EKONOMIA I PRAWO W HOTELARSTWIE

Transkrypt

1 Maria Wajgner Renata Tylińska EKONOMIA I PRAWO W HOTELARSTWIE Poradnik metodyczny dla nauczyciela 1

2 Projekt okładki: Joanna Plakiewicz Redakcja: Barbara Gers Redaktor prowadzący: Stanisław Grzybek Wydawnictwo REA, Warszawa 2010 ISBN Wydawnictwo REA s.j Warszawa, ul. Kolejowa 9/11 tel./fax: (22) , , , Podręcznik i wszystkie pomoce dydaktyczne są chronione prawem. Każdorazowe ich wykorzystanie w innych niż zastrzeżone prawem przypadkach wymaga pisemnego zezwolenia wydawnictwa. 2 Skład: WMC s.c.; Warszawa ul. Frascati 1; wmcsc@wp.pl Druk i oprawa:

3 Spis treści Wskazówki metodyczne 5 Propozycja nauczycielskiego planu wynikowego 9 Przykładowe scenariusze lekcji 23 Załączniki 31 Przykładowe testy 66 Ćwiczenia 81 Bibliografia 87 3

4 4

5 Wskazówki metodyczne Przekazujemy Państwu pakiet edukacyjny Ekonomia i prawo w hotelarstwie, który składa się z dwóch części: podręcznika z ćwiczeniami dla ucznia, poradnika dla nauczyciela. Pakiet przeznaczony jest do kształcenia uczniów technikum hotelarskiego w ramach zajęć edukacyjnych z ekonomii i prawa. Może być również wykorzystywany do kształcenia słuchaczy szkół hotelarskich różnego typu. Podręcznik Ekonomia i prawo w hotelarstwie został napisany zgodnie ze standardami wymagań egzaminacyjnych dla zawodu technik hotelarstwa. Może być stosowany w kształceniu na podstawie różnych, dostępnych programów nauczania tego zawodu, w tym również programów modułowych. Zawiera on podstawowe wiadomości z dziedziny prawa i ekonomii, natomiast zagadnienia dotyczące rachunkowości zostały podane w części drugiej zatytułowanej Podstawy rachunkowości i fi nansów w hotelarstwie. Niektóre treści podręcznika przekazywane są wprost, do innych dochodzi się po wykonaniu ćwiczeń mających na celu ukształtowanie określonych umiejętności, postaw i zachowań, po analizie tekstów prawnych oraz tekstów zaczerpniętych z bazy hotelarskiej. Istotną zaletą podręcznika jest przejrzystość oraz prosta budowa. Poradnik dla nauczyciela jest ściśle skorelowany z podręcznikiem i stanowi pomoc w organizowaniu procesu kształcenia. Zawiera on między innymi: wskazówki metodyczne, propozycję nauczycielskiego planu wynikowego, przykładowe scenariusze lekcji będące uzupełnieniem propozycji zawartych w podręczniku, ćwiczenia, testy, krzyżówki, bibliografię. Zamieszczone w poradniku propozycje mogą zostać bezpośrednio wykorzystane przez nauczyciela do własnego planowania i organizowania procesu kształcenia lub też mogą być podstawą własnych koncepcji. Przykładowe 5

6 scenariusze zajęć pomogą Państwu w znalezieniu odpowiedniej metody przeprowadzenia lekcji. Do nauczyciela jako organizatora procesu kształcenia należy tworzenie własnych scenariuszy w zależności od potrzeb zespołu klasowego, możliwości i predyspozycji uczniów. Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania. Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od indywidualnej pracy uczniów do pracy zespołowej. Proponowane ćwiczenia pozwolą sprawdzić wiedzę i umiejętności oraz wskazać te tematy, które sprawiają uczniom najwięcej trudności. Należy zwracać uwagę na kształtowanie umiejętności posługiwania się kategoriami prawnymi, analizowania i interpretowania norm prawnych oraz odwoływania się do tekstów źródłowych. Należy podkreślać, że wiedza z zakresu prawa i ekonomii umożliwia zrozumienie mechanizmów funkcjonowania państwa i jest potrzebna do uczestniczenia w życiu społeczno-gospodarczym. Ze względu na specyficzną terminologię ekonomiczną oraz prawną celowe jest również zastosowanie metod podających: wykładu informacyjnego, pogadanki. Nauczycielski Plan wynikowy został opracowany chronologicznie na podstawie materiału nauczania przewidzianego programem nauczania przedmiotu Ekonomia i prawo w hotelarstwie. Kolejność ujętych w planie bloków tematycznych należy traktować w sposób elastyczny. W zależności od potrzeb i możliwości szkoły można ją zmieniać. W pierwszych dwóch latach nauki proponujemy realizację zamiennie ekonomii lub prawa. Rachunkowość należy wprowadzić po zrealizowaniu treści czysto ekonomicznych i prawnych, w ostatnim roku kształcenia. W planowaniu i organizacji procesu kształcenia w zakresie ekonomii i prawa w hotelarstwie szczególny nacisk należy położyć na aktywność oraz otwarcie społeczne uczniów. Trudna wiedza ekonomiczna, a zwłaszcza prawnicza powinna stanowić tło dla metod aktywizujących pozwalających na wyzwalanie przeżyć emocjonalnych, które pomogą nie tylko lepiej zrozumieć i zapamiętać treści kształcenia, ale przede wszystkim nadadzą procesowi kształcenia wymiar dynamiczny. Uczeń będzie miał szansę sam kreować swoje umiejętności, zainteresowania, spostrzegawczość, a także otwartość i tolerancję na poglądy innych osób. Dominującymi metodami kształcenia na zajęciach z ekonomii i prawa powinny stać się takie metody, jak: różne formy dyskusji, gry symulacyjne, dydaktyczne i decyzyjne, metoda sytuacyjna, 6

