Pula pytań v.1.0 Diagnostyka nefrologiczna

Transkrypt

1 Pula pytań v.1.0 Diagnostyka nefrologiczna 1. W odwodnieniu, hipoperfuzji nerek i stanach wzmożonego katabolizmu białkowego takiego jak dieta wysokobiałkowa stężenie mocznika w surowicy jest podwyższone a w przewodnieniu, stanach anabolicznych takich jak stosowanie androgenów i ciężkim uszkodzeniu wątroby - obniżone 2. W odwodnieniu, hipoperfuzji nerek i stanach wzmożonego katabolizmu białkowego takiego jak dieta wysokobiałkowa stężenie mocznika w surowicy jest obniżone a w przewodnieniu, stanach anabolicznych takich jak stosowanie androgenów i ciężkim uszkodzeniu wątroby - podwyższone 3. Głównym azotowym produktem metabolicznym rozpadu białek w ludzkim organizmie jest mocznik 4. Głównym azotowym produktem metabolicznym rozpadu białek w ludzkim organizmie jest kwas moczowy 5. Eliminacja mocznika z organizmu zachodzi głównie przez nerki a pozostałą część z potem i przez przewód pokarmowy 6. Eliminacja mocznika z organizmu zachodzi głównie przez przewód pokarmowy a pozostałą część z potem i przez nerki 7. Stężenie mocznika w surowicy zależy od perfuzji nerek i wielkości diurezy 8. Stężenie mocznika w surowicy zależy w dużej części od perfuzji jelit i szybkości pasażu jelitowego 9. Stężenie mocznika w surowicy nie może być stosowane do dokładnej oceny funkcji nerek ponieważ jego wartość zależy od wielu czynników nerkowych i pozanerkowych 10. Stężenie mocznika w surowicy może być stosowane do dokładnej oceny funkcji nerek ponieważ jego wartość zależy od wielu czynników nerkowych i pozanerkowych 11. Współczynnik stężenia mocznika w surowicy do stężenia kreatyniny w surowicy ma zastosowanie w różnicowaniu przyczyny azotemii 12. Współczynnik stężenia mocznika w surowicy do stężenia kwasu moczowego w surowicy ma zastosowanie w różnicowaniu przyczyny azotemii!1

2 13. Do wskazań oznaczenia stężenia mocznika w surowicy należy: różnicowanie przednerkowej i pozanerkowej azotemii, nasilenie toksemii mocznicowej u chorych z terminalną niewydolnością nerek i u chorych dializowanych w celu oceny stanu metabolicznego i nasilenie katabolizmu białkowego 14. Do wskazań oznaczenia stężenia mocznika w surowicy nie należą: różnicowanie przednerkowej i pozanerkowej azotemii, wykrywanie dny moczanowej, ocena stanu metabolicznego i nasilenie katabolizmu białkowego u osób dializowanych 15. Stężenie kreatyniny w surowicy zależy od całkowitej masy mięśniowej, płci a także ilości mięsa w diecie jednak jej stężenie jest wartością stosunkowo niezmienną 16. Stężenie kreatyniny w surowicy zależy od całkowitej masy mięśniowej, płci a także ilości mięsa w diecie jednak jej stężenie jest wartością silnie zmienną 17. Kreatynina jest wydzielana z organizmu tylko przez nerki więc ma zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej chorób nerek 18. Kreatynina jest wydzielana z organizmu przez nerki i przewód pokarmowy więc ma małe zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej chorób nerek 19. Do znamiennego podwyższenia stężenia kreatyniny w osoczu dochodzi dopiero gdy znaczna część nefronów zostaje uszkodzona i GFR obniży się do wartości około połowy wartości prawidłowej 20. Do znamiennego podwyższenia stężenia kreatyniny w osoczu dochodzi wraz z pierwszym uszkodzeniem nefronów i obniżeniem GFR 21. Kreatynina ma duże znaczenie w diagnostyce chorób nerek podczas gdy kreatyna nie znalazła zastosowania w diagnostyce chorób nerek 22. Kreatyna ma duże znaczenie w diagnostyce chorób nerek podczas gdy kreatynina ma mało zastosowań w diagnostyce chorób nerek 23. Obniżona wartość współczynnika mocznik/kreatynina przy prawidłowym stężeniu kreatyniny w surowicy może świadczyć o stanie obniżonego katabolizmu białkowego (głodzenie, dieta niskobiałkowa, ciężkie choroby wątroby) albo o ostrej martwicy cewek nerkowych 24. Obniżona wartość współczynnika mocznik/kreatynina przy prawidłowym stężeniu kreatyniny w surowicy spowodowana jest przednerkową azotemią i może świadczyć o stanach katabolicznych (dieta wysokobiałkowa, oparzenia, gorączki, steroidoterapia) albo o hipoperfuzji nerek 25. Podwyższona wartość współczynnika mocznik/kreatynina przy prawidłowym stężeniu kreatyniny w surowicy spowodowana jest przednerkową azotemią i może świadczyć o stanach katabolicznych (dieta!2

