Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Transkrypt

1 Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Konieczny (ocena dopuszczająca) Uczeń: określa przedmiot badań biologii jako nauki dziedzin biologii wyjaśnia, do czego służą atlasy i klucze cechy żywych Podstawowy (ocena dostateczna) Uczeń: podaje zakres badań pięciu dziedzin biologii. Poziom wymagań Rozszerzający (ocena dobra) Uczeń: wybrane dziedziny biologii Dopełniający (ocena bardzo dobra) Uczeń: objaśnia zasadę stopniowego komplikowania się poziomów organizacji życia wymagania dla ucznia z dysfunkcjami Uczeń: wie, czym zajmuje się biologia. w 2. Doświadczenia obserwacje źródłem wiedzy biologicznej. źródła wiedzy biologicznej określa zasady prowadzenia doświadczeń potrafi korzystać z źródeł wiedzy rozróżnia próbę kontrolną i badawczą posługuje się właściwymi źródłami wiedzy biologicznej podczas rozwiązywania problemów wskazuje etapy planowania doświadczeń zgodnie z ustalonymi zasadami. omawia na samodzielnie wybranych przykładach, etapy planowania i prowadzenia doświadczeń podaje kilka przykładowych źródeł wiedzy biologicznej, z których najczęściej korzysta bądź zamierza korzystać 1

2 3. Budowa mikroskopu, zasady i technika mikroskopowania. części mikroskopu, dokonuje prostych obserwacji mikroskopowyc h preparatów trwałych zna technikę mikroskopowania wykonuje świeży preparat mikroskopowy dokonuje podziału części mikroskopu na optyczne i mechaniczne, zna ich rolę oblicza powiększenie mikroskopu podaje różnice między mikroskopem świetlnym i elektronowym nazywa obiekty, które mogą być przedmiotem obserwacji wskazuje przyrządy umożliwiające obserwację obiektów przyrodniczych 4. Systematyczny podział jednostki klasyfikacji biologicznej wyjaśnia, czym zajmuje się systematyka dawne sposoby klasyfikacji omawia zasady systemu klasyfikacji biologicznej ocenia sztuczne i naturalne systemy podziału uzasadnia potrzebę klasyfikowania wykorzystuje atlasy do rozpoznawania pospolitych gatunków podaje kilka nazw gatunkowych w 5.Porównanie królestw świata żywego. królestwa świata żywego podaje kryteria wyróżnienia pięciu królestw charakteryzuje królestwa świata żywego uzasadnia, że podział na królestwa jest przyjętą w danej chwili umową, która będzie nazwy królestw grupujących organizmy,podaje przykłady 2

3 6-7. Komórkowa budowa wskazuje komórkę jako podstawową jednostkę organizacji życia struktury budowy komórki roślinnej, zwierzęcej, grzyba i bakterii wyciąga wnioski dotyczące komórkowej budowy na podstawie obserwacji preparatów podaje funkcje organelli posługuje się mikroskopem wykonuje proste preparaty mikroskopowe odróżnia pod mikroskopem, na schemacie, zdjęciu lub po opisie poszczególne składniki komórki rysuje obraz widziany pod mikroskopem wyjaśnia rolę elementów komórki porównuje budowę różnych komórek ulegać zmianom omawia budowę i funkcje organelli komórkowych analizuje różnice między poszczególnymi typami komórek należących do królestw. wyjaśnia, czym jest komórka, struktury komórkowe II. Jedność i różnorodność Transport przez błony komórkowe Powtórzenie i sprawdzian wiadomości z działu: biologia nauka o życiu Sposoby odżywiania się wyjaśnia, co to jest dyfuzja, osmoza i transport aktywny przez błonę określa, czym jest odżywianie wyjaśnia, dlaczego osmoza odpowiada za turgor komórek roślinnych; sprawdza doświadczalnie, że komórki roślinne umieszczone w stężonym roztworze np. soli kuchennej tracą turgor. omawia różnice między organizmami samożywnymi a 3 podaje przykłady substancji przenikających przez błonę wymienionymi sposobami; sprawdza doświadczalnie proces osmozy; wyjaśnia istotę plazmolizy różne strategie odżywiania wykazuje różnorodność wykazuje, że mniejsze komórki mają większy stosunek powierzchni do objętości, niż komórki większe, wykazuje różnice w pobieraniu i trawieniu pokarmów rodzaje transportu przez błony komórkowe; wyjaśnia, na czym polega dyfuzja i osmoza. podaje przykłady samożywnych i

