PLAN REALIZACJI PRZEDMIOTU: PODSTAWY FIZJOTERAPII KLINICZNEJ W NEUROLOGII

Transkrypt

1 Podstawy Fizjoterapii Klinicznej w Neurologii. Data opracowania: Katedra Rehabilitacji Klinicznej Zakład Rehabilitacji w Neurologii i Psychiatrii PLAN REALIZACJI PRZEDMIOTU: PODSTAWY FIZJOTERAPII KLINICZNEJ W NEUROLOGII Kierunek Fizjoterapia, studia I stopnia stacjonarne i niestacjonarne wieczorowe, Rok III semestr 5 -ty Prowadzący: dr med. Krystyna Longawa, dr Joanna Stożek, dr Urszula Pustułka-Piwnik, dr Elżbieta Mirek, dr Jadwiga Szymura, dr Szymon Pasiut 1.CELE NAUCZANIA: 1. Opanowanie patofizjologii centralnego i obwodowego układu nerwowego. 2. Poznanie podstawowych chorób układu nerwowego (etiologii, przebiegu, objawów klinicznych). 2. ZAGADNIENIA, KTÓRYCH ZNAJOMOŚĆ JEST WYMAGANA PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ Znajomość anatomii i fizjologii CSN (mózgowia i rdzenia kręgowego) i obwodowego układu nerwowego 3. UMIEJĘTNOŚCI FIZJOTERAPEUTYCZNE WYMAGANE PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ: 4. LITERATURA OBOWIĄZKOWA: 1. Felten D.L., Józefowicz R.F. Netter F.H. Atlas neuroanatomii i neurofizjologii Nettera. Szczudlik A. (red), Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2007,. 2. Fuller G. Badanie neurologiczne to proste. PZWL, Warszawa Konturek S.: Fizjologia człowieka tom IV - Neurofizjologia. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellonskiego, 1998, Kraków. 4. Longstaff A.: Neurobiologia /Krótkie wykłady. PWN, 2006, Warszawa. 5. Jakimowicz W.: Neurologia kliniczna w zarysie., PZWL 1987, Warszawa. 6. Kozubski W., Liberski P.P. Neurologia. Podręcznik dla studentów medycyny. PZWL, Warszawa, Mazur R., Kozubski W., Prusiński A.: Podstawy kliniczne neurologii., PZWL, 1999, Warszawa. 8. Prusiński A. Neurologia praktyczna. PZWL, Warszawa LITERATURA ZALECANA 1. Bannister R.: Neurologia kliniczna, Brain i Bannister., alfa - medica press, 1992, Bielsko Biała. 2. Bradley W.G., Daroff R.B., Fenichel G.M., Jankovic J.: Neurologia w praktyce klinicznej. Zasady diagnostyki i postępowania. Tom 1-3. Czelej, 2006, Lublin. 3. Duus P. Diagnostyka topograficzna w neurologii. PZWL, Warszawa Dziak A. Bolesny krzyż. Medicina Sportiva, Kraków Dziak A. Bóle szyi, głowy i barków. Medicina Sportiva, Kraków Friedman A. (red.) Choroba Parkinsona - mechanizmy, rozpoznawanie, leczenie. Wyd. Czelej, Warszawa Kiwerski J.(red.) Schorzenia i urazy kręgosłupa. PZWL, Warszawa Lewis P. Rowland, (red. wyd. pol.), Hubert Kwieciński, Anna M. Kamińska Neurologia Merritta, tom 1, 2, 3, Urban & Partner, 2008, Wrocław. 9. Lindsay K.W., Bone I.: Neurologia i Neurochirurgia. Urban & Partner, 2006, Wrocław. 10. Mazur R.: Neurologia kliniczna dla lekarzy i studentów medycyny.via Medica, 2005, Gdańsk. 11. Mumenthaler M., Mattle H.: Neurologia. Urban & Partner, wyd.iii, 2001, Wrocław. 12. Mumenthaler M., Schliack H. (red.) Uszkodzenia nerwów obwodowych: rozpoznanie i leczenie. PZWL, Warszawa 1998.