3 wysokobiałkowa, oparzenia, gorączki, steroidoterapia) albo o hipoperfuzji nerek 26. Podwyższona wartość współczynnika mocznik/kreatynina przy prawidłowym stężeniu kreatyniny w surowicy może świadczyć o stanie obniżonego katabolizmu białkowego (głodzenie, dieta niskobiałkowa, ciężkie choroby wątroby) albo o ostrej martwicy cewek nerkowych 27. Podwyższona wartość współczynnika mocznik/kreatynina przy podwyższonym stężeniu kreatyniny w surowicy spowodowane jest pozanerkową azotemią np. obstrukcją dróg moczowych 28. Podwyższona wartość współczynnika mocznik/kreatynina przy podwyższonym stężeniu kreatyniny w surowicy spowodowane jest przednerkową azotemią i może świadczyć o stanach katabolicznych (dieta wysokobiałkowa, oparzenia, gorączki, steroidoterapia) albo o hipoperfuzji nerek 29. Kwas moczowy jest produktem degradacji puryn eliminowanym głównie przez nerki a mniej przez przewód pokarmowy 30. Kwas moczowy jest produktem degradacji puryn eliminowanym głównie przez przewód pokarmowy a mniej przez nerki 31. Kwas moczowy w surowicy może być pomocy w monitorowaniu funkcji nerek jednak jego stężenie jest zależne od intensywności degradacji puryn i jego nieprawidłowe ilości występują w wielu stanach patologicznych niezwiązanych z patologią nerek 32. Kwas moczowy w surowicy jest głównym parametrem monitorowania funkcji nerek ponieważ jego stężenie nie zależy od czynników pozanerkowych 33. Do przyczyn hiperurykemii należą: niewydolność nerek, dna moczanowa, zespoły mieloproliferacyjne i rozpad tkanki nowotworowej w chemioterapii 34. Do przyczyn hipourykemii należą: niewydolność nerek, dna moczanowa, zespoły mieloproliferacyjne i rozpad tkanki nowotworowej w chemioterapii 35. Stężenie amoniaku w surowicy nie jest zależne od funkcji nerek 36. Stężenie amoniaku w surowicy jest istotnym parametrem oceny funkcji nerek 37. Klirens inuliny jest najdokładniejszym sposobem pomiaru przesączania kłębuszkowego jednak nie jest używana rutynowo w praktyce 38. Klirens inuliny jest najdokładniejszym sposobem pomiaru przesączania kłębuszkowego stosowanym rutynowo w praktyce!3

