OBOZY KONCENTRACYJNE. August Kowalczyk, znany aktor, więzień obozu Auschwitz Birkenau numer (PMA B)

Transkrypt

1 OBOZY KONCENTRACYJNE Karta osobowa więźnia obozu koncentracyjnego Gross Rosen Jerzego Krauze. Więzień numer przybył do obozu po upadku Powstania Warszawskiego r. (AFPNP) August Kowalczyk, znany aktor, więzień obozu Auschwitz Birkenau numer (PMA B)

2 OBOZY KONCENTRACYJNE Karta pocztowa wysłana przez więźnia KL Gusen Stanisława Zalewskiego do matki. Po przybyciu do obozu więzień otrzymywał kartę pocztową, którą mógł wysłać do najbliższych, zawiadamiając ich, gdzie przebywa i na jaki adres mogą kierować do niego korespondencję. Na pierwszej stronie znajduje się pouczenie komendanta obozu, dotyczące zasad wysyłania i otrzymywania listów w KL Gusen. (AFPNP)

3 OBOZY KONCENTRACYJNE Sterbeurkunde akt zgonu więźnia obozu koncentracyjnego Auschwitz Birkenau wystawiony przez urząd stanu cywilnego przy obozie w Auschwitz. Aby utrzymać w tajemnicy prawdziwą rolę obozu i ukryć ilość ofiar w 1941 roku na jego terenie utworzono oddzielny urząd stanu cywilnego, który wystawiał akty zgonów i przesyłał bliskim zawiadomienia o śmierci. Kierował nim podoficer SS z tytułem urzędnika stanu cywilnego. Jego rola polegała też na legalizacji fałszywej dokumentacji śmierci więźniów (jako najczęstszą przyczynę zgonu podawano przyczyny naturalne). Nie prowadzono ewidencji osób kierowanych bezpośrednio z transportu do komór gazowych. (AFPNP)

4 OBOZY KONCENTRACYJNE Więźniowie KL Mauthausen z komanda wykopującego niewypały w Wels, b.d.(afpnp) Prace przy wykopie pod budowę bloku dla więźniów KL Neuengamme. (IPN)

5 GETTA. ZAGŁADA ŻYDÓW I ROMÓW Grupa Żydów przy odgruzowywaniu ulic, zdjęcie propagandowe, Warszawa 1939 r. (Bundesarchiv Koblenz) Obwieszczenie wzywające Żydów do stawienie się w Urzędzie Pracy, Częstochowa, czerwiec 1942 r. Rejestracja Żydów miała służyć oszacowaniu ich liczby przed likwidacją getta w październiku 1942 r. (ŻIH)

6 GETTA. ZAGŁADA ŻYDÓW I ROMÓW Żydzi zamojscy. Kobieta z białą opaską z gwiazdą Dawida, mężczyzna z opaską członka Judenratu. Autor zdjęcia Feliks Łukowski, (MZwZ). Warsztat garbarski w getcie w Warszawie, 1942 r. (ŻIH)

7 OBOZY KARNE I WIĘZIENIA Karta z Kartoteki osobowej Gestapo w Ciechanowie: Kurowski Jan w okresie od do r. przebywał w AEL w Grodźcu z powodu złamania warunków umowy o pracę. (IPN) Obwieszczenie o wykonaniu wyroku Sądu Specjalnego w Ciechanowie, skazującego na śmierć dziewięciu Polaków. Kara śmierci została wykonana r. natychmiast po wydaniu wyroku. (APm.st.W)

8 OBOZY KARNE I WIĘZIENIA Obóz karny Służby Budowlanej Baudienst, Kraków, r. (IPN) Obóz karny Służby Budowlanej Baudienst, Nowy Sącz, b.d. (AFPNP)