7 studium przypadków, burza mózgów, metaplan, metoda projektów, inscenizacja, wycieczki dydaktyczne, film dydaktyczny. Szczególną uwagę należy zwrócić na pracę z tekstem (kodeksem, ustawą, rozporządzeniem). Pozwoli to na wykształcenie w uczniach umiejętności poszukiwania odpowiedzi na zadane pytanie, problem prawny. Bardzo ważne jest również nauczenie uczniów korzystania z gotowych wzorów umów i pism procesowych w sposób twórczy, a nie tylko mechaniczny. Najbardziej odpowiednim narzędziem pomiaru dydaktycznego podstawowych wiadomości z ekonomii i prawa w hotelarstwie może być test osiągnięć szkolnych (wielostopniowy, wielozadaniowy) składający się z zadań typu wyboru wielokrotnego, zadań prawda fałsz czy na dobieranie. W badaniach sumatywnych wskazane jest dołączenie zadań otwartych połączonych z analizą odpowiednich casusów, np. z prawa pracy. Chociaż testy są powszechnie uznawane za nowoczesne i często stosowane na poszczególnych etapach kształcenia uczniów jako bardzo dobre narzędzie pomiaru dydaktycznego, to nie mogą być one jedynym źródłem informacji o poziomie wiedzy i umiejętności ucznia. Szczególnej uwadze poleca się szerokie możliwości stosowania metody projektów oraz różnych form metod plakatowych. Wskazane są również symulacyjne sprawdziany praktyczne. Nauczyciel powinien także stosować formy ustne, zwracając dużą uwagę na sposób wypowiedzi, dobór argumentów, sprawność prezentacji. Nie powinien również rezygnować z prac pisemnych, które pozwolą uczniom na zaprezentowanie umiejętności precyzyjnego, logicznego formułowania sądów. Bardzo ważna jest również umiejętność znalezienia przez ucznia właściwych przepisów, które pomogą w rozstrzygnięciu konkretnej sprawy, prawidłowa interpretacja tych przepisów, wskazanie organu właściwego do rozstrzygania konkretnej sprawy i zaproponowanie odpowiedniej treści rozstrzygnięcia. Podczas oceniania ucznia należy zwrócić uwagę na dokładność i czas realizacji zadania, na prawidłowy dobór aktów prawnych oraz poprawność wnioskowań prawniczych. Stosowanie aktywizujących metod kształcenia niejako wymusza zróżnicowane formy organizacyjne pracy uczniów. Umiejętne przechodzenie od pracy jednolitej całej grupy uczniów, przez jednolitą i zróżnicowaną pracę w mniejszych zespołach, aż do zróżnicowanej pracy indywidualnej daje szanse pełnej 7

8 aktywności oraz postrzegania jednostki jako cząstki w zespole, której wkład w wykonanie wspólnego zadania wpływa na procesy integrujące i wyzwalające więzi społeczne. Projektując proces dydaktyczny, należy uwzględnić samokształcenie uczniów, z wykorzystywaniem materiałów typu: podręczniki, czasopisma, teksty zaczerpnięte z prasy hotelarskiej, foldery, normy, instrukcje, poradniki, filmy dydaktyczne. Aktywizujące formy i techniki nauczania zakładają zasadniczą zmianę roli nauczyciela na lekcji. Nauczyciel przestaje być centralną postacią na zajęciach, jedynym i niepodważalnym źródłem informacji, czyli tzw. odpytywaczem. Staje się natomiast organizatorem swobodnej wymiany opinii i poglądów oraz inspiratorem ciekawych i oryginalnych rozwiązań. Źródła atrakcyjności lekcji z ekonomii i prawa tkwią zarówno w charakterze treści nauczania, jak i w umiejętnościach nauczyciela. Nauczyciel powinien inicjować działania uczniów, motywować ich do pracy oraz prawidłowo kierować ich działalnością poznawczą. Jest to możliwe jedynie wtedy, gdy nauczyciel prawidłowo dobiera metody nauczania, dostosowując je do celów lekcji. Dla zapewnienia prawidłowej organizacji oraz realizacji procesu kształcenia wymagane jest zabezpieczenie odpowiedniej bazy techniczno-dydaktycznej. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni przewidzianej w podstawie programowej. 8

9 Propozycja nauczycielskiego planu wynikowego do przedmiotu EKONOMIA I PRAWO W HOTELARSTWIE (Podstawy ekonomiczne i prawne w hotelarstwie) na podstawie programu nauczania: 341{04}/MEN/ Nr lekcji Temat lekcji 1 Omówienie programu nauczania i wymagań edukacyjnych w roku szkolnym 20../.. I. WIADOMOŚCI WSTĘPNE WYMAGANIA PODSTAWOWE (A+B) Uczeń: identyfikuje wymagania podstawowe. 2 Potrzeby ludzkie identyfikuje pojęcie: potrzeba, rozróżnia potrzeby naturalne i wyższego rzędu, wymienia cechy potrzeb, definiuje termin: piramida potrzeb Maslowa. 3 Sposoby zaspokajania potrzeb 4 Charakterystyka usługi hotelarskiej 5 Istota i cel działalności gospodarczej 6 Czynniki wytwórcze 7/8 Podstawowe systemy gospodarki narodowej identyfikuje pojęcia: dobra, usługi, rozróżnia sposoby zaspokajania potrzeb. identyfikuje pojęcie: usługa hotelarska, wymienia cechy usługi hotelarskiej. definiuje termin: działalność gospodarcza. rozróżnia rodzaje czynników wytwórczych, identyfikuje pojęcia: środki produkcji, środki pracy, przedmioty pracy. definiuje pojęcie: system społeczno-gospodarczy, rozróżnia rodzaje systemów społeczno-gospodarczych, wymienia cechy gospodarki rynkowej. PONADPODSTAWOWE (C+D) Uczeń: charakteryzuje wymagania ponadpodstawowe. wyjaśnia cechy potrzeb, charakteryzuje piramidę potrzeb Maslowa, klasyfikuje potrzeby wg hierarchii Maslowa. klasyfikuje dobra i usługi, porównuje cechy dóbr i usług. charakteryzuje usługę hotelarską. wyjaśnia ogólne zasady prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. charakteryzuje czynniki wytwórcze, dobiera czynniki wytwórcze do rodzaju działalności. charakteryzuje systemy społeczno-gospodarcze, porównuje sposoby rozwiązywania problemów gospodarczych w poszczególnych systemach ekonomicznych, wyjaśnia mechanizm gospodarki rynkowej. 9