2 13.Warlow Ch.: Neurologia. PZWL, 1996, Warszawa. 6. PLAN I ORGANIZACJA ZAJĘĆ: Zajęcia obejmują 28 godz. wykładów i 28 godzin ćwiczeń seminaryjnych (w grupach dziekańskich). Nauczanie kończy się pisemnym, teoretycznym zaliczeniem z oceną. WYKŁADY Wykład 1: Patofizjologia centralnego systemu nerwowego: droga korowo-rdzeniowa /przebieg, funkcja, objawy uszkodzenia/; układ pozapiramidowy /jądra podkorowe funkcja, objawy uszkodzenia/; móżdżek /budowa, funkcja, objawy uszkodzenia/; Wykład 2: Patofizjologia centralnego systemu nerwowego c.d.: czucie powierzchniowe i głębokie /drogi czucia, funkcja, objawy uszkodzenia/. Wykład 3: Patofizjologia obwodowego układu nerwowego: korzenie, sploty, nerwy obwodowe /przebieg, funkcja, objawy uszkodzenia/. Wykład 4: Objawy uszkodzenia CSN układu nerwowego na różnych poziomach. Objawy uszkodzenia obwodowego układu nerwowego na różnych poziomach. Wykład 5: Podstawowe pojęcia używane w neurologii klinicznej: niedowład porażenie ataksja, ruchy mimowolne, drżenie spoczynkowe, drżenie zamiarowe, spastyczność, plastyczność, afazja, dysartria, apraksja. Wykład 6: Regulacja napięcia mięśniowego. Mechanizmy powstawania spastyczności. Wykład 7: Krążenie mózgowe: unaczynienie mózgu. Koło tętnicze Willisa. Zespoły kliniczne tętnic mózgowych. Wykład 8: Badanie neurologiczne - film. Wykład 9: Udary mózgu: pojęcie udaru mózgu, czynniki ryzyka, podział udarów. Objawy kliniczne udarów niedokrwiennych i krwotocznych. Następstwa i powikłania udarów mózgu: / spastyczność, przykurcze mięśni, zaburzenia mowy, widzenia i poznawcze, odleżyny, zapalenia zakrzepowe żył, zapalenia płuc, zator tętnicy płucnej/ Wykład 10: Choroby centralnego układu nerwowego; stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, zwyrodnienie sznurowe rdzenia, jamistość rdzenia, stwardnienie boczne zanikowe /przyczyny, objawy kliniczne /. /2 godziny/ Wykład 11: Guzy mózgu i rdzenia kręgowego / rodzaje guzów, umiejscowienie, objawy kliniczne/. Urazy mózgu i rdzenia kręgowego /rodzaje, umiejscowienie, objawy kliniczne/. /2 godziny/ Wykład 12: Choroby obwodowego układu nerwowego: zespól Guillain Barre`, polineuropatie, mononeuropatie, kolagenozy, /przyczyny, objawy kliniczne/, miastenia, miotonia, dystrofie mięśniowe /przyczyny, objawy kliniczne/. /2 godziny/ Wykład 13: Zespoły bólowe kręgosłupa szyjnego: przyczyny, rodzaje zmian zwyrodnieniowych, patofizjologia i etapy wypadania jądra miażdżystego. Dyskopatia i niestabilność kręgosłupa szyjnego. Rwa ramienna /przyczyny, objawy kliniczne/. Wykład 14: Zespoły bólowe kręgosłupa lędźwiowego: przyczyny. Dyskopatia kręgosłupa lędźwiowego. Rwa kulszowa i udowa /przyczyny, objawy kliniczne/. Wąski kanał kostny. Osteoporoza /przyczyny, objawy kliniczne/. /2 godziny. ĆWICZENIA SEMINARYJNE Ćwiczenia nr 1-2 godziny. Wymagana znajomość zagadnień: Przebieg drogi korowo-rdzeniowej, łuk odruchowy, obwodowy neuron ruchowy.

3 Problematyka ćwiczeń: Ośrodkowy i obwodowy neuron ruchowy /umiejscowienie, objawy uszkodzenia. Zaburzenia ruchowe wywołane uszkodzeniem dróg korowo-rdzeniowych i obwodowego neuronu ruchowego /porażenia spastyczne, wiotkie/. Reprezentacja ruchowa w korze mózgu. Lokalizacja niedowładów w zależności od poziomu uszkodzenia drogi korowo-rdzeniowej i obwodowego neuronu ruchowego. Nabyte umiejętności: Rozpoznawanie zaburzeń czynności ruchowej spowodowane uszkodzeniem ośrodkowego i obwodowego neuronu ruchowego. Różnicowanie uszkodzenia drogi korowo-rdzeniowej na różnych poziomach. Ćwiczenia nr 2-2 godziny. Wymagana znajomość zagadnień: Anatomia i fizjologia jąder podkorowych, móżdżku. Problematyka ćwiczeń: Zaburzenia ruchowe wywołane uszkodzeniem układu pozapiramidowego. Zaburzenia ruchowe wywołane uszkodzeniem móżdżku. Nabyte umiejętności: Rozpoznawanie zaburzeń czynności ruchowej spowodowane uszkodzeniem jąder podkorowych i móżdżku. Ćwiczenia nr 3-2 godziny Wymagana znajomość zagadnień: Rodzaje czucia, rodzaje receptorów, drogi czucia powierzchniowego i głębokiego. Problematyka ćwiczeń: Czucie i zaburzenia czucia. Rodzaje czucia, drogi czucia - przebieg. Objawy uszkodzenia dróg czuciowych. Objawy uszkodzenia dróg czuciowych na różnych poziomach. Porównanie ataksji tylnosznurowej i móżdżkowej. Czuciowe unerwienie obwodowe i korzonkowe. Nabyte umiejętności: Rozpoznawanie zaburzeń czucia na poziomie ośrodkowym i obwodowym. Znajomość rodzaju i lokalizacji zaburzeń czucia w zależności od poziomu uszkodzenia dróg czucia. Wpływ zaburzeń czucia na przebieg rehabilitacji. Ćwiczenia nr 4-2 godziny Wymagana znajomość zagadnień: Anatomia i fizjologia układu nerwowego. Problematyka ćwiczeń: Podstawowe pojęcia używane w neurologii klinicznej: niedowład, porażenie, (monoplegia, hemiplegia, paraplegia), ataksja, ruchy mimowolne, drżenie spoczynkowe, drżenie zamiarowe, spastyczność, plastyczność, wiotkość. Mowa i jej zaburzenia: afazja, dysartria. Zaburzenia wyższych czynności psychicznych: apraksja, agnozja. Droga wzrokowa, objawy uszkodzenia drogi wzrokowej. Zaburzenia wegetatywne. Zaburzenia zwieraczy. Nabyte umiejętności: Poznanie i rozumienie podstawowych pojęć klinicznych używanych w neurologii oraz umiejętność posługiwania się nimi. Ćwiczenia nr 5-2 godziny Wymagana znajomość zagadnień: Anatomia, fizjologia i patofizjologia układu nerwowego. Problematyka ćwiczeń: Elementy badania neurologicznego: poszukiwanie objawów klinicznych reprezentujących uszkodzenia poszczególnych struktur ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Teoretyczne poznanie elementów badania neurologicznego: wywiad, badanie zakresu ruchów w stawach, badanie siły mm, ocena napięcia mm, badanie czucia, badanie zborności ruchów, badanie odruchów fizjologicznych i patologicznych /Babińskiego, Rossolimo, Oppenheima/, próba Romberga, ocena chodu i rodzaje zaburzeń chodu w chorobach układu nerwowego, objawy rozciągowe/ objaw Laseque'a, objaw Mackiewicza, objaw Fajersztajna- Krzemickiego, objaw Bikelesa/, objawy oponowe /sztywność karku, Brudzińskiego, Kerniga/.

4 Nabyte umiejętności: Umiejętność zebrania wywiadu i teoretyczna znajomość etapów badania neurologicznego. Ćwiczenia nr 6-2 godziny Wymagana znajomość zagadnień: Prawidłowe krążenie mózgowe: unaczynienie mózgu, lokalizacja tętnic mózgowych i ich rejon ukrwienia, specyficzne właściwości krążenia mózgowego. Pojęcia z zakresu patologii ogólnej: zawał, zator, krwotok, miażdżyca Problematyka ćwiczeń: Patofizjologia krążenia mózgowego. Regulacja przepływu krwi przez mózg, budowa anatomiczna koła tętniczego mózgu, krążenie oboczne, zespoły tętnic mózgowych. Udar mózgu: czynniki ryzyka, etiopatogeneza, podziały udarów, rodzaje udaru, przebieg, objawy kliniczne udaru. Tętniak, naczyniak, krwotok podpajęczynówkowy. Nabyte umiejętności: Znajomość objawów udaru mózgu oraz znajomość orientacyjnej lokalizacji zaburzeń ukrwienia. Ćwiczenia nr 7-2 godziny Wymagana znajomość zagadnień: Anatomia i fizjologia układu nerwowego. Problematyka ćwiczeń: Guzy mózgu / nowotwory mózgu /, objawy kliniczne. Wgłobienia, wklinowacenia. Zaburzenia wyższych czynności psychicznych. Urazy mózgu. Wstrząśnienie mózgu, stłuczenie mózgu, obrzęk pourazowy, zranienie mózgu, objawy kliniczne. Krwiak nadtwardówkowy, krwiak podtwardówkowy: objawy kliniczne. Nabyte umiejętności: Poznanie objawów klinicznych guzów mózgu w zależności od ich lokalizacji. Znajomość najczęstszych nowotworów układu nerwowego. Znajomość objawów klinicznych urazów mózgu. Poznanie wskazań do rehabilitacji w przebiegu guzów mózgu i po urazach czaszkowo-mózgowych. Ćwiczenia nr 8-2 godziny Wymagana znajomość zagadnień: Anatomia, fizjologia i patofizjologia układu pozapiramidowego. Anatomia i fizjologia móżdżku, przebieg drogi czucia głębokiego drogi rdzeniowo - opuszkowej Problematyka ćwiczeń: Choroba Parkinsona. Zespół parkinsonowski. Etiologia, objawy kliniczne /wczesne i późne/. Przyczyny uszkodzenia móżdżku, objawy kliniczne uszkodzenia. Zaburzenia czucia głębokiego: przyczyny, objawy kliniczne. Porównanie ataksji móżdżkowej i ataksji tylnosznurowej. Nabyte umiejętności: Poznanie objawów klinicznych i przebiegu choroby Parkinsona. Rozpoznawanie objawów uszkodzenia móżdżku. Umiejętność odróżnienia ataksji móżdżkowej od tylnosznurowej. Ćwiczenia nr 9-2 godziny Wymagana znajomość zagadnień: Anatomia, fizjologia i patofizjologia układu nerwowego. Problematyka ćwiczeń: Choroby i uszkodzenia rdzenia kręgowego. Zespoły uszkodzeń rdzenia. Charakter i rozległość porażeń w zależności od poziomu uszkodzenia rdzenia. Urazy rdzenia kręgowego. Guzy kanału kręgowego. Choroby uszkadzające rdzeń poprzecznie: jamistość rdzenia, rozmiękanie rdzenia, poprzeczne zapalenie rdzenia. Patologia uszkodzeń rdzenia. Nabyte umiejętności: Rozpoznawanie objawów klinicznych uszkodzenia rdzenia kręgowego. Ćwiczenia nr 10-2 godziny Wymagana znajomość zagadnień: Anatomia, fizjologia i patofizjologia układu nerwowego. Przygotowanie teoretyczne z zakresu jednostek chorobowych, które będą omawiane na ćwiczeniach. Problematyka ćwiczeń: Choroby rdzenia układowe i wybiórcze: choroba neuronu ruchowego (MND, stwardnienie boczne zanikowe, SLA); zwyrodnienie sznurowe.

5 Choroby ośrodkowego układu nerwowego: Stwardnienie rozsiane - etiopatogeneza, przebieg, postacie, objawy kliniczne, rokowanie. Nabyte umiejętności: Rozpoznawanie objawów klinicznych MND i zwyrodnienia sznurowego rdzenia. Znajomość objawów klinicznych i przebiegu sm. Ćwiczenia kliniczne nr 11-2 godziny Wymagana znajomość zagadnień: Zdolność do regeneracji włókien obwodowych. Przebieg nerwu twarzowego (VII). Problematyka ćwiczeń: Zespoły uszkodzenia nerwu obwodowego. Polineuropatie, zespół Guillain - Barre: przyczyny, objawy kliniczne. Uszkodzenie nerwu twarzowego: przyczyny, objawy kliniczne. Porażenie ośrodkowe a obwodowe nerwu twarzowego. Nabyte umiejętności: Poznanie przyczyn i objawów klinicznych polineuropatii. Umiejętność oceny chorego z porażeniem nerwu twarzowego i znajomość przyczyn, objawów klinicznych porażenia nerwu twarzowego. Poznanie zespołów uszkodzeń nerwów obwodowych. Ćwiczenia kliniczne nr 12-2 godziny Wymagana znajomość zagadnień: Anatomia, fizjologia i patofizjologia układu nerwowego. Dyskopatia. Problematyka ćwiczeń: Rwa kulszowa, rwa udowa, rwa barkowa. Przyczyny, objawy kliniczne, okresy choroby. Nabyte umiejętności: Umiejętność rozpoznawania objawów klinicznych zespołów korzeniowych kręgosłupa lędźwiowego i szyjnego. Ćwiczenia kliniczne nr 13-2 godziny Wymagana znajomość zagadnień: Anatomia splotu ramiennego i włókien nerwowych kończyn górnych. Anatomia splotów (lędźwiowy, krzyżowy) i włókien nerwowych kończyn dolnych. Problematyka ćwiczeń: Przyczyny uszkodzenia splotu ramiennego, lędźwiowego i krzyżowego oraz nerwów obwodowych kończyny górnej i dolnej, objawy kliniczne. Choroby mięśni - objawy kliniczne, przebieg. Nabyte umiejętności: Znajomość objawów uszkodzenia splotów i nerwów obwodowych. Znajomość objawów klinicznych chorób mięśni. Ćwiczenia nr 14 2 godziny Zaliczenie ćwiczeń i semestru. Wymagane pomoce do ćwiczeń seminaryjnych: atlas anatomiczny układu nerwowego, schematy graficzne dróg nerwowych ruchowych i czuciowych Wymagany ubiór na ćwiczenia seminaryjnych: nie są wymagane Dodatkowych wskazówek i konsultacji dotyczących przygotowania do zajęć udzielać będą: dr Joanna Stożek w Zakładzie Rehabilitacji w Neurologii i Psychiatrii w pok.105 paw. III, tel