4 czynności życiowe. sposoby odżywiania się cudzożywnymi czynniki niezbędne do życia samożywnych i cudzożywnych substraty i produkty fotosyntezy wyjaśnia, na czym polega fotosynteza odżywiania się cudzożywnych określa warunki przebiegu fotosyntezy ocenia, czy dany organizm jest samożywny, czy cudzożywny u różnych wyjaśnia, na czym polega chemosynteza cudzożywnych, wyjaśnia, co to jest odżywianie samożywne i cudzożywne 14. Sposoby oddychania określa, czym jest oddychanie wyjaśnia, na czym polega wymiana gazowa wskazuje mitochondrium jako miejsce, w którym zachodzi utlenianie przedstawia oddychanie tlenowe i fermentację jako procesy dostarczające energii omawia różne sposoby oddychania przykłady ilustrujących różne sposoby oddychania rozróżnia wymianę gazową i oddychanie wewnątrzkomórkowe uzasadnia, że oddychanie jest procesem niezbędnym do życia wykazuje zależność między środowiskiem życia a budową narządów wymiany gazowej porównuje oddychanie tlenowe i beztlenowe omawia znaczenie fermentacji zapisuje słownie równanie reakcji oddychania tlenowego określa, czym jest oddychanie, nazywa sposób oddychania wybranych przez siebie Sposoby rozmnażania się określa, czym jest rozmnażanie wyróżnia rozmnażanie płciowe i bezpłciowe sposoby rozmnażania się wyjaśnia, na czym polega rozmnażanie bezpłciowe 4 rodzaje rozmnażania ocenia znaczenie przemiany pokoleń typy rozwoju zarodka stosuje w praktyce między sposobem zapłodnienia a środowiskiem życia ocenia znaczenie wie, na czym polega rozmnażanie się, przykłady rozmnażających się płciowo i bezpłciowo

5 III. Bakterie i wirusy. Organizmy beztkankowe 17. Podsumowanie wiadomości o czynnościach życiowych Bakterie a wirusy 20. Budowa i wybrane czynności życiowe pierwotniaków. płciowego i bezpłciowego rozmnażania się miejsca bakterii i wirusów i podaje nazwy form morfologicznych bakterii widocznych na preparacie mikroskopowym lub ilustracji miejsca pierwotniaków przedstawicieli pierwotniaków pączkujące drożdże obserwowane pod mikroskopem omawia różnice między rozwojem prostym a złożonym podaje charakterystyczne cechy budowy bakterii i wirusów cechy, którymi wirusy różnią się od bakterii i wirusów określa znaczenie bakterii w przyrodzie i gospodarce człowieka omawia czynności życiowe grup pierwotniaków wiadomości dotyczące rozmnażania wegetatywnego wybrane bakterii choroby bakteryjne i wirusowe rysuje kształty bakterii obserwowanych pod mikroskopem poszczególne grupy pierwotniaków wykazuje chorobotwórcze znaczenie pierwotniaków samozapłodnienia ocenia znaczenie bakterii i wirusów określa warunki tworzenia się przetrwalników ocenia rolę bakterii jako symbiontów i destruentów porównuje czynności życiowe grup pierwotniaków choroby wywoływane przez pierwotniaki pod mikroskopem, rysuje i opisuje budowę przedstawicieli pierwotniaków podaje znaczenie bakterii w przyrodzie i życiu człowieka; wie, że wirusy i priony wywołują choroby przykładowe nazwy pierwotniaków, opisuje cechy pantofelka Glony przedstawiciele trzech królestw wskazuje środowisko życia glonów wspólne cechy zaliczanych do glonów omawia znaczenie glonów w przyrodzie i 5 wyjaśnia, że glony to grupa ekologiczna, do której należą przedstawiciele trzech królestw analizuje wpływ zakwitów glonów na inne organizmy w środowisku ocenia znaczenie podaje przykłady glonów,

