Pozycja mikroprzedsiębiorstw w regionalnych systemach innowacji

Transkrypt

1 2010 Pozycja mikroprzedsiębiorstw w regionalnych systemach innowacji Paweł Czyż Warszawa, maj 2010

2 WPROWADZENIE Ewolucja teorii wzrostu gospodarczego i podejścia do innowacji Od podejścia neoklasycznego do ewolucyjnego Ograniczenia podejścia neoklasycznego Wprowadzenie zmiany technologicznej Nowa Teoria Wzrostu Rola innowacji w procesie wzrostu Podejście ewolucyjne (J. Schumpeter) - innowacje Wiedza (proces uczenia się) a innowacje Ewolucja w postrzeganiu procesu innowacji Obecnie innowacja jest konceptualizowana jako rezultat złożonych i interaktywnych procesów uczenia się, poprzez które firmy uzyskują dostęp do komplementarnej wiedzy od innych organizacji

3 SYSTEMOWE PODEJŚCIE DO INNOWACJI Kontekst Proces powstawania innowacji zależny od relacji pomiędzy organizacjami w nim uczestniczącymi oraz od instytucji Brak jednolitej definicji systemowego podejścia Brak jednolitej definicji Wspólne wyznaczniki -> Ewolucja koncepcji systemowego podejścia do innowacji: NSI GSI, SSI, RSI

4 SYSTEMOWE PODEJŚCIE DO INNOWACJI Wspólne wyznaczniki systemów innowacji (Edquist) Stawiają innowacje i procesy uczenia się w centrum uwagi, Przyjmują holistyczną i interdyscyplinarną perspektywę, Angażują perspektywę historyczną i ewolucyjną, Podkreślają różnice pomiędzy systemami i fakt, znaczenia ich zróżnicowania pomiędzy sobą (ze względu na to, iż nie jest możliwe dokonanie porównania istniejącego systemu z systemem optymalnym, tzn. budowa w praktyce systemu optymalnego), Potwierdzają wzajemne zależności i nieliniowość, Zakładają centralną rolę instytucji, Stanowią bardziej ramy konceptualne (odnoszą się bardziej do konceptualnych konstrukcji) lub podejścia niż formalne (głęboko ugruntowane) teorie.

5 REGIONALNE SYSTEMY INNOWACJI Geneza Wątpliwości w zakresie przydatności podejścia RSI zróżnicowanie czynników odzwierciedlających działalność innowacyjną pomiędzy regionami regiony kluczowym miejscem kreacji wiedzy i uczenia się Zmiany w podejściu do polityki regionalnej (konkurencyjność regionów)

6 REGIONALNE SYSTEMY INNOWACJI Definicje (brak jednolitej definicji) system, stymulujący innowacyjne zdolności firm w regionie, w celu zapewnienia potencjału wzrostowego regionu oraz jego konkurencyjności (Lim) zestaw instytucji, zarówno publicznych, jak i prywatnych, który generuje powszechne i systemowe efekty, zachęcające firmy działające w regionie, do przyjęcia wspólnych norm, oczekiwań, wartości postaw i praktyk, gdzie kształtowana jest kultura innowacji i wzmacniane są procesy transferu wiedzy (Cooke)

7 REGIONALNE SYSTEMY INNOWACJI Główne założenia koncepcji wykorzystanie w praktyce (polityka innowacyjna III generacji, w szczególności poziom regionalny) Praktyka polska

8 REGIONALNE SYSTEMY INNOWACJI Efektywność funkcjonowania regionalnego systemu innowacji Firmy mikro jako główny element systemu Rola powiązań firm mikro z innymi interesariuszami systemu w kontekście procesu uczenia się Wiedza i proces uczenia się i ich centralna rola w podejściu systemowym Czynniki sprzyjające procesom uczenia się trwałość i jakość powiązań pomiędzy uczestnikami systemu innowacji aspekt instytucji. Dwa wymiary: Kontekst relacji mikro firm z interesariuszami systemu Kontekst relacji mikro firm i władzy samorządowej na poziomie regionalnym ( dobre współrządzenie /polskie uwarunkowania)

9 WYNIKI BADAŃ - KONTEKST RSI Rys. 1. Znaczenie współpracy w zakresie działalności innowacyjnej z innymi podmiotami klienci dostawcy materiałów i wyposażenia inne przedsiębiorstwa prowadzące zbliżony rodzaj działalności konkurenci instytucje finansowe jednostki samorządowe i rządowe firmy konsultingowe ośrodki transferu technologii szkoły wyższe placówki naukowe PAN jednostki badawczo-rozwojowe (B+R) ,5 2,4 2,3 2,1 2,0 1,8 1,7 1,6 1,6 1,5 1,5 ocena wg skali: 1 bez znaczenia, 2 znaczenie umiarkowane, 3 znaczenie wysokie Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania PAPI

