Typy systemów gospodarczych

Transkrypt

1

2 Typy systemów gospodarczych socjalizm gospodarka centralnie gospodarka sterowana wolna

3 Typy systemów gospodarczych kapitalizm sterowany wolny

4 Dwa główne spojrzenia na rolę państwa w gospodarce LIBERAŁOWIE, MONETARYŚCI Wiara w wolny rynek Każdy rynek osiąga stan równowagi przy pełnym wykorzystaniu czynników produkcji KEYNESIŚCI Ograniczone zaufanie do wolnego rynku Rynki mogąbyćw trwałej nierównowadze, albo osiągaćrównowagęprzy niepełnym wykorzystaniu czynników produkcji Państwo nie powinno przeszkadzać Państwo powinno naprawiać błędy rynku Działania państwa gorsze od choroby (biurokracja) oraz nieskuteczne (teoria racjonalnych oczekiwań) Państwo jest podmiotem, który może wpływać na procesy w gospodarce Państwo tylko jako nocny stróż Państwo jako opiekun Polityka monetarna jest skuteczna Każda podażwywoła popyt (podejście propodażowe) Polityka fiskalna jest skuteczna Każdy popyt wywoła podaż(podejście propopytowe)

5 Podejścia do roli państwa w gospodarce liberalne etatystyczne Różnice dotyczą: Wysokości podatków Zasiłków Wielkości rządu Zakresu regulacji np.: rynku pracy Sposobu odpłatności za np.: studia, leczenie Poziomu deficytu itd

6 Funkcje ekonomiczne państwa (obszary ingerencji w mechanizm rynkowy) Tworzenie systemu prawnego Funkcja alokacyjna Funkcja stabilizacyjna (antycykliczna) Funkcja redystrybucyjna

7 Wszystkie funkcje ekonomiczne razem państwo dobrobytu Państwa dobrobytu (państwa opiekuńcze) Obowiązkowe ubezpieczenia społeczne Wysokie zasiłki (np.: dla bezrobotnych) Regulacje zatrudnienia bezpłatny dostęp do wielu usług (np.: edukacyjnych) Wysokie podatki, duże państwo

8 Dlaczego państwo nie powinno interweniować? (ograniczać swoje funkcje ekonomiczne) Od rozpoznania negatywnych zjawisk do reakcji upływa sporo czasu (ociężałość instytucji państwowych, skupienie na sobie) Mogą wystąpić błędy w rozpoznaniu negatywnych zjawisk zatem skala interwencji może być niewystarczająca lub błędna Państwo może prowadzić politykę chłodzenia w okresie kryzysu, lub pobudzania gospodarki w okresie dynamicznego rozwoju Ingerując w rynek państwo najczęściej działa na korzyść wąskich grup interesów ignorując szerszą perspektywę Ingerencje państwa rozbudowują administrację

9 Powinno być jak najwięcej wolnego rynku? (prawda/fałsz) Państwo (rządy) nie sąw stanie działaćlepiej niż rynek Wadą właściwą dla kapitalizmu jest nierówny podział błogosławieństw. Błogosławieństwem właściwym dla socjalizmu jest równy udział w ubóstwie Rynek działa cały czas, państwo od czasu do czasu Prawa popytu i prawa podaży nie da sięprzekupić Rynek wymusza uczciwość, moralność itp.

10 Ingerencje państwa w gospodarkę Metody bezpośrednie Metody pośrednie

11 Możliwości oddziaływania państwa na procesy gospodarcze metody pośrednie Polityka fiskalna oraz budżet Polityka monetarna

12 Budżet państwa budżet dochody wydatki

13 Dochody budżetowe Podatek obowiązkowe, powszechne, bezzwrotne świadczenie pieniężne, osób fizycznych i osób prawnych, na rzecz państwa oraz samorządów terytorialnych.

14 Zasady opodatkowania Równość Pewność Dogodność Taniość

15 Funkcje podatków Fiskalna Redystrybucyjna Stymulacyjna

16 Wysokość podatków Stopa podatkowa jako punkt odniesienia Dochód po opodatkowaniu jako punkt odniesienia

17 Baza podatkowa Źródła dochodów budżetowych Podmioty płacące podatki Produkty, usługi obciążone podatkiem

18 Dochody budżetowe Dochody budżetowe = wysokość podatków * baza podatkowa

19 Krzywa Laffera dochody budżetowe wysokość podatków

20 Typy podatków - pośrednie i bezpośrednie - progresywne (sprawiedliwość pionowa), liniowe (sprawiedliwość pozioma) - centralne, lokalne - procentowe, kwotowe

21 Podatki płacone w Polsce PIT CIT Od spadków i darowizn Od wygranych w grach losowych Od zysków z lokat kapitałowych Karta podatkowa Ryczałt ewidencjonowany Podatek od nieruchomości Podatek rolny Podatek leśny Podatek od środków transportu VAT Akcyza Podatek od czynności cywilno - prawnych

22 Dochody budżetowe jako % PKB (2010) Polska 38% Najmniej: Słowacja 33%, Rumunia, Litwa 34%, Irlandia 34,5% Najwięcej: Finlandia 52,5%, Szwecja 53%, Dania 55,5%, Norwegia 56,5%

23 Koszty poboru podatku (koszt poboru 100 euro) Nowa Zelandia 0,41 USA 0,43 Australia 0,67 Irlandia 0,82 Norwegia 1,12 UK 1,31 Czechy 1,61 Polska 2,45 Chorwacja 3,09 Grecja 3,17 Włochy 3,77 Meksyk 4,08 Podatek najtańszy - pogłówny

24 Dzień wolności podatkowej 23 czerwca 2011

25 Wydatki państwa Osobowe pensje pracowników sfery budżetowej Administracja państwowa Pracownicy oświaty Personel medyczny Służby mundurowe Wymiar sprawiedliwości

26 Wydatki państwa Transferowe Renty Emerytury Zasiłki

27 Wydatki państwa Zakupy Wydatki inwestycyjne Dotacje Składka członkowska UE Obsługa zadłużenia publicznego

28 Dlaczego państwo się zadłuża? Dochody > wydatki nadwyżka budżetowa Dochody = wydatki równowaga budżetowa Dochody < wydatki deficyt budżetowy

29 Sposoby finansowania deficytu budżetowego Inflacyjny dodruk pieniądza Bezinflacyjny pożyczanie pieniędzy przez państwo Państwo pożycza pieniądze poprzez emisję i sprzedaż obligacji (Skarbu Państwa)

30 Czy deficyt budżetowy powinien być? Keynesiści tak - bo za pomocą deficytu można stymulować gospodarkę Liberałowie nie powstaje tzw. efekt wypychania

31 Dług publiczny Dług publiczny to całkowite zadłużenie państwa Tworzą go wszystkie niespłacone deficyty budżetowe z poszczególnych lat

32 Czy państwo może zadłużać się bez końca? Państwo może zbankrutować W Polsce ustalono tzw. progi ostrożnościowe, oblicza się je jako stosunek długu publicznego do PKB 50% 55% 60%

33 Polityka fiskalna Restrykcyjna Ekspansywna