Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Skierniewice na lata

Transkrypt

1 Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Skierniewice na lata opracowany przez: PPUH BaSz przy współpracy Urzędu Gminy w Skierniewicach Skierniewice 2009

2 SPIS TREŚCI CZĘŚĆ I Program Ochrony Środowiska Podstawy prawne Gminnego Programu Ochrony Środowiska str. 5 I. Gmina Skierniewice str Podstawy i cel opracowania str Warunki geofizyczne str Położenie i rzeźba terenu Warunki klimatyczne str. str Hydrografia str Obszary leśne str Ogólna charakterystyka Gminy Skierniewice str Informacje ogólne Demografia Sfera społeczna Infrastruktura techniczna System komunikacyjny Gospodarka 1.4. Działalność Samorządu Gminy w latach str Dotychczasowe działania z zakresu ochrony środowiska str. 23 II. Diagnoza aktualnego stanu środowiska str Powietrze atmosferyczne str Pomiary zanieczyszczeń powietrza Źródła zanieczyszczeń powietrza Wnioski str. str. str Hałas str Pomiary hałasu Źródła hałasu Wnioski str. str. str Zasoby wodne i gospodarka wodno-ściekowa str Wody powierzchniowe Wody podziemne str. str Gospodarka wodno-ściekowa str Sieć wodociągowa str System małej retencji str Sieć kanalizacyjna str Główne źródła zanieczyszczeń str. 51 Wnioski str Odpady str Odpady niebezpieczne Odpady z sektora gospodarczego Odpady komunalne Wnioski str. str. str. str. str. str. str. str. str. str

3 2.5. Gleby str Typy gleb Odczyn gleb Wnioski str. str. str Surowce mineralne str. 61 Wnioski str Energia odnawialna str Przyroda str Analiza stanu obecnego Stan zasobów leśnych Wnioski str. str. str Pola elektromagnetyczne str Możliwości wystąpienia poważnych awarii str. 72 III. Cele i zadania w zakresie ochrony środowiska w Gminie Skierniewice str Cele polityki ekologicznej państwa str Cele wojewódzkiej polityki ekologicznej str Cele polityki ekologicznej dla powiatu skierniewickiego str Analiza SWOT dla środowiska w gminie str Założenia Strategii Rozwoju Gminy Skierniewice str Cele strategiczne, cele operacyjne i programy w zakresie ochrony środowiska dla Gminy Skierniewice str. 83 IV Plan działań na lata str Założenia planu działań na lata str Poprawa jakości środowiska str Ochrona powietrza Ochrona wód Gospodarka odpadami Zmniejszenie hałasu Ochrona przyrody V Zarys planu działań na lata str Założenia planu działań na lata str Poprawa jakości środowiska str Ochrona powietrza Ochrona wód Gospodarka odpadami Zmniejszenie hałasu Ochrona przyrody VI Zadania w zakresie ochrony środowiska na lata i lata str. 96 VII Zarządzanie ochroną środowiska str Ogólne zasady zarządzania środowiskiem str Kompetencje organów gminy w zakresie ochrony środowiska str Instrumenty zarządzania środowiskiem str. 110 str. str. str. str. str. str. str. str. str. str

4 VIII Wdrażanie programu str Środki finansowe na realizację programu str Koszty realizacji przedsięwzięć str. 111 IX Monitoring str. 113 Spis tabel str. 115 CZĘŚĆ II Gminny Plan Gospodarki Odpadami I Wprowadzenie str Uwarunkowania prawne gminnego planu gospodarki odpadami str Ocena realizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Skierniewice, zatwierdzonego przez Radę Gminy Uchwałą Nr XXIV/150/05 str. 120 II. Analiza stanu obecnego gospodarki odpadami w gminie Skierniewice str Rodzaje, źródła powstawania i ilości wytwarzanych odpadów str Instalacje oraz podmioty zajmujące się przetwarzaniem i unieszkodliwianiem odpadów str Ocena aktualnego stanu gospodarki odpadami str. 163 Wnioski str. 164 III. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami str Uwarunkowania demograficzne 3.2. Rozwój gospodarczy 3.3. Mieszkalnictwo 3.4. Prognoza ilości i struktury wytwarzanych odpadów IV Działania zmierzające do poprawy sytuacji gospodarki odpadami w gminie str Warunki segregacji, gromadzenia i składowania odpadów str Możliwości wykorzystania i unieszkodliwiania odpadów str Działania zmierzające do poprawy sytuacji gospodarki odpadami w gminie str. 178 V Cele i zadania w zakresie gospodarki odpadami w Gminie Skierniewice str Cele polityki ekologicznej państwa str Cele wojewódzkiej polityki ekologicznej w zakresie gospodarki odpadami str Cele gospodarki odpadami dla powiatu skierniewickiego str Cele w zakresie gospodarki odpadami dla Gminy Skierniewice str Cele krótkookresowe gospodarki odpadami (na lata ) str Cele gospodarki odpadami na lata str Harmonogram realizacji przedsięwzięć w zakresie gospodarki odpadami str Wskazanie instrumentów finansowych służących realizacji zamierzonych celów str Proponowany system gospodarki odpadami w Gminie Skierniewice str Wnioski z (prognozy) analizy oddziaływania projektu na środowisko str. 215 VI Edukacja str. 216 VII System monitoringu i oceny realizacji programu str. 217 VIII Streszczenie str. 219 Spis tabel str. 224 Wykaz materiałów źródłowych str. 226 Zał. nr 1 Karta składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Julkowie str. 228 Mapa gminy Skierniewice 4 str. str. str. str

5 CZĘŚĆ I Program Ochrony Środowiska Podstawy prawne Gminnego Programu Ochrony Środowiska Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skierniewice opracowano zgodnie z obowiązującymi aktami prawnymi, z których najważniejsze to: ustawa o samorządzie gminnym ustawa Prawo ochrony środowiska ustawa o odpadach ustawa o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach ustawa Prawo wodne ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym ustawa Prawo budowlane ustawa Prawo geologiczne i górnicze ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych ustawa o lasach i przepisy wykonawcze wydane na podstawie tych ustaw oraz w oparciu o dokumenty: II Polityka Ekologiczna Państwa Ministerstwo Środowiska, 2000 r. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 Ministerstwo Środowiska, 2006 r. Strategia Rozwoju Kraju Narodowa Strategia Spójności (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) Polityka Ekologiczna Państwa na lata z uwzględnieniem perspektyw na lata Polityka Ekologiczna Państwa w latach z perspektywą do roku 2016 Narodowa Strategia Ochrony Środowiska na lata Ministerstwo Środowiska, 2000 r. Natura 2000 Europejska sieć ekologiczna, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2002 r. Polityka energetyczna Polski do roku 2025 Polityka Leśna Państwa Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego Program Ochrony Środowiska Województwa Łódzkiego Plan Gospodarki Odpadami Województwa Łódzkiego 2011 Strategia Rozwoju Gminy Skierniewice projekt Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Skierniewickiego na lata projekt Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Skierniewickiego Sprawozdanie z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skierniewice 5

