Akademia Młodego Ekonomisty

Transkrypt

1 Akademia Młodego Ekonomisty Wahania koniunktury gospodarczej OŜywienie i recesja w gospodarce prof. ElŜbieta Adamowicz Szkoła Głowna Handlowa w Warszawie 3 kwietnia 2012 r.

2 Program wykładu: Co to jest koniunktura gospodarcza? W jaki sposób ją mierzyć? Dlaczego w gospodarce nie występują same wzrosty? Wahania aktywności gospodarczej w Polsce i strefie euro. W jaki sposób państwo moŝe wpływać na koniunkturę gospodarczą? Czy kryzys gospodarczy moŝe być szansą?

3 Koniunktura gospodarcza w astrologii-korzystne lub niekorzystne wzajemne połoŝenie planet, któremu przypisywano wpływ na losy jednostek i całych narodów. Do ekonomii trafiło poprzez politykę, w której przez stulecia uŝywano określeń sprzyjające lub niesprzyjające koniunktury polityczne. Przedmiotem badania koniunktury gospodarczej jest szeroko rozumiana dynamika aktywności gospodarczej. Jej istotnym elementem są wzajemne relacje między zmianami, zachodzącymi we wszystkich sektorach gospodarki

4 Mierzenie zmian aktywności gospodarczej Do badania zmian aktywności gospodarczej wykorzystuje się zmienne makroekonomiczne: ilościowe: PKB, konsumpcja, inwestycje, produkcja przemysłowa, sprzedaŝ detaliczna jakościowe: wskaźniki nastrojów gospodarczych, barometry koniunktury, wskaźniki koniunktury

5 Cykl klasyczny rodzaj fluktuacji obserwowanych w ogólnej działalności gospodarczej narodów, które organizują swoją działalność głównie w przedsiębiorstwach, nastawionych na zysk: cykle składają się z ekspansji, występującej w tym samym czasie w róŝnych obszarach aktywności gospodarczej, po której następują podobnie powszechne recesje, spowolnienia i oŝywienia które prowadzą do ekspansji w następnym cyklu; ta sekwencja zmian powtarza się, ale nie periodycznie; Burns, A,F., Mitchell, W. C.,,Measuring Business Cycles, New York, NBER, 1946, s.3

6 Cykle wzrostowe Cykl stóp wzrostu: badanie dynamiki zmian stóp wzrostu poszczególnych zmiennych, opisujących aktywność gospodarczą. Cykl odchyleń badanie fluktuacji zagregowanej aktywności gospodarczej wokół długookresowego trendu. RóŜnica sprowadza się do definiowania średniej stopy wzrostu, która w cyklu stóp wzrostu staje się punktem odniesienia dla rozróŝnienia okresów wysokiej i niskiej stopy wzrostu, zaś w cyklu odchyleń pełni rolę długookresowej tendencji wzrostowej w stosunku do której określane są odchylenia

7 Definicja cyklu koniunkturalnego Cykl koniunkturalny to wzrosty i spadki poziomu aktywności gospodarczej w stosunku do długookresowego trendu wzrostowego w gospodarce Ekspansja to wzrost produktu w gospodarce trwający 6 miesięcy lub dłuŝej Recesja to spadek produktu w gospodarce trwający 6 miesięcy lub dłuŝej Kryzys to drastyczny spadek całkowitego produktu w gospodarce, któremu towarzyszy bezrobocie, trwający kilka lat

8 Fazy cyklu koniunkturalnego WyróŜniamy następujące fazy cyklu: cykl klasyczny przyspieszenie (oŝywienie) ekspansja spowolnienie recesja(depresja) Inna klasyfikacja faz cyklu: cykle wzrostowe spowolnienie (spadek aktywności gospodarczej) przyspieszenie (wzrost aktywności gospodarczej) Punkty zwrotne: górny (szczyt), dolny (dno) KaŜda z faz cyklu jest procesem. Który odpowiednio trwa w czasie

9 Dwa teoretyczne podejścia do badania cykli koniunkturalnych Cykle mają charakter deterministyczny Przewidywalne ( w duŝej mierze) i samo napędzające się wahania Cykle mają charakter stochastyczny (podejście współczesne) System gospodarczy odbiera impulsy z zewnątrz które prowadzą do wahań

10 Fazy cyklu koniukturalnego ekspansja spowolnienie Punkt zwrotny - szczyt przyspieszenie recesja Punkt zwrotny - dno Czas

11 Wahania PKB w Polsce i EA cykl poziomów 2,000, ,000 1,900, , ,000 1,800,000 1,700,000 1,600, ,000 1,500,000 1,400, , PL_ PKB_TC EA_PKB_TC

