Ekologia ogólna. wykład 4. Metody molekularne Genetyka populacji
|
|
- Seweryna Matysiak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Ekologia ogólna wykład 4 Metody molekularne Genetyka populacji
2 Kalosze vs. fartuchy wykład 4/2
3 Techniki molekularne DNA mitochondrialne / chloroplastowe Konserwowane ewolucyjne, wiele kopii w komórce Wykorzystanie zmienność międzygatunkowa zmiany w dużej skali czasowej filogenetyka wykład 4/3
4 Techniki Mikrosatelity zmienne, łatwo mutują Wykorzystanie zmienność w małej skali, wew-gat pokrewieństwo struktura populacji itd locus 1 locus 2 -CAA-CAA-CAA -CAA-CAA-CAA-CAA-CAA -GT-GT-GT-GT-GT-GT-GT-GT-GT-GT-GT-GT- -CAA-CAA-CAA-CAA -CAA-CAA-CAA-CAA -GT-GT-GT-GT-GT-GT-GT-GT-GT-GT-GT- itd wykład 4/4
5 Sekwencjonowanie (Sangera) 2. elektroforeza 1. synteza DNA A C A T C T GCC A T A CGG T T A A C C G ACA T CT A G C T dntp A C G T ddntp A T A A T C T G T C 3. odczyt wykład 4/5
6 Sekwencjonowanie NGS Illumina Metzker, Nat. Rev. Gen 2011 wykład 4/6
7 Sekwencjonowanie NGS Roche 454 Metzker, Nat. Rev. Gen 2011 wykład 4/7
8 Sekwencjonowanie NGS I jeszcze nowsze... Oxford Nanopore Pacific Biosciences (PacBio) sekwencjonowanie optyczne wykład 4/8
9 RADseq Restriction site Associated DNA (RAD) markers Zalety: zmienność SNP w całym genomie nie potrzeba sekwencji referencyjnej wybór locus nie wpływa na wynik analiz Wady trudniejsza analiza danych adapter ID osobnika odczyt określonej długości (np. 200bp) od miejsca restrykcyjnego wykład 4/9
10 SNP SNP = single nucleotide polymorphism (polimorfizm punktowy) zmienność wewnątrz osobnika porównanie na różnych poziomach odcinki kodujące i niekodujące AGTCCTGCGTGCCTAGGACGCACCGCACG AGTCCAGCGTGCTTAGGACGCACCGCACG TCT TCC TGT TGG Ser Ser zmiana synonimiczna (ds) Cys Trp zmiana niesynonimiczna(dn) wykład 4/10
11 Prawdziwe SNP MHC TLR wykład 4/11
12 Prawo Hardy'ego-Weinberga Hipoteza zerowa we wszystkich modelach genetyki populacyjnej Założenia organizm diploidany, rozmnażający się płciowo pokolenia nie zachodzą na siebie identyczne częstości alleli u obu płci lub gatunek hermafrodytyczny kojarzenie losowe bardzo duża (w teorii: nieskończona) populacja brak mutacji brak migracji na rozpatrywany locus nie działa dobór naturalny wykład 4/12
13 Prawo Hardy'ego-Weinberga Jeśli założenia są spełnione, to częstości alleli wynoszą: A1A1 = p2 A1A2 = 2pq A2A2 = q2 i nie zmieniają się z pokolenia na pokolenie p2+2pq+q2=1 częstość genotypu proporcja danego genotypu wśród badanych osobników (proporcja A1A1, A1A2 itd) częstość allelu proporcja danego allelu wśród wszystkich badanych kopii genów (p i q) wykład 4/13
14 Prawo Hardy'ego-Weinberga A1 A2 A1 A1 A1 A2 A2 A2 p=q=0.5 p=0.25, q=0.75 wykład 4/14
15 Prawo Hardy'ego-Weinberga Przy losowym kojarzeniu równowaga osiągana jest w czasie jednego pokolenia Najwięcej heterozygot występuje przy jednakowej częstości alleli Rzadki allel występuje prawie wyłącznie w heterozygotach wykład 4/15
16 Prawo Hardy'ego-Weinberga 3 allele A1A1 p2 A1A2 2pq A2A2 q2 A1A3 2pr A2A3 2qr A3A3 r2 uogólnienie HE- heterozygotoczyność oczekiwana HE=1- Σ pi2 wykład 4/16
17 Przyczyny odchyleń od HWE Czynniki demograficzne nielosowe kojarzenie wsobność struktura genetyczna populacji (subpopulacje) Czynniki niwelowane przez losowe kojarzenie działanie doboru migracje, mutacje Czynniki losowe dryf wykład 4/17
18 Modele migracji / populacji źródło-ujście wyspowy steppingstone (2D) metapopulacja steppingstone (3D) wykład 4/18
19 Heterozygotyczność HI obserwowana heterozygotyczność w subpopulacjach (zliczone genotypy) H S oczekiwana heterozygotyczność w subpopulacjach (obliczona z częstości alleli) H S =2/k pi qi H T oczekiwana heterozygotyczność w całej populacji obliczona na podstawie średniej częstości alleli w populacji HT = 2 pq Hi/Hs HT wykład 4/19
20 Statystyki F FIS (współczynnik inbredu) spadek heterozygotyczności w wyniku nielosowych kojarzeń w subpopulacjach Hs Hi Fis= Hs FST spadek heterozygotyczności w wyniku podziału na subpopulacje Ht Hs Fst= Ht FIT łączny spadek heterozygotyczności wywołany nielosowymi kojarzeniami w subpopulacjach i między subpopulacjacmi FIT F Ht Hi Fit= Ht IS FST
21 Zróżnicowanie populacji Fst 1 - heterozygotyczność obserwowana heterozygotyczność oczekiwana Miara zróżnicowania populacji na skutek struktury genetycznej Określa swobodę przepływu genów między populacjami Odpowiada standaryzowanej wariancji częstości alleli między populacjami wykład 4/21