6 należących do glonów gospodarce człowieka omawia wybrane glonów glonów w przyrodzie i gospodarce człowieka wyjaśnia zależność między głębokością a występowaniem określonych grup glonów ich cechy budowy IV. Świat roślin Grzyby i porosty Podsumowanie i sprawdzian wiadomości z działu- Bakterie i wirusy. Organizmy beztkankowe Tkanki roślinne 29. Obserwacje mikroskopowe tkanek roślinnych. grzybów i porostów opisuje budowę grzybów pleśniaka białego w obrazie mikroskopowym sposoby rozmnażania się grzybów porosty wśród innych wyjaśnia, czym jest tkanka tkanek roślinnych wskazuje na ilustracji komórki tworzące tkankę omawia czynności życiowe grzybów znaczenia grzybów w przyrodzie i gospodarce człowieka porosty jako organizmy zbudowane z grzybni i glonu wyjaśnia, co to jest grzybica dokonuje podziału tkanek roślinnych na twórcze i stałe cechy budowy tkanek roślinnych opisuje funkcje 6 budowę grzybów owocnikowych omawia sposoby rozmnażania się grzybów analizuje znaczenie grzybów w przyrodzie i gospodarce człowieka wykonuje i opisuje rysunek wskazanych grzybów budowę, rozmieszczenie i funkcje tkanek roślinnych wykonuje preparat ze skórki cebuli i rozpoznaje w nim tkankę okrywającą wykazuje znaczenie mikoryzy dla grzyba i rośliny określa znaczenie komponentów w budowie plechy porostu proponuje sposób badania czystości powietrza, znając wrażliwość porostów na zanieczyszczenia i podaje nazwy różnych form morfologicznych porostów budowy wskazanej tkanki z jej funkcją i rysuje tkanki widoczne na przekrojach organów roślinnych omawia cechy grzybów; podaje przykłady wykorzystania grzybów przez człowieka i w przyrodzie; wie, że porost to związek dwóch wie, co to jest tkanka, tkanki roślinne, omawia funkcje tkanek roślinnych

7 wskazanych tkanek 30. Budowa i funkcje korzenia funkcje korzenia systemy korzeniowe modyfikacje korzeni omawia budowę zewnętrzną korzenia pod mikroskopem tkanki budujące korzeń analizuje budowę wewnętrzną korzenia jako funkcjonalnej całości przyrost na długość rysuje różne systemy korzeniowe wyjaśnia sposób pobierania wody przez roślinę projektuje doświadczenie świadczące o przewodzeniu wody z korzenia do łodygi modyfikacje korzeni omawia funkcje korzenia Budowa i funkcje łodygi omawia funkcje łodygi podaje nazwy elementów budowy zewnętrznej łodygi tkanki budujące łodygę rozróżnia rodzaje łodyg rysuje schematycznie przekrój poprzeczny i podłużny łodygi analizuje związek budowy zmodyfikowanych łodyg z ich funkcjami omawia funkcje łodygi 33. Liść wytwórnia pokarmu funkcje liści elementy budowy liścia liście pojedyncze i złożone różne modyfikacje liści na preparacie mikroskopowym tkanki budujące liść rozróżnia typy ulistnienia łodygi rodzaje unerwienia liści omawia funkcje modyfikacji liści analizuje funkcje elementów budowy anatomicznej liścia rysuje różne typy ulistnienia łodygi nazywa części liścia, funkcje liścia 34. Mszaki- rośliny zarodnikowe. miejsca mszaki wśród innych roślin 7 analizuje cykl rozwojowy mszaków wyjaśnia, dlaczego mszaki są przykłady mszaków i podaje

