Księgarnia PWN: Pod redakcją Romana Milewskiego Podstawy ekonomii

Transkrypt

1 Księgarnia PWN: Pod redakcją Romana Milewskiego Podstawy ekonomii Od autorów 13 CZĘŚĆ I. WPROWADZENIE DO EKONOMII 15 Rozdział pierwszy. Podstawowe pojęcia i przedmiot ekonomii Czym się zajmuje ekonomia? Potrzeby ludzkie, produkcja i praca, czynniki produkcji Proces gospodarowania, podmioty i decyzje gospodarcze Własność Pojęcie własności Klasyfikacja własności Teorie własności. Główne tezy teorii praw własności Gospodarka i systemy gospodarcze Ograniczoność zasobów, racjonalność gospodarowania i rachunek ekonomiczny Granica możliwości produkcyjnych Racjonalność gospodarowania i rachunek ekonomiczny Metody badań ekonomicznych, kategorie i prawa ekonomiczne Modele ekonomiczne Ekonomia a inne nauki 40 Aneks. Własność w sensie formalnoprawnym a własność w sensie ekonomicznym 42 Pojęcie własności w sensie prawnym i ekonomicznym 42 Ekonomiczny podmiot własności państwowej 44 Ekonomiczny podmiot własności akcyjnej 45 Rozdział drugi. Współczesne systemy społeczno-gospodarcze Charakterystyka gospodarki rynkowej Dominacja prywatnej własności czynników produkcji Rynkowa alokacja zasobów gospodarczych Reguły funkcjonowania gospodarki rynkowej Zalety i słabości gospodarki rynkowej Ewolucja systemu rynkowego w krajach rozwiniętego kapitalizmu Zmiany w charakterze rynku i konkurencji Zmiany stosunków własnościowych Charakterystyka gospodarki centralnie planowanej Geneza i początki gospodarki centralnie planowanej Główne cechy i reguły funkcjonowania gospodarki centralnie planowanej Wady gospodarki centralnie planowanej 69 Aneks. Proces przechodzenia od gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej w Polsce 72 Modyfikacje systemowe i kryzys gospodarki polskiej z przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych 72 Plan Balcerowicza 73 Przemiany własnościowe 76 Rozdział trzeci. Główne nurty współczesnej ekonomii 80 l. Narodziny ekonomii jako nauki. Ekonomia klasyczna Ekonomia neoklasyczna Keynesizm i jego ewolucja Renesans koncepcji liberalnych i konserwatywnych Monetaryzm Nowa ekonomia klasyczna 86 1

2 4.3. Nowa szkoła austriacka Ekonomiczna teoria polityki Ekonomia podaży Instytucjonalizm Marksizm Wybitni polscy ekonomiści 93 CZĘŚĆ II. PODSTAWY MIKROEKONOMII 95 Rozdział czwarty. Rynek, popyt, podaż 97 l. Pojęcie i funkcje rynku, klasyfikacja rynków Popyt i określające go czynniki Popyt a cena Nietypowe krzywe popytu Pozacenowe determinanty popytu Podaż i określające ją czynniki Podaż a cena Pozacenowe determinanty podaży Podaż i cena a czynnik czasu Cena równowagi rynkowej Przesunięcia krzywej popytu a cena równowagi Przesunięcia krzywej podaży a cena równowagi Równoczesne przesunięcia krzywych popytu i podaży a cena równowagi Elastyczność popytu i podaży Cenowa elastyczność popytu Mieszana cenowa elastyczność popytu Dochodowa elastyczność popytu Cenowa elastyczność podaży Graficzna interpretacja elastyczności Nachylenie Nachylenie wzdłuż łuku Nachylenie w punkcie Mierzenie elastyczności Mierzenie elastyczności łukowej Mierzenie elastyczności punktowej Mierzenie elastyczności popytu i podaży Mierzenie cenowej elastyczności popytu Mierzenie cenowej elastyczności podaży 127 Aneks. Mierzenie elastyczności za pomocą metod graficznych 130 Mierzenie punktowej elastyczności popytu 130 Mierzenie cenowej elastyczności podaży 131 Rozdział piąty. Podstawy teorii wyboru konsumenta Uwagi wprowadzające Podstawy wyboru struktury konsumpcji bieżącej Podstawy wyboru ilości czasu pracy i czasu wolnego Dochód a skłonność do konsumpcji Czynniki pozadochodowe a konsumpcja Wybór między dochodem z pracy (konsumpcją) a czasem wolnym Optymalizacja konsumpcji w czasie Pozycja gospodarstwa domowego jako nabywcy dóbr konsumpcyjnych oraz dostawcy siły roboczej w gospodarce rynkowej i centralnie planowanej 160 2

