosząc strat. Wskaźnik ten określa wielokrotność efektów finansowych w stosunku do opłaconych odsetek, a zatem im jest on wyższy, tym korzystniejszy - im wyżej plasuje się jego wartość od jedności tym korzystniej należy oceniać wypłacalność kredytobiorców. Wskaźnik ten pomija jednak spłatę samego kapitału pożyczonego. Stąd ocenę uzupełnia się o badanie wskaźnika obsługi długu (wskaźnik wiarygodności kredytowej). Wyraża on zdolność przedsiębiorstwa do spłaty długu wraz z jego kosztami, tj. rocznych rat kapitałowych wraz z odsetkami. Należy pamiętać, iż zysk księgowy nie odzwierciedla faktycznych a jedynie potencjalne możliwości pokrycia długu. Stąd badanie często uzupełnia się także o wskaźnik obsługi długu strumieniami pieniężnymi, który jest miarą ukazującą sposób, w jaki cash flow z działalności operacyjnej obliczany metodą nadwyżki finansowej umożliwia spłacenie przez przedsiębiorstwo odsetek i 4

5 raty kapitałowej. Wartość każdego z tych wskaźników mniejsza od jedności wskazuje, iż przedsiębiorstwo nie posiada pełnej zdolności do obsługi długu. Zatem im wyższy ich poziom od jedności tym przedsiębiorstwo charakteryzuje się większą zdolnością do terminowego regulowania pożyczonego kapitału wraz z odsetkami. Na pozytywna ocenę zasługuje każdy wzrost wskaźnika, gdyż zmniejsza prawdopodobieństwo niewypłacalności. Przykład Wybrane dane finansowe Altanta Poland SA ora Koncernu Energetycznego ENEA za rok 2010 przedstawiają się następująco: Atlanta Enea Zysk brutto Zysk netto Spłata kredytów i pożyczek Odsetki od kredytów i pożyczek zapłacone Polecenie: 1) Oceń zdolność jednostki do obsługi długu. Amortyzacja Rozwiązanie przykładu Atlanta Enea Wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem zysk brutto + odsetki odsetki 4, Wskaźnik obsługi długu, inaczej wskaźnik wiarygodności kredytowej zysk brutto + odsetki rata kapitałowa + odsetki 3,06 15 Wskaźnik pokrycia obsługi kredytu z cash flow zysk netto + amortyzacja rata kapitałowa + odsetki 2, Interpretacja: Ocena wskaźników pozwala na sformułowanie następujących wniosków: 1) Spółka Atlanta Poland SA posiada pełną zdolność zarówno w zakresie obsługi kosztów odsetkowych, jak i obsługi długu. Oznacza to, że struktura 5

6 finansowania działalności nie odzwierciedla jeszcze maksymalnego poziomu zadłużenia, które jednostka będzie w stanie obsłużyć. Jednakże dalsze zwiększanie długu przy spadku koniunktury może spowodować wystąpienie poważnych trudności finansowych. 2) Koncern Energetyczny Enea SA posiada pełną zdolność w zakresie spłaty zadłużenia. Jego możliwości obsługi długu są kilkadziesiąt razy większe w stosunku do bieżącego poziomu finansowania działalności kapitałami obcymi. 6

Podobne dokumenty

Analiza ekonomiczno-finansowa

Analiza ekonomiczno-finansowa Analiza zadłużenia i zdolności do obsługi długu Zadłużenie może mieć charakter długo- lub krótkoterminowy Kształtując poziom zadłużenia, należy uwzględnić ryzyko związane