9 ROBOTY PRZYMUSOWE

10 ROBOTY PRZYMUSOWE Arbeitsbuch należący do Karoliny Beer, wystawiony przez Arbeitsamt Prenzlau (AFPNP). Książka pracy od 26 lutego 1935 roku była obowiązkowym dokumentem potwierdzającym zatrudnienie. W 1943 roku wprowadzono wzór książki pracy dla obcokrajowców Arbeitsbuch fűr Ausländer. Składał się z 36 stron podzielonych na rubryki, w których wpisywano dane personalne, adresowe, informacje o stanie cywilnym, posiadanych dzieciach, dawnym i aktualnym zatrudnieniu, grupie zawodowej, wykształceniu zawodowym itd. Obowiązek posiadania książki pracy wprowadzany był na ziemiach polskich stopniowo. Najwcześniej w październiku 1939 na Śląsku, w lipcu 1942 na Pomorzu, a w Wielkopolsce w grudniu Arbeitsbuch przechowywał pracodawca.

11 ROBOTY PRZYMUSOWE Arbeitskarte karta pracy Wacława Hermanowicza wystawiona przez Arbeitsamt Wormditt. (AFPNP) Arbeitskarte była dokumentem potwierdzającym zatrudnienie ale pełniła również funkcję dokumentu tożsamości. Jej wystawienie wymagało współdziałania Urzędu Pracy i miejscowej władzy policyjnej (urzędu ds. cudzoziemców). Wydawano ją na czas określony, a o jej przedłużenie powinien był dbać pracodawca. Karta pracy była dwustronnym blankietem. Z jednej strony zaopatrzona musiała być w fotografię, odcisk palca wskazującego i podpis robotnika. Była to strona przygotowywana przez policję. Druga strona dotyczyła miejsca i rodzaju zatrudnienia. Robotnik był zobowiązany do noszenia jej przy sobie. Była ona ważna dla określonego miejsca pracy. Na stronie drugiej naklejano aktualne poświadczenie zatrudnienia wydane przez Arbeitsamt.

12 ROBOTY PRZYMUSOWE Przepustka fabryczna zakładów Arado w Rathenow. (AFPNP) Przepustka fabryczna zakładów Henkel. (AFPNP) Ausweis przepustka. Przepustki wystawiały większe zakłady pracy lub przedsiębiorstwa. Pełniły rolę dokumentu tożsamości w miejscu pracy i jej okolicy. Zawierały informacje o charakterze zatrudnienia, narodowości (np. przez umieszczenie litery P ), miejscu zakwaterowania. Ze względu na to, że Ausweis w miejscu pracy mógł ulec szyb kiemu zniszczeniu, był niekiedy zabezpieczany poprzez zafoliowanie lub umieszczenie w specjalnej metalowej okładce.

13 ROBOTY PRZYMUSOWE Karta zaopatrzeniowa na artykuły odzieżowe. Karty zaopatrzeniowe zostały wprowadzone przez Niemców już na początku wojny i z biegiem czasu objęły większość podstawowych artykułów spożywczych i przemysłowych. (AFPNP)

14 ROBOTY PRZYMUSOWE Znak rozpoznawczy polskich robotników przymusowych zatrudnionych na terenach Trzeciej Rzeszy, tak zwana petka. (AFPNP) Karolina Sowińska pracująca w firmie Vlinderco Werke. (AFPNP)

15 NIEWOLA JENIECKA Przed barakiem obozowym Stalagu XI B. (AFPNP)) Byli żołnierze Powstania Warszawskiego w Arbeitskommando 4104 w Monachium w 1944 r. (AFPNP)

16 NIEWOLA JENIECKA Zaświadczenie o zwolnieniu z niewoli wojennej Edwarda Janoty ze Stalagu IV A Hohenstein Bad Schandau, Saksonia. Zwolniony w ciągu 24 godzin był zobowiązany do stawienia się w Arbeitsamcie, gdzie otrzymywał przydział do pracy. (AFPNP) Nieśmiertelnik jeńca wojennego o numerze jenieckim , przebywającego w Stalagu IV B Mühlberg/Elbe. (AFPNP) Nieśmiertelniki stanowiły element identyfikacyjny żołnierza, jeńca. Wykonane były z metalu, z perforacją na środku, ułatwiającą przełamanie go w razie śmierci właściciela. Jedną część pozostawiano przy zwłokach (do identyfikacji), drugą odsyłano rodzinie.