3 Rozdział szósty. Podstawy teorii przedsiębiorstwa 163 l. Pojęcie przedsiębiorstwa. Rodzaje przedsiębiorstw Cele działalności przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej i centralnie planowanej Majątek, fundusze i wynik finansowy przedsiębiorstwa Krótkookresowa teoria produkcji Długookresowa teoria produkcji. Efekty skali. Wybór technik wytwarzania Analiza kosztów produkcji Koszty księgowe i koszty ekonomiczne Koszty w okresie krótkim Koszty w okresie długim Równowaga przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji doskonałej i monopolu Modele struktur rynku Równowaga przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji doskonałej Optymalna struktura produkcji Równowaga przedsiębiorstwa monopolistycznego Konkurencja monopolistyczna i oligopol Uwagi wstępne Konkurencja monopolistyczna. Model Chamberlina Modele oligopolu Model Cournota Inne modele oligopolu Model Bertranda Model Edgewortha Model Chamberlina Model Sweezy ego załamana krzywa popytu Model Stackelberga Formy monopolizacji. Ustawodawstwo antymonopolowe Funkcjonowanie przedsiębiorstw w okresie transformacji ustrojowej w Polsce 239 Aneks. Alternatywne teorie przedsiębiorstwa 242 Czy maksymalizacja zysku jest osiągalna w praktyce? 242 Zysk krótko- czy długookresowy? 244 Szkoła behawioralna 247 Przedsiębiorstwo jako koalicja 247 Potencjalne cele działania przedsiębiorstwa 247 Koncepcja zadowalającego minimum 248 Koncepcja luzu organizacyjnego (rezerwy organizacyjnej) 249 Szkoła behawioralna podsumowanie 250 Teorie menedżerskie 252 Główne założenia i tezy teorii menedżerskich 252 Maksymalizacja menedżerskiej funkcji użyteczności 253 Maksymalizacja sprzedaży 254 Maksymalizacja wzrostu 255 Teorie menedżerskie podsumowanie 257 Rozdział siódmy. Rynki czynników produkcji i podstawy teorii podziału Wprowadzenie Zróżnicowanie dochodów i majątku. Miary dysproporcji Ruch okrężny dochodów i wydatków Zasadnicze czynniki determinujące podział dochodu Klasyczna teoria podziału Podstawy neoklasycznej teorii podziału. Teoria produkcyjności krańcowej Rynek pracy. Płaca 279 3