6 I Gmina Skierniewice 1.1. Podstawy i cel opracowania Ustawy Prawo ochrony środowiska oraz Ustawa o odpadach nakładają na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek opracowania Programu Ochrony Środowiska oraz Planu Gospodarki Odpadami. Dla samorządu gminnego ustawodawca określił termin opracowania w/w dokumentów na 30 czerwca 2004 r. oraz ustalił konieczność aktualizacji dokumentów w cyklu 4-letnim. Program jest opiniowany przez samorząd wojewódzki oraz przez samorząd powiatowy. Pierwszy Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Skierniewice przygotowany w wyniku realizacji wymogów ustawowych został zatwierdzony przez Radę Gminy w Skierniewicach Uchwałą Nr XXIV/150/05 z dnia 31 marca 2005 r. Niniejszy Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Skierniewice jest drugą edycję dokumentu programowego określającego zadania w zakresie ochrony środowiska i gospodarki odpadami na terenie gminy Skierniewice i jest aktualizacją dokumentu przyjętego w 2005 r. Celem programu jest przeprowadzenie oceny stanu obecnego środowiska naturalnego oraz stanu gospodarki odpadami na terenie gminy, analizy realizacji zadań zapisanych w POŚ i PGO oraz określenie kierunków działań bieżących i długofalowych samorządu gminnego w zakresie ochrony środowiska. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skierniewice wraz z Planem Gospodarki Odpadami stanowi opracowanie, które ma za zadanie umożliwienie kompleksowego i efektywnego zarządzania ochroną środowiska. Ma on zapewnić niezbędną koordynację działań proekologicznych w gminie, przyczynić się do rozwiązania istniejących problemów w tym zakresie a także ukierunkować podejmowane działania w celu przeciwdziałania mogącym pojawić się w przyszłości zagrożeniom. W programie uwzględnione zostały zagadnienia z zakresu ochrony środowiska i dziedzin bezpośrednio powiązanych, co powinno dopomóc we właściwym ukierunkowaniu działań zmierzających do zrównoważonego rozwoju gminy. Nadrzędny cel Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skierniewice określono jako: Zapewnienie mieszkańcom wysokiego standardu życia oraz zrównoważony rozwój gminy, przy racjonalnym wykorzystaniu zasobów przyrody, które równocześnie wspierają rozwój gospodarczy i społeczny. Niniejszy Program Ochrony Środowiska został opracowany według metodologii planowania strategicznego. Główne działania zmierzające w kierunku powstania 6

7 Programu to: zbieranie i analiza danych, określenie diagnozy stanu środowiska przyrodniczego wraz z oceną stanu, analiza słabych i mocnych stron oraz szans i zagrożeń gminy metodą analizy SWOT, określenie środowiska zewnętrznego - scharakteryzowanie uwarunkowań realizacyjnych Programu w zakresie rozwiązań prawno-instytucjonalnych oraz źródeł finansowania zewnętrznego, definiowanie priorytetów ochrony środowiska, konkretyzacja priorytetów poprzez sformułowania listy zadań, opracowanie systemu monitorowania Programu. Podstawę opracowania stanowiła analiza Programu Ochrony Środowiska Województwa Łódzkiego na lata (aktualizacja), Planu Gospodarki Odpadami Województwa Łódzkiego 2011 oraz projektów Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Skierniewickiego a także Strategii Rozwoju Gminy Skierniewice oraz Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Skierniewice, jak również danych państwowego i regionalnego monitoringu środowiska oraz danych na temat aktualnego stanu i zagrożeń środowiska przyrodniczego w gminie Warunki geofizyczne Gmina Skierniewice usytuowana jest w centralnej Polsce, we wschodniej części województwa łódzkiego, w powiecie skierniewickim. Sąsiednimi jednostkami administracyjnymi dla gminy Skierniewice są : od północy - gmina Bolimów (pow. skierniewicki) od wschodu - gminy Puszcza Mariańska (pow. żyrardowski) i Nowy Kawęczyn (pow. skierniewicki) od południa - gmina Głuchów (pow. skierniewicki) od zachodu - gminy Godzianów, Maków (pow. skierniewicki) oraz Łyszkowice i Nieborów (powiat łowicki) Teren gminy otacza miasto Skierniewice miasto na prawach powiatu. W skład gminy Skierniewice wchodzi 30 miejscowości: Balcerów, Borowiny, Brzozów, Budy Grabskie, Dąbrowice, Dębowa Góra, Józefatów, Julków, Ludwików, Miedniewice, Miedniewice Topola, Mokra, Mokra Lewa, Mokra Prawa, Nowe Rowiska, Nowy Ludwików, Pamiętna, Pruszków, Ruda, Rzeczków, Rzymiec, Samice, Sierakowice Prawe, Sierakowice Lewe, Stare Rowiska, Strobów, Wola Wysoka, Wólka Strobowska, Zalesie, Żelazna. Prawie wszystkie miejscowości w gminie są jednocześnie sołectwami gminy. Na obszarze gminy znajduje się 29 sołectw. 7