8 mszaków podaje nazwy organów mszaków omawia znaczenie mszaków w przyrodzie i gospodarce człowieka rysuje mech i podpisuje jego organy najprostszymi roślinami lądowymi miejsce ich 35. Paprotniki miejsca paprotników organy paproci paprotniki wśród innych roślin wyjaśnia rolę organów paprotników analizuje cykl rozwojowy paproci skrzypy, widłaki i paprocie za pomocą atlasów 5 gatunków rodzimych paprotników rozpoznaje paprotniki wśród innych roślin Rośliny nagonasiennerośliny wiecznie zielone. miejsca roślin nagonasiennych rośliny nagonasienne wśród innych roślin przystosowania roślin nagonasiennych do warunków życia omawia znaczenie roślin nagonasiennych w przyrodzie i gospodarce człowieka analizuje cykl rozwojowy sosny rodzime gatunki nagonasiennych określa, z jakiego gatunku drzewa lub krzewu pochodzi wskazana szyszka dowodzi związku budowy roślin nagonasiennych ze środowiskiem ich życia pospolite gatunki roślin nagonasiennych Rośliny okrytonasienne budowa kwiatu i cykl rozwojowy. miejsca roślin okrytonasiennych podaje nazwy elementów budowy kwiatu rozróżnia kwiat i kwiatostan sposoby rozsiewania nasion i owoców rozróżnia owoce pojedyncze i złożone omawia znaczenie roślin okrytonasiennych w przyrodzie i gospodarce człowieka 8 omawia funkcje elementów budowy kwiatu analizuje cykl rozwojowy roślin okrytonasiennych ocenia znaczenie roślin okrytonasiennych w przyrodzie i gospodarce budowy kwiatu ze sposobem zapylania sposoby rozsiewania nasion i owoców, wykazując związek z ich budową 5 podaje przykłady roślin okrytonasiennych, elementy kwiatu

9 rośliny okrytonasienne wśród innych roślin człowieka gatunków drzew okrytonasiennych występujących w Polsce 40. Typy kwiatostanów i owoców. wyjaśnia pojęcie kwiatostan. przykłady różnych typów kwiatostanów, niektóre typy owoców potrafi rozpoznać na schematach rożne typy kwiatostanów, podaje przykłady roślin u których one występują, ilustruje przykładami zróżnicowanie budowy owoców typy kwiatostanów i owoców, podaje przykłady roślin, u których one występują. dowolne typy kwiatostanów i owoców. 41. Wzrost i rozwój roślin. Znaczenie roślin okrytonasiennych. określa warunki niezbędne do kiełkowania nasion; przedstawia kolejne etapy kiełkowania nasion. charakteryzuje budowę i rolę nasion wyjaśnia, jak rośliny rosną na długość i na grubość, zna kolejne etapy rozwoju roślin wykazuje korelację między wzrostem i rozwojem roślin; przeprowadza obserwację kiełkowania, wzrostu i rozwoju wybranej rośliny, rozróżnia wzrost pierwotny i wtórny interpretuje wyniki wybranego doświadczenia dotyczącego kiełkowania, wykazuje korelację między wzrostem i rozwojem roślin kolejne etapy rozwoju rośliny. 42. Porównanie roślin jedno- i dwuliściennych, nago- i okrytonasiennych. podaje przykłady roślin nago- i okrytonasiennych, jedno- i dwuliściennych cechy roślin nago- i okrytonasiennych oraz jedno- i dwuliściennych wskazuje różnice między roślinami nago- i okrytonasiennymi oraz jedno- i dwuliściennymi uzasadnia przynależność określonych roślin do danych grup. podaje przykłady roślin nago- i okrytonasiennyc h, jedno- i dwuliściennych Powtórzenie i 9