10 9 Rynek rodzaje rynków identyfikuje pojęcia: rynek, rynek usług hotelarskich, rozróżnia kryteria klasyfikacji rynku. 10 Elementy rynku wymienia elementy rynku, identyfikuje pojęcia: popyt, podaż, cena, rozróżnia pojęcia: popyt i wielkość popytu, rozróżnia pojęcia: podaż i wielkość podaży. 11/12 Mechanizm rynkowy 13/14 Przyczyny zmian popytu 15/16 Przyczyny zmian podaży 17 Równowaga rynkowa 18/19 Obieg produktu i dochodu w gospodarce 20/21 Mierniki aktywności gospodarczej definiuje termin: mechanizm rynkowy. wymienia czynniki kształtujące popyt, formułuje prawo popytu, interpretuje krzywą popytu. wymienia czynniki kształtujące podaż, formułuje prawo podaży, interpretuje krzywą podaży. definiuje pojęcia: równowaga rynkowa, cena równowagi rynkowej, wyznacza cenę równowagi rynkowej. rozróżnia ogniwa występujące w gospodarce, wymienia strumienie przepływające pomiędzy ogniwami. wymienia rodzaje wskaźników stosowanych do oceny makroekonomicznych efektów gospodarowania, definiuje Produkt Narodowy Brutto, Dochód Narodowy, Produkt Krajowy Brutto, stopę bezrobocia i stopę inflacji. klasyfikuje rynek według różnych kryteriów, omawia różne rodzaje rynków. wyjaśnia pojęcie: wielkość popytu, wyjaśnia pojęcie: wielkość podaży, wskazuje popytową i podażową stronę rynku. wyjaśnia działanie mechanizmu rynkowego w różnych sytuacjach, analizuje zależności pomiędzy elementami rynku. wyjaśnia prawo popytu, charakteryzuje czynniki kształtujące popyt, przewiduje zmiany popytu, analizuje zmiany popytu na podstawie wykresu. wyjaśnia prawo podaży, charakteryzuje czynniki kształtujące podaż, przewiduje zmiany podaży, analizuje zmiany podaży na podstawie wykresu. wyjaśnia stan równowagi rynku, wyjaśnia mechanizm ustalania cen w gospodarce rynkowej, wyjaśnia sytuacje nadwyżki popytu i nadwyżki podaży, rysuje krzywą popytu i krzywą podaży, analizuje stan równowagi rynkowej i jej brak. charakteryzuje ogniwa występujące w gospodarce, wyjaśnia obieg produktu i dochodu w gospodarce. analizuje sytuację w Polsce na podstawie wskaźników, analizuje sytuację na świecie na podstawie wskaźników, porównuje poziom życia mieszkańców w wybranych krajach na podstawie wielkości PKB per capita. 10

11 22 Europejska klasyfikacja działalności gospodarczej 23 Powtórzenie wiadomości z zakresu wiadomości wstępnych. 24 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu wiadomości wstępnych. identyfikuje skrót: EKD wymienia części PKD, odczytuje symbole PKD dla poszczególnych rodzajów działalności hotelarskiej. rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. II. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA W HOTELARSTWIE 25 Źródła prawa gospodarczego 26/27 Podejmowanie działalności gospodarczej przez osoby fizyczne 28/29 Działalność gospodarcza pod szczególnym nadzorem 30/31 Krok po kroku do założenia własnej firmy - wszystko w jednym okienku definiuje terminy: prawo gospodarcze, wymienia źródła prawa gospodarczego. definiuje pojęcia: działalność gospodarcza, przedsiębiorca, rozróżnia podmioty prowadzące działalność gospodarczą. definiuje pojęcia: koncesja, zezwolenie, licencja, wymienia działalność gospodarczą, która wymaga uzyskania koncesji, rozróżnia rodzaje działalności gospodarczej, które wymagają uzyskania zezwolenia, licencji, zgody, identyfikuje działalność regulowaną. interpretuje pojęcia i terminy: REGON, NIP, KRUS, PESEL, CEIDG. charakteryzuje strukturę PKD, wyjaśnia znaczenie klasyfikowania działalności. analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. analizuje przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej. wskazuje uwarunkowania prawne prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby fizyczne, planuje działania związane z podejmowaniem działalności gospodarczej, analizuje plusy i minusy samodzielnego prowadzenia działalności gospodarczej. omawia warunki uzyskania koncesji, wyznacza warunki uzyskania zezwolenia, licencji, zgody. omawia procedurę postępowania przy uruchamianiu działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, sporządza wybrane dokumenty związane z uruchamianiem działalności gospodarczej. 11

12 32 Krok po kroku do założenia własnej firmy bank, inspekcje i straże 33 Powtórzenie wiadomości z zakresu zakładania własnej działalności gospodarczej 34 Krajowy Rejestr Sądowy określa czynności niezbędne do uzyskania rachunku bankowego. rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. określa funkcje Krajowego Rejestru Sądowego. wyjaśnia konieczność zgłoszenia działalności gospodarczej w PIP oraz PIS. analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. omawia rejestry KRS. 35/36 Spółka cywilna klasyfikuje spółki, wyjaśnia cechy charakterystyczne dla spółek osobowych, wymienia cechy wyróżniające spółkę cywilną spośród pozostałych spółek. określa zasady zakładania spółki cywilnej, wskazuje cele założenia spółki, sporządza umowę spółki cywilnej. 37 Osobowe spółki handlowe: spółka jawna 38 Osobowe spółki handlowe: spółka partnerska 39 Osobowe spółki handlowe: spółka komandytowa wymienia cechy charakterystyczne dla spółki jawnej, podaje podstawę prawną działania spółek handlowych. wymienia osoby mogące założyć spółkę partnerską. definiuje pojęcia: komplementariusz, komandytariusz, suma komandytowa. odróżnia spółki osobowe od spółek kapitałowych, określa zasady zakładania spółki jawnej. omawia cel oraz zasady zakładania i rozwiązywania spółki partnerskiej. omawia sposób zakładania spółki komandytowej, określa cel założenia spółki komandytowej. 40 Osobowe spółki handlowe: spółka komandytowo- -akcyjna 41 Powtórzenie wiadomości z zakresu spółek osobowych 42 Spółki kapitałowe: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością definiuje pojęcie: akcjonariusz, wymienia cechy charakterystyczne dla spółki komandytowo-akcyjnej. rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. wymienia cechy charakterystyczne dla spółek kapitałowych, wymienia organy spółki z o.o. określa sposób rozwiązania spółki. określa zasady odpowiedzialności komplementariuszy i akcjonariuszy w spółce, omawia sposób zakładania spółki. analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. porównuje spółki osobowe do spółek kapitałowych, wymienia kroki niezbędne do założenia spółki, określa przeznaczenie spółki z o.o. 12