8 Powierzchnia gminy Skierniewice wynosi: 131 km 2 ( ha). Pod względem powierzchni jest to największa gmina powiatu skierniewickiego Położenie i rzeźba terenu Pod względem fizyczno-geograficznym obszar gminy Skierniewice położony jest w obrębie makroregionu Wzniesień Południowomazowieckich i na granicy dwóch mezoregionów: - Wzniesień Łódzkich - Równiny Łowicko-Błońskiej. Strefę przejściową pomiędzy Równiną a Wzniesieniami Łódzkimi stanowi krawędź geomorfologiczna, słabo zaznaczona w terenie. Jej partie szczytowe rozciągają się na linii Dąbrowice-Balcerów-Strobów i wznoszą się na wysokość m. npm. W związku z tym część północna gminy położona jest w obrębie Równiny Łowicko-Błońskiej (miejscowości Sierakowice Lewe i Prawe, Borowiny, Budy Grabskie, częściowo Mokra Prawa), w strefie krawędziowej Wzniesień zlokalizowane są miejscowości Mokra Lewa, Miedniewice, Samice i Pamiętna. Pozostała część gminy, od Balcerowa, Dębowej Góry i Strobowa położona jest w obrębie Wzniesień Łódzkich. Jest to obszar staroglacjalny, znajdujący się na skłonie wysoczyzny polodowcowej, która powstała w okresie zlodowacenia Warty. W wyniku akumulacji powstała równinna wysoczyzna polodowcowa zbudowana z serii lodowcowych glin zwałowych, występujących w dwu lub trzech pokładach, przewarstwionych piaskami wodnolodowcowymi interglacjalnymi. W południowej części gminy, pomiędzy Dębową Górą a Zalesiem, powstały formy fluwioglacjalne tworzące charakterystyczne wzniesienia. W późnym plejstocenie i w holocenie wysoczyzna została przemodelowana procesami denudacyjnymi. W wyniku tej działalności powstała równinna i falista wysoczyzna wznosząca się na wysokość ok m. npm. i opadająca łagodną krawędzią ku północy. Krawędź ta porozcinana została równoległymi dolinami cieków, odprowadzającymi wody ku północy, a na jej przedpolu powstała rozległa strefa odpływowa wysoczyzny, pokryta osadami mułkowopiaszczystymi. Obecnie wysoczyzna wznosi się na wysokość od nieco poniżej 173 m. npm. w części południowej gminy do około 134 m. npm. w części północnej. Równina aluwialna u podnóża wysoczyzny kształtuje się na wysokości m. npm. Pod względem budowy geologicznej teren gminy należy do południowo-zachodniego, stromego skrzydła środkowej części Niecki Warszawskiej, zbudowanej z utworów trzeciorzędu zalegających na miąższej serii kredowej. Południowe partie gminy znajdują się w obszarze wału kujawskiego, gdzie utwory czwartorzędu spoczywają bezpośrednio na utworach dolnej kredy i jury. Na powierzchni zalega ciągły płaszcz utworów czwartorzędowych (czasami 8

9 dochodzi do 80 metrów grubości). Są to gliny zwałowe z domieszkami utworów piaszczysto-żwirowych, piasków wodnolodowcowych. Ku północy powierzchnia morenowa pokryta jest warstwą piasków średnio, drobnoziarnistych i pylastych oraz soczewami glin spływowych. W obniżeniach glin występują także ławice mułów. Południowa część gminy cechuje się występowaniem w stropie glin morenowych miąższych serii utworów wodnolodowcowych. W dolinach rzek dominują najmłodsze utwory holocenu. Terasy rzeczne zbudowane są z piasków korytowych oraz torfów i namułów organicznych. Na najniższych terasach w obrębie równiny zalewowej rozpoczęła się w holocenie, trwająca do dzisiaj, akumulacja torfów niskich Warunki klimatyczne Obszar gminy Skierniewice leży we wschodniej części XVII regionu klimatycznego zwanego Regionem Środkowopolskim. Do walorów klimatycznych terenu należą : - korzystne warunki solarne wyróżniające się dość dużą ilością dni pogodnych, średnim zachmurzeniem, stosunkowo wysokim usłonecznieniem w ciągu roku, - korzystne warunki termiczne, przy okresie bezmroźnym wynoszącym średnio 280 dni w roku, - znaczną ilością dni bezwietrznych, - dość korzystne warunki biometeorologiczne przy wskaźniku biometeorologicznym wahającym się pomiędzy wiosną a jesienią w granicach 1,7 2,0. Dla poszczególnych parametrów klimatycznych można przyjąć następujące wartości: - średnia temperatura roczna : + 7,7 o C - średnia temperatura najcieplejszego miesiąca (lipiec): + 18 o C - średnia temperatura najzimniejszego miesiąca (luty): - 3,5 o C - długość okresu bezprzymrozkowego wynosi ok. 280 dni w roku - długość okresu wegetacyjnego wynosi średnio 215 dni w roku - średnia długość zalegania pokrywy śnieżnej wynosi około 50 dni w roku - suma opadów wynosi 580 mm - parowanie terenowe wynoszące 510 mm Czynnikami klimatycznymi niekorzystnymi z punktu widzenia potrzeb gospodarczych, a zwłaszcza potrzeb rolniczej przestrzeni produkcyjnej są : - średnioniska roczna suma opadów atmosferycznych (580mm) przy niskiej rocznej liczbie dni z opadem, - wysoka wartość rocznej sumy parowania terenowego (510mm), co może powodować okresowy deficyt wody w glebie, w porze letnio-jesiennej, 9

10 - potencjalne występowanie mroźnych nocy zwłaszcza w okresach wczesnowiosennych, w obszarach obniżeń i skłonów obniżeń Hydrografia Wody powierzchniowe Obszar gminy Skierniewice położony jest w obrębie zlewni Bzury, w zlewniach III rzędu rzeki Pisi, Łupi i Rawki, które są bezpośrednimi dopływami Bzury i płyną z południa na północ. Największą powierzchnię zajmuje zlewnia rzeki Rawki, która objęta jest na całej długości prawną ochroną jako rezerwat przyrody. Rawka charakteryzuje się bardzo krętym biegiem, licznymi meandrami oraz starorzeczami. Obszary źródliskowe wymienionych rzek znajdują się poza obszarem gminy, jednak w jej obrębie znajdują się źródła mniejszych cieków je zasilających. W gminie brak jest obecnie naturalnych zbiorników wodnych. Jedynie w stoku wysoczyzny rozrzucone są liczne drobne oczka oraz lokalnie zabagnienia o charakterze efemerycznym. Większe stawy rybne znajdują się na rzece Łupi- Skierniewce w miejscowości Żelazna oraz Strobowie. Wody podziemne Gmina Skierniewice znajduje się na obszarze należącym do regionu hydrogeologicznego Południowomazowieckiego. Obszar gminy leży w południowo-zachodnim krańcu Regionu Południowomazowieckiego. Region ten charakteryzuje się występowaniem trzech głównych pięter wodonośnych: - kredowego - trzeciorzędowego - czwartorzędowego. Poziomy czwartorzędowe Główne poziomy użytkowe związane są z piętrem czwartorzędowym. Na całym obszarze gminy występuje poziom wód gruntowych w postaci tzw. nadmorenowego poziomu wodonośnego, który stanowi I poziom wodonośny czwartorzędu. Jest on zasilany infiltracyjnie opadami atmosferycznymi oraz poprzez odpływ podpowierzchniowy ukierunkowany ku osiom głównych cieków drenujących teren gminy: Pisi-Zwierzyńca, Łupi-Skierniewki i Rawki. W obszarze wysoczyzny poziom ten jest nieciągły i występuje na głębokości 1,5-2,5 m. ppt. W obszarze równiny aluwialnej oraz dolinach rzecznych kształtuje się w strefie 1-2 m. ppt. W dolinie Rawki występuje przeważnie powyżej 1 m. ppt. i ma charakter zaskórny. W północnej i centralnej części gminy w obrębie utworów czwartorzędowych występuje drugi poziom wodonośny podmorenowy. Charakteryzuje się on zwierciadłem naporowym stabilizującym się w strefie 2-5 m. ppt. Jest on dobrze izolowany w stropie warstwą półprzepuszczalnych glin zwałowych i stanowi w 10

11 rejonie Skierniewic poziom użytkowy. Ku południowi gminy poziom ten zanika i traci walory użytkowe. Poziom trzeciorzędowy Poziom ten składa się praktycznie z dwóch poziomów połączonych hydraulicznie: mioceńskiego i oligoceńskiego. Jest izolowany w stropie utworami pliocenu i występuje na głębokości przeciętnie m. ppt oraz cechuje wydajnością 6-90 m 3 /h. Jest on ujmowany w ujęciach w Dąbrowicach, Józefatowie i Mokrej Prawej oraz na terenie miasta Skierniewice. Poziom kredowy Poziom górnokredowy jest nieciągły i lokalnie zastępuje je ilasto-marglisty, górnokredowy kompleks izolacyjny. Wodonośne jest piętro dolnokredowe występujące na głębokości poniżej 400 m., o wodach szczelinowo-porowych, cechujące się jednym dolnokredowym użytkowym poziomem wodonośnym o wydajności przekraczającej 200 m 3 /h. Na obszarze gminy Skierniewice znajdują się 3 GZWP, wymagające szczególnej ochrony. Ze względu na występowanie użytkowego, interglacjalnego poziomu podmorenowego w rejonie miasta Skierniewice można przypuszczać, że jest to północno-wschodni kraniec czwartorzędowego GZWP nr 403 (Brzeziny-Lipce Reymontowskie). Poniżej leży GZWP nr 215A (Subniecka Warszawska) w utworach trzeciorzędowych. Jest to rozległy zbiornik wód porowych z głównym poziomem oligoceńskim. W obszarze tego zbiornika wyznaczono obszar wysokiej ochrony OWO obejmujący potencjalną strefę zasilania (rejon wsi Miedniewice, Pamiętna, Samice, Budy Grabskie). Południowo-zachodnie krańce gminy (Nowy Ludwików, Brzozów, Żelazna, Zalesie) zlokalizowane są w brzeżnej strefie szczelinowego, górnojurajskiego GZWP nr 404 (Koluszki-Tomaszów). Wody podziemne mają podstawowe znaczenie jako źródło zaopatrzenia ludności w wodę pitną Obszary leśne Według danych na koniec 2007 r. na terenie gminy Skierniewice lasy zajmowały ogółem obszar o powierzchni 3805 ha (dane Starostwa Powiatowego w Skierniewicach). Wskaźnik lesistości dla gminy Skierniewice wynosi 28,93% i przewyższa wskaźnik lesistości powiatu, który kształtuje się na poziomie 21,58%. Wskaźnik lesistości w gminie Skierniewice należy do największych w powiecie skierniewickim, tuż za gminą Bolimów. Pod względem własności blisko 84% lasów w gminie stanowią lasy państwowe. 11

12 Lasy na terenie gminy pełnią funkcje gospodarcze i ochronne (przeważnie glebochronne, wodochronne). Wskaźnik lesistości gmin w powiecie skierniewickim w 2007 r. Bolimów Głuchów Godzianów Kowiesy Lipce Reymontowskie Maków Nowy Kawęczyn Skierniewice Słupia Bolimów Głuchów Godzianów Kowiesy Lipce Reymontowskie Maków Nowy Kawęczyn Skierniewice Słupia 1.3. Ogólna charakterystyka Gminy Skierniewice Informacje ogólne Obszar gminy Skierniewice, położonej w powiecie skierniewickim, wynosi ha. W skład gminy wchodzi 30 miejscowości, w ramach 29 sołectw. Według danych GUS na dzień r. liczba mieszkańców gminy wynosi 6873 osób. Wskaźnik gęstości zaludnienia na terenie gminy wynosi 52 osoby /1 km 2 (wg danych GUS za 2008 r.). Podstawową dziedziną gospodarki gminy Skierniewice jest produkcja rolnicza, obsługa produkcji rolnej i obsługa ludności. Położenie gminy wokół miasta Skierniewice skutkuje charakterem poszczególnych miejscowości jako tzw. sypialni dla mieszkańców miasta a także dobrym układem sieci drogowej zarówno do Skierniewic jak i innych miast położonych w województwie łódzkim (Rawa Mazowiecka, Łowicz). Wszelkie funkcje w zakresie administracji, takie jak Urząd Gminy, banki, posterunek policji zlokalizowane są na terenie miasta Skierniewice. 12

13 Demografia Liczbę ludności zamieszkującej gminę Skierniewice w latach przedstawia tabela. Tab. 1. Liczba mieszkańców gminy Skierniewice w l Gmina Skierniewice Liczba mieszkańców Źródło: Urząd Statystyczny Łódź / Bank Danych Regionalnych - dane roczne za lata Z analizy przedstawionych danych dotyczących liczby mieszkańców w latach wynika, że w gminie od 2005 r. notowano wzrost liczby mieszkańców. Dane zawarte w zamieszczonej niżej tabeli ilustrują przyrost naturalny na obszarze gminy Skierniewice. Tab. 2. Przyrost naturalny w gminie Skierniewice w l Jednostka terytorialna 2005 [osoba] Przyrost naturalny 2006 [osoba] 2007 [osoba] 2008 [osoba] Skierniewice Źródło: GUS / Bank Danych Regionalnych - dane roczne za lata Przytoczone dane statystyczne są dowodem utrzymującego się od 2005 r. dodatniego przyrostu naturalnego na obszarze gminy. Stan bezrobocia na terenie gminy ilustrują dane przedstawione w tabeli 3. Tab. 3. Stan bezrobocia w gminie Skierniewice (stan na r.) Liczba bezrobotnych ogółem 205 Liczba bezrobotnych kobiet 109 Zwolnieni z przyczyn dotyczących zakładów pracy 3 Z prawem do zasiłku 36 W wieku mobilnym lat 137 Pozostający bez pracy powyżej 12 miesięcy 73 Źródło: 13

14 Sfera społeczna Oświata Na terenie gminy funkcjonuje 5 szkół podstawowych: - w Sierakowicach Prawych - w Mokrej Prawej - w Mokrej Lewej - w Miedniewicach - w Dębowej Górze oraz Gimnazjum w Żelaznej. Kultura Na terenie gminy instytucją działającą w zakresie upowszechniania kultury jest Gminna Biblioteka Publiczna w Skierniewicach z siedzibą w Dębowej Górze, która wraz z czterema filiami tworzy gminną sieć biblioteczną. Filie biblioteczne działają w Miedniewicach, Mokrej Prawej, Sierakowicach Prawych i Żelaznej. W gminie działają Gminne Ludowe Zespoły Sportowe Sierakowianka w Sierakowicach Lewych oraz Jutrzenka w Mokrej Prawej. Od kilkunastu lat prowadzi działalność folklorystyczny Zespół Pieśni i Tańca Sierakowice. Ochrona zdrowia Na terenie gminy usługi w zakresie podstawowej opieki medycznej świadczy Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Żelaznej. Przy ośrodku tym funkcjonuje punkt apteczny. Ponadto obsługę gminy w zakresie opieki zdrowotnej zapewniają niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej na terenie miasta Skierniewice. W zakresie specjalizacji i lecznictwa zamkniętego mieszkańcy korzystają z usług świadczonych przez Wojewódzki Szpital Zespolony w Skierniewicach, w ramach, którego działają oddziały szpitalne, poradnie specjalistyczne i rehabilitacyjne, świadczące także pomoc doraźną. Mieszkalnictwo Liczbę mieszkań i wielkość powierzchni użytkowej mieszkań w gminie Skierniewice w latach opisują dane w tabeli. Tab. 4. Liczba i powierzchnia użytkowa mieszkań w gminie Skierniewice w l (pow. w tys. m²) Liczba mieszkań Rok Powierzchnia Liczba Powierzchnia Liczba ( tys. m 2 ) mieszkań ( tys. m 2 ) mieszkań 14 Powierzchnia ( m 2 ) Źródło: Urząd Statystyczny w Łodzi ( - Bank danych regionalnych : dane roczne za lata

15 W zamieszczonej niżej tabeli przedstawiono wskaźniki charakteryzujące zasoby mieszkaniowe w gminie w 2006 r. Tab. 5. Wskaźniki charakteryzujące zasoby mieszkaniowe w gminie Skierniewice (wg stanu na r.) Przeciętna Skierniewice Powiat Skierniewicki Woj. Łódzkie liczba izb w 1 mieszkaniu osób w 1 mieszkaniu 3,8 3,9 3,5 3,2 3,3 2,7 osób na 1 izbę 0,8 0,8 0,8 pow. użytkowa mieszkania (m 2 ) 79,2 83,6 65,0 pow. użytkowa na 1 osobę (m 2 ) 24,9 25,2 23,9 *obliczenia własne na podstawie danych z Rocznika Statystycznego Województwa Łódzkiego Infrastruktura techniczna Dane dotyczące infrastruktury technicznej na terenie gminy przedstawia tabela. Tab. 6. Sieć wodociągowa i kanalizacyjna na terenie gminy Skierniewice (wg stanu na r.) Sieć wodociągowa Sieć kanalizacyjna Połączenia Połączenia Ludność Gmina długość prowadzące długość prowadzące do korzystająca z [km] do budynków [km] budynków sieci mieszkalnych mieszkalnych Skierniewice 104, Ludność korzystająca z sieci Źródło: Urząd Statystyczny w Łodzi Bank Danych Regionalnych : dane roczne za 2006 r. Tab. 7. Wodociągi i kanalizacja - sieć rozdzielcza na 100 km 2 (stan na r.) Gmina długość Sieć rozdzielcza na 100 km 2 wodociągi kanalizacja Skierniewice [km] 79,4 - Źródło: Urząd Statystyczny w Łodzi Bank Danych Regionalnych : dane roczne za 2006 r. Analizując wskaźniki charakteryzujące długość sieci rozdzielczej na 100 km 2, widoczne są duże dysproporcje między długością sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Stopień zwodociągowania gminy jest wysoki, natomiast sieć kanalizacji jest dopiero projektowana.

16 Zaopatrzenie w wodę Stopień zwodociągowania gospodarstw domowych na terenie gminy wynosi 83% (stosunek liczby przyłączy wodociągowych do budynków mieszkalnych / liczby mieszkań). Łączna długość sieci wodociągowej na terenie gminy wynosi 104,4 km. Źródłem zaopatrzenia w wodę są stacje wodociągowe w miejscowościach Dębowa Góra i Józefatów. Mieszkańcy północnej części gminy Skierniewice zasilani są w wodę ze stacji uzdatniania położonych na terenie miasta Skierniewice, administrowanych przez Zakład Wodociągów i Kanalizacji WOD-KAN Sp. z o.o. Gospodarstwa domowe, które nie zostały podłączone do sieci wodociągowej korzystają ze studni własnych, kopanych. Wody podziemne występujące na terenie gminy charakteryzują się dobrą jakością i spełniają wymagania norm wody pitnej. Gospodarka ściekowa Sieć kanalizacji sanitarnej rozdzielczej na terenie gminy jest słabo rozwinięta. Istnieje duża dysproporcja między długością sieci kanalizacyjnej a długością sieci wodociągowej. Przeważająca większość gospodarstw domowych z terenu gminy odprowadza ścieki do przydomowych zbiorników bezodpływowych. Właściciele tych nieruchomości zobowiązani są do zawarcia pisemnej umowy z zakładem będącym gminną jednostką organizacyjną lub przedsiębiorcą posiadającym zezwolenie na opróżnianie zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych. Niewielki odsetek gospodarstw domowych korzysta z przydomowych oczyszczalni ścieków. Na terenie gminy funkcjonuje kilka małych oczyszczalni ścieków, pracujących na potrzeby lokalne. Gmina Skierniewice posiada opracowany Program uporządkowania gospodarki ściekowej, opracowany w 2004 r. przez Firmę LEDA ze Skierniewic. Przedstawia on wariantową koncepcję rozwiązania sieci kanalizacyjnej oraz urządzeń do oczyszczania ścieków w poszczególnych jednostkach osadniczych gminy oraz zawiera szacunkowe koszty inwestycyjne zaproponowanych rozwiązań. Na terenie gminy brak jest kanałowych systemów odprowadzania wód opadowych. Wody opadowe spływają powierzchniowo do lokalnych cieków i rowów przydrożnych, a następnie do strumieni i rzek. Nie przewiduje się zmian w odprowadzaniu wód opadowych. Zaopatrzenie w gaz Stan gazyfikacji gminy jest niski. Na terenie gminy istnieje tylko sieć przesyłowa, brak jest sieci rozdzielczej. W sytuacji konieczności usprawnienia zaopatrzenia ludności w alternatywne (w stosunku do tradycyjnych paliw) źródła ogrzewania i nośniki energii, rozwój sieci gazowej staje się jednym z priorytetów. 16

17 Rozwojowi gazyfikacji gminy sprzyja Koncepcja Programowa Gazyfikacji Miasta Skierniewice i miejscowości satelitarnych, określająca możliwości rozbudowy sieci gazowej i dostaw gazu dla wszystkich miejscowości na obszarze powiatu skierniewickiego. W powiecie skierniewickim podjęte zostały działania zmierzające do gazyfikacji gmin we współpracy z dystrybutorem gazu spółką CP Energia S.A. Założenia obejmują budowę głównie zbiorników gazu w centrach gmin i rozprowadzanie gazu przewodowo do instytucji, firm i odbiorców indywidualnych. Gmina Skierniewice już rozpoczęła to przedsięwzięcie. Elektroenergetyka Zapotrzebowanie na energię elektryczną gminy zapewniają linie wysokiego, średniego i niskiego napięcia. Zaopatrzenie w energię elektryczną oparte jest o następujące urządzenia i sieci: - główne punkty zasilania położone w Skierniewicach, - linie elektroenergetyczne średniego i niskiego napięcia - stacje transformatorowe Aktualnie urządzenia i sieci posiadają rezerwę możliwości dostarczenia energii odbiorcom System komunikacyjny System komunikacyjny gminy Skierniewice tworzą drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne: drogi krajowe - droga krajowa nr 70 Łowicz Skierniewice Huta Zawadzka drogi wojewódzkie - Śladów Sochaczew Skierniewice Jeżów nr Skierniewice Rawa Mazowiecka Nowe Miasto n. Pilicą nr 707 drogi powiatowe (dł. 23,5 km) - Skierniewice Głuchów Lubochnia nr 1303E - Skierniewice Wola Makowska Łyszkowice nr 1304E - Maków Dębowa Góra Trzcianna Kamion Ruda nr 1318E - Żelazna Zalesie nr 1323E - Skierniewice Bartniki nr 1332E - Niesułków Kołacin Jeżów Byczki Maków Mokra Lewa nr 5103E drogi gminne Dokładny wykaz dróg gminnych reguluje Uchwała Nr XXXIV/192/02 Rady Gminy Skierniewice z dnia 9 października 2002 roku. 17

18 Łączną długość dróg poszczególnych kategorii na obszarze gminy przedstawia tabela. Tab. 8. Sieć drogowa w gminie Skierniewice (stan na 2007 r.) Gmina 18 Drogi [km] krajowe wojewódzkie powiatowe gminne Skierniewice 6,687 (705) 9,0 (70) 0,743 (707) 7,430 26,6 108,455 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Skierniewickiego na lata Drogi powiatowe stanowią system łączący cały obszar z siecią dróg krajowych oraz stanowią korytarze tranzytowe. Drogi gminne pełnią rolę ciągów komunikacyjnych, decydujących zarówno o zintegrowaniu układu terytorialnego gminy i jego funkcjonowaniu, jak i otwartości na zewnątrz. Decydują też o stopniu skomunikowania wewnętrznego gminy, który w znaczący sposób wpływa na warunki bytowe ludności. Przez teren gminy Skierniewice przebiegają linie kolejowe relacji: Warszawa Skierniewice Łódź, Skierniewice Łowicz Gospodarka Gmina Skierniewice jest gminą typowo rolniczą, o bardzo małym uprzemysłowieniu, głównie w zakresie przetwórstwa rolno-spożywczego. Dominującymi formami gospodarowania na terenie gminy są rolnictwo oraz działalność handlowo-usługowa. Rolnictwo oparte jest na uprawie gruntów ornych i produkcji roślinnej, a co za tym idzie również produkcji trzody chlewnej. Użytki rolne gminy Skierniewice charakteryzują się niską bonitacją gleb. Na terenie gminy rozwinięta jest uprawa warzyw. W gminie Skierniewice prowadzą działalność 2 instytuty, zajmujące się głównie produkcją roślinną i owocową. Są to: - Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa Sadowniczy Zakład Doświadczalny w Skierniewicach z siedzibą w Dąbrowicach - Instytut Warzywnictwa oraz SGGW w Warszawie Rolniczy Zakład Doświadczalny im. Prof. Adama Skoczylasa w Żelaznej. Według danych GUS na dzień r. na terenie gminy zarejestrowanych było 438 podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Rozwój usług w gminie wpływa na poziom rozwoju gospodarczego, tworzenie miejsc pracy oraz zmniejszenie bezrobocia poprzez tzw. samozatrudnienie, a zarazem wpływa bezpośrednio na poziom warunków bytowych i jakość życia

19 społeczeństwa, poprzez stwarzanie tzw. walorów obsługi mieszkańców danego obszaru. Najwięcej jednostek gospodarczych na terenie gminy prowadzi usługi z zakresu handlu, usługi budowlane i usługi transportowe. Dane prezentowane w zamieszczonej niżej tabeli przedstawiają ilość podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy oraz działy gospodarki, w zakresie których prowadzą one działalność. Tab. 9. Liczba podmiotów gospodarki narodowej w gminie Skierniewice w 2007 r. według sekcji Liczba Sektor gospodarki podmiotów gospodarczych Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 21 Górnictwo i wydobywanie 0 Przetwórstwo przemysłowe 2 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektr., gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 43 Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 1 Budownictwo 83 Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 151 Transport i gospodarka magazynowa 8 Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 32 Informacja i komunikacja. 15 Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 33 Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 8 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 14 Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 3 Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 24 OGÓŁEM 438 Źródło: GUS Bank Danych Regionalnych : dane roczne za 2007 r. Do największych podmiotów gospodarczych prowadzących działalność na terenie gminy Skierniewice należą: - Zakład Wodociągów i Kanalizacji WOD-KAN Sp. z o.o. w Mokrej Prawej 19

20 - Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa Sadowniczy Zakład Doświadczalny w Skierniewicach z siedzibą w Dąbrowicach - Rolniczy Zakład Doświadczalny SGGW w Żelaznej - FAMBUD Jerzy Pietrzak Sp. z o.o. w Skierniewicach - Baza w Sierakowicach Prawych - Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna Skierniewianka w Balcerowie - CEZET" BIS Sp. z o.o Starachowice, ul. 17-go Stycznia 32 Zakład w Mokrej Prawej - P.P.H.U. MEBLUX Jan Witkowski Skierniewice, ul. Zadębie 15a Zakład Produkcji Mebli w Dębowej Górze - MPIS-TERM Sp. z o.o. Warszawa - Zakład Produkcyjny w Dębowej Górze, Dębowa Góra 73 -,,SKIERGAZ w Mokrej Lewej, - PHU HORTMASZ Sp. z o.o. w Strobowie - Młyn gospodarczy we wsi Strobów - Piekarnia w Dębowej Górze, 1.4. Działalność Samorządu Gminy w latach Dochody Dochody budżetu gminy Skierniewice w latach przedstawia tabela. Tab. 10. Dochody budżetu gminy Skierniewice w latach (w zł) Rok Dochody ogółem , , , ,10 Źródło: Urząd Statystyczny Łódź - Bank Danych Regionalnych : dane roczne za lata ; dane za 2007 Urząd Gminy w Skierniewicach Zamieszczony niżej wykres ilustruje dochody ogółem budżetu gminy Skierniewice w latach

21 Dochody budżetu gminy Skierniewice w l Dochody ogółem Tab. 11. Wykonanie dochodów budżetu gminy Skierniewice według ważniejszych źródeł w latach (w zł) Dochody własne ,78 Subwencje Dotacje ,78 Źródło: Urząd Statystyczny Łódź - Bank Danych Regionalnych : dane roczne za lata ; Wydatki Wykonanie wydatków gminy Skierniewice w latach przedstawia tabela Tab. 12. Wydatki budżetu gminy Skierniewice w l (w zł) Rok Wydatki ogółem , ,20 Źródło: Urząd Statystyczny Łódź - Bank Danych Regionalnych : dane roczne za lata ; dane za 2007 Urząd Gminy w Skierniewicach W 2006 r. dochody na 1 mieszkańca gminy Skierniewice wyniosły 1757,06 zł (w tym dochody własne 727,21 zł), natomiast wydatki 2088,37 zł. 21

22 Zamieszczony wykres ilustruje wysokość dochodów budżetu gminy w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2006 r. w poszczególnych gminach powiatu skierniewickiego. Dochody budżetów gmin na 1 mieszkańca w 2006 r. (w zł) Bolimów Głuchów Godzianów Kowiesy Lipce Reymontowskie Maków Nowy Kawęczyn Skierniewice Słupia Bolimów Głuchów Godzianów Kowiesy Lipce Reymontowskie Maków Nowy Kawęczyn Skierniewice Słupia Wydatki budżetów gmin na 1 mieszkańca w poszczególnych gminach powiatu skierniewickiego w 2006 r. Wydatki budżetów gmin na 1 mieszkańca w 2006 r. (w zł) Serie Bolimów Głuchów Godzianów Kowiesy Lipce Reymontowskie Maków Nowy Kawęczyn Skierniewice Słupia 22

23 1.5. Dotychczasowe działania z zakresu ochrony środowiska Główne działania inwestycyjne przeprowadzone w ostatnich latach przez gminę, mające wpływ na stan środowiska naturalnego: - termomodernizacja budynku Szkoły Podstawowej w Dębowej Górze - ocieplenie ścian budynku Urzędu Gminy - rozbudowa sieci wodociągowej ( liczba gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej w latach : 42 szt.) Ponadto na bieżąco prowadzono działania w zakresie edukacji ekologicznej. W 2006 r. w gminie Skierniewice na ochronę środowiska przeznaczono: Charakterystyka 2006 Gmina Powiat Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska [tys. zł] ,30 Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska w przeliczeniu na 1-go mieszkańca [w zł] - 39,68 * wg Ochrona Środowiska 2006 i Rocznika Statystycznego Województwa Łódzkiego 2007 W 2006 r. w gminie Skierniewice na gospodarkę wodną przeznaczono: Charakterystyka 2006 Gmina Powiat Nakłady inwestycyjne na gospodarkę wodną [tys. zł] 23,00 570,20 Nakłady inwestycyjne na gospodarkę wodną w przeliczeniu na 1-go mieszkańca [w zł] 3,40 14,98 * wg Ochrona Środowiska 2006 i Rocznika Statystycznego Województwa Łódzkiego

24 II. DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA 2.1. Powietrze atmosferyczne Podstawowymi aktami prawnymi obowiązującymi aktualnie w zakresie prowadzenia i rozpowszechniania oceny jakości powietrza są: ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U Nr 47, poz. 281), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U nr 5, poz. 31), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U Nr 52, poz. 310). Szczegółowymi aktami prawnymi regulującymi zakres i sposób udostępniania oraz przekazywania do publicznej wiadomości informacji na temat jakości powietrza są: rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 czerwca 2007 r. w sprawie sposobu udostępniania informacji o środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 828), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. Nr 216, poz. 1377). W myśl obowiązujących przepisów ochrona powietrza polega na zapobieganiu powstawaniu zanieczyszczeń, ograniczaniu lub eliminowaniu wprowadzanych do powietrza substancji zanieczyszczających w celu zmniejszenia stężeń do dopuszczalnego poziomu, względnie utrzymania ich na poziomie dopuszczalnych wielkości. Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska na mocy ustawy Prawo ochrony środowiska dokonuje corocznej oceny poziomów substancji w powietrzu we wszystkich strefach województwa. Dla potrzeb niniejszego opracowania wykorzystano wyniki oceny dokonanej w 2006 r. Klasyfikacji stref dokonano wówczas w oparciu o Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. (Dz. U. Nr 87, poz. 796) w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji. Klasyfikacji stref dokonano oddzielnie dla dwóch grup kryteriów ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ze względu na ochronę roślin, wydzielając strefy, dla których poziom: chociaż jednej substancji przekracza poziom powiększony o margines tolerancji klasa C 24

25 chociaż jednej substancji mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym, a poziomem dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji klasa B poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego klasa A Pomiary zanieczyszczenia powietrza Zgodnie z art. 89 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t. j. z 2008 r. Dz. U. nr 25, poz. 150 z późn. zm.) Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska co roku dokonuje oceny poziomu substancji w powietrzu w celu uzyskania informacji o stężeniach zanieczyszczeń na obszarze poszczególnych stref, w tym przypadku na obszarze powiatu skierniewickiego, w zakresie umożliwiającym: - dokonanie klasyfikacji stref. Dokonana klasyfikacja stanowi następnie podstawę do podjęcia decyzji o potrzebie zaplanowania działań na rzecz poprawy jakości powietrza w danej strefie. Na podstawie oceny jakości powietrza mogą zostać nadane danej strefie klasy równoznaczne z koniecznością podjęcia prac nad opracowaniem programów ochrony powietrza bądź wzmocnienia systemu oceny (sieci pomiarowej monitoringu powietrza), - uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach stężeń zanieczyszczeń na obszarze strefy, w zakresie umożliwiającym wskazanie obszarów przekroczeń wartości kryterialnych oraz określenie wartości stężeń na tych obszarach. Informacje te są niezbędne w celu określenia obszarów wymagających podjęcia działań na rzecz poprawy jakości powietrza bądź w przypadku uznania posiadanych informacji za niewystarczające podjęcia dodatkowych badań we wskazanych rejonach, - wskazanie prawdopodobnych przyczyn występowania ponadnormatywnych stężeń zanieczyszczeń w określonych rejonach, tj. wskazanie źródeł lub grup źródeł emisji odpowiedzialnych za zanieczyszczenie powietrza w danym rejonie, - wskazanie potrzeb w zakresie wzmocnienia istniejącego systemu monitoringu powietrza. Ocenę jakości powietrza i klasyfikacji stref przeprowadza się oddzielnie ze względu na: ochronę zdrowia ludzi - i dotyczy: - benzenu C 6 H 6 - dwutlenku azotu NO 2 - dwutlenku siarki SO 2 - ołowiu Pb 25

26 - ozonu O 3 - pyłu PM10 - tlenku węgla CO ochronę roślin - i dotyczy: - dwutlenku siarki SO 2 - tlenków azotu NO x - ozonu O 3. Po dokonaniu ocen wynikowych dla wszystkich poszczególnych substancji, ocenianej strefie nadawana zostaje klasa ogólna, równoznaczna z najmniej korzystną klasą wynikową w danej strefie. W zależności od faktu ustanowienia marginesów tolerancji dla wartości dopuszczalnych poziomów substancji, lub też ich braku wyróżniono dwa rodzaje klasyfikacji stref. O ile ocenianej substancji przyznano margines tolerancji (MT), możliwe są następujące klasy jakości powietrza: - A (najłagodniejsza klasa, poziom stężenia < D), - B (poziom stężenia > D), - C (najgorsza, poziom stężenia > D + MT). Jeżeli ocenianej substancji nie przyznano marginesu tolerancji (MT), możliwe są klasy jakości powietrza: - A (najłagodniejsza klasa, poziom stężenia < D), - C (najgorsza, poziom stężenia > D). Normy przyjęte dla oceny według kryterium ochrony roślin nie są złagodzone marginesami tolerancji (margines tolerancji jest równy 0, stąd nie ma klasy B). W tabelach 13 i 14 przedstawiono wyniki klasyfikacji w 2006 r. strefy Powiat Skierniewicki dla poszczególnych zanieczyszczeń powietrza pod kątem ochrony zdrowia oraz ochrony roślin. Tab. 13. Wynikowe klasy strefy POWIAT SKIERNIEWICKI dla poszczególnych zanieczyszczeń oraz klasa ogólna strefy, uzyskane w ocenie rocznej (OR) dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia w 2006 r. Nazwa strefy Powiat skierniewicki Źródło: WIOŚ Łódź Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń Klasa dla obszaru całej strefy ogólna SO 2 NO 2 PM10 Pb C 6 H 6 CO O 3 strefy A A A A A A C C 26

27 Tab. 14. Wynikowe klasy strefy POWIAT SKIERNIEWICKI dla poszczególnych zanieczyszczeń oraz klasa ogólna strefy, uzyskane w ocenie rocznej (OR) dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin w 2006 r. Nazwa strefy/powiatu Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy Klasa ogólna strefy SO 2 NO x O 3 skierniewicki A A A A Źródło: WIOŚ Łódź Jak wynika z Informacji o stanie środowiska w powiecie skierniewickim w 2006 r. (WIOS Łódź 2006) teren powiatu oraz cały obszar województwa łódzkiego (za wyjątkiem miasta Piotrkowa Trybunalskiego), ze względu na ponadnormatywny poziom stężenia ozonu (ze względu na ochronę zdrowia), zaklasyfikowany został do klasy C - wymagającej wdrożenia programu ochrony powietrza. Na podstawie wyników pomiarów ze wszystkich 4 stacji pomiaru stężenia ozonu, zlokalizowanych na terenie województwa łódzkiego oraz na podstawie wiedzy o wielkoobszarowym charakterze zjawisk związanych z występowaniem smogu fotochemicznego określono, że przypadki przekroczenia wartości kryterialnej stężenia ozonu występowały najprawdopodobniej na prawie całym obszarze województwa. Działania podejmowane w celu zmniejszenia stężenia ozonu powinny dotyczyć przede wszystkim ograniczenia emisji prekursorów ozonu (przede wszystkim NO 2 ). Przede wszystkim należy podjąć działania ograniczające stężenia ozonu w powietrzu w strefach oceny, dla których wskazano konieczność wdrożenia programów naprawczych Wojewody ze względu na występowanie udokumentowanych ponadnormatywnych stężeń innych zanieczyszczeń powietrza. Powiat Skierniewicki ze względu na stwierdzane klasy A dla poszczególnych zanieczyszczeń (poza ponadnormatywnym stężeniem ozonu) nie został wytypowany do wdrożenia programu naprawczego. Na obszarze gminy Skierniewice nie prowadzono badań stanu jakości powietrza. Zgodnie z zatwierdzonym Planem monitoringu w 2006 r. na terenie województwa łódzkiego WIOS Delegatura w Skierniewicach prowadziła w 2006 r. badania stanu jakości powietrza na terenie powiatu skierniewickiego w miejscowościach Lipce Reymontowskie oraz Kolonia Bolimowska (gmina Bolimów) dla substancji SO 2 i NO 2 metodą próbników pasywnych. Wyniki pomiarów są przedstawione w poniższej tabeli. 27

28 Tab. 15. Wyniki pomiarów zanieczyszczeń powietrza dla substancji SO 2 i NO 2 w punktach pomiarowo-kontrolnych na terenie powiatu skierniewickiego w 2006 r. stężenie średnioroczne NO stężenie średnioroczne SO Adres stanowiska 2 2 w µg/m 3 w µg/m 3 Lipce Reymontowskie 13,33 8,78 Kolonia Bolimowska 11,17 7,31 Źródło: WIOŚ Łódź Stwierdzone stężenia substancji zanieczyszczających są niższe od dopuszczalnych. W 2007 r. przeprowadzono na terenie powiatu skierniewickiego kolejną bieżącą ocenę jakości powietrza w oparciu o art.89 Prawa ochrony środowiska. W 2007 r. obowiązywały dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu określone w Załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. Nr 87, poz. 796). Tab. 16. Wyniki pomiarów zanieczyszczeń powietrza dla substancji SO 2 i NO 2 w punktach pomiarowych na terenie powiatu skierniewickiego w Lipcach Reymontowskich i w rejonie m. Bolimów w 2007 r. stężenie średnioroczne NO stężenie średnioroczne SO Adres stanowiska 2 2 w µg/m 3 w µg/m 3 Lipce Reymontowskie 13,76 6,71 Rejon m. Bolimów 11,61 5,75 Źródło: WIOŚ Łódź Ze względu na poziomy dopuszczalne określone dla SO 2, NO 2, Pb - w pyle PM10, benzen i CO pod kątem ochrony zdrowia strefę skierniewicko-łowicką zaklasyfikowano w 2007 r. do klasy A. Oznacza to, że poziomy stężeń poszczególnych zanieczyszczeń są poniżej wartości dopuszczalnych. Natomiast dla pyłu PM10 strefę zaklasyfikowano do klasy C. Utrzymywanie się stężeń zanieczyszczeń poniżej wartości dopuszczalnej wymaga prowadzenia ciągłych i systematycznych pomiarów wskaźnikowych, przynajmniej w jednym stanowisku pomiarowym w strefie. Ze względu na poziom dopuszczalny dla ozonu, strefę łódzką zaklasyfikowano do klasy C. Pod kątem ochrony roślin strefa łódzka została zaklasyfikowana do klasy A. 28