POSTĘPOWANIE Z ZAKRESU PRAWA POSTĘPOWANIE O NARUSZENIE PRACY I UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH POSIADANIA

Transkrypt

1 POSTĘPOWANIE Z ZAKRESU PRAWA PRACY I UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH POSTĘPOWANIE O NARUSZENIE POSIADANIA

2 POSTĘPOWANIE Z ZAKRESU PRAWA PRACY I UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

3 Zdolność sądową i procesową ma także pracodawca, chociażby nie posiadał osobowości prawnej, a w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zdolność tę ma organ rentowy i wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności. Mimo nazwy własnej organ rentowy jest organem właściwym we wszystkich sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

4 Art przewiduje właściwość miejscową przemienną sądu w sprawach z zakresu prawa pracy, ułatwiając powodowi dochodzenie swych roszczeń. Możliwość wyboru sądu właściwego ze względu na brak ustawowych ograniczeń podmiotowych, przysługuje zarówno pracownikowi, jak i pracodawcy. Jeżeli przepis odrębny nie stanowi inaczej, w sprawach z zakresu prawa pracy sądem właściwym jest ten, w którego okręgu ma miejsce zamieszkania strona odwołująca się od decyzji wydanej przez organ rentowy. Sąd właściwy może na zgodny wniosek stron przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu, rozpoznającemu sprawy z zakresu prawa pracy lub ubezpieczeń społecznych, jeżeli przemawiają za tym względy celowości

5 W sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych organizacje pozarządowe w zakresie swoich zadań statutowych, za zgodą pracownika lub ubezpieczonego wyrażoną na piśmie, mogą wytaczać powództwa na rzecz pracownika lub wnosić odwołania od decyzji organów rentowych, a także, za zgodą pracownika lub ubezpieczonego wyrażoną na piśmie, przystępować do nich w toczącym się postępowaniu.

6 Odrzucenie pozwu nie może nastąpić z powodu niedopuszczalności drogi sądowej, gdy do rozpoznania sprawy właściwy jest inny organ. W tym wypadku sąd przekaże mu sprawę. Jeżeli jednak organ ten uprzednio uznał się za niewłaściwy, sąd rozpozna sprawę.

7 Pełnomocnikiem pracownika lub ubezpieczonego może być również przedstawiciel związku zawodowego lub inspektor pracy albo pracownik zakładu pracy, w którym mocodawca jest lub był zatrudniony, a ubezpieczonego - także przedstawiciel organizacji zrzeszającej emerytów i rencistów. Według judykatury, przedstawicielem związku zawodowego jest osoba uprawniona do działania w jego imieniu na podstawie statutu związku lub odrębnego upoważnienia, które może być cofnięte. Pełnomocnikiem pracodawcy niebędącego osobą prawną lub przedsiębiorcą albo organu rentowego może być również jego pracownik. Pełnomocnikiem wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności może być jego członek.

8 Pracownik lub ubezpieczony działający bez adwokata lub radcy prawnego może zgłosić w sądzie właściwym ustnie do protokołu powództwo oraz treść środków odwoławczych i innych pism procesowych.

9 Badanie wstępne sprawy polega na ocenie pozwu pod kątem zachowania jego warunków formalnych oraz na podjęciu czynności umożliwiających jak najszybsze rozstrzygnięcie sprawy. Badanie wstępne tym różni się od czynności podejmowanych przez przewodniczącego w każdej sprawie, że przewodniczący tylko wyjątkowo może wzywać powoda do uzupełnienia braków formalnych pozwu na podstawie art. 130 w zw. z art Braki formalne przewidziane dla pozwu w art , jeżeli wystąpią, podlegają uzupełnieniu na drodze czynności wyjaśniających.

10 Sąd podejmie czynności wyjaśniające, jeżeli przemawiają za tym wyniki wstępnego badania sprawy, a także gdy sprawa nie była przedmiotem postępowania przed komisją pojednawczą, chyba że czynności te nie przyspieszą postępowania lub są oczywiście niecelowe z innych przyczyn.