10 V. Świat bezkręgowców sprawdzian wiadomości z działu świat roślin Tkanki zwierzęce wyjaśnia, czym jest tkanka rodzaje tkanek zwierzęcych określa najważniejsze funkcje tkanek zwierzęcych rodzaje tkanki łącznej podaje rozmieszczenie przykładowych tkanek zwierzęcych w organizmie budowę tkanek zwierzęcych rysuje schemat komórki nerwowej i opisuje poszczególne elementy jej budowy pod mikroskopem lub na ilustracji rodzaje tkanek opisuje rodzaje tkanki nabłonkowej rolę składników morfotycznych krwi nazwy tkanek zwierzęcych, zna rolę niektórych z nich Różnorodność zaliczanych do gąbek i parzydełkowców. wyjaśnia, co to są gąbki podaje miejsca gąbek i parzydełkowców charakterystyczne cechy gąbek i parzydełkowców omawia znaczenie gąbek i parzydełkowców w przyrodzie wskazane gąbek i parzydełkowców wyjaśnia mechanizm ruchu parzydełkowców budowy gąbek i parzydełkowców ze środowiskiem ich życia wyjaśnia sposób działania parzydełka potrafi w grupie zwierzą t wskazać przedstawiciela gąbek i parzydełkowców Przystosowania płazińców i obleńców do pasożytniczego trybu życia. charakterystyczne cechy płazińców i nicieni na ilustracji płazińce i nicienie tasiemce i glisty jako pasożyty układu wskazuje na ilustracji elementy budowy tasiemca 10 dowodzi, że tasiemce są przystosowane do pasożytniczego trybu życia omawia różnice między płazińcami a nicieniami wskazane płazińców i nicieni symetrię ciała płazińców rozpoznaje na ilustracjach płazińce i nicienie; wskazuje niektóre przystosowania do pasożytnictwa

11 pokarmowego omawia drogi zakażenia pasożytniczymi płazińcami i nicieniami wyjaśnia, w jaki sposób można ustrzec się przez zakażaniem pasożytniczymi płazińcami i nicieniami 51. Cechy pierścienic na przykładzie dżdżownicy. pierścienice wśród innych zwierząt charakterystyczne cechy pierścienic układ krwionośny pierścienic wskazane pierścienic budowy pijawki z pasożytniczym trybem jej życia dowodzi, że pierścienice są bardziej rozwiniętymi zwierzętami niż płazińce i nicienie projektuje doświadczenie wykazujące znaczenie dżdżownic w użyźnianiu gleby zwierzęta należące do pierścienic; podaje rolę dżdżownic 52. Środowisko życia a cechy budowy i czynności życiowych skorupiaków i pajęczaków. 53. Zależność między budową, a środowiskiem życia i czynnościami życiowymi owadów. stawonogi wśród innych zwierząt na ilustracji przeobrażenie zupełne i niezupełne owadów charakterystyczne cechy budowy skorupiaków, owadów i pajęczaków 11 wskazane stawonogów dowodzi, że owady są przystosowane do życia w środowisku lądowym dowodzi istnienia związku między środowiskiem życia a narządami wymiany gazowej na podstawie ilustracji cechy owada, pająka i skorupiaka

12 54. Różnorodność zwierząt zaliczanych do typu mięczaków. ślimaki, małże i głowonogi wśród innych zwierząt charakterystyczne cechy mięczaków części ciała ślimaków, małży i głowonogów narządy oddechowe mięczaków wskazuje małże jako organizmy produkujące perły wskazane mięczaków wyjaśnia zasady funkcjonowania otwartego układu krwionośnego porównuje budowę ślimaków, małży i głowonogów budowy mięczaków ze środowiskiem ich życia sposoby poruszania się grup mięczaków niektóre cechy ślimaka i małża 55. Choroby pasożytnicze. bezkręgowce wywołujące choroby. choroby wywołane przez pasożyty zna drogi zarażenia pasożytami miejsce bytowania pasożytów oraz objawy chorób pasożytniczych znane mu pasożyty VI. Świat kręgowców Powtórzenie wiadomości oraz sprawdzian z bezkręgowców. 58. Porównanie bezkręgowców i kręgowców określa pokrycie ciała bezkręgowców i kręgowców podaje nazwy elementów szkieletu kręgowców funkcje szkieletu bezkręgowców szkieletów bezkręgowców elementy budowy układu nerwowego bezkręgowców i kręgowców poszczególne elementy szkieletu kręgowców porównuje układ krwionośny bezkręgowców i kręgowców porównuje budowę układu nerwowego bezkręgowców i kręgowców najważniejszą różnicę między bezkręgowcami i kręgowcami 59. Ryby kręgowce wodne ryby podaje nazwy przystosowania ryb do 12 omawia wybrane ryb wymianę gazową u gatunki ryb słodkowodnych