17 WYSIEDLENIA Wysiedlenie ludności najprawdopodobniej z poznańskiego b.d. (ZHRL)

18 WYSIEDLENIA Polscy wysiedleńcy, prawdopodobnie z Zamojszczyzny, 1942/43. (AZHRL) Wysiedlenie polskiej ludności, prawdopodobnie z Zamojszczyzny, 1942/43. (AZHRL)

19 WYSIEDLENIA Obóz Centrali Przesiedleńczej, prawdopodobnie Łódź. (IPN) Wysiedlone dzieci ze wsi Goryń, pow. Radom, 1942r. (IPN)

20 WYSIEDLENIA Dziecko wysiedlone w 1943r. z Zamojszczyzny, los nieznany. (IPN)

21 GERMANIZACJA DZIECI POLSKICH Piotr Adamiak w listopadzie 1942 r. znalazł się wraz z siostrą Haliną w ośrodku germanizacyjnym w Kaliszu. Po roku trafił do niemieckiej rodziny w Sankt Martin. Był taktowany jako tania siła robocza. Do Polski wrócił w 1945 r. (ZDPGPRH) Barbara Paciorkiewicz zdjęcie z obozu germanizacyjnego. Czteroletnia Basia trafiła do ośrodka germanizacyjnego w Bruczkowie, a następnie do ośrodka Lebensbornu w Połczynie Zdroju. Po otrzymaniu nowego nazwiska została umieszczona w rodzinie niemieckiej Rossman w Lemgo. (ZDPGPRH)

22 GERMANIZACJA DZIECI POLSKICH Krysia Piotrowska w towarzystwie niemieckich sióstr w Kinderheim, Stuttgart Nord 1942 r. (ZDPGPRH)

23 OKUPACYJNA CODZIENNOŚĆ

24 OKUPACYJNA CODZIENNOŚĆ Ogłoszenie Starosty Powiatowego Ostrowi Mazowieckiej o skazaniu na śmierć Jana Laskowskiego i natychmiastowym wykonaniu wyroku. (APm.st.W)

25 OKUPACYJNA CODZIENNOŚĆ Kenkarte karta rozpoznawcza wydana na terenach włączonych do Rzeszy w miejscowości Kamienica Polska w 1944 roku. (AFPNP)

26 OKUPACYJNA CODZIENNOŚĆ Kenkarte karta rozpoznawcza wydana na terenie Generalnego Gubernatorstwa w Warszawie w 1943 roku.(afpnp) Kenkarte stanowiła dowód tożsamości. Inne wzory kart obowiązywały na terenach włączonych do Trzeciej Rzeszy, a inne w Generalnym Gubernatorstwie. Na ziemiach wcielonych Kennkarty miały postać dwukartkowej książeczki z zapisem danych personalnych, fotografią, odciskiem palca i podpisem właściciela. Na okładce znajdował się czerwony pasek. W przypadku osób narodowości niemieckiej bądź wpisanych na volkslistę pasek ten był pionowy, a jego kolor zależał od grupy volksliste. Używano też wtedy zapisów Reichsdeutscher, Volksdeutscher. W Generalnym Gubernatorstwie obowiązywał wzór trzykartkowej, dwujęzycznej książeczki, a ujęte w niej informacje były poszerzone o dane meldunkowe i adnotację o wyznaniu. Kennkarty wydawano na czas określony.

27 OKUPACYJNA CODZIENNOŚĆ Ludność słuchająca komunikatu nadawanego przez megafon na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie, 1944 r. (AAN)

28 OKUPACYJNA CODZIENNOŚĆ Legitymacja członka zakładowej straży pożarnej, działającej w zakładach Philipsa w Warszawie. (AFPNP) Nasłuch radiowy prowadzony w magazynie trumien pana Franciszka Frąckiewicza przy ul. Blanowskiej w Zawierciu; Henryk Jakubowski. (AFPNP)