13 43 Spółki kapitałowe: spółka akcyjna 44/45 Fundacje i stowarzyszenia 46 Powtórzenie wiadomości z zakresu działalności gospodarczej 47 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu działalności gospodarczej wymienia cechy charakterystyczne dla spółki akcyjnej, wymienia przyczyny powodujące rozwiązanie spółki akcyjnej. definiuje terminy: fundacja, stowarzyszenie, odróżnia fundację od stowarzyszenia, podaje przykłady działających fundacji oraz stowarzyszeń. rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. III. GOSPODARKA ZASOBAMI LUDZKIMI 48 Rynek pracy i jego elementy 49 Rynek pracy w hotelarstwie 50 Aktywne poszukiwanie pracy 51/52 Dokumenty aplikacyjne 53 Zasoby ludzkie w przedsiębiorstwie definiuje termin: rynek pracy, rozróżnia elementy rynku pracy, rozróżnia sytuacje na rynku pracy. definiuje pojęcie: hotelarstwo, rozróżnia elementy rynku usług hotelarskich, wymienia elementy rynku pracy w hotelarstwie. definiuje termin: aktywne poszukiwanie pracy, wymienia sposoby poszukiwania pracy. rozróżnia rodzaje dokumentów aplikacyjnych, rozróżnia elementy i zasady opracowywania dokumentów aplikacyjnych. identyfikuje termin: polityka kadrowa, rozróżnia elementy polityki kadrowej. omawia sposób zakładania spółki akcyjnej, porównuje spółki kapitałowe, porównuje spółki kapitałowe do osobowych. porównuje działalność fundacji do działalności stowarzyszenia, omawia sposób zakładania fundacji i stowarzyszenia. analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. charakteryzuje sytuacje na rynku pracy, charakteryzuje aktualną sytuację polskiego rynku pracy, analizuje sytuacje na lokalnym rynku pracy na podstawie krzywej popytu i krzywej podaży. charakteryzuje rynek pracy w hotelarstwie, wyjaśnia przyczyny rozwoju rynku pracy w hotelarstwie, analizuje lokalny rynek pracy usług hotelarskich, sporządza charakterystykę własnej osoby. sporządza dokumenty aplikacyjne. charakteryzuje obszary decyzyjne polityki kadrowej. 13

14 54 Proces zatrudnienia pracowników rozróżnia fazy zatrudniania pracowników. 55 Wydajność pracy identyfikuje termin: wydajność pracy, rozróżnia rodzaje wydajności pracy, wymienia czynniki kształtujące wydajność pracy. 56 Płaca opisuje funkcje płacy, rozróżnia terminy: płaca realna, płaca nominalna. 57 Formy wynagrodzeń pracowników za pracę 58 Harmonogram pracy 59 Powtórzenie wiadomości z zakresu gospodarki zasobami ludzkimi 60 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu gospodarki zasobami ludzkimi. rozróżnia elementy taryfowego systemu płac, rozróżnia formy płac. definiuje termin: harmonogram pracy, wymienia elementy harmonogramu pracy. rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. IV. MAJĄTEK PRZEDSIĘBIORSTWA HOTELARSKIEGO I ŹRÓDŁA JEGO FINANSOWANIA 61 Majątek i kapitał podmiotu gospodarczego definiuje pojęcia: majątek, kapitał, bilans, rozróżnia terminy: majątek trwały i majątek obrotowy, rozróżnia terminy: kapitał własny i kapitał obcy. 62 Majątek trwały rozróżnia elementy majątku trwałego. charakteryzuje fazy zatrudniania pracowników, wyjaśnia specyfikę doboru pracowników w branży hotelarskiej, analizuje treść ofert pracy. interpretuje mierniki wydajności pracy, charakteryzuje rodzaje wydajności pracy typowe dla branży hotelarskiej, stosuje wskaźniki wydajności pracy w hotelu. omawia rodzaje wynagrodzenia za pracę. wyjaśnia formy płac, uzasadnia stosowane w hotelu formy płac, oblicza wynagrodzenie pracownika za pracę. sporządza harmonogram pracy na podstawie danych. analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. wyjaśnia pojęcia: majątek, aktywa, kapitał, pasywa, bilans, charakteryzuje składniki majątku przedsiębiorstwa i źródła jego finansowania. klasyfikuje majątek trwały przedsiębiorstwa, charakteryzuje elementy majątku trwałego. 14

15 63 Ocena efektywności wykorzystania środków trwałych 64 Zużycie środków trwałych 65 Amortyzacja środków trwałych 66 Metody amortyzacji 67 Majątek obrotowy 68 Cykl obrotowy środków obrotowych 69 Formy organizacyjne kapitału wymienia mierniki efektywności wykorzystania środków trwałych. rozróżnia rodzaje zużycia środków trwałych, wymienia przyczyny zużycia środków trwałych. identyfikuje termin: wartość początkowa środka trwałego, rozróżnia terminy: umorzenie środków trwałych, amortyzacja środków trwałych, definiuje pojęcie: stawka amortyzacji. rozróżnia metody amortyzacji środków trwałych. rozróżnia elementy majątku obrotowego. definiuje termin: cykl obrotowy środków obrotowych, wymienia mierniki oceny krążenia środków obrotowych. rozróżnia formy organizacyjne kapitału, rozróżnia kapitały własne i obce podmiotów gospodarczych. 70 Inwestycje definiuje pojęcie: inwestowanie, rozróżnia rodzaje inwestycji. oblicza mierniki efektywności wykorzystania środków trwałych, interpretuje mierniki efektywności wykorzystania środków trwałych, ocenia efektywność wykorzystania środków trwałych. charakteryzuje rodzaje zużycia środków trwałych. oblicza stawkę amortyzacji, oblicza roczną i miesięczną kwotę odpisu amortyzacyjnego. wyjaśnia metody amortyzacji środków trwałych, stosuje metody amortyzacji środków trwałych. klasyfikuje majątek obrotowy przedsiębiorstwa, charakteryzuje elementy majątku obrotowego. porównuje cykl obrotowy środków obrotowych w podmiotach produkcyjnych, handlowych i usługowych, oblicza mierniki oceny krążenia środków obrotowych, interpretuje mierniki oceny krążenia środków obrotowych, analizuje szybkość krążenia środków obrotowych na podstawie wskaźników. charakteryzuje formy organizacyjne kapitału, klasyfikuje kapitały własne podmiotu gospodarczego, klasyfikuje kapitały obce podmiotu gospodarczego. klasyfikuje inwestycje ze względu na różne kryteria, charakteryzuje rodzaje inwestycji. 15

16 71 Metody pozyskiwania kapitału obcego 72 Klasyfikacja kredytów 73/74 Umowa kredytowa rozróżnia metody pozyskiwania kapitału obcego, rozróżnia pojęcia: pożyczka, kredyt, kredyt kupiecki. rozróżnia kryteria klasyfikacji kredytów. wymienia elementy wniosku kredytowego, definiuje umowę kredytową, opisuje elementy umowy kredytowej. charakteryzuje metody pozyskiwania kapitału obcego, porównuje kredyt z pożyczką. klasyfikuje kredyty ze względu na różne kryteria. wyjaśnia termin: zdolność kredytowa, porównuje warunki udzielenia kredytu przez różne banki, oblicza koszt kredytu. 75 Leasing rozróżnia pojęcie: leasing. klasyfikuje leasing, charakteryzuje rodzaje leasingu. 76 Powtórzenie wiadomości z zakresu majątku przedsiębiorstwa hotelarskiego i źródeł jego finansowania 77 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu majątku przedsiębiorstwa hotelarskiego i źródeł jego finansowania V. SYSTEM FINANSOWY 78/79 Przychody i koszty działalności 80 Ustalenie wyniku finansowego 81 System podatkowy rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. rozróżnia pojęcia: przychody i koszty działalności, wymienia rodzaje przychodów podmiotu gospodarczego, wymienia rodzaje kosztów podmiotu gospodarczego. definiuje pojęcia: wynik finansowy, zysk, strata, omawia procedurę ustalenia wyniku finansowego. rozróżnia pojęcia: podatek, system podatkowy, wymienia cechy podatku. 82/83 Podatek VAT identyfikuje pojęcia: podatek VAT, wartość dodana, wymienia stawki podatku VAT, rozróżnia terminy: podatek należny, podatek naliczony. analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. charakteryzuje przychody z działalności podmiotu gospodarczego, klasyfikuje koszty działalności podmiotu gospodarczego, charakteryzuje przychody i koszty działalności hotelarskiej. oblicza wynik finansowy przedsiębiorstwa. klasyfikuje podatki, wyjaśnia znaczenie podatków dla gospodarki. charakteryzuje podatek VAT, wyjaśnia mechanizm naliczania podatku VAT, oblicza kwotę podatku VAT odprowadzaną przez podatnika do urzędu skarbowego. 16