4 7.1. Doskonały rynek pracy Popyt na pracę Podaż pracy Niedoskonałe rynki pracy Zmonopolizowany rynek produktów i konkurencyjny rynek pracy Monopson i oligopson. Rynek pracy zdominowany przez pracodawcę Związek zawodowy. Zmonopolizowany rynek pracy i konkurencyjny rynek produktów Dwustronny monopol. Rynek pracy zdominowany przez jednego pracodawcę i jeden związek zawodowy Inne niedoskonałości rynku pracy. Dyskryminacja ekonomiczna Rynek ziemi i kapitału Rynek ziemi. Renta gruntowa Rynek kapitału. Procent i zysk Rynek usług kapitału Popyt na usługi kapitału Podaż usług kapitału Rynek kapitału fizycznego Popyt na kapitał fizyczny Podaż kapitału fizycznego Rynek kapitału finansowego Popyt na kapitał pożyczkowy i jego podaż Stopa procentowa Wybór portfela aktywów. Problem ryzyka Rynek akcji. Wartość rynkowa firmy i kursy akcji Zysk 323 CZĘŚĆ III. PODSTAWY MAKROEKONOMII 329 Rozdział ósmy. Główne kategorie i pojęcia makroekonomii. Produkt i dochód narodowy Pojęcie i podstawowe problemy makroekonomii Problem agregacji Metody obliczania produktu krajowego brutto Model ruchu okrężnego w gospodarce Metoda sumowania produktów Metoda sumowania dochodów Metoda sumowania wydatków Produkt narodowy brutto i dochód narodowy Produkt i dochód narodowy jako miary poziomu rozwoju gospodarczego i dobrobytu 346 Rozdział dziewiąty. Determinanty dochodu narodowego. Analiza krótkookresowa Zarys głównych stanowisk teoretycznych Pojęcie i mechanizm równowagi Funkcja konsumpcji Równowaga w uproszczonym modelu gospodarki. Równość inwestycji i oszczędności Mnożnik Równowaga w rozwiniętym modelu gospodarki 377 Rozdział dziesiąty. Rola państwa w gospodarce Pojęcie państwa Argumenty za i przeciw ekonomicznej roli państwa Ekonomiczne funkcje państwa Tworzenie ładu instytucjonalno-prawnego 388 4

5 3.2. Funkcja alokacyjna Funkcja stabilizacyjna Funkcja redystrybucyjna Realny i regulacyjny aspekt roli państwa w gospodarce Teoretyczne koncepcje roli państwa w gospodarce Klasyczny liberalizm i koncepcja państwa-minimum Nurt interwencjonistyczny Neoliberalizm Koncepcja społecznej gospodarki rynkowej Teoria i praktyka państwa dobrobytu Rola państwa w procesie transformacji gospodarki polskiej 411 Aneks. Efektywność społeczna (optimum w sensie Pareto) w warunkach doskonałej konkurencji 414 Efektywność prywatna 415 Efektywność społeczna 415 Efektywność społeczna w sferze konsumpcji 416 Efektywność społeczna w sferze produkcji 416 Efektywność społeczna w sferze wymiany 417 Rozdział jedenasty. Budżet państwa Pojęcie i funkcje budżetu państwa Dochody budżetu państwa. Podatki Wydatki budżetu państwa Podatki i wydatki państwa jako instrumenty stabilizacji koniunktury. Mnożnikowy efekt wydatków, podatków i zrównoważenia budżetu Aktywna i pasywna polityka fiskalna. Automatyczne stabilizatory koniunktury Deficyt budżetowy i dług publiczny Budżet państwa w Polsce w okresie transformacji gospodarki 447 Rozdział dwunasty. System pieniężno-kredytowy Istota i funkcje pieniądza Ewolucja pieniądza i systemu pieniężnego Zasoby pieniądza Koszt posiadania pieniądza Popyt na pieniądz i podaż pieniądza Czynniki determinujące popyt na pieniądz Powstanie i funkcje banków Pojawienie się banków i rozwój systemu bankowego Funkcje banków Kredyt Kreacja pieniądza Bank centralny. Instrumenty kontroli podaży pieniądza Funkcje banku centralnego Instrumenty oddziaływania banku centralnego na podaż pieniądza Czynniki determinujące podaż pieniądza Równowaga na rynku pieniężnym Niebankowe instytucje pośrednictwa finansowego. Rynek pieniężny i kapitałowy Pieniądz i banki w okresie transformacji gospodarki polskiej 487 Rozdział trzynasty. Czynniki wzrostu gospodarczego Zagregowana funkcja produkcji Stan stacjonarny 491 5