22 Fst w praktyce MHC mikrosatelity FST=0.093 FST=0.066 Wartości F ST TAŁTY URWITAŁT Kloch et al., 2010, Mol.Ecol swobodny przepływ genów umiarkowane zróżnicowanie wysokie zróżnicowanie >0.25 populacje izolowane PILCH Y wykład 4/22
23 Izolacja przez dystans (IBD) Fst Fst=0.01 Fst=0.11 km Fst=0.08 Jeżeli przepływ genów spada z odległością, zróżnicowanie wzrasta z odległością Brak IBD w przypadku niedawnej ekspansji (mało czasu na zróżnicowanie) wykład 4/23
24 Czynnik wpływające na strukturę populacji Mniejsze zróżnicowanie w wyniku: przepływu genów (migracji) doboru Większe różnice w wyniku: dryfu też doboru mutacji wykład 4/24
25 Czynnik wpływające na strukturę populacji W zależności od biologii organizmów oczekujemy różnych poziomów zróżnicowania genetycznego Rośliny zapylane przez osiadłe owady powinny mieć większe zróżnicowanie między populacjami i małą zmienność wewnątrzpopulacyjną wiatropylne powinny wykazywać małe różnice międzypopulacyjne Zwierzęta Zdolne do dalekich dyspersji powinny wykazywać małe zróżnicowanie w porównaniu z organizmami osiadłymi. wykład 4/25
26 Przyporządkowanie do populacji Efekt Walhunda Mamy dwie izolowane populacje w równowadze H-W różniące się częstościami alleli, ale myślimy że pobieramy próbę z jednej populacji populacja I populacja II p = 0.9, q = 0.1 p = 0.1, q = 0.9 proporcja heterozygot proporcja heterozygot 2pq = 2x0.9x0.1 = pq = 2x0.1x0.9 = 0.18 W próbie p=0.5, q= 0.5 Oczekiwana proporcja heterozygot to 0.5, ale obserwowana wyszła Pozorny niedobór heterozygot wynika z podziału populacji wykład 4/26
27 Efektywna wielkość populacji Ne Ne liczebność teoretycznej populacji, w której wszystkie osobniki przystępują do rozrodu i która zachowuje się pod względem dryfu genetycznego tak samo, jak analizowana rzeczywista populacja. Ne zależy od: proporcji płci systemu kojarzeń rozpatrywany genom (mtdna gdna) zmian wielkości populacji wykład 4/27
28 Efektywna wielkość populacji Ne organizmy rozdzielnopłciowe 4 NfNm Ne= Nf + Nm 10 osobników, 9F i 1M Ne=4 Ne 10 osobników, 5F i 5M Ne=10 proporcja samców wykład 4/28
29 Efektywna wielkość populacji System kojarzenia Kaeuffer et al dzikie koty domowe promiskuityzm Ne/N 0.42 polygynia Ne/N 0.33 Zmiany wielkości populacji 1400 N Najważniejszym czynnik wpływającym 1200 na długoterminową Ne Przy zmianach liczebności, Ne to średnia harmoniczna wielkości 1000 populacji w kolejnych pokoleniach Ne= 400 t i 1 N pokolenia wykład 4/29
30 Efektywna wielkość populacji Zmiany wielkości populacji Najważniejszym czynnik wpływającym na długoterminową Ne Przy zmianach liczebności, Ne to średnia harmoniczna wielkości populacji w kolejnych pokoleniach średnia zwykła = 515 średnia harmoniczna = N 1200 Ne = 1000 t i N pokolenia wykład 4/30
31 Inbred W populacjach o skończonej wielkości wzrasta z pokolenia na pokolenie nawet przy losowym kojarzeniu Wpływ inbredu na częstości genotypów usuwany przez losowe kojarzenie wynosi F=1/2N. wykład 4/31
32 Bottleneck Poziom spadku zmienności genetycznej zależy od: stopnia redukcji liczebności czasu trwania redukcji liczebności ewentualnej imigracji osobników U żubrów wąskie gardło trwało tylko kilka pokoleń wykład 4/32
33 Bottleneck Silny dobór przeciwdziała dryfowi. Może utrzymywać zmienność nawet w bardzo małych populacjach, przeciwdziała dryfowi. lis wyspowy Urocyon littoralis dobór zachował zmienność w MHC wykład 4/33
34 Sprzężenia (linkeage disqulibrium, LD) Zależy od: doboru tempa rekombinacji i mutacji dryfu struktury populacji systemu kojarzenia fizycznego sprzężenia dostarcza informacji o procesach genetyki populacyjnej nie wymaga fizycznego sprzężenia mysz (cds), NM mysz mrna 1806 exon signal protein 1989 exon 4 + 3' UTR protein coding protein coding primer F ( ) primer F ( ) nornica fragment CTCC nornica fragment NNNNN 1942 nornica fragment nornica exon wykład 4/34
35 Model Wrighta-Fishera Model dryfu N diploidalnych hermafrodytycznych osobników skończona wielkość populacji Liczebność nie zmienia się z pokolenia na pokolenie, pokolenia nie zachodzą na siebie Każdy osobnik produkuje bardzo dużo gamet nieskończona pula Losowe kojarzenie gamet (2N gamet z puli) brak doboru, mutacji, migracji pokolenie i wielkość N pokolenie i+1 wielkość N A1 = p i A2 = qi A1 = pi+1 A2 = qi+1 losujemy 2N gamet wykład 4/35
36 Dryf prawdopodobieństwo utrwalenia się allelu jest równe jego aktualnej częstości (kumulatywne działanie dryfu) n populacji z początkową częstością allelu A1 = p allel A 1 utrwali się w np populacjach Frekwencja allelu (p=0.5) w populacji 20 osobników Czas, po jakim allel A2 się utrwali, w zależności od początkowego q wykład 4/36