17 84 Podatek akcyzowy akcyza 85/86 Podatek dochodowy identyfikuje pojęcia: podatek akcyzowy, wymienia przykłady towarów objęte akcyzą. identyfikuje pojęcie: podatek dochodowy, identyfikuje przedmiot opodatkowania podatkiem dochodowym, rozróżnia rodzaje podatku dochodowego. 87 Podatki lokalne identyfikuje pojęcie: podatek lokalny, rozróżnia podatki lokalne. 88 Powtórzenie wiadomości z zakresu systemu finansowego 89 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu systemu finansowego rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. VI. PODSTAWOWE WIADOMOŚCI Z ZAKRESU PRAWA 90 Pojęcie i rodzaje prawa 91 Budowa normy prawnej 92 Norma prawna i przepis prawny 93 Stosunek prawny i jego elementy 94 Zdarzenia prawne rozróżnia rodzaje prawa, definiuje pojęcie: prawo. definiuje pojęcie: norma prawna, wymienia rodzaje norm prawnych. definiuje pojęcie: przepis prawny, wymienia rodzaje przepisów prawnych. definiuje pojęcie: przepis prawny, wyróżnia podstawowe elementy stosunku prawnego. definiuje pojęcie: zdarzenie prawne, rozróżnia rodzaje zdarzeń prawnych. charakteryzuje podatek akcyzowy, wyjaśnia mechanizm naliczania podatku akcyzowego, oblicza cenę sprzedaży towaru opodatkowanego podatkiem akcyzowym. charakteryzuje podatek dochodowy od osób fizycznych, wyjaśnia formy opodatkowania podatkiem od osób fizycznych, charakteryzuje podatek dochodowy od osób prawnych. charakteryzuje podatki lokalne. analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. charakteryzuje prawo zwyczajowe i stanowione. wyznacza elementy normy prawnej na podstawie wybranych przepisów prawnych, charakteryzuje rodzaje norm prawnych. wyjaśnia relacje pomiędzy normą prawną a przepisem prawnym. analizuje elementy stosunku prawnego na wybranych przykładach. charakteryzuje zdarzenia prawne. 17

18 95 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu pojęć wstępnych 96 Zdolność prawna osoby fizycznej 97 Zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej 98 Osoba prawna i jej cechy 99 Czynności prawne definiuje pojęcia: osoba fizyczna, zdolność prawna osoby fizycznej. definiuje pojęcie: zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej. definiuje pojęcie: osoba prawna, wymienia osoby prawne. definiuje pojęcie: czynność prawna, wymienia sposoby składania oświadczenia woli. wyznacza początek i koniec osoby fizycznej. wyjaśnia różnice między zdolnością prawną a zdolnością do czynności prawnych osoby fizycznej, charakteryzuje czynniki wpływające na zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej. wyjaśnia różnice między osobą fizyczną a prawną, charakteryzuje cechy osoby prawnej, charakteryzuje rodzaje osób prawnych. charakteryzuje rodzaje czynności prawnych, omawia treść czynności prawnych. 100 Powtórzenie wiadomości osoba fizyczna i prawna 101 Pojęcie i rodzaje rzeczy rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. definiuje pojęcie: rzecz, wymienia cechy rzeczy. analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. charakteryzuje części składowe rzeczy oraz jej przynależności. 102 Własność wymienia uprawnienia przysługujące właścicielowi rzeczy. wymienia ograniczone prawa rzeczowe. 103 Współwłasność i jej rodzaje 104 Powtórzenie wiadomości z zakresu prawa cywilnego i rzeczowego definiuje pojęcie: współwłasność, wymienia uprawnienia współwłaściciela rzeczy. rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. charakteryzuje sposoby nabycia i utraty własności, analizuje uprawnienia właściciela rzeczy w przypadku naruszenia prawa własności, porównuje własność do użytkowania wieczystego. analizuje rodzaje współwłasności. analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 18

19 105 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu prawa cywilnego i rzeczowego VII. WYBRANE PRZEPISY PRAWA PRACY 106 Źródła prawa pracy definiuje termin: prawo pracy, wymienia źródła prawa pracy. 107 Stosunek pracy definiuje pojęcie: stosunek pracy, rozróżnia sposoby powstawania stosunku pracy. 108 Zawarcie stosunku pracy na podstawie powołania, wyboru, mianowania, spółdzielczej umowy o pracę. 109/ /110 Rodzaje umów o pracę 111 Powtórzenie wiadomości z zakresu nawiązania stosunku pracy 112 Sposoby rozwiązania umowy o pracę 113/ / / /116 Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia interpretuje pojęcia: powołanie, wybór, mianowanie. wymienia rodzaje umów o pracę, wskazuje warunki zawarcia umowy o pracę, wymienia elementy umowy o pracę. rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych wymienia sposoby rozwiązania umowy o pracę. definiuje termin: wypowiedzenie, identyfikuje okresy wypowiedzenia. wymienia przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, identyfikuje okoliczności zwolnienia pracownika z przyczyn niezawinionych przez niego. wyznacza przedmiot regulacji kodeksu pracy. wyznacza cechy charakterystyczne dla stosunku pracy. analizuje sposoby zatrudnienia pracownika na podstawie powołania, wyboru, mianowania, spółdzielczej umowy o pracę. sporządza umowę o pracę, wyznacza obowiązki pracodawcy dotyczące zawarcia umowy o pracę, charakteryzuje rodzaje umów o pracę, porównuje umowę o pracę do umowy-zlecenia. analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. analizuje sposób rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron. oblicza długość okresu wypowiedzenia, określa, na czym polega prawna ochrona pracownika przed wypowiedzeniem. analizuje przyczyny rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika oraz z przyczyn niezawinionych przez pracownika, określa obowiązki pracodawcy w razie rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, analizuje uprawnienia pracownika w razie naruszenia przepisów o rozwiązaniu umowy o pracę. 19