6 3. Mierniki wzrostu gospodarczego Postęp techniczny Potencjalne tempo wzrostu gospodarczego Wybór poziomu kapitałochłonności Wzrost gospodarczy a tendencje postępu technicznego Popytowe czynniki wzrostu Granice wzrostu gospodarczego 511 Rozdział czternasty. Cykl koniunkturalny Pojęcie cyklu koniunkturalnego. Fazy cyklu Rodzaje wahań cyklicznych Cykl a wzrost gospodarczy Teorie wahań cyklicznych Teorie neoklasyczne Teorie keynesistowskie Metody oddziaływania państwa na przebieg cyklu koniunkturalnego Wahania stopy wzrostu i kryzysy w gospodarce centralnie planowanej Systemowe uwarunkowania ekspansji inwestycyjnej Przyczyny arytmii ekspansji inwestycyjnej 529 Rozdział piętnasty. Bezrobocie Wprowadzenie Pojęcie bezrobocia Typy bezrobocia Bezrobocie w wybranych krajach Przyczyny bezrobocia Bezrobocie w warunkach równowagi i nierównowagi na rynku pracy Ujęcie neoklasyczne Ujęcie keynesistowskie Bezrobocie a działalność państwa Zatrudnienie i bezrobocie w gospodarce centralnie planowanej Bezrobocie w Polsce w okresie transformacji 551 Rozdział szesnasty. Inflacja Pojęcie, sposoby pomiaru oraz nasilenie inflacji Społeczno-ekonomiczne skutki inflacji Główne teorie inflacji Monetarna (neoilościowa) teoria inflacji Popytowa teoria inflacji Kosztowa teoria inflacji Inflacja a bezrobocie. Koncepcja krzywej Phillipsa Inflacja w Polsce w okresie transformacji 579 Rozdział siedemnasty. Handel międzynarodowy. Elementy polityki handlowej Międzynarodowy podział pracy Obroty i struktura handlu międzynarodowego Koszty komparatywne i inne wyjaśnienia przyczyn handlu Specjalizacja międzygałęziowa oraz wewnątrzgałęziowa Kwestia korzyści z handlu Cło elementarny instrument polityki handlowej Wybrane inne narzędzia polityki handlowej Integracja ekonomiczna najważniejsze pojęcia 595 6

7 9. Integracja Polski z Unią Europejską 597 Rozdział osiemnasty. Międzynarodowe finanse Kurs walutowy Bilans płatniczy Równowaga bilansu płatniczego Bilans płatniczy a kurs walutowy Międzynarodowe przepływy kapitału Międzynarodowe instytucje finansowe 609 Rozdział dziewiętnasty. Model IS-LM. Podsumowanie polityki ekonomicznej Model IS-LM Geneza i ogólna charakterystyka modelu IS-LM Równowaga na rynku towarowym. Krzywa IS Równowaga na rynku pieniężnym. Krzywa LM Równowaga w gospodarce zamkniętej Polityka fiskalna i monetarna w gospodarce zamkniętej Gospodarka otwarta. Krzywa bilansu płatniczego Równowaga w gospodarce otwartej Polityka fiskalna i monetarna w warunkach sztywnego kursu walutowego Polityka fiskalna i monetarna w warunkach płynnego kursu walutowego Podsumowanie 658 Rozdział dwudziesty. Gospodarka światowa problemy rozwoju Pojęcie gospodarki światowej Podmioty gospodarki światowej Tendencje rozwojowe gospodarki światowej Główne problemy globalne Problemy ludnościowe Problem wyżywienia Skończoność zasobów bogactw naturalnych Zagrożenia dla środowiska naturalnego Zróżnicowanie poziomu rozwoju ekonomicznego Nowy międzynarodowy ład ekonomiczny Strategie rozwoju krajów rozwijających się Handel towarami nieprzetworzonymi Industrializacja i wzrost przez eksport Modernizacja przez zadłużenie zewnętrzne Problemy krajów najuboższych Pomoc zewnętrzna dla rozwoju 680 7