37 Dryf zmiany częstości są większe w mniejszych populacjach wykład 4/37
38 Dryf: doświadczenie bw 75 /bw 75 bw /bw 75 bw /bw start: 107 populacji D. melanogaster po 16 osobników kolejne pokolenia: losowo wybierane 8 par do rozrodu wykład 4/38
39 Dyspersja i migracje Metody bezpośrednie (terenowe) Bezpośrednia obserwacja w terenie Metody oparte na znakowaniu osobników: obrączkowanie, znakowanie i powtórny odłów (CMR) Telemetria Wykorzystanie ogrodzonych powierzchni badawczych z monitorowanymi wyjściami Metody pośrednie wykorzystujące techniki molekularne. wykład 4/39
40 Dyspersja i migracje Identyfikacja migrantów Określenie, z jakiej populacji pochodzi osobnik, na podstawie wielu loci. wykład 4/40
41 Dyspersja i migracje Dyspersja sezonowa Zróżnicowanie genetyczne między populacjami (FST ) w różnych sezonach. FST FIS wiosna jesień Dyspersja u nornic zachodzi wiosną, przed rozpoczęciem sezonu rozrodczego Borkowska & Ratkiewicz 2004 wykład 4/41
42 Dyspersja i migracje Dyspersja zależna od płci szacowana poprzez porównanie: markerów dziedziczonych po obu rodzicach (np. mikrosatelity) markerów dziedziczonych tylko po jednym rodzicu (np. mtdna, gen SRY) zębiełek mtdna mikrosaty samice ryjówka 0.03 obie płci wykład 4/42
43 Dyspersja i migracje Porównanie metod Procent scynków Oligosoma grande przemieszczających się między populacjami CMR > 7 lat badań metody molekularne < 3 miesiące wykład 4/43
Ekologia molekularna. wykład 4
Ekologia molekularna wykład 4 Zróżnicowanie między populacjami Przyczyny odchyleń od HWE Czynniki demograficzne nielosowe kojarzenie wsobność (inbred) struktura genetyczna populacji (subpopulacje) migracje
Bardziej szczegółowoEkologia molekularna. wykład 3
Ekologia molekularna wykład 3 Dziedziczenie mendlowskie Grzegorz Mendel 1822-1884 Darwin + Mendel = Ronald Fisher 1890-1962 wykład 3/2 Prawo Hardy'ego-Weinberga A A gamety możliwe genotypy potomstwa genotyp
Bardziej szczegółowoPORÓWNYWANIE POPULACJI POD WZGLĘDEM STRUKTURY
PORÓWNYWANIE POPULACJI POD WZGLĘDEM STRUKTURY obliczanie dystansu dzielącego grupy (subpopulacje) wyrażonego za pomocą indeksu F Wrighta (fixation index) w modelu jednego locus 1 Ćwiczenia III Mgr Kaczmarek-Okrój
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT Ćwiczenia 1 mgr Magda Kaczmarek-Okrój magda_kaczmarek_okroj@sggw.pl 1 ZAGADNIENIA struktura genetyczna populacji obliczanie frekwencji genotypów obliczanie frekwencji alleli
Bardziej szczegółowoGENETYKA POPULACJI. Ćwiczenia 1 Biologia I MGR /
GENETYKA POPULACJI Ćwiczenia 1 Biologia I MGR 1 ZAGADNIENIA struktura genetyczna populacji obliczanie frekwencji genotypów obliczanie frekwencji alleli przewidywanie struktury następnego pokolenia przy
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT DRYF GENETYCZNY EFEKTYWNA WIELKOŚĆ POPULACJI PRZYROST INBREDU
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT DRYF GENETYCZNY EFEKTYWNA WIELKOŚĆ POPULACJI PRZYROST INBREDU DRYF GENETYCZNY ) Każdy żywy organizm wytwarza więcej gamet, niż zdolne jest przetrwać (Darwin). 2) Przypadek
Bardziej szczegółowoGENETYKA POPULACJI. Ćwiczenia 3 Biologia I MGR
GENETYKA POPULACJI Ćwiczenia 3 Biologia I MGR Heterozygotyczność Rozpatrując różnorodność genetyczną w populacjach o układzie hierarchicznym zauważamy, że najwyższy poziom heterozygotyczności zawsze występuje
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT 1. RÓWNOWAGA GENETYCZNA POPULACJI. Prowadzący: dr Wioleta Drobik Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT 1. RÓWNOWAGA GENETYCZNA POPULACJI Fot. W. Wołkow Prowadzący: dr Wioleta Drobik Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt POPULACJA Zbiór organizmów żywych, które łączy
Bardziej szczegółowoBliskie Spotkanie z Biologią. Genetyka populacji
Bliskie Spotkanie z Biologią Genetyka populacji Plan wykładu 1) Częstości alleli i genotypów w populacji 2) Prawo Hardy ego-weinberga 3) Dryf genetyczny 4) Efekt założyciela i efekt wąskiego gardła 5)
Bardziej szczegółowoGENETYKA POPULACJI. Ćwiczenia 4 Biologia I MGR
GEETYKA POPULACJI Ćwiczenia 4 Biologia I MGR Ad. Ćwiczenia Liczba możliwych genotypów w locus wieloallelicznym Geny sprzężone z płcią Prawo Hardy ego-weinberga p +pq+q = p+q= m( m ) p P Q Q P p AA Aa wszystkich_
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki populacji. Populacje o skończonej liczebności. Dryf. Modele wielogenowe.