20 117 Powtórzenie wiadomości z zakresu rozwiązania stosunku pracy 118 Sprawdzian wiadomości: nawiązanie i rozwiązanie stosunku pracy 119 Prawa i obowiązki stron stosunku pracy rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. wymienia podstawowe prawa i obowiązki pracodawcy. analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. charakteryzuje obowiązki pracodawcy. 120 Rodzaje odpowiedzialności pracowniczej 121 Wynagrodzenie za pracę i jego ochrona wymienia rodzaje odpowiedzialności pracownika. definiuje termin: wynagrodzenie za pracę, rozróżnia składniki wynagrodzenia za pracę, ustala dodatkowe składniki wynagrodzenia. określa sytuacje odpowiedzialności porządkowej pracownika, wyznacza zasady odpowiedzialności materialnej pracownika. charakteryzuje cechy wynagrodzenia za pracę, omawia dodatkowe składniki wynagrodzenia za pracę, uzasadnia stosowanie ochrony wynagrodzenia za pracę. 122 Czas pracy definiuje termin: czas pracy. charakteryzuje normy czasu pracy. 123/ / / /126 Urlopy pracownicze Ochrona pracy 127 Powtórzenie wiadomości z zakresu prawa pracy 128 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu prawa pracy wymienia osoby mogące skorzystać z urlopu wypoczynkowego, określa czynniki mające wpływ na wymiar urlopu wypoczynkowego. definiuje terminy i pojęcia: ochrona pracy, młodociany, wymienia organy zakładowe oraz państwowe zajmujące się ochroną pracy, rozróżnia sposoby ochrony życia i zdrowia pracownika w zakładzie pracy. rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. oblicza wymiar urlopu wypoczynkowego, omawia zasady korzystania z urlopu wypoczynkowego. analizuje podstawowe zadania pracodawcy w zakresie ochrony życia i zdrowia pracowników, analizuje obowiązki pracownika w zakresie ochrony bhp, ustala zadania pracodawcy w zakresie ochrony pracy kobiet, interpretuje przepisy prawne dotyczące ochrony pracy młodocianych pracowników. analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 20

21 VIII. UMOWY CYWILNOPRAWNE W HOTELARSTWIE 129 Rodzaje umów cywilnoprawnych 130/ /131 Umowa sprzedaży wymienia rodzaje umów cywilnoprawnych w obrocie gospodarczym, klasyfikuje umowy cywilnoprawne. definiuje terminy: rękojmia, gwarancja, wymienia sposoby zawarcia umowy sprzedaży, wymienia niezbędne elementy umowy sprzedaży. wyjaśnia znaczenie zasady swobody umów w obrocie gospodarczym. wyjaśnia zasady odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi, omawia uprawnienia kupującego z tytułu rękojmi, wyznacza obowiązki sprzedawcy z tytułu gwarancji, sporządza umowę sprzedaży. 132 Umowa najmu definiuje termin: umowa najmu. charakteryzuje umowę najmu. sporządza umowę najmu. 133/ / / / / /138 Umowa dzierżawy Umowa o dzieło Umowa-zlecenie 139 Powtórzenie wiadomości z zakresu umów cywilnoprawnych 140 Umowa hotelowa postanowienia ogólne definiuje termin: umowa dzierżawy, wykazuje cechy charakterystyczne dla umowy dzierżawy. definiuje termin: umowa o dzieło, wymienia przykłady umowy o dzieło, wykazuje cechy charakterystyczne dla umowy o dzieło. definiuje termin: umowa-zlecenie, wykazuje cechy charakterystyczne dla umowy-zlecenia. rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. definiuje terminy: umowa hotelowa, gość hotelowy, wykazuje cechy charakterystyczne dla umowy hotelowej, identyfikuje formy zawierania umowy hotelowej, wymienia obowiązki gościa hotelowego, określa sposoby rozwiązania umowy hotelowej. sporządza umowę dzierżawy, porównuje umowę dzierżawy do umowy najmu. sporządza umowę o dzieło. sporządza umowę-zlecenie, porównuje umowę-zlecenie do umowy o dzieło, porównuje umowę-zlecenie do umowy o pracę. analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. analizuje warunki umowy hotelowej zawartej pomiędzy hotelem a gościem, analizuje warunki umowy zawartej pomiędzy hotelem a biurem podróży. 21

22 141/ /142 Umowa hotelowa odpowiedzialność zakładu hotelarskiego. 143 Umowa hotelowa sposoby wyłączenia odpowiedzialności hotelu 144 Umowa hotelowa dodatkowa podstawa prawna roszczeń 145 Konwencja Europejska o odpowiedzialności hotelarzy 146 Regulacje prawne dotyczące usług hotelarskich 147 Powtórzenie wiadomości z zakresu umowy hotelowej 148 Sprawdzian wiadomości i umiejętności z zakresu umowy hotelowej wymienia przykłady rzeczy wniesionych przez gościa, wymienia obowiązki gościa hotelowego związane z doznaną szkodą, identyfikuje sposób postępowania hotelu w przypadku rzeczy pozostawionych przez gościa. identyfikuje sposoby wyłączenia odpowiedzialności hotelu za szkody na rzeczach wniesionych, identyfikuje sposoby wyłączenia odpowiedzialności hotelu za korzystanie z innych usług świadczonych przez hotel, wymienia rzeczy obligatoryjnie przyjmowane na przechowanie. wymienia rodzaje odpowiedzialności cywilnej. wymienia regulacje prawne dotyczące odpowiedzialności hotelarzy za rzeczy wniesione przez gości. wymienia podstawowe akty prawne dotyczące funkcjonowania hotelarstwa w Polsce, wymienia organizacje międzynarodowe wspierające ekologię oraz ochronę środowiska, identyfikuje wymagania stawiane hotelom wynikające z prawa budowlanego. rozpoznaje stopień spełnienia wymagań podstawowych. identyfikuje termin: rzecz wniesiona przez gościa, analizuje zasady odpowiedzialności hotelarza za rzeczy wniesione przez gościa, analizuje warunki umowy przechowania zawartej pomiędzy gościem a hotelem. analizuje okoliczności powodujące możliwość wyłączenia odpowiedzialności hotelu za szkody wyrządzone na rzeczach wniesionych, analizuje zasady odpowiedzialności hotelarza zawarte w Konwencji Paryskiej z 1962 roku, analizuje zasady odpowiedzialności ograniczonej kwotowo i do pełnej wysokości poniesionej szkody. analizuje sytuacje odpowiedzialności deliktowej i kontraktowej hotelu, analizuje roszczenia hotelu związane z dochodzeniem roszczeń od nieuczciwych klientów. analizuje zasady odpowiedzialności hotelarzy zawarte w Konwencji Europejskiej, Karcie Frankfurckiej. analizuje zasady odpowiedzialności hotelarzy zawarte w Konwencji Europejskiej, Karcie Frankfurckiej. przedstawia działania hotelu związane z ekologią oraz ochroną środowiska. analizuje stopień spełnienia wymagań ponadpodstawowych. 22

