Makroekonomia 1 dla MSEMen. Gabriela Grotkowska

Transkrypt

1 Makroekonomia 1 dla MSEMen Gabriela Grotkowska

2 Struktura wykładu Inflacja, bezrobocie i PKB Krzywa Philipsa w ujęciu tradycyjnym Przyczyny sztywności na rynku pracy: czemu płace dostosowują się w wolnym tempie? Długookresowa krzywa Philipsa Krzywa Philipsa i oczekiwania Prawo Okuna 2

3 Krzywa Philipsa A. W. Philips (LSE), 1958: obserwacja empiryczna dotycząca zależności między poziomem zmian płac (inflacji płacowej) a bezrobociem w Wielkiej Brytanii ( ) 3

4 Interpretacja krzywej Philipsa Wyższej inflacji towarzyszy niższe bezrobocie i odwrotnie: Jeśli rośnie popyt agregatowy, to zwykle rosną ceny i produkcja Wzrost produkcji powoduje zwiększenie zatrudnienia, a zatrudnienie zmniejsza bezrobocie Problem wyboru odpowiedniej polityki gospodarczej Lata 60-te i okres popularności polityki keynesowskiej i wybór coś- za-coś Narzędzia polityki fiskalnej i pieniężnej jako środki do osiągnięcia pożądanego poziomu inflacji i bezrobocia 4

5 Krzywa Philipsa a rzeczywistośd gospodarcza 5

6 Upadek tradycyjnego spojrzenia na krzywą Philipsa Lata 70-te: wzrost bezrobocia i inflacji i to do poziomu wcześniej nie obserwowanego Czemu tradycyjna krzywa Philipsa przestała odpowiadad faktom? Prace M. Friedmana i E. Phelpsa 6

7 Krzywa Philipsa jako ilustracja dostosowao płac i cen do szoków w gospodarce Gospodarka jest w punkcie pełnego zatrudnienia Ceny i płace dostosowują się powoli Nominalna podaż pieniądza jest stała (w długim okresie) Analizujemy skutki szoki w postaci jednorazowego wzrostu podaży pieniądza 7

8 Dostosowania gospodarki do jednorazowego wzrostu M Wyjściowo: u=u*, Y=Y p, π=0 Stopa inflacji (%) A E U* Stopa bezrobocia (%) Wzrost M wzrost M/P (bo P w krótkim okresie stałe) spadek stóp procentowych wzrost AD wzrost Y i P spadek u pkt A Spadek u wzrost płac dalszy wzrost cen spadek realnej podaży pieniądza wzrost stóp procentowych spadek AD ceny rosną coraz wolniej, u rośnie pkt E W długim okresie wracamy do pkt E (u=u*, Y=Y p, π=0) A co jeśli mamy ujemny szok. 8

9 Wnioski z analizy dostosowao Krzywa Philipsa nie jest ilustracją trwałej zależności między inflacją w bezrobociem Zależnośd ma charakter przejściowy i pojawia się w okresie dostosowao gospodarki do szoków popytowych Wzrost (spadek) popytu wywołuje przejściowa inflację (deflację), która obniża (podnosi) realna podaż pieniądza i powoduje powrót produkcji do poziomu potencjalnego Tempo przesuwania się po krzywej Philipsa zależy od giętkości płac nominalnych (i cen) 9

10 Ograniczenia w elastyczności płac Niedoskonała informacja Racjonalne oczekiwania Problemy z koordynacją Płace wydajnościowe Długookresowe umowy o pracę Insiders-outsiders 1 0

11 Co stanie się, jeśli zmieniad się będzie nominalna podaż pieniądza? Z analizy modelu AS-AD wiemy, że wzrost nominalnej podaży pieniądza przekłada się w długim okresie na równy do wielkości wzrost poziomu cen (przy stałym tempie obiegu pieniądza) Jeśli bank centralny będzie podnosił podaż pieniądza rocznie o 10%, to przy stałym potencjalnym produkcie, roczna stopa inflacji będzie wynosid 10% Płace nominalne wzrosną dokładnie o 10%, realne zatem się nie zmienią, gospodarka będzie znajdowad się w punkcie potencjalnego produktu, a bezrobocie będzie kształtowad się na poziomie stopy naturalnej M. Friedman: długookresowy poziom zatrudnienia, produkcji i bezrobocia nie zależy od inflacji krzywa Philips w długim okresie jest pionowa podmioty w gospodarce dostosują swoje zachowanie do zmian cen (wielkości realne = cosnt.) 1 1

12 Proces dostosowawczy przy zmianach nominalnej podaży pieniądza Niezależnie od tempa Stopa inflacji A U* E Stopa bezrobocia, u wzrostu ilości pieniądza w gospodarce, każdy podmiot jest w stanie w długim okresie dostosowad swoje zachowanie gospodarka wraca do naturalnej stopy bezrobocia u*: jeśli M rośnie o 10% rocznie, gospodarka osiągnie poziom równowagi w pkt E: inflacja wyniesie 10%, płace realne będą stałe, a bezrobocie wyniesie u* 1 2

13 m Proces dostosowawczy przy zmianach nominalnej podaży pieniądza Stopa inflacji A U* E Długookresowa krzywa Philipsa Krótkookresowa krzywa Philipsa Stopa bezrobocia, u Oczywiście także przy wzroście M możliwe są szoki wytrącające gospodarkę z pełnego zatrudnienia Każdy szok wywołujący wzrost popytu, przejściowo zmniejszy bezrobocie, zwiększy presję na wzrost płac i cen i wywoła przejściowy efekt dodatkowej inflacji (ceny rosną szybciej niż wynikałoby to ze wzrostu M) spadek realnej podaży pieniądza spadek popytu i produkcji do pełnego zatrudnienia bezrobocie rośnie do u* Krótkookresowa krzywa Philipsa: substytucji między poziomem inflacji i bezrobocia w okresie przejściowym, gdy gospodarka dostosowuje się do szoku popytowego 1 3

14 Krzywa Philipsa w ujęciu Friedmana a zagadka lat 70-tych Podejście Friedmana wyjaśnia dlaczego w latach 70-tych i 80-tych inflacja w wielu krajach była wyższa niż wcześniej niezależnie od poziomu bezrobocia (a często obserwowano jednocześnie wzrost inflacji i bezrobocia) W reakcji na recesję po wzroście cen ropy naftowej, wiele krajów zastosowało politykę ekspansji monetarnej, co podniosło inflację odpowiadającą stanowi równowagi długookresowej 1 4

15 Współczesne ujęcia krzywej Philipsa Oczekiwania inflacyjne przenoszą się w proporcji 1 do 1 na faktyczną inflację Bezrobocie kształtuje się na poziomie naturalnej stopy wówczas, gdy inflacja jest równa inflacji oczekiwanej: odchylanie się bezrobocia od poziomu naturalnego wiąże się z błędnym przewidywaniem inflacji 1 5

16 Problem oczekiwao Phelps: dla kształtowania się zachowao podmiotów gospodarczych kluczowe są oczekiwania π e π e Stopa inflacji E Długookresowa krzywa Philipsa U* Stopa bezrobocia, u 1 6

17 Inflation rate (CPI) Krzywa Phillipsa przykład Polski, lata , dane roczne Chart 3. Phillips' curve, Unemployment rate

18 Stopa inflacji Krzywa Phillipsa przykład Polski, lata , dane kwartalne Krzywa Phillipsa dla Polski stopa bezrobocia

19 Krzywa Philipsa we współczesnym ujęciu π e Stopa inflacji NAIRU Długookresowa krzywa Philipsa Stopa bezrobocia, u NAIRU Non Accelerating Inflation rate of Unemployment Ile wynosi NAIRU? Zmiany NAIRU NAIRU a bezrobocie strukturalne 1 9

20 Faktyczna stopa bezrobocia i NAIRU 2 0

21 Faktyczna stopa bezrobocia i NAIRU długi okres 2 1

22 Prawo Okuna Jeśli rośnie produkcja, to Rośnie zatrudnienie (firmy muszą zatrudnid dodatkowe osoby, bo inaczej nie mogłyby podnieśd produkcji) A to oznacza, ze bezrobotni znajdują pracę, więc bezrobocie maleje W pierwotnej wersji Okun zauważył, ze produkcja musi wzrosnąd o 3 punkty procentowe (np. z 3% do 6%) rocznie, żeby bezrobocie spadło o 1 punkt procentowy (np. z 12% do 11%) Współcześnie podaje się te same proporcje ale traktując jako punkt wyjścia odchylenie produkcji rzeczywistej od potencjalnej i odchylenie bezrobocia rzeczywistego od naturalnego Istnieje też wersja tego prawa zwana prawem Verdorna, która dotyczy proporcji zmian produkcji i zatrudnienia

23 Prawo Okuna Wersja podręcznikowa Inne wersje gdzie: 100( Y* Y ) 2( u u*) % Y 3 2 u u Procentowa zmiana (Y-Y*)=3 x procentowa zmiana (u-u*) u stopa bezrobocia E zatrudnienie Y Y lub wersja Verdorna Y wielkość produktu E E Y Y α, γ stałe, λ, β- współczynniki proporcjonalności (ekonomista powie: elastyczności)

24 Prawo Okuna cd. W różnych krajach jednak ta proporcja (3:1) nie musi byd dokładnie taka sama: zależy od tego jak bardzo pracochłonna produkcja jest w nich rozwijana, im mniej pracochłonna, tym proporcja musi byd większa Jest też pewien margines zwiększania produkcji, podczas którego w ogóle może nie dochodzid do zwiększania zatrudnienia; to zależy od postępu technologicznego: im jest szybszy, tym więcej musi zwiększad się produkt, żeby w ogóle zaczęło maled bezrobocie (zwykle w krajach opóźnionych technologicznie są większe możliwości wzrostu bezzatrudnieniowego) Wreszcie: czasem zwiększanie zatrudnienia nie powoduje proporcjonalnego zmniejszania bezrobocia, gdyż to zależy od proporcji między liczbą zatrudnionych i bezrobotnych Oraz od tego czy w tym samym czaise przybywa osób bezrobotnych, czy ubywa z przyczyn niezależnych od zatrudnienia (np. z powodu zmian demograficznych)

25 Prawo Okuna w badaniach (1)

26 Prawo Okuna w badaniach (2)

27 Koniec wykładu 12