Podstawy genetyki populacji Populacje o skończonej liczebności. Dryf. Modele wielogenowe. Dryf genetyczny a ewolucja } Dobór naturalny nie jest jedynym mechanizmem kształtującym zmiany ewolucyjne } Losowe
Bardziej szczegółowo1 Genetykapopulacyjna
1 Genetykapopulacyjna Genetyka populacyjna zajmuje się badaniem częstości występowania poszczególnych alleli oraz genotypów w populacji. Bada także zmiany tych częstości spowodowane doborem naturalnym
Bardziej szczegółowoWSTĘP. Copyright 2011, Joanna Szyda
BIOINFORMATYKA 1. Wykład wstępny 2. Struktury danych w badaniach bioinformatycznych 3. Bazy danych: projektowanie i struktura 4. Bazy danych: projektowanie i struktura 5. Równowaga Hardyego-Weinberga,
Bardziej szczegółowo2. CZYNNIKI ZABURZAJĄCE RÓWNOWAGĘ GENETYCZNĄ
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT 2. CZYNNIKI ZABURZAJĄCE RÓWNOWAGĘ GENETYCZNĄ POPULACJI Fot. W. Wołkow Prowadzący: dr Wioleta Drobik Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt MIGRACJE Zmiana frekwencji
Bardziej szczegółowoMitochondrialna Ewa;
Mitochondrialna Ewa; jej sprzymierzeńcy i wrogowie Lien Dybczyńska Zakład genetyki, Uniwersytet Warszawski 01.05.2004 Milion lat temu Ale co dalej??? I wtedy wkracza biologia molekularna Analiza różnic
Bardziej szczegółowoEkologia molekularna. wykład 6
Ekologia molekularna wykład 6 Tempo mutacji Tempo błędu polimerazy: 10-4 pomyłka polimerazy 10-8 po naprawie błędów Faktyczne tempo mutacji: 10-9/zasadę/pokolenie W genomie człowieka jest 3 x 109 zasad
Bardziej szczegółowoKsięgarnia PWN: Joanna R. Freeland - Ekologia molekularna
Księgarnia PWN: Joanna R. Freeland - Ekologia molekularna Spis treści Przedmowa................................. Podziękowania............................... XIII XIV 1 Metody genetyki molekularnej w badaniach
Bardziej szczegółowoEkologia molekularna. wykład 1
Ekologia molekularna wykład 1 Podręczniki Agnieszka Kloch Zakład Ekologii akloch@biol.uw.edu.pl CNBiCh, IV p, pok. 4.37 Egzamin: 31 stycznia,12:30, w tej sali wykład 1/2 Podręczniki DL Hartl, AG Clark
Bardziej szczegółowoGENETYKA POPULACJI. Fot. W. Wołkow
GENETYKA POPULACJI Fot. W. Wołkow GENETYKA POPULACJI Nauka która respektując zasady dziedziczenia z zakresu genetyki klasycznej bada mechanizmy dziedziczenia w odniesieniu do populacji Struktura genetyczna:
Bardziej szczegółowoGenetyka Populacji http://ggoralski.com
Genetyka Populacji http://ggoralski.com Frekwencje genotypów i alleli Frekwencja genotypów Frekwencje genotypów i alleli Zadania P AA = 250/500 = 0,5 P Aa = 100/500 = 0,2 P aa = 150/500 = 0,3 = 1 Frekwencje
Bardziej szczegółowoGenetyka populacji. Efektywna wielkość populacji
Genetyka populacji Efektywna wielkość populacji DRYF GENETYCZNY Przypadkowe zmiany częstości alleli szczególnie ważne w małych populacjach 2015-10-22 2 DRYF GENETYCZNY Wybieramy z dużej populacji o p=q=0,5
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki populacji. Genetyka mendlowska i ewolucja. Dobór i dryf.
Podstawy genetyki populacji Genetyka mendlowska i ewolucja. Dobór i dryf. Dryf genetyczny W populacjach o skończonej liczebności może dochodzić do zmian częstości alleli nawet jeżeli nie działa na nie
Bardziej szczegółowoModelowanie ewolucji. Dobór i dryf genetyczny
Modelowanie ewolucji Dobór i dryf genetyczny Syntetyczna teoria ewolucji Pierwsza synteza: połączenie teorii ewolucji Darwina z genetyką mendlowską na poziomie populacji W naturalnych populacjach występują
Bardziej szczegółowoDobór naturalny. Ewolucjonizm i eugenika
Dobór naturalny Ewolucjonizm i eugenika Silna i słaba selekcja - symulacje W cieniu eugeniki Początki - XIX w. (Francis Galton) XX w. - eugenika totalitarna Poprawa jakości gatunku ludzkiego poprzez kierowanie
Bardziej szczegółowoGENETYCZNE PODSTAWY ZMIENNOŚCI ORGANIZMÓW ZASADY DZIEDZICZENIA CECH PODSTAWY GENETYKI POPULACYJNEJ
GENETYCZNE PODSTAWY ZMIENNOŚCI ORGANIZMÓW ZASADY DZIEDZICZENIA CECH PODSTAWY GENETYKI POPULACYJNEJ ZMIENNOŚĆ - występowanie dziedzicznych i niedziedzicznych różnic między osobnikami należącymi do tej samej
Bardziej szczegółowoZadania maturalne z biologii - 7
Koło Biologiczne Liceum Ogólnokształcące nr II w Gliwicach 2015-2016 Zadania maturalne z biologii - 7 Zadania: Zad.1 (Jesika Stępień, Natalia Świetlak, Daniela Schwedka 3D) Przeczytaj tekst i na jego podstawie
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki populacji. Genetyka mendlowska i ewolucja
Podstawy genetyki populacji Genetyka mendlowska i ewolucja Syntetyczna teoria ewolucji } Pierwsza synteza: połączenie teorii ewolucji Darwina z genetyką mendlowską na poziomie populacji } W naturalnych
Bardziej szczegółowoEkologia molekularna. wykład 9
Ekologia molekularna wykład 9 Wymierania % wymarłych gatunków Wymarło >99.9% gatunków, które kiedykolwiek żyły. Średnio gatunek trwa 10 mln lat mln lat temu Genetyka konserwatorska Cele ochrona różnorodności
Bardziej szczegółowoZarządzanie populacjami zwierząt. Efektywna wielkość populacji Wykład 3
Zarządzanie populacjami zwierząt Efektywna wielkość populacji Wykład 3 DRYF GENETYCZNY Przypadkowe zmiany częstości alleli szczególnie ważne w małych populacjach DRYF GENETYCZNY Wybieramy z dużej populacji
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki populacji. Genetyka mendlowska i ewolucja. Dobór i dryf.