23 PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE LEKCJI Temat lekcji: SPOSOBY ZASPOKAJANIA POTRZEB. Czas: 45 minut Cele lekcji: Uświadomienie znaczenia zaspokojenia potrzeb w życiu człowieka Metody kształcenia: pogadanka, prezentacja, praca z tekstem, ćwiczenie (rozsypanka wyrazowa). Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć: identyfikować pojęcia: dobra, usługi, rozróżniać sposoby zaspokajania potrzeb, klasyfikować dobra i usługi, porównywać cechy dóbr i usług. Formy pracy: praca w grupie, praca samodzielna. Środki dydaktyczne: 1. projektor multimedialny, ekran, komputer, 2. krzyżówka załącznik 1, 3. prezentacja multimedialna pt. Sposoby zaspokajania potrzeb załącznik 2, 4. gra dydaktyczna Klasyfikacja dóbr i usług załącznik 3, 5. podręcznik Ekonomia i prawo w hotelarstwie cz. I załącznik 4. 23

24 Przebieg lekcji ETAP PLANOWANIE AKTYWNOŚCI NAUCZYCIELA UWAGI Sprawy organizacyjno-porządkowe. I NAWIĄZUJĄCY Wprowadzenie do zajęć nawiązanie do poprzedniej jednostki dydaktycznej. Nauczyciel Prosi uczniów o wyjaśnienie pojęcia potrzeba. Zadaje pytania: Jakie potrzeby odczuwaliście dzisiejszego ranka? Które z nich udało się zaspokoić? W jaki sposób zaspokojone zostały wasze potrzeby? Uczniowie, odpowiadając na pytania nauczyciela, przypominają wiadomości na temat potrzeb ludzkich, definiują własne potrzeby oraz formułują sposoby ich zaspokojenia. Podanie tematu i celów lekcji. pogadanka Nauczyciel: Zapisuje na tablicy pionowo w dwóch kolumnach: 5 rodzajów potrzeb i 5 sposobów zaspokajania potrzeb (materiał pomocniczy nr 1). Zleca uczniom przyporządkowanie sposobu zaspokojenia potrzeb do rodzaju potrzeby. Prosi chętnych uczniów o zaprezentowanie całej klasie własnego rozwiązania. Dokonuje podsumowania ćwiczenia stwierdzeniem: potrzeby ludzkie mogą być zaspokajane za pomocą dóbr i usług. krzyżówka załącznik 1 II POSTĘPUJĄCY Nauczyciel: Wyświetla na ekranie prezentację multimedialną pt. Sposoby zaspokajania potrzeb. Nauczyciel: Dzieli klasę na 4-osobowe grupy. Rozdaje karty dydaktyczne. Wyjaśnia zadanie do wykonania. Prosi o poprawne ułożenie kart, tak aby przedstawiały klasyfikację sposobów zaspokajania potrzeb. Obserwuje pracę uczniów. Omawia poprawne rozwiązanie zadania. Dokonuje oceny pracy uczniów. Nauczyciel: Prosi o otwarcie podręcznika i samodzielne wykonanie ćwiczenia 1 do tematu Sposoby zaspokajania potrzeb. Obserwuje pracę uczniów. Sprawdza rozwiązanie ćwiczenia. Omawia poprawne rozwiązanie ćwiczenia. prezentacja załącznik 2 praca z tekstem rozsypanka wyrazowa karty dydaktyczne załącznik 3 praca z tekstem załącznik 4 24

25 III REKAPITULACJA Nauczyciel: Dokonuje podsumowania treści lekcji, zadaje pytania sprawdzające wiedzę. Dokonuje oceny pracy uczniów na lekcji. Wyjaśnia zadanie domowe polegające na opisaniu cech wybranego dobra lub usługi. Kończy zajęcia pożegnaniem. Załączniki Załącznik 1. Krzyżówka potrzeba podnoszenia kwalifikacji potrzeba mieszkania potrzeba bezpieczeństwa potrzeba wypoczynku potrzeba głodu Przykład: potrzeba podnoszenia kwalifikacji potrzeba mieszkania potrzeba bezpieczeństwa potrzeba wypoczynku potrzeba głodu usługi edukacyjne dom z ogrodem kanapka z serem dom opieki społecznej usługa hotelarska książka - poradnik zawodowy dobry zamek w drzwiach łóżko polisa na życie obiad w restauracji usługi edukacyjne dom z ogrodem kanapka z serem dom opieki społecznej usługa hotelarska książka - poradnik zawodowy dobry zamek w drzwiach łóżko polisa na życie obiad w restauracji 25

26 Załącznik 2. Prezentacja multimedialna 26

27 Załącznik 3. Klasyfikacja dóbr i usług rozsypanka wyrazowa Sposoby zaspokajania potrzeb DOBRA WOLNE GOSPODARCZE Dobra konsumpcyjne (środki spożycia) usługi konsumpcyjne USŁUGI Dobra produkcyjne (środki produkcji) usługi produkcyjne Nocleg w hotelu Spektakl teatralny Obiad w restauracji Budynek mieszkalny Wystawa w muzeum Wczasy nad morzem Woda w jeziorze Nadmorska plaża Pole biwakowe Usługi przewodnickie Masło Bułka maślana Filharmonia Pszenica Mąka Buraki cukrowe Cukier Pączki Samochód osobowy Zamrażarka Żelazko Kserokopiarka Komputer Maszyna do szycia 27

28 Usługa stomatologiczna Porada prawna Parking strzeżony Dżem jagodowy Tkanina Rudy ołowiu Wiertarka udarowa Kombajn Śmietana Młotek Działalność Policji Spodnie jeansowe Telewizor Telefon Powietrze Światło słoneczne Ziemia orna Sofa Mięso Jaja Usługi budowlane Załącznik 4. Ćwiczenie z podręcznika Dokonaj klasyfikacji poniżej podanych dóbr i usług, wpisz je do tabeli do odpowiedniej grupy. Dobra i usługi: chleb, mieszkanie, edukacja, opieka medyczna, piec hutniczy, cement, usługi bankowe, lodówka, pralka, samochód, pasta do zębów, woda w rzece, światło słoneczne, krosna, rudy żelaza, telewizor, hala fabryczna, żyto, usługi budowlano-montażowe. Dobra Usługi wolne gospodarcze konsumpcyjne produkcyjne konsumpcyjne produkcyjne 28