13 płetw ryby skrzela jako narządy wymiany gazowej życia w wodzie określa rodzaj zapłodnienia u ryb określa charakterystyczne cechy rozmnażania ryb wyjaśnia przyczyny wędrówek ryb przedstawicieli ryb i wskazuje ich cechy ryb porównuje układ krwionośny ryby i dżdżownicy i słonowodnych; opisuje najważniejsze przystosowania ryb do życia w wodzie 60. Płazy zwierzęta dwuśrodowiskowe określa środowiska życia płazów płazy stadia rozwojowe żaby podaje po dwa przykłady płazów ogoniastych i bezogonowych przystosowania płazów do życia w wodzie i na lądzie wyjaśnia, na czym polega hibernacja omawia cykl rozwojowy żaby omawia wybrane płazów płazy ogoniaste i bezogonowe przedstawicieli płazów i wskazuje ich specyficzne cechy trybu życia płazów z ich zmiennocieplnością budowy płazów ze środowiskami ich życia przykładowe gatunki płazów oraz ich cechy charakterystyczne 61. Świat gadów określa środowisko życia gadów gady podaje cztery przykłady gadów występujących w Polsce przystosowania gadów do życia na lądzie omawia znaczenie błon płodowych w rozwoju gadów narządy zmysłów gadów 13 omawia wybrane gadów funkcje błon płodowych przedstawicieli gadów i wskazuje ich specyficzne cechy analizuje pokrycie ciała gadów w aspekcie ochrony przed utratą wody budowy gadów ze środowiskiem ich życia między sposobem rozmnażania i typem rozwoju a środowiskiem życia gadów podaje przykłady gadów oraz cechy, które pozwalają im żyć na lądzie

14 62. Ptaki kręgowce latające ptaki ptaki różnych środowisk rodzaje piór ptaków elementy budowy jaja wyjaśnia konieczność migracji ptaków przystosowania budowy ptaków do lotu omawia różnice pomiędzy gniazdownikami i zagniazdownikami oraz podaje ich przykłady określa środowisko życia ptaka na podstawie budowy jego kończyn określa rodzaj pobieranego przez ptaka pokarmu na podstawie budowy jego dzioba omawia wybrane ptaków przedstawicieli ptaków i wskazuje ich specyficzne cechy poszczególne elementy budowy jaja między przebiegiem wymiany gazowej u ptaków a ich przystosowaniem do lotu ptaki różnych środowisk; podaje przystosowania ptaka do lotu 63. Świat ssaków omawia charakterystyczne cechy ssaków siedlisk zajmowanych przez ssaki rozróżnia ssaki wśród innych zwierząt rozróżnia ssaki wodne i lądowe narządy zmysłów ssaków wyjaśnia rolę gruczołów potowych i włosów w termoregulacji gatunków ssaków rozróżnia uzębienie drapieżnika i roślinożercy przystosowania ssaków do zajmowania różnych siedlisk funkcje skóry omawia zalety pęcherzykowej budowy płuc porównuje budowę ssaków wodnych i lądowych ocenia znaczenie ssaków w życiu i gospodarce człowieka projektuje doświadczenie wykazujące wydzielniczą i wydalniczą funkcję skóry między funkcjonowaniem narządów zmysłów a trybem życia ssaki różnych środowisk oraz ich cechy charakterystyczne Powtórzenie i sprawdzian wiadomości ze zwierząt kręgowych. 14

15 Na ocenę celującą uczeń: 1. Ma opanowane wiadomości i umiejętności zawarte w podstawie programowej.. 2. Samodzielnie i twórczo rozwija swoje uzdolnienia. 3. Biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych. 4. Bierze udział i ma osiągnięcia w konkursach na szczeblu powiatowym, wojewódzkim, ogólnopolskim. 5. Wykazuje się aktywnością na polu biologicznym np. uczestniczy w kole biologicznym lub innych zajęciach dodatkowych, współprowadzi zajęcia, przygotowyuje i referuje określone zagadnienia. Opracowanie: Bożena Woźniak - nauczyciel biologii. 15