4 39. Klirens kreatyniny jest podstawowym badaniem czynnościowym nerek wykorzystywanym w rutynowej diagnostyce klinicznej 40. Klirens kreatyniny jest najdokładniejszym badaniem czynnościowym nerek jednak rzadko wykorzystywanym w rutynowej diagnostyce klinicznej 41. W praktyce klinicznej wielkość przesączania kłębuszkowego ocenia się za pomocą klirensu endogennej kreatyniny 42. W praktyce klinicznej wielkość przesączania kłębuszkowego ocenia się za pomocą klirensu inuliny 43. Protokół oznaczania klirensu kreatyniny rozpoczyna się od nawodnienia pacjenta przy unikaniu wysiłku fizycznego oraz spożywania kawy i herbaty a następnie wykonaniu dobowej zbiórki moczu w celu pomiaru jej objętości i stężenia kreatyniny w moczu po czym oznacza się stężenie kreatyniny w surowicy. 44. Protokół oznaczania klirensu kreatyniny rozpoczyna się od nawodnienia pacjenta przy unikaniu wysiłku fizycznego oraz spożywania kawy i herbaty a następnie wykonaniu porannej zbiórki moczu w celu pomiaru stężenia kreatyniny w moczu po czym oznacza się stężenie kreatyniny w surowicy. 45. Klirens kreatyniny jest odpowiednim miernikiem GFR jeżeli jego wartość jest większa od 15 ml/min 46. Klirens kreatyniny jest odpowiednim miernikiem GFR w zakresie jego wartości od 1 do 100 ml/min 47. Podstawowymi wskazaniami do oznaczania wartości GFR są: wykrycie upośledzenia funkcji nerek u chorych z prawidłowym stężeniem kreatyniny i mocznika w surowicy, monitorowanie GFR u osób leczonych preparatami nefrotoksycznymi, monitorowanie GFR u chorych z przewlekłą niewydolnością nerek i identyfikacja chorych wymagających leczenia nerkozastępczego 48. Podstawowymi wskazaniami do oznaczania wartości GFR są: wykrycie upośledzenia funkcji nerek u chorych z nieprawidłowym stężeniem kreatyniny i mocznika w surowicy i monitorowanie chorych wymagających leczenia nerkozastępczego z GFR < 15 ml/min 49. Wskaźnik przesączania, FF, informuje o efektywnym ciśnieniu filtracyjnym w kłębuszkach nerkowych i wyliczany jest z klirensu inuliny i klirensu PAH 50. Wskaźnik przesączania, FF, informuje o efektywnym ciśnieniu filtracyjnym w kłębuszkach nerkowych i wyliczany jest ze stosunku kreatyniny w surowicy i kreatyniny w moczu!4

5 51. Najczęściej stosowaną metodą przybliżonego szacowania GFR dorosłych na podstawie stężenia kreatyniny w surowicy jest równanie Cockrofta-Gaulta i uproszczone równanie MDRD 52. Najczęściej stosowaną metodą przybliżonego szacowania GFR u dorosłych na podstawie stężenia kreatyniny w surowicy jest równanie Schwartza i oryginalne równanie MDRD 53. Równanie Schwartza jest sposobem szacowania GFR w populacji pediatrycznej 54. Równanie Schwartza jest sporadycznie stosowanym sposobem szacowania GFR u dorosłych 55. Parametrami służącymi do oceny ukrwienia nerek są ERPF, ERBF, RPF i RBF obliczane dzięki zastosowaniu substancji PAH 56. Parametrami służącymi do oceny ukrwienia nerek są PAH, hematokryt i PSP obliczane dzięki zastosowaniu substancji RPF 57. Klirens osmotyczny jest hipotetyczną objętością osocza całkowicie oczyszczoną z substancji osmotycznie czynnych w jednostce czasu i stosowany jest do oceny homeostazy wodnej 58. Klirens osmotyczny jest hipotetyczną objętością substancji osmotycznie czynnych oczyszczonych z osocza w danej jednostce czasu i stosowany jest do oceny homeostazy wodnej 59. W sytuacji gdy dochodzi do zatrzymywania wody w organizmie ilość moczu jest mniejsza niż klirens osmotyczny a gdy woda jest wydalana - ilość moczu jest większa niż klirens osmotyczny 60. W sytuacji gdy dochodzi do zatrzymywania wody w organizmie ilość moczu jest większa niż klirens osmotyczny a gdy woda jest wydalana - ilość moczu jest mniejsza niż klirens osmotyczny 61. Podstawową rolę w badaniu zdolności zagęszczania moczu pełni pomiar ciężaru właściwego moczu 62. Pomiar ciężaru właściwego moczu pełni uzupełniającą rolę w stosunku do najczęściej używanego klirensu wolnej wody 63. Izostenuria to stan, w którym na skutek braku zdolności do zagęszczania moczu ciężar właściwy moczu równy jest ciężarowi odbiałczonego osocza 64. Izostenuria to stan, inaczej zwany normostenurią, w którym ciężar właściwy znajduje się w zakresie normy i świadczy o właściwej zdolności do zagęszczania moczu!5

6 65. Zawartość glukozy i białka w moczu zwiększa jego ciężar właściwy 66. Wpływ zawartości glukozy i białka w moczu na jego ciężar właściwy jest pomijalny 67. Do oceny nerkowej regulacji homeostazy wodnej ustroju używa się próby zagęszczania i próby rozcieńczania 68. Do oceny nerkowej regulacji homeostazy wodnej ustroju używa się próby odwodnieniowej i próby wazopresynowej 69. Najprostszym i najbardziej rozpowszechnionym badaniem czynnościowym oceniającym zdolności zakwaszania moczu jest krótki test Wronga i Daviesa, w którym mierzy się wydalanie jonu wodorowego po podaniu chlorku amonowego 70. Rzadko stosowanym badaniem czynnościowym oceniającym zasadowość moczu jest długi test Righta i Daviesa, w którym mierzy się wydalanie podstawowe jonu wodorowego w postaci kwasu moczowego 71. Do różnicowania kwasicy cewkowej proksymalnej i dystalnej można wykorzystywać testy czynnościowe, w których poda się doustnie wodorowęglan sodu. 72. Nie ma możliwości różnicowania kwasicy cewkowej proksymalnej i dystalnej za pomocą testów czynnościowych, w których podaje się doustnie wodorowęglan sodu 73. W krwinkomoczu ilość erytrocytów przewyższa wartości norm jednak wygląd makroskopowy pozostaje bez zmian 74. W krwiomoczu ilość erytrocytów przewyższa wartości norm jednak wygląd makroskopowy pozostaje bez zmian 75. Częstą przyczyną krwiomoczu jest kamica moczowa 76. Częstą przyczyną krwiomoczu jest kłębuszkowe zapalenie nerek 77. Ilość białka wydalanego z moczem przez zdrowego człowieka wynosi 150 mg na dobę 78. Z moczem zdrowego człowieka nie jest wydalane białko 79. Białkomocz znikomy to wydalanie białka z moczem nie przekraczające 0.5 grama na dobę, mierny - w ilości 0.5 do 3.5 grama a nerczycowy - ponad 3.5 grama na dobę!6

7 80. Białkomocz znikomy to wydalanie białka z moczem nie przekraczające 5 miligramów na dobę, mierny - w ilości 5 do 35 miligramów a nerczycowy - ponad 35 miligramów na dobę 81. Białkomocz kłębuszkowy jest najczęstszym białkomoczem i powstaje w wyniku nasilenia filtracji kłębuszkowej lub uszkodzenia błony filtracyjnej. Dzielimy go na białkomocz selektywny i nieselektywny co można rozróżnić dzięki elektroforezie lub za pomocą indeksów selektywności. 82. Białkomocz kłębuszkowy jest rzadkim białkomoczem i powstaje w wyniku zmniejszenia resorpcji kłębuszkowej. Dzielimy go na białkomocz selektywny i nieselektywny co można rozróżnić dzięki elektroforezie lub za pomocą indeksów selektywności. 83. Białkomocz cewkowy jest spowodowany zmniejszeniem resorpcji cewkowej białek. Zazwyczaj występuje w postaci mikrobiałkomoczu chociaż w późnych stadiach może dawać białkomocz kliniczny 84. Białkomocz cewkowy jest spowodowany zmniejszeniem resorpcji cewkowej białek. Zazwyczaj daje ciężki białkomocz nerczycowy. 85. Białkomocz z przeładowania spowodowany jest przedostawaniem się do moczu znajdujących się w nadmiarze w surowicy białek, których ilość przekracza zdolności ich resorpcji w cewkach. Jest on objawem schorzenia pozanerkowego. 86. Białkomocz z przeładowania spowodowany jest przedostawaniem się do moczu znajdujących się w surowicy białek, których ilość przekracza zdolności ich resorpcji w cewkach ze względu na schorzenie nerkowe 87. Białkomocz może być spowodowany przenikaniem białek do moczu w drogach moczowych np białka Tamma-Horsfala czy białek komórek nabłonka dróg moczowych w przebiegu zakażeń dróg moczowych 88. Przenikanie białek do moczu w drogach moczowych np białka Tamma- Horsfala czy białek komórek nabłonka dróg moczowych w przebiegu zakażeń dróg moczowych jest śladowe i nie jest wykrywalne w rutynowych badaniach moczu 89. Przykładem białkomoczu czynnościowego jest białkomocz w gorączce, po przegrzaniu, po dużym wysiłku czy po dłuższym przebywaniu w pozycji stojącej. Zazwyczaj jest zjawiskiem przemijającym i nie jest związany z podwyższonym ryzykiem dysfunkcji nerek 90. Przykładem białkomoczu czynnościowego jest białkomocz w gorączce, po przegrzaniu, po dużym wysiłku czy po dłuższym przebywaniu w pozycji stojącej. Jest istotnym czynnikiem ryzyka patologii nerek i wymaga dalszej diagnostyki!7

8 91. Mikrobiałkomocz zazwyczaj nie jest wykrywany standardowymi badaniami ponieważ może nie przekraczać normy dobowego wydalania białka w moczu. Polega na nadmiernym wydalaniu białek, które normalnie są wydalane w ilościach śladowych. Najbardziej przydatnym badaniem jest oznaczanie mikroalbuminurii np w rozpoznaniu uszkodzeń cewek nerkowych lub jako wczesnego markera nefropatii cukrzycowej. 92. Mikrobiałkomocz polega na wydalaniu między 150 a 200 mg białka na dobę. Najbardziej przydatnym badaniem jest oznaczanie mikroalbuminurii np w rozpoznaniu uszkodzeń kłębuszków nerkowych lub do monitorowania nefropatii cukrzycowej 93. Badaniem przesiewowym białkomoczu jest badanie jednej próbki moczu. W razie dodatniego wyniku należy wykonać badanie białkomoczu dobowego, którego dodatni wynik powinien być oceniony elektroforezą białek moczu. 94. Badaniem przesiewowym białkomoczu jest badanie dobowej zbiórki moczu. W razie dodatniego wyniku należy wykonać badanie immunochemiczne do oceny poszczególnych białek. 95. Przy podejrzeniu nefropatii w przypadku ujemnego badania białkomoczu w jednej próbce moczu i ujemnego badania białkomoczu dobowego należy wykonać badanie immunochemiczne. 96. Przy podejrzeniu nefropatii w przypadku ujemnego badania białkomoczu w jednej próbce moczu i ujemnego badania białkomoczu dobowego należy zakończyć diagnostykę 97. Analiza kamieni nerkowych jest możliwa choć jej przydatność budzi wiele kontrowersji i nie jest wykonywana rutynowo z powodu niedostępności specjalistycznej aparatury 98. Analiza kamieni nerkowych jest podstawą diagnostyki kamicy nerkowej rutynowo analizuje się urodzone kamienie o ile tylko uda się je zachować 99. W kamicy nerkowej można wykryć m.in. hiperkalciurię, cystynurię i infekcje bakteriami ureazododatnimi 100. W kamicy nerkowej badanie moczu niewiele wnosi i nie jest przydatne!8