29 Temat lekcji: Rynek pracy i jego elementy. Czas: 45 minut Cele lekcji: Analizowanie zmian na lokalnym rynku pracy Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć: definiować termin: rynek pracy, rozróżniać elementy rynku pracy, rozróżniać sytuacje na rynku pracy, charakteryzować sytuacje na rynku pracy, przewidywać skutki zmian na lokalnym rynku pracy na podstawie krzywej popytu i krzywej podaży. Metody kształcenia: pogadanka, ćwiczenie (rozsypanka wyrazowa), prezentacja, praca z tekstem, ćwiczenie symulacyjne. Formy pracy: praca w grupie, praca samodzielna. Środki dydaktyczne: 1. projektor multimedialny, ekran, komputer, 2. pudełko z kartami załącznik 1, 3. prezentacja multimedialna pt. Rynek pracy i jego elementy załącznik 2, 4. artykuł pt.: Pracodawca dyktuje warunki zatrudnienia załącznik 3, 5. arkusz pracy grupy załącznik 4, 6. podręcznik Ekonomia i prawo w hotelarstwie cz. I załącznik 5. Przebieg lekcji ETAP PLANOWANIE AKTYWNOŚCI NAUCZYCIELA UWAGI Sprawy organizacyjno-porządkowe. I NAWIĄZUJĄCY Wprowadzenie do zajęć - nawiązanie do tematu lekcji: Rynek i jego elementy Nauczyciel Prosi uczniów o przypomnienie pojęcia rynek. Prosi uczniów o przypomnienie kryteriów klasyfikacji rynku. Zadaje pytania: Jak nazwiemy rynek, na którym przedmiotem transakcji kupna /sprzedaży jest praca ludzka? Co kryje się pod pojęciem praca ludzka? Jakie są elementy rynku? Uczniowie, odpowiadając na pytania nauczyciela, przypominają wiadomości na temat rynku, definiują rynek pracy, próbują wyjaśnić termin praca ludzka, wymieniają elementy rynku. pogadanka Podanie tematu i celów lekcji. 29

30 Nauczyciel: Podsumowuje informacje uzyskane od uczniów. Wyjaśnia uczniom, że rynek pracy składa się z takich samych elementów jak każdy inny, tzn. popytu, podaży, ceny. Jego odmienność wynika tylko z cech towaru, którym jest praca ludzka. Zapisuje na tablicy pionowo w trzech kolumnach: popyt, podaż, cena. Prosi uczniów (kilku dowolnie wskazanych lub chętnych) o wyciągnięcie kartki z pudełka i zapisanie jej treści w odpowiedniej kolumnie na tablicy. Prosi uczniów o sprawdzenie poprawności zapisów. Dokonuje podsumowania ćwiczenia w tym celu w I kolumnie przy wyrazie popyt dopisuje na pracę, a w II kolumnie przy wyrazie podaż dopisuje pracy. Stwierdza, że: popyt na pracę zgłaszają pracodawcy, a podaż pracy osoby zdolne i chętne do pracy kandydaci na pracowników, cena jest wynagrodzeniem za pracę. rozsypanka wyrazowa załącznik 1 II POSTĘPUJĄCY Nauczyciel: Wyświetla na ekranie prezentację multimedialną pt. Rynek pracy i jego elementy. Nauczyciel: Dzieli klasę na grupy. Daje każdej grupie artykuł, arkusz pracy grupy i mazak. Wyjaśnia zadanie do wykonania. Prosi o przeczytanie tekstu i wypełnienie arkusza pracy grupy. Obserwuje pracę uczniów. Prosi przedstawicieli trzech grup o prezentację informacji, na podstawie arkusza pracy grupy, na tematy: charakterystyka rynku pracodawcy, charakterystyka rynku pracownika, charakterystyka aktualnej sytuacji na polskim rynku pracy. Dokonuje podsumowania zadania. Dokonuje oceny pracy uczniów. Nauczyciel: Prosi o otwarcie podręcznika i samodzielne wykonanie ćwiczenia 1 i 2 do tematu Rynek pracy i jego elementy. Obserwuje pracę uczniów. Sprawdza rozwiązanie ćwiczenia. Omawia poprawne rozwiązanie ćwiczenia. prezentacja załącznik 2 praca z tekstem ćwiczenie w grupach załącznik 3 załącznik 4 Praca samodzielna załącznik 5 III REKAPITULACJA Nauczyciel: Dokonuje podsumowania treści lekcji, zadaje pytania sprawdzające wiedzę. Dokonuje oceny pracy uczniów na lekcji. Kończy zajęcia pożegnaniem. 30

31 Załączniki Załącznik 1. Rozsypanka wyrazowa Karty do pudełka (karty należy porozcinać) Absolwent Technikum Odzieżowego Sprzedawca Referent ds. płac Magister farmacji Hydraulik Księgowa Student Politechniki Łódzkiej Specjalista ds. marketingu Informatyk Płaca Wynagrodzenia za pracę Pensja Spółdzielnia Mieszkaniowa GRYF Zakład Produkcyjno- Usługowy Alfa Urząd Miasta Łodzi Zakład szewski Bucik Firma ochroniarska Bank Urząd Skarbowy Szkoła Podstawowa Zakład Ubezpieczeń Społecznych 31

32 Przykład rozwiązania: Rozsypanka wyrazowa Karty do pudełka Popyt na pracę Podaż pracy Cena Zakład Ubezpieczeń Społecznych Urząd Skarbowy Firma ochroniarska Bank Magister farmacji Księgowa Specjalista ds. marketingu Student Politechniki Łódzkiej Wynagrodzenia za pracę Płaca Załącznik 2. Prezentacja multimedialna 32

33 33

34 Załącznik 3. Artykuł pt.: Pracodawca dyktuje warunki zatrudnienia Pracodawca dyktuje warunki zatrudnienia Jeszcze kilka miesięcy temu sytuacja na rynku pracy w Polsce była bardzo dobra. Pracownicy byli górą, dyktowali warunki zatrudnienia. Przedsiębiorcy musieli walczyć o względy specjalistów, gwarantując im coraz lepsze warunki socjalne i rozwojowe. Potwierdzeniem tego zjawiska był wzrost wynagrodzeń Polaków. Pracodawcy zmuszeni byli płacić coraz więcej swoim fachowcom. W 2008 roku pensje w Polsce wzrosły średnio o 10%. Zaledwie 4 procent Polaków godziło się pracować za stawkę minimalną, która wynosiła niecałe 1000 zł na rękę. Niestety po 2 latach dobrobytu na rynku pracy i wzrostