Spis treści Wykaz skrótow Literatura podstawowa Wstęp ROZDZIAŁ I. Wprowadzenie funkcja zabezpieczeń kredytu oraz skutki ich ustanowienia

Transkrypt

1 Wykaz skrótow Literatura podstawowa Wstęp ROZDZIAŁ I. Wprowadzenie funkcja zabezpieczeń kredytu oraz skutki ich ustanowienia Stosunek kredytowy Charakterystyka stosunków kredytowych Ryzyko kredytowe Funkcja odpowiedzialności osobistej Konsekwencje ustaleń dotyczących modelu stosunku kredytowego Rola zabezpieczeń w procesie udzielania kredytu Pojęcie i systematyka zabezpieczeń wierzytelności wzmianka Pojęcie zabezpieczeń kredytu Typologia zabezpieczeń Zabezpieczenia rzeczowe Zabezpieczenia mieszane, zbliżone do zabezpieczeń rzeczowych Zabezpieczenia osobiste Zagadnienia konstrukcyjne zabezpieczeń kredytu Wpływ ustanowienia zabezpieczeń na sytuację prawną i faktyczną stron Wpływ ustanowienia zabezpieczenia na sytuację wierzyciela Wpływ ustanowienia zabezpieczeń na sytuację dłużnika w szczególności na swobodę podejmowania przez niego decyzji gospodarczych Prawne ograniczenie w rozporządzaniu składnikami majątku Faktyczne ograniczenia w rozporządzaniu składnikami majątku

2 Wpływ ustanowienia zabezpieczeń na możliwość korzystania z obciążonych składników majątku Wpływ na prawną i faktyczną możliwość zaciągania dalszych zobowiązań Sytuacja dłużnika w przypadku ustanowienia prawa zabezpieczającego przez osobę trzecią Sytuacja osoby trzeciej, która ustanowiła prawo zabezpieczające (zabezpieczyciela) Wierzyciele wierzyciela Wierzyciele osoby ustanawiającej rzeczowe prawo zabezpieczające Wpływ ustanowienia zabezpieczeń na sytuację stron podsumowanie ROZDZIAŁ II. Geneza i rozwój doktryny niedopuszczalności nadmiernego zabezpieczenia w prawie niemieckim Stosunek wysokości zabezpieczanej wierzytelności do wartości ustanowionych zabezpieczeń ocena ekonomiczna a kwalifikacja prawna Nauka o nadmiernym zabezpieczeniu w Niemczech wstęp Tło rozwoju doktryny nadmiernego zabezpieczenia w Niemczech instytucje prawa zabezpieczenia kredytu Powstanie i rozwój nauki o nadmiernym zabezpieczeniu w prawie niemieckim Ostateczne określenie treści doktryny nadmiernego zabezpieczenia Aktualny stan nauki o nadmiernym zabezpieczeniu w Niemczech Wnioski wypływające z niemieckiej nauki o nadmiernym zabezpieczeniu ROZDZIAŁ III. Stan literatury, orzecznictwa oraz ustawodawstwa w przedmiocie nadmiernego zabezpieczenia w Polsce Stanowisko literatury Stanowisko orzecznictwa w przedmiocie nadmiernego zabezpieczenia Hipoteka łączna Wyrok Sądu Najwyższego z 16 lipca 2004 r., I CK 114/04 oraz dalsze orzeczenia tego Sądu na tle zabezpieczeń pożyczek niebankowych Inne orzeczenia dotykające problemu nadmiernego zabezpieczenia Stanowisko ustawodawcy

3 3. Krytyka dotychczasowych poglądów literatury i orzecznictwa w przedmiocie nadmiernego zabezpieczenia Krytyka stanowiska odrzucającego prawną doniosłość nadmiernego zabezpieczenia Krytyka stanowiska zakładającego nieważność czynności prawnej jako jedyny możliwy, względnie podstawowy, skutek wystąpienia nadmiernego zabezpieczenia Krytyka sankcji nieważności jako jedynego lub podstawowego skutku wystąpienia nadmiernego zabezpieczenia Krytyka wymogu rażącej nadmierności zabezpieczenia i trwałości takiego stanu dla prawnej doniosłości nadmiernego zabezpieczenia Krytyka uznawania doniosłości stosunku wartości zabezpieczenia do wartości majątku dłużnika lub zabezpieczyciela w kontekście nadmiernego zabezpieczenia Krytyka wymogu subiektywnej naganności postępowania wierzyciela jako koniecznej przesłanki uznania nadmiernego zabezpieczenia za niedopuszczalne Krytyka wymogu wykazania wpływu nadmiernego zabezpieczenia na swobodę działalności dłużnika lub zabezpieczyciela jako przesłanki stwierdzenia doniosłości nadmiernego zabezpieczenia Wnioski z krytycznej analizy dotychczasowego stanu literatury i orzecznictwa ROZDZIAŁ IV. Uprawnienie do zniesienia nadmiernego zabezpieczenia zagadnienia ogólne Modelowa sytuacja nadmiernego zabezpieczenia a problemy ze stwierdzeniem nadmiernego zabezpieczenia w praktyce Przyczyny występowania nadmiernego zabezpieczenia Przypadki wystąpienia nadmiernego zabezpieczenia Pojęcie i postacie nadmiernego zabezpieczenia Dynamizm wierzytelności zabezpieczanej oraz poziomu zabezpieczenia Chwila powstania nadmiernego zabezpieczenia Podstawa prawna uprawnienia do zniesienia nadmiernego zabezpieczenia Zasady współżycia społecznego jako granica dopuszczalności kształtowania poziomu zabezpieczenia Zasada celowości praw zabezpieczających jako granica dopuszczalności kształtowania poziomu zabezpieczenia

4 8. Określenie konsekwencji prawnych doprowadzenia do nadmiernego zabezpieczenia w prawie polskim Uzasadnienie niedopuszczalności nadmiernego zabezpieczenia a optymalna sankcja za doprowadzenie do takiego stanu uwagi wstępne Podstawa prawna uprawnienia do zniesienia nadmiernego zabezpieczenia Artykuł 56 k.c. jako podstawa prawna ogólnego uprawnienia do zniesienia nadmiernego zabezpieczenia Artykuł 5 k.c. jako prawna podstawa uprawnienia do zniesienia nadmiernego zabezpieczenia Wyjątkowe stosowanie art. 58 k.c. do czynności prawnych kreujących nadmierne zabezpieczenie Stosunek pomiędzy art. 56 k.c. a art. 58 k.c. w kontekście ustalania konsekwencji nadmiernego zabezpieczenia Brak możliwości stosowania art k.c. do przypadków nadmiernego zabezpieczenia Brak doniosłości podziału na nadmierne zabezpieczenie początkowe oraz nadmierne zabezpieczeniem następcze dla uprawnienia do zniesienia stanu nadzabezpieczenia Zastosowanie do wszystkich rodzajów obrotu ROZDZIAŁ V. Charakter prawny oraz sposób realizacji uprawnienia do zniesienia nadmiernego zabezpieczenia uwagi ogólne Charakter prawny uprawnienia do zniesienia nadmiernego zabezpieczenia Problem legitymacji do żądania zniesienia nadmiernego zabezpieczenia Legitymacji czynna dłużnika Legitymacja czynna zabezpieczyciela różnego od dłużnika Sposób realizacji uprawnienia wzmianka Problem faktycznej skuteczności realizacji uprawnienia do zmniejszenia nadmiernego zabezpieczenia Wybór zwalnianych przedmiotów zabezpieczenia Udział i interesy osób trzecich w związku z realizacją roszczenia Klauzule zwalniające a uprawnienie do zniesienia nadmiernego zabezpieczenia Pojęcie klauzul zwalniających Brak obowiązku zastrzegania klauzul umownych Możliwość ograniczenia lub wyłączenia przez klauzule zwalniające ogólnego uprawnienia do zniesienia nadmiernego zabezpieczenia

5 ROZDZIAŁ VI. Nadmierność najwyższej kwoty zabezpieczenia Pojęcie i funkcja najwyższej kwoty zabezpieczenia Uprawnienie do zmniejszenia sumy hipotecznej Tło historyczne regulacji Cele regulacji Charakter prawny uprawnienia z art. 68 ust. 2 zd. 2 u.k.w.h Stosunek art. 68 ust. 2 zd. 2 u.k.w.h. do art. 58 oraz art k.c Zagadnienie przedawnienia lub wygaśnięcia uprawnienia Przesłanki powstania i realizacji uprawnienia do zmniejszenia sumy hipotecznej Uwagi wstępne Pojęcie nadmierności zabezpieczenia Sposób obliczania wysokości zabezpieczanych wierzytelności Charakter kompetencji sądu do obniżenia sumy hipotecznej Dynamizm nadmierności zabezpieczenia Realizacja uprawnienia na drodze sądowej Zagadnienia ogólne Legitymacja w procesie o zmniejszenie sumy hipotecznej Skutek wyroku w procesie o zmniejszenie sumy hipotecznej Umowne modyfikacje uprawnienia do zmniejszenia sumy hipoteki Artykuł 68 ust. 2 zd. 2 u.k.w.h. a hipoteki kaucyjne ustanowione przed jego wejściem w życie Hipoteka zwykła a nadmierne zabezpieczenie Uprawnienie do zmniejszenia najwyższej sumy zabezpieczenia przy zastawie Inne przypadki nadmierności najwyższej wysokości (kwoty) zabezpieczenia Poręczenie Gwarancje bankowe i ubezpieczeniowe Kaucja i kaucja bankowa ROZDZIAŁ VII. Uprawnienie do zniesienia nadmiernego zabezpieczenia w przypadku zabezpieczeń powierniczych oraz na prawach zastawniczych łącznych lub na zbiorze rzeczy lub praw Formy korzystania z zabezpieczeń powierniczych Podstawa prawna uprawnienia do zniesienia nadmiernego zabezpieczenia przy zabezpieczeniach powierniczych

6 3. Przesłanki dochodzenia uprawnienia do zniesienia nadmiernego zabezpieczenia przy zabezpieczeniach powierniczych ustalenie wartości przedmiotu zabezpieczenia Osoba legitymowana biernie Sposób realizacji uprawnienia do zniesienia nadmiernego zabezpieczenia przy zabezpieczeniach powierniczych Nadmierne zabezpieczenia a hipoteka łączna zagadnienie szczególne Hipoteka łączna i sytuacja stron stosunku hipoteki Historia instytucji hipoteki łącznej w prawie polskim w kontekście problemu nadmiernego zabezpieczenia Hipoteka łączna próba reinterpretacji instytucji prawnej Uprawnienie do zmniejszenia sumy hipotecznej a uprawnienie do żądania zwolnienia części nieruchomości spod zabezpieczenia hipoteką łączną Wielość właścicieli a uprawnienie do zniesienia nadmiernego zabezpieczenia ROZDZIAŁ VIII. Nadmierne zabezpieczenie jako skutek kumulacji zabezpieczeń Ogólne uwagi o wielości zabezpieczeń Problem nadmiernego zabezpieczenia przy wielości zabezpieczeń Próba rozwiązania problemu nadmiernego zabezpieczenia w sytuacji kumulacji zabezpieczeń Okoliczności typowo przemawiające za uznaniem roszczenia o zwol - nienia części zabezpieczeń Nadmierne zabezpieczenie a problem ochrony poręczyciela wzmianka Sposób dochodzenia uprawnienia zastosowanie zasad ogólnych Podsumowanie Bibliografia