10 WYNIKI BADAŃ - KONTEKST RSI Źródła informacji wykorzystywane w procesach innowacyjnych 0,0 1,0 2,0 3,0 Rys. 2. Źródła pomysłów wykorzystywanych w działalności innowacyjnej ŹRÓDŁA WEWNĘTRZ- NE właściciel firmy pracownicy przedsiębiorstwa inne przedsiębiorstwa z tej samej grupy 2,8 2,4 2,2 klienci 2,7 ŹRÓDŁA RYNKOWE konkurenci dostawcy firmy konsultingowe, laboratoria komercyjne i 2,5 2,1 1,6 ŹRÓDŁA INSTYTUCJONALNE jednostki B+R szkoły wyższe zagraniczne, publiczne instytucje badawcze Krajowa Izba Gospodarcza (KIG) placówki naukowe PAN 1,6 1,5 1,5 1,5 1,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania PAPI POZOSTAŁE ŹRÓDŁA konferencje, targi, wystawy czasopisma i publikacje naukowe/branżowe towarzystwa i stowarzyszenia naukowo- 2,3 2,2 1,8

11 WYNIKI BADAŃ - KONTEKST RSI Klastry Rys. 3. Przyczyny braku uczestnictwa przedsiębiorstw w strukturach klastrowych (% wskazań) brak potrzeby współpracy w ramach klastra brak informacji o możliwości udziału w klastrze brak zaufania do potencjalnych partnerów klastra ,6 6,9 6,9 Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania PAPI

12 WYNIKI BADAŃ - KONTEKST RSI Znajomość instytucji wspierających działalność innowacyjną Rys. 4. Znajomość instytucji wspierających działalność innowacyjną według województw ( instytucja znana i wykorzystywana - % wskazań) 16,7 Warszawa, maj ,5 10,8 14,3 dolnośląskie 11,4 12,5 18,8 27,3 33,3 13,315,4 kujawsko-pomorskie łódzkie mazowieckie pomorskie śląskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie 14,3 12,5 12,5 12,5 13,5 60,0 28,6 22,7 40,7 54,5 16,7 36,4 43,8 30,8 37,5 46,7 11,114,3 16,2 11,4 18,2 16,7 18,2 15,4 26,7 18,9 15,9 16,7 16,2 29,2 33,3 14,3 13,516,7 12,5 15,9 12,5 14,3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania PAPI Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE Agencje Rozwoju Regionalnego Centra Transferu Technologii Ośrodki Innowacji i Przedsiębiorczości Urząd Komitetu Integracji Europejskiej Inkubatory Przedsiębiorczości Krajowy System Usług (w tym ośrodki Krajowej Sieci Innowacji) Krajowy Punkt Kontaktowy Ministerstwo Gospodarki Parki technologiczne Krajowa Izba Gospodarcza

13 WYNIKI BADAŃ - KONTEKST RSI Znaczenie czynników utrudniających wprowadzanie innowacji Rys. 5. Znaczenie zewnętrznych czynników utrudniających wprowadzanie innowacji Warszawa, maj wysokie koszty innowacji 2,7 trudny dostęp do finansowania zewnętrznego trudny dostęp do funduszy pomocowych UE 2,7 2,6 biurokracja w urzędach administracji publicznej zbyt wysokie ryzyko ekonomiczne niekorzystna polityka państwa 2,4 2,4 2,2 ograniczony popyt w regionie niekorzystna polityka władz lokalnych 2,2 2,1 brak instytucji wspierania przedsiębiorczości i transferu technologii 2,1 brak jasnej koncepcji rozwoju regionu inne 1,8 2,0 ocena wg skali: 1 bez znaczenia, 2 znaczenie umiarkowane, 3 znaczenie wysokie Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania PAPI

14 PODSUMOWANIE Wyniki prac stanowią dobry punkt wyjścia dla pogłębienia badań w zakresie roli mikro firm i ich relacji z innymi interesariuszami systemów innowacji w regionach Potencjalne pola badawcze Analiza kanałów/metod współpracy z innymi interesariuszami pod kątem zapewnienia mikroprzedsiębiorstwom nie tylko formalnego kontaktu lecz włączających rzeczywisty proces uczenia się Analiza sposobów promocji kultury innowacji wśród mikrofirm Analiza relacji władz regionu i mikro firm we wdrażaniu polityki innowacyjnej (kształtowanie polityki i działania strategiczne dobre współrządzenie )

15 PODSUMOWANIE Odbiorcy rekomendacji: instytucje odpowiedzialne za wdrażanie RIS Praktyczne możliwości: Budowa systemów monitoringu i ewaluacji RSI Aktualizacja RSI (uwzględnienie roli firm mikro)