Podstawy genetyki populacji Genetyka mendlowska i ewolucja. Dobór i dryf. Dryf genetyczny W populacjach o skończonej liczebności może dochodzić do zmian częstości alleli nawet jeżeli nie działa na nie
Bardziej szczegółowoGenetyka ekologiczna i populacyjna W8
Genetyka ekologiczna i populacyjna W8 Genetyka populacji: Treść wykładów Zmienność genetyczna i środowiskowa Mutacje i rekombinacje Kojarzenie krewniacze Częstość genów i genotypów w populacji i prawdopodobieństwo
Bardziej szczegółowoDryf genetyczny i jego wpływ na rozkłady próbek z populacji - modele matematyczne. Adam Bobrowski, IM PAN Katowice
Dryf genetyczny i jego wpływ na rozkłady próbek z populacji - modele matematyczne Adam Bobrowski, IM PAN Katowice 1 Tematyka cyklu referatów Dryf genetyczny Matematyczne modele równowagi między mutacja
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do genetyki medycznej i sądowej
Genetyka medyczno-sądowa Wprowadzenie do genetyki medycznej i sądowej Kierownik Pracowni Genetyki Medycznej i Sądowej Ustalanie tożsamości zwłok Identyfikacja sprawców przestępstw Identyfikacja śladów
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki populacji SYLABUS A. Informacje ogólne
Podstawy genetyki populacji A. Informacje ogólne Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Kod Rodzaj Rok studiów /semestr
Bardziej szczegółowoEwolucjonizm NEODARWINIZM. Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach
Ewolucjonizm NEODARWINIZM Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach Główne paradygmaty biologii Wspólne początki życia Komórka jako podstawowo jednostka funkcjonalna
Bardziej szczegółowoGenetyka populacyjna
Genetyka populacyjna analizuje strukturę genetyczną całych populacji oraz wyniki kojarzeń wewnątrz populacji lub pomiędzy różnymi populacjami, opiera się na modelach matematycznych Prawo równowagi Hardy
Bardziej szczegółowoAnna Szewczyk. Wydział Geodezji Górniczej i InŜynierii środowiska AGH
Anna Szewczyk Wydział Geodezji Górniczej i InŜynierii środowiska AGH Zastosowania biblioteki Genetics programu R The genetics Package Tytuł: Populacja genetyczna Wersja:1.2.0 Data utworzenia: 2005-11-09
Bardziej szczegółowoEkologia molekularna. wykład 11
Ekologia molekularna wykład 11 Sekwencjonowanie nowej generacji NGS = next generation sequencing = high throughput sequencing = massive pararell sequencing =... Różne techniki i platformy Illumina (MiSeq,
Bardziej szczegółowoEkologia molekularna. wykład 1
Ekologia molekularna wykład 1 Dobór i ewolucja Ewolucja = zmienność + dobór 1. Rodzi się więcej osobników niż jest w stanie przeżyć. 2. Osobniki różnią się między sobą (zmienność). Różnice te wpływają
Bardziej szczegółowoEkologia molekularna. wykład 8. Metody molekularne w ekologii behawioralnej
Ekologia molekularna wykład 8 Metody molekularne w ekologii behawioralnej Systemy rozrodcze Monogamia 1 samiec, 1 samica może być socjalna lub/i genetyczna nornik preriowy Microtus ochrogaster monogamia
Bardziej szczegółowoZmienność. środa, 23 listopada 11
Zmienność http://ggoralski.com Zmienność Zmienność - rodzaje Zmienność obserwuje się zarówno między poszczególnymi osobnikami jak i między populacjami. Różnice te mogą mieć jednak różne podłoże. Mogą one
Bardziej szczegółowoBadania genetyczne nad populacją jelenia w północno-wschodniej Polsce
Badania genetyczne nad populacją jelenia w północno-wschodniej Polsce Magdalena Niedziałkowska, Bogumiła Jędrzejewska, Jan Marek Wójcik Instytut Biologii Ssaków PAN w Białowieży Cele badań 1) Poznanie
Bardziej szczegółowo1. Analiza asocjacyjna. Cechy ciągłe. Cechy binarne. Analiza sprzężeń. Runs of homozygosity. Signatures of selection
BIOINFORMATYKA 1. Wykład wstępny 2. Bazy danych: projektowanie i struktura 3. Równowaga Hardyego-Weinberga, wsp. rekombinacji 4. Analiza asocjacyjna 5. Analiza asocjacyjna 6. Sekwencjonowanie nowej generacji
Bardziej szczegółowoJaki koń jest nie każdy widzi - genomika populacji polskich ras koni
Jaki koń jest nie każdy widzi - genomika populacji polskich ras koni Gurgul A., Jasielczuk I., Semik-Gurgul E., Pawlina-Tyszko K., Szmatoła T., Bugno-Poniewierska M. Instytut Zootechniki PIB Zakład Biologii
Bardziej szczegółowoTeoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie.
Teoria ewolucji Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/
Bardziej szczegółowoOcena zmienności genetycznej jesionu wyniosłego w Polsce. Jarosław Burczyk
Ocena zmienności genetycznej jesionu wyniosłego w Polsce Jarosław Burczyk Zmienność genetyczna W naturalnych zbiorowiskach, zróżnicowanie genetyczne jest wynikiem doboru naturalnego i historii demograficznej
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki populacji. Genetyka mendlowska i ewolucja. Dobór i dryf.
Podstawy genetyki populacji Genetyka mendlowska i ewolucja. Dobór i dryf. Równowaga Hardy ego-weinberga W populacji będącej w równowadze H-W częstości alleli nie zmieniają się Nie przebiega ewolucja Mechanizmy
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Choroby genetyczne o złożonym
Bardziej szczegółowoSelekcja, dobór hodowlany. ESPZiWP
Selekcja, dobór hodowlany ESPZiWP Celem pracy hodowlanej jest genetyczne doskonalenie zwierząt w wyznaczonym kierunku. Trudno jest doskonalić zwierzęta już urodzone, ale można doskonalić populację w ten
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki populacji. Genetyka mendlowska i ewolucja.
Podstawy genetyki populacji Genetyka mendlowska i ewolucja. Syntetyczna teoria ewolucji Pierwsza synteza: połączenie teorii ewolucji Darwina z genetyką mendlowską na poziomie populacji W naturalnych populacjach
Bardziej szczegółowo2. CZYNNIKI ZABURZAJĄCE RÓWNOWAGĘ GENETYCZNĄ
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT 2. CZYNNIKI ZABURZAJĄCE RÓWNOWAGĘ GENETYCZNĄ POPULACJI Fot. W. Wołkow Prowadzący: dr Wioleta Drobik-Czwarno; mgr Magdalena Kaczmarek-Okrój Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli
Bardziej szczegółowo1 Podstawowe pojęcia z zakresu genetyki. 2 Podstawowy model dziedziczenia
Rachunek Prawdopodobieństwa MAP8 Wydział Matematyki, Matematyka Stosowana Projekt - zastosowania rachunku prawdopodobieństwa w genetyce Opracowanie: Antonina Urbaniak Podstawowe pojęcia z zakresu genetyki
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do genetyki sądowej. Materiały biologiczne. Materiały biologiczne: prawidłowe zabezpieczanie śladów
Wprowadzenie do genetyki sądowej 2013 Pracownia Genetyki Sądowej Katedra i Zakład Medycyny Sądowej Materiały biologiczne Inne: włosy z cebulkami, paznokcie możliwa degradacja - tkanki utrwalone w formalinie/parafinie,
Bardziej szczegółowoPodstawy teorii ewolucji. Informacja i ewolucja
Podstawy teorii ewolucji Informacja i ewolucja Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki populacji. Genetyka mendlowska i ewolucja
Podstawy genetyki populacji Genetyka mendlowska i ewolucja Syntetyczna teoria ewolucji } Pierwsza synteza: połączenie teorii ewolucji Darwina z genetyką mendlowską na poziomie populacji } W naturalnych
Bardziej szczegółowoSpokrewnienie prawdopodobieństwo, że dwa losowe geny od dwóch osobników są genami IBD. IBD = identical by descent, geny identycznego pochodzenia
prawdopodobieństwo, że dwa losowe geny od dwóch osobników są genami ID. Relationship Relatedness Kinship Fraternity ID = identical by descent, geny identycznego pochodzenia jest miarą względną. Przyjmuje
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki populacji. Genetyka mendlowska i ewolucja
Podstawy genetyki populacji Genetyka mendlowska i ewolucja Informacja ujęcie matematyczne Entropia miara niepewności dotyczącej stanu zmiennej losowej N H(X) = p log p i i i=1 Podstawa logarytmu definiuje
Bardziej szczegółowoEkologia molekularna. wykład 14. Genetyka ilościowa
Ekologia molekularna wykład 14 Genetyka ilościowa Dziedziczenie mendlowskie wykład 14/2 Cechy wieloczynnikowe (ilościowe) wzrost masa ciała kolor skóry kolor oczu itp wykład 14/3 Rodzaje cech ilościowych
Bardziej szczegółowo1. Symulacje komputerowe Idea symulacji Przykład. 2. Metody próbkowania Jackknife Bootstrap. 3. Łańcuchy Markova. 4. Próbkowanie Gibbsa
BIOINFORMATYKA 1. Wykład wstępny 2. Bazy danych: projektowanie i struktura 3. Równowaga Hardyego-Weinberga, wsp. rekombinacji 4. Analiza asocjacyjna 5. Analiza asocjacyjna 6. Sekwencjonowanie nowej generacji
Bardziej szczegółowoPodstawy teorii ewolucji. Informacja i ewolucja
Podstawy teorii ewolucji Informacja i ewolucja Podręczniki 2 Dla zainteresowanych http://wps.prenhall.com/esm_freeman_evol_4/ 3 Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego
Bardziej szczegółowoAnaliza sprzężeń u człowieka. Podstawy
Analiza sprzężeń u człowieka Podstawy Badanie relacji genotyp-fenotyp u człowieka Analiza sprzężeń - poszukiwanie rejonów chromosomu położonych blisko genu determinującego daną cechę Analiza asocjacji
Bardziej szczegółowoEkologia molekularna. wykład 10
Ekologia molekularna wykład 10 Zasięg gatunku wykład 10/2 Środowisko Człowiek rozumny posiada bardzo szeroki zasięg występowania, nie dorównuje mu w tym względzie żaden inny ssak. Zamieszkuje on wszystkie
Bardziej szczegółowoPolimorfizm genu mitochondrialnej polimerazy gamma (pol γ) w populacjach ludzkich Europy
Polimorfizm genu mitochondrialnej polimerazy gamma (pol γ) w populacjach ludzkich Europy Praca wykonana pod kierunkiem dr hab. Tomasza Grzybowskiego w Katedrze Medycyny Sądowej w Zakładzie Genetyki Molekularnej
Bardziej szczegółowoDobór naturalny i dryf
Dobór naturalny i dryf Efekty działania doboru Adaptacje Dostosowania do środowiska Egzaptacje Cechy, ktorych obecna funkcja jest inna niż pierwotna Np. pióra ptaków (kiedyś do zatrzymywania ciepła, obecnie
Bardziej szczegółowoEkologia molekularna. wykład 2
Ekologia molekularna wykład 2 Markery molekularne: Markery wymagające sekwencjonowania mtdna jako marker Zalety: Konserwatywny układ genów łatwo je zidentyfkować u nowego gatunku Szybkie tempo mutacji:
Bardziej szczegółowoEkologia ogólna. wykład 3
Ekologia ogólna wykład 3 Istota ewolucji Ewolucja = zmienność + selekcja 1. Rodzi się więcej osobników niż jest w stanie przeżyć. 2. Osobniki różnią się między sobą (zmienność). Różnice te wpływają na
Bardziej szczegółowoBiologia molekularna z genetyką
Biologia molekularna z genetyką P. Golik i M. Koper Konwersatorium 2: Analiza genetyczna eukariontów Drosophilla melanogaster Makrokierunek: Bioinformatyka i Biologia Systemów; 2016 Opracowano na podstawie
Bardziej szczegółowoAdam Łomnicki. Tom 58 2009 Numer 3 4 (284 285) Strony 377 384. Zakład Badania Ssaków PAN 17-230 Białowieża E-mail: adam.lomnicki@uj.edu.
