Prawo tworzenia stowarzyszeń, członkowstwo, władze.

Transkrypt

1 Prawo tworzenia stowarzyszeń, członkowstwo, władze. 1. Komu przysługuje prawo tworzenia. Prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje: obywatelom polskim, mającym pełną zdolność do czynności prawnych, którzy nie zostali pozbawieni praw publicznych 98, małoletnim, od 16 do 18 roku życia, którzy mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Mogą oni należeć do stowarzyszeń i korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego, z tym, że w składzie zarządu stowarzyszenia większość muszą stanowić osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych 99, małoletnim, poniżej 16 roku życia. Mogą, oni za zgodą przedstawicieli ustawowych, należeć do stowarzyszeń według zasad określonych w ich statutach, bez prawa udziału w głosowaniu na walnych zebraniach członków oraz bez korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego do władz stowarzyszenia, jeżeli jednak jednostka organizacyjna stowarzyszenia powoła jednostkę organizacyjną zrzeszającą wyłącznie małoletnich, mogą oni wybierać i być wybierani do władz tej jednostki Warunki członkowstwa w stowarzyszeniu. Członkami stowarzyszenia mogą być osoby fizyczne. W ograniczonym stopniu prawo to przysługuje osobom prawnym Osoby fizyczne. Wśród osób fizycznych rozróżnia się obywateli polskich i cudzoziemców. Obywatelami polskimi są osoby określone w przepisach ustawy z dnia 15 lutego 1962 roku 101.Obywatelami polskimi są również osoby mające oprócz obywatelstwa polskiego, obywatelstwo lub ( obywatelstwa) innych państw. Przepisy ustawy o stowarzyszeniach mówią, iż prawo tworzenia stowarzyszeń i również członkowstwa przysługuje obywatelom polskim, posiadającym pełną zdolność do czynności prawnej i prawa publiczne. W myśl kodeksu cywilnego osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych to osoba, która 98 Art.3 ust.1, Ustawa z dnia z 7 kwietnia 1989r., Prawo o stowarzyszeniach 99 Tamże, ust Tamże, ust Ustawa z dnia 15 lutego 1962r. O obywatelstwie polskim,(dz. U. z 2000r.,Nr28, poz.353 z późniejszymi zmianami, tekst jednolity). 50

2 ukończyła osiemnasty rok życia oraz osoby małoletnie, które zawarły związek małżeński, jeżeli w chwili zawarcia związku miały ukończone16 lat. Osoby takie mogą składać we własnym imieniu oświadczenia woli. Członkami mogą być również małoletni. Wykluczono jednak możliwość tworzenia przez nich stowarzyszeń. Małoletni zostali podzieleni na dwie kategorie. Do pierwszej kategorii członków można zaliczyć osoby małoletnie w wieku od 16 do 18 lat jako osoby posiadające ograniczoną zdolność prawną. Mogą należeć do stowarzyszeń i korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego. Jednak w składzie zarządu stowarzyszenia większość muszą stanowić osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych. Przynależność do drugiej kategorii stanowią małoletni poniżej 16 roku życia. Ustawa dopuszcza ich uczestnictwo w pracach organizacji, za zgodą ich ustawowych przedstawicieli. Status danej organizacji musi jednak przewidywać zasady przynależności. Nie mają jednak prawa udziału w głosowaniu na walnych zebraniach członków oraz z korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego do władz stowarzyszenia. Istnieje jednak odstępstwo od tej reguły. Ma to miejsce wtedy, jeśli jednostka organizacyjna stowarzyszenia zrzesza wyłącznie małoletnich. Istnieje wówczas możliwość posiadania przez nich czynnego i biernego prawa wyborczego do władz stowarzyszenia 102. Ustawodawca przewidział również możliwość aktywnego udziału w organizacjach cudzoziemców 103. Zgodnie z przepisem ustawy z dnia 25 czerwca 1997r. 104, cudzoziemcem jest każdy, kto nie ma obywatelstwa polskiego. Cudzoziemcami są nie tylko obywatele innych państw, ale także bezpaństwowcy. Prawa wynikające z ustawy są zróżnicowane ze względu na to, czy miejscem ich zamieszkania jest terytorium Polski czy nie. W odniesieniu do cudzoziemców, którzy zamieszkują terytorium RP, mogą być założycielami stowarzyszenia jak i przystępować do już istniejących. W przypadku cudzoziemców, którzy przebywają poza terytorium naszego kraju mogą być wyłącznie członkami stowarzyszenia. Niepokojące są nieścisłości, odnośnie miejsca zamieszkania cudzoziemca. Prawo polskie nie definiuje, tego terminu w sposób oczywisty 105. Sprzeczność zachodzi, bowiem między ustawą o ewidencji ludności i dowodach osobistych 106, która przyjęła, iż o miejscu zamieszkania cudzoziemca w Polsce stanowi, gdy stale on przebywa na jej terytorium przez okres dłuższy niż dwa miesiące. A art. 25 k.c. stanowi, że 102 Art.3, ust.2 i 3 Ustawa z 7 kwietnia 1989r. Prawo o stowarzyszeniach. 103 J. Dżedzyk, A może stowarzyszenie, biuletyn/ bi38/09 amozestowarzyszenie.pdf.,ss Ustawa z dnia 25 czerwca 1997r., O cudzoziemcach, (Dz. U. z 1997r. Nr 114, poz.739). 105 E. Smoktumowicz : Prawo zrzeszania się w Polsce, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1992, ss Ustawa z dnia 18 lipca 2001r.,O ewidencji ludności i dowodach, (Dz. U. z 2001r. Nr 87 poz.960). 51