12 Wahania PKB w Polsce i EA cykl odchyleń EA_GDP_CHF PL_GDP_CHF

13 Wahania PKB w EA EA_GDP_CHF DE_GDP_CHF EA_GDP_CHF FR_GDP_CHF EA_GDP_CHF IT_GDP_CHF EA_GDP_CHF ES_GDP_CHF EA_GDP_CHF IE_GDP_CHF EA_GDP_CHF PT_GDP_CHF EA_GDP_CHF CZ_GDP_CHF EA_GDP_CHF HU_GDP_CHF EA_GDP_CHF SK_GDP_CHF

14 Nastroje gospodarcze w Polsce i EA zmiany poziomów P L _ E S I_ C E A _ E S I_ C

15 Wahania barometrów koniunktury (ESI) w Polsce i EA M M M M M M M M M M M M M M M M M E S I _ P L _ S A _ C H F C E S I _ E A 1 7 _ S A _ C H F C

16 Zmiany produkcji przemysłowej

17 Wahania poziomu produkcji cykl odchyleń M M M M M M M M M M M M M M M I P _ P L _ S A _ CH F C I P _ E A 1 7 _ S A _ C HF C

18 Wahania wskaźnika koniunktury w przemyśle M M M M M M M M M M M M M M M M M M M M I C I _ P L _ S A _ CH F C I C I _ E A 1 7 _ S A _ C HF C

19 Zmiany konsumpcji Polska, poziomy

20 Wahania konsumpcji cykl odchyleń M M M M M M M M M M M M C S _ P L _ S A _ C H F C C S _ E A 1 7 _ S A _ C H F C

21 Czy zmiany koniunktury moŝna przewidzieć Dzięki badaniom koniunktury moŝna przewidywać kierunki zmian aktywności gospodarczej Dane gromadzone w tych badaniach cechuje: szybkość pozyskiwania (obserwacja działalności gospodarczej w czasie niemal rzeczywistym ) ekspercki charakter (informacje z pierwszej ręki ) mikroekonomiczne podstawy wyprzedzający charakter harmonizacja w skali międzynarodowej

22 Wahania PKB i ESI w Polsce - cykl odchyleń GDP_PL_SA_CHFC (L) ESI_PL_SA_CHFC (R)

23 Wahania konsumpcji i wskaźnika nastrojów konsumentów - PL CONS_PL_SA_CHFC (L) CS_PL_SA_CHFC (R)

24 Wahania produkcji przemysłowej i wskaźnika koniunktury w przemyśle - PL IP_PL_SA_CHFC (L) I C I _PL_SA_C H F C (R )

25 Wahania produkcji przemysłowej i wskaźnika koniunktury w przemyśle - PL IP_PL_SA_CHFC (L) I C I _PL_SA_C H F C (R )

26 Wahania produkcji budowlanej i wskaźnika koniunktury w budownictwie - PL CP_PL_SA_CHFC (L) C C I _PL_S A_C H F C ( R )

27 Wahania sprzedaŝy detalicznej i wskaźnika koniunktur w handlu - PL RS_PL_SA_CHFC (L) RCI_PL_SA_CHFC (R)

28 Cykl w produkcji przemysłu przetwórczego w latach dane IRG SGH Plan Konsolidacji Gospodarki rządu Rakowskiego efekty planu Balcerowicza boom gospodarczy lat "efekt unijny" szczyt cyklu koniunkturalnego (II kwartał 2007 r.) kryzys bankowy w USA i początek globalnej recesji wrz 86 wrz 87 wrz 88 wrz 89 wrz 90 wrz 91 wrz 92 wrz 93 wrz 94 wrz 95 wrz 96 wrz 97 wrz 98 wrz 99 wrz 00 wrz 01 wrz 02 wrz 03 wrz 04 wrz 05 wrz 06 wrz 07 wrz 08 wrz 09 wrz 10 kryzys finansowy w Rosji światowa recesja lat 2001/2002 dno cyklu koniunkturalnego (I kwartał 2009 r.) recesja transformacyjna

29 Stabilizowanie koniunktury Pobudzania aktywności gospodarczej w fazie spadkowej poprzez ekspansywną politykę pienięŝną i fiskalną Polityka fiskalna: zwiększanie wydatków rządowych zmniejszanie podatków Polityka pienięŝna zwiększanie podaŝy pieniądza obniŝanie stóp procentowych

30 Stabilizowanie koniunktury - c.d. Hamowania aktywności gospodarczej w fazie ekspansji Polityka fiskalna: zmniejszanie wydatków rządowych zwiększanie podatków Polityka pienięŝna zmniejszanie podaŝy pieniądza podwyŝszanie stóp procentowych

31 Kryzys jako zagroŝenie i szansa Dla wielu uczestników działalności oznacza wzrost niepewności i ryzyka, związanego z działalnością gospodarczą, moŝe prowadzić do bankructwa. Dla innych moŝe być szansą na nowy początek, rozwój nowych metod czy bardziej innowacyjne działania, pobudzające rozwój gospodarki i przyspieszające wychodzenie z kryzysu Szansą na przyspieszenie aktywności gospodarczej jest wprowadzanie innowacji technologicznych, produktowych i procesowych