Tom 58 2009 Numer 3 4 (284 285) Strony 377 384 Adam Łomnicki Zakład Badania Ssaków PAN 17-230 Białowieża E-mail: adam.lomnicki@uj.edu.pl DRYF GENETYCZNY Dryf genetyczny jest zjawiskiem widocznym wyraźnie
Bardziej szczegółowoMonitoring genetyczny populacji wilka (Canis lupus) jako nowy element monitoringu stanu populacji dużych drapieżników
Monitoring genetyczny populacji wilka (Canis lupus) jako nowy element monitoringu stanu populacji dużych drapieżników Wojciech Śmietana Co to jest monitoring genetyczny? Monitoring genetyczny to regularnie
Bardziej szczegółowoElementy teorii informacji w ewolucji
Elementy teorii informacji w ewolucji Teoria informacji Zmienna losowa X obiekt mogący przyjąć skończoną liczbę stanów x1,,xn, z określonymi prawdopodobieństwami p1,,pn Przykład x1; p1=0,5 x2; p2=0,5 Informacja
Bardziej szczegółowoSekwencjonowanie nowej generacji i rozwój programów selekcyjnych w akwakulturze ryb łososiowatych
Sekwencjonowanie nowej generacji i rozwój programów selekcyjnych w akwakulturze ryb łososiowatych Konrad Ocalewicz Zakład Biologii i Ekologii Morza, Instytut Oceanografii, Wydział Oceanografii i Geografii,
Bardziej szczegółowoGenetyka populacji. Analiza Trwałości Populacji
Genetyka populacji Analiza Trwałości Populacji Analiza Trwałości Populacji Ocena Środowiska i Trwałości Populacji- PHVA to wielostronne opracowanie przygotowywane na ogół podczas tworzenia planu ochrony
Bardziej szczegółowoZadania do cz. II (z frekwencji i prawa Hardy ego-weinberga)
Zadania do cz. II (z frekwencji i prawa Hardy ego-weinberga) Autor: Grzegorz Góralski ggoralski.com Zadanie 1 Populacja składa się z osobników: 200 o genotypie AA; 400 Aa; 400 aa. Oblicz: frekwencje allelu
Bardziej szczegółowoAnaliza sprzężeń u człowieka. Podstawy
Analiza sprzężeń u człowieka Podstawy Geny i chromosomy Allele genów zlokalizowanych na różnych chromosomach segregują niezależnie (II prawo Mendla) Dla 2 genów: 4 równoliczne klasy gamet W. S Klug, M.R
Bardziej szczegółowoBiologia medyczna, lekarski Ćwiczenie ; Ćwiczenie 19
Ćwiczenie 19 Fenotyp sportowca. Geny warunkujące fenotyp sportowca. Testy DNA w ocenie predyspozycji sportowych i ich aspekty etyczne. Genetyka cech ilościowych. Prof. dr hab. Roman Zieliński 1. "Fenotyp
Bardziej szczegółowoBadanie doboru naturalnego na poziomie molekularnym
Badanie doboru naturalnego na poziomie molekularnym Podstawy ewolucji molekulanej Jak ewoluują sekwencje Zmiany genetyczne w ewolucji Mutacje tworzą nowe allele genów Inwersje zmieniają układ genów na
Bardziej szczegółowoDr hab.n.med. Renata Jacewicz
GENOM CZŁOWIEKA >99,999% 0,0005% 65% Dr hab.n.med. Renata Jacewicz Kierownik Pracowni Genetyki Medycznej i Sądowej 3% 32% 2013 Pracownia Genetyki Medycznej i Sądowej ZMS Dojrzałe erytrocyty, trzony włosów
Bardziej szczegółowoTeoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie.
Teoria ewolucji Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Ewolucja Znaczenie ogólne: zmiany zachodzące stopniowo w czasie W biologii ewolucja biologiczna W astronomii i kosmologii ewolucja gwiazd i wszechświata
Bardziej szczegółowoMech c aniz i my m y e w e o w lu l cj c i. i Powstawanie gatunku.
Mechanizmy ewolucji. Powstawanie gatunku. 1. Gatunek jako pula genowa prawo Hardyego Weinberga. 2. Dobór naturalny. 3. Dryf genetyczny (efekt założyciela, efekt wąskiego gardła). 4. Mechanizmy specjacji.
Bardziej szczegółowoWpływ struktury krajobrazu na przestrzenną zmienność genetyczną populacji myszy leśnej Apodemus flavicollis w północno wschodniej Polsce
Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii Sylwia Czarnomska Wpływ struktury krajobrazu na przestrzenną zmienność genetyczną populacji myszy leśnej Apodemus flavicollis w północno wschodniej Polsce Autoreferat
Bardziej szczegółowoTeoria ewolucji. Dryf genetyczny. Losy gatunków: specjacja i wymieranie.
Teoria ewolucji. Dryf genetyczny. Losy gatunków: specjacja i wymieranie. Dziaanie doboru Dobór kierunkowy Przesuwa rozkład cechy Dobór stabilizujący Utrzymuje średni fenotyp, odrzuca skrajne Dobór równoważący
Bardziej szczegółowoGenetyka populacyjna. Wiesław Babik tel pokój konsultacje czwartek 15 16
Genetyka populacyjna Wiesław Babik wieslaw.babik@uj.edu.pl tel. 663 57 pokój...5 konsultacje czwartek 5 6 Informacje slajdy z wykładów i inne pliki do ściągnięcia ze strony kursu: www.eko.uj.edu.pl/molecol
Bardziej szczegółowoAnaliza sprzężeń u człowieka. Podstawy
Analiza sprzężeń u człowieka Podstawy Geny i chromosomy Allele genów zlokalizowanych na różnych chromosomach segregują niezależnie (II prawo Mendla) Dla 2 genów: 4 równoliczne klasy gamet W. S Klug, M.R
Bardziej szczegółowoTeoria ewolucji. Losy gatunków: specjacja i wymieranie. Podstawy ewolucji molekularnej
Teoria ewolucji. Losy gatunków: specjacja i wymieranie. Podstawy ewolucji molekularnej Specjacja } Pojawienie się bariery reprodukcyjnej między populacjami dające początek gatunkom } Specjacja allopatryczna
Bardziej szczegółowoDr hab.n.med. Renata Jacewicz
GENOM CZŁOWIEKA >99 % 0,05%(100MtDNA) 65% Dr hab.n.med. Renata Jacewicz Kierownik Pracowni Genetyki Medycznej i Sądowej 3% 32% 2013 Pracownia Genetyki Medycznej i Sądowej ZMS Dojrzałe erytrocyty, trzony
Bardziej szczegółowoGenetyka populacyjna. Populacja
Genetyka populacyjna Populacja 1 Populacja Populacja jest to zbiór osobników jednego gatunku żyjących na danym terytorium w danym czasie. Genetykę populacyjną interesuje tzw. populacja panmiktyczna (mendlowska),
Bardziej szczegółowoTeoria ewolucji. Dobór płciowy i krewniaczy. Adaptacje. Dryf genetyczny.