3 miejscem zamieszkania jest miejscowość, w której ta osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu 107. Dodatkowym utrudnieniem dla osób fizycznych są ustawy szczegółowe, które ograniczają członkowstwo w stowarzyszeniu albo przewidują obowiązek uzyskania zgody na członkowstwo w określonych stowarzyszeniach. O czym stanowi art.68 ust.1 z dnia 30 czerwca 1970 r. O służbie wojskowej żołnierzy zawodowych 108.W czasie pełnienia służby wojskowej żołnierzom nie wolno być członkiem stowarzyszenia o charakterze politycznym. Z chwilą powołania żołnierza do zawodowej służby wojskowej ustaje jego dotychczasowe członkowstwo w takim stowarzyszeniu. Żołnierz zawodowy musi poinformować o przynależności do innych stowarzyszeń działających poza wojskiem dowódcę jednostki wojskowej. Przynależność żołnierza zawodowego do stowarzyszeń zagranicznych lub międzynarodowych wymaga zezwolenia Ministra Obrony Narodowej lub organów wojskowych przez niego określonych 109. Również ograniczenia te dotyczą kandydatów na żołnierzy zawodowych 110, a także rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 17 listopada 1997 r. w sprawie służby wojskowej kandydatów na żołnierzy zawodowych 111. Żołnierze w czynnej służbie wojskowej mogą wstępować do stowarzyszeń działających poza wojskiem oraz brać udział w działalności stowarzyszeń, do których należeli w chwili powołania do tej służby, tylko za pozwoleniem przełożonego o uprawnieniach, co najmniej dowódcy pułku 112. Tymi ograniczeniami objęte zostały także inne zawody np. policjanci, funkcjonariusze urzędu ochrony państwa, funkcjonariusze straży granicznej. Policjant jest obowiązany poinformować przełożonego o przynależności do stowarzyszeń krajowych, działających poza służbą. Przynależność do stowarzyszeń zagranicznych albo międzynarodowych wymaga zezwolenia Komendanta Głównego Policji lub upoważnionego przez niego przełożonego 113.Podstawą zwolnienia policjanta z pełnionego stanowiska może być objęcie funkcji z wyboru w stowarzyszeniach 114.Szczegółowe obowiązki i ograniczenia nałożono na funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu. Reguluje to 107 Art.25,Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964, Kodeks cywilny, (Dz. U. z 1964r. Nr 16 poz.93 z późniejszymi 108 Ustawa z dnia 30 czerwca 1970r., O służbie wojskowej żołnierzy zawodowych,(dz. U z 1970 r. Nr16, poz.134 z późniejszymi 109 Tamże, art Tamże, art. 99,ust Art Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 17 listopada 1997r.,W sprawie służby wojskowej kandydatów na żołnierzy zawodowych (Dz. U Nr 143, poz. 962). 112 Art.65 ust.6 Ustawa z dnia 21listopada 1967r., O powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej Polskiej, (Dz. U. Nr 4,poz.16 z 1992r., z późniejszymi 113 Art.63,ust.3 i 4 Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990r., O Policji, (Dz. U. Nr 30, poz. 179). 114 Tamże, art.41,ust.2,pkt.3. 52

4 ustawa z dnia 16 marca 2001 o Biurze Ochrony Rządu 115.Obowiązek poinformowania przełożonego o przynależności do stowarzyszeń krajowych działających poza służbą, mają funkcjonariusze straży granicznej. Przynależność do stowarzyszeń zagranicznych albo międzynarodowych wymaga zezwolenia Komendanta Głównego Straży Granicznej lub upoważnionego przez niego przełożonego, o której mówi ustawa z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej 116 O swoim udziale w stowarzyszeniu zagranicznym albo międzynarodowym muszą powiadomić strażacy pełniący służbę w Państwowej Straży Pożarnej- Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej 117.Funkcjonariusz Służby Więziennej jest obowiązany poinformować Dyrektora Generalnego Służby Więziennej lub upoważnionego przez niego przełożonego o przynależności do stowarzyszeń zagranicznych albo międzynarodowych 118.Ograniczenia i obowiązki zostały nałożone na funkcjonariuszy Służb Celnych. Objęcie funkcji z wyboru w stowarzyszeniach może być podstawą do zwolnienia ich z dotychczas zajmowanego stanowiska. Ustawa z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej 119. Członkami stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego nie mogą być osoby fizyczne. Ustawodawca przewidział możliwość zrzeszania się w nich tylko województw, powiatów i gmin 120 A zatem przystępować do organizacji pozarządowych mogą osoby fizyczne i osoby prawne. Jednakże warunki, na jakich staną się jego członkami musi analitycznie określać statut stowarzyszenia.. Powszechnie jednak przyjęło się, że, organizacje przyjmują nowych członków na 2 sposoby: otwarty dostępny dla wszystkich którzy zadeklarują chęć przystąpienia, zamknięty dostępny dla osób spełniających przewidziane w statucie warunki 121. Na ogół stykamy się z organizacjami o powszechnej dostępności, gdzie przynależność jest formalnością. Kandydat składa oświadczenie o woli wstąpienia 115 Art.57 i 35,ust.2,pkt.3 Ustawa z dnia 16 marca 2001r., O Biurze Ochrony Rządu (Dz. U. Nr 27, poz.298) 116 Art.68, ust.3 i 4 Ustawa z dnia 12 października 1990r., O Straży Granicznej, Dz. U. Nr 78, poz. 462 z późniejszymi 117 Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 lipca 2002r., W sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, (Dz. U. Nr147, poz.1230). 118 Art.64 Ustawa z dnia 26 kwietnia 1996r, O służbie więziennej,(dz. U. Nr 61, poz. 802, z późniejszymi 119 Art.26, pkt3 Ustawa z dnia 24 lipca 1999r, O służbie celnej, (Dz. U. Nr 72, poz. 802, z późniejszymi 120 Ustawa z dnia 5 czerwca 1998r., O samorządzie województwa (Dz. U. Nr 91, poz.576); z dnia 5 czerwca 1998r., O samorządzie powiatowym,(dz. U. Nr 91, poz.578); z dnia 8 marca 1990r., O samorządzie gminnym, (Dz. U. Nr 13, poz.74, z późniejszymi 121 M. Sztekier- Łobuszewska, E. Dzbeńska, Zakładamy Stowarzyszenie, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 2002,ss

5 do stowarzyszenia i akceptacji jego celów oraz zobowiązuje się do przestrzegania: statutu, regulaminu i uchwał stowarzyszenia 122. Anna Bryła 122 R. Skiba, Jak napisać statut stowarzyszenia, napisac_ statut_ stowarzyszenia.pdf,stowarzyszenia.pdf.9. 54