11 Czynności wyjaśniające mają na celu: 1) usunięcie braków formalnych pism procesowych, w tym w szczególności dokładniejsze określenie zgłoszonych żądań; 2) w sprawach z zakresu prawa pracy - wyjaśnienie stanowisk stron oraz skłonienie ich do pojednania i zawarcia ugody; 3) ustalenie, jakie z istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności są sporne między stronami oraz czy i jakie dowody należy przeprowadzić w celu ich wyjaśnienia; 4) wyjaśnienie innych okoliczności, mających znaczenie dla prawidłowego i szybkiego rozstrzygnięcia sprawy

12 Ocena ważności ugody sądowej zawartej w rozpoznawanej sprawie powinna być dokonana według następujących kryteriów: czy czynność ta jest zgodna z prawem; czy jest zgodna z zasadami współżycia społecznego; czy nie zmierza do obejścia prawa; czy nie narusza słusznego interesu pracownika. Dokonanie wykładni klauzuli generalnej słusznego interesu pracownika możliwe jest wyłącznie na podstawie okoliczności konkretnej sprawy.

13 W razie podjęcia czynności wyjaśniających lub zarządzenia osobistego stawiennictwa na rozprawę, strona pozwana powinna być reprezentowana przez osobę obeznaną ze stanem faktycznym sprawy i uprawnioną do zawarcia ugody.

14 Termin rozprawy powinien być wyznaczony tak, aby od daty zakończenia czynności wyjaśniających, a jeżeli nie podjęto tych czynności - od daty wniesienia pozwu lub odwołania, do rozprawy nie upłynęło więcej niż dwa tygodnie, chyba że zachodzą niedające się usunąć przeszkody. Termin ten ma charakter instrukcyjny, co oznacza, że jego przekroczenie nie pociąga za sobą bezskuteczności czynności procesowej.

15 W sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych przedstawienie niezbędnych do rozstrzygnięcia sprawy akt osobowych i innych dokumentów oraz wzywanie stron, świadków, biegłych i innych osób jest odformalizowane. Sąd może wzywać strony, świadków, biegłych lub inne osoby w sposób, który uzna za najbardziej celowy, nawet z pominięciem sposobów przewidzianych przez przepisy ogólne, jeżeli uzna to za niezbędne do przyspieszenia rozpoznania sprawy. Odformalizowane wezwanie powinno być doręczone adresatowi co najmniej tydzień, a w wypadkach pilnych co najmniej 3 dni przed posiedzeniem.

16 W celu odformalizowania postępowania dowodowego w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i z przesłuchania stron.

17 Art. 475 przewiduje dwie sankcje za niewykonanie przez stronę bez usprawiedliwionych powodów postanowień lub zarządzeń sądu: grzywna, na którą może być skazana indywidualnie oznaczona osoba fizyczna, a gdy stroną jest jednostka organizacyjna jej pracownik odpowiedzialny za wykonanie postanowień i zarządzeń lub kierownik tej jednostki; odmowa przyznania stronie w całości lub w części kosztów procesu.

18 Wniesienie skargi kasacyjnej w formie ustnej oraz zgłaszanie w formie ustnej treści innych pism procesowych w toku postępowania kasacyjnego przed Sądem Najwyższym jest niedopuszczalne. W postępowaniu przed Sądem Najwyższym nie są również przeprowadzane badanie wstępne ani czynności wyjaśniające wraz ze szczególnym trybem usuwania braków formalnych pism procesowych.

19 POSTĘPOWANIE W SPRAWACH Z ZAKRESU PRAWA PRACY

20 Zasadą jest, że w sytuacji gdy powództwo nie zostało wniesione przeciwko osobie, która powinna być w sprawie stroną pozwaną, sąd na wniosek powoda lub pozwanego wzywa tę osobę do wzięcia udziału w sprawie (art ), a jeżeli okaże się, że powództwo o to samo roszczenie może być wytoczone przeciwko innym jeszcze osobom, które nie występują w sprawie w charakterze pozwanych, wezwanie przez sąd tych osób do udziału w sprawie jest możliwe na wniosek powoda (art ). W sprawach z zakresu prawa pracy, w których pracownik stanowi stronę powodową, sąd może wezwać takie osoby również z urzędu.

21 Jeżeli pracownik dokonał wyboru jednego z przysługujących mu alternatywnie roszczeń, a zgłoszone roszczenie okaże się nieuzasadnione, sąd może z urzędu uwzględnić inne roszczenie alternatywne. O istnieniu roszczeń alternatywnych można mówić wówczas, gdy pracownikowi przysługuje kilka roszczeń pozostających w takim związku, że do wykonania zobowiązania pracodawcy wystarczy spełnienie tylko jednego z nich, wybór zaś roszczenia należy do pracownika. Z chwilą dokonania przez pracownika wyboru (także poprzez zgłoszenie określonego roszczenia w pozwie) zobowiązanie pracodawcy ogranicza się do wybranego roszczenia.

22 Nadanie przez sąd z urzędu wyrokowi zasądzającemu należność w sprawach z zakresu prawa pracy na rzecz pracownika rygoru natychmiastowej wykonalności do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia ma charakter obligatoryjny. Rozstrzygnięcie sądu, o którym mowa w art , może zapaść wyłącznie na wniosek pracownika; ma ono charakter fakultatywny i jest uzależnione od całokształtu okoliczności sprawy

23 Wyrok sądu pierwszej instancji zasądzający świadczenia na rzecz pracownika lub członków jego rodziny w przypadku oddalenia apelacji pracodawcy podlega natychmiastowemu wykonaniu w całości. W całości podlega także wykonaniu wyrok w tym przedmiocie sądu drugiej instancji. Wyrokom, o których mowa w art i 2, sąd drugiej instancji nadaje bezzwłocznie po ich ogłoszeniu z urzędu klauzulę wykonalności, a następnie wydaje uprawnionemu pracownikowi tak sporządzony tytuł wykonawczy.

24 W sprawach z zakresu prawa pracy pracownik, występując jako strona pozwana, może stosować wszystkie dopuszczalne środki obrony procesowej.

25 POSTĘPOWANIE W SPRAWACH Z ZAKRESU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

26 Regułą jest rozpoznawanie spraw w pierwszej instancji przez sądy okręgowe. Sądy rejonowe są rzeczowo właściwe w sprawach enumeratywnie wyliczonych w art W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych właściwość rzeczowa sądu w sprawach o prawa majątkowe nie jest zależna od wartości przedmiotu sporu. W konsekwencji orzeczenie przez sąd rejonowy w sprawie, w której właściwy jest sąd okręgowy na podstawie art , zawsze skutkuje nieważnością postępowania

27 Postępowanie cywilne w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych jest wszczynane wniesieniem przez ubezpieczonego odwołania od decyzji organu rentowego lub orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności albo odwołania w razie niewydania przez organ rentowy lub wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności decyzji lub orzeczenia w terminie 2 miesięcy od zgłoszenia roszczenia.

28 Odwołanie jest rozpoznawane przez sąd właściwy w rozumieniu art , jednak jest wnoszone do organu rentowego, który wydał zaskarżoną decyzję, w formie pisemnej lub do protokołu. Organ rentowy lub wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, do którego wniesiono odwołanie lub do którego sąd przekazał protokół zawierający odwołanie, może uwzględniając odwołanie zmienić lub uchylić swoją decyzję. Odwołanie wniesione po upływie miesięcznego terminu od doręczenia odpisu decyzji podlega odrzuceniu przez sąd. Sąd może nie odrzucać odwołania, jeżeli w jego ocenie przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się.

29 Odwołanie jest pismem procesowym, powinno w związku z tym odpowiadać warunkom formalnym pisma procesowego określonym w art. 126 i n. Jednocześnie jako pismo procesowe kwalifikowane musi spełniać wymogi wynikające z art Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera katalogu zarzutów, wobec czego przyjmuje się, że może je stanowić każda podniesiona przez ubezpieczonego wadliwość decyzji.

30 Stronami są ubezpieczony, osoba odwołująca się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, inna osoba, której praw i obowiązków dotyczy zaskarżona decyzja, organ rentowy, wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności i zainteresowany. Zainteresowanym jest ten, czyje prawa lub obowiązki zależą od rozstrzygnięcia sprawy. Prawidłowe ustalenie kręgu podmiotów będących stronami w konkretnym procesie jest niezbędne, gdyż niewezwanie któregokolwiek z nich w tym także zainteresowanego do udziału w sprawie powoduje pozbawienie strony możności obrony jej praw i skutkuje nieważnością postępowania.

31 POSTANOWIENIE SN Z II UZ 17/16 Nie jest zainteresowanym w rozumieniu art k.p.c. w sprawie z odwołania pracownika od decyzji organu rentowego odmawiającej mu zasiłku chorobowego.

32 Ratio legis zakazu zawierania ugód sądowych w postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wynika stąd, że przepisy normujące ubezpieczenia społeczne mają wyłącznie charakter bezwzględnie obowiązujący i nie mogą być modyfikowane lub zastępowane wolą stron.

33 Zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji lub wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności zaskarżonego orzeczenia przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd - przez wydanie decyzji lub orzeczenia uwzględniającego w całości lub w części żądanie strony - powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części. Poza tym zmiana lub wykonanie decyzji lub orzeczenia nie ma wpływu na bieg sprawy.

34 Sąd pierwszej instancji, wydając rozstrzygnięcie merytoryczne, może: Oddalić odwołanie; Zmienić zaskarżoną decyzję lub orzeczenie w całości lub w części orzekając zarazem co do istoty sprawy; W przypadku niewydania decyzji przez organ rentowy lub orzeczenia przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, zobowiązać organ do wydania decyzji lub orzeczenia w określonym terminie, zawiadamiając o tym organ nadrzędny, albo też samodzielnie rozstrzygnąć sprawę, orzekając co do istoty sprawy.

35 Sąd drugiej instancji uchylając wyrok i poprzedzającą go decyzję organu rentowego może sprawę przekazać do ponownego rozpoznania bezpośrednio organowi rentowemu. Uchylając zaskarżony wyrok i przekazując sprawę organowi rentowemu do ponownego rozpoznania, sąd drugiej instancji dokonuje oceny prawnej zgłoszonych żądań oraz udziela wskazań co do dalszego postępowania, które są wiążące zarówno dla organu rentowego, jak i sądu rozpoznającego sprawę powtórnie.

36 POSTĘPOWANIE W SPRAWACH O NARUSZENIE POSIADANIA

37 W sprawach o naruszenie posiadania sąd bada jedynie ostatni stan posiadania i fakt jego naruszenia, nie rozpoznając samego prawa ani dobrej wiary pozwanego. Czynna legitymacja przysługuje posiadaczowi rzeczy, niezależnie od rodzaju posiadania, legitymacja bierna zaś osobie samowolnie naruszającej posiadanie oraz osobie, na której rzecz posiadanie zostało naruszone.

38 UCHWAŁA SN, 7 SĘDZIÓW - ZASADA PRAWNA, Z III CZP 37/88 1. Sąd uwzględniając powództwo o przywrócenie stanu posiadania (art k.c.) jest zobowiązany do określenia sposobu jego przywrócenia, to jest do zamieszczenia w wyroku dyspozycji, których wykonanie do tego doprowadzi. 2. Niezamieszczenie takich dyspozycji w wyroku nie upoważnia komornika do odmowy wszczęcia przeciwko dłużnikowi egzekucji.

39 W sprawach o naruszenie posiadania powództwo wzajemne nie jest dopuszczalne. W razie wniesienia powództwa wzajemnego wbrew zakazowi z art. 479 sąd rozpozna je w oddzielnym procesie lub przekaże sądowi właściwemu do rozpoznania, jeżeli nie jest właściwy.