Teoria ewolucji. Dobór płciowy i krewniaczy. Adaptacje. Dryf genetyczny. Dobór i złożone zachowania Nie istnieje dobór grupowy ( dobro gatunku ) Istnieje dobór krewniaczy Istnieją złożone strategie sygnałów
Bardziej szczegółowoTESTY NIEPARAMETRYCZNE. 1. Testy równości średnich bez założenia normalności rozkładu zmiennych: Manna-Whitney a i Kruskala-Wallisa.
TESTY NIEPARAMETRYCZNE 1. Testy równości średnich bez założenia normalności rozkładu zmiennych: Manna-Whitney a i Kruskala-Wallisa. Standardowe testy równości średnich wymagają aby badane zmienne losowe
Bardziej szczegółowoBIOINFORMATYKA. Copyright 2011, Joanna Szyda
BIOINFORMATYKA 1. Wykład wstępny 2. Struktury danych w badaniach bioinformatycznych 3. Bazy danych: projektowanie i struktura 4. Bazy danych: projektowanie i struktura 5. Powiązania pomiędzy genami: równ.
Bardziej szczegółowoAnaliza sprzężeń u człowieka. Podstawy
Analiza sprzężeń u człowieka Podstawy Badanie relacji genotyp-fenotyp u człowieka Analiza sprzężeń - poszukiwanie rejonów chromosomu położonych blisko genu determinującego daną cechę Analiza asocjacji
Bardziej szczegółowoGenetyka populacji. Ćwiczenia 7
Genetyka populacji Ćwiczenia 7 Rodowody wraz z wynikami kontroli użytkowości stanowią podstawową informację potrzebną do doskonalenia zwierząt C F X S D C F C F S D strzałka oznacza przepływ genów między
Bardziej szczegółowoZadania z genetyki. Jacek Grzebyta. 21.XII.2005 version Powered by Λ. L A TEX 4 Unicode
Zadania z genetyki Jacek Grzebyta 21.XII.2005 version 0.9.1 Powered by Λ L A TEX 4 Unicode Geny sprzężone 1. Po skrzyżowaniu dwóch roślin pomidora otrzymano wyłącznie rośliny o owocach gładkich, liściach
Bardziej szczegółowoBadania asocjacyjne w skali genomu (GWAS)
Badania asocjacyjne w skali genomu (GWAS) Wstęp do GWAS Część 1 - Kontrola jakości Bioinformatyczna analiza danych Wykład 2 Dr Wioleta Drobik-Czwarno Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt Badania
Bardziej szczegółowoSkładniki jądrowego genomu człowieka
Składniki jądrowego genomu człowieka Genom człowieka 3 000 Mpz (3x10 9, 100 cm) Geny i sekwencje związane z genami (900 Mpz, 30% g. jądrowego) DNA pozagenowy (2100 Mpz, 70%) DNA kodujący (90 Mpz ~ ok.
Bardziej szczegółowoPokrewieństwo, rodowód, chów wsobny
Pokrewieństwo, rodowód, chów wsobny Pokrewieństwo Pokrewieństwo, z punktu widzenia genetyki, jest podobieństwem genetycznym. Im osobniki są bliżej spokrewnione, tym bardziej są podobne pod względem genetycznym.
Bardziej szczegółowoĆwiczenia nr 4. Programy komputerowe stosowane do analizy danych molekularnych
Techniki molekularne ćw. 4 1 z 6 Ćwiczenia nr 4. Programy komputerowe stosowane do analizy danych molekularnych Istnieje ogromna liczba programów służących do analizy danych molekularnych. Wiele z nich
Bardziej szczegółowoBiologia medyczna, materiały dla studentów
Jaka tam ewolucja. Zanim trafię na jednego myślącego, muszę stoczyć bitwę zdziewięcioma orangutanami Carlos Ruis Zafon Wierzbownica drobnokwiatowa Fitosterole, garbniki, flawonoidy Właściwości przeciwzapalne,
Bardziej szczegółowoMapowanie genów cz owieka. podstawy
Mapowanie genów czowieka podstawy Sprzężenie Geny leżące na różnych chromosomach spełniają II prawo Mendla Dla 2 genów: 4 równoliczne klasy gamet W. S Klug, M.R Cummings Concepts of Genetics 8 th edition,
Bardziej szczegółowoGenetyczne podłoże mechanizmów zdolności adaptacyjnych drzew leśnych
Genetyczne podłoże mechanizmów zdolności adaptacyjnych drzew leśnych dr Małgorzata Sułkowska Zakład Hodowli i Genetyki Drzew Leśnych Instytut Badawczy Leśnictwa Podstawowym czynnikiem decydującym o przystosowaniach
Bardziej szczegółowoMETODY STATYSTYCZNE W BIOLOGII
METODY STATYSTYCZNE W BIOLOGII 1. Wykład wstępny 2. Populacje i próby danych 3. Testowanie hipotez i estymacja parametrów 4. Planowanie eksperymentów biologicznych 5. Najczęściej wykorzystywane testy statystyczne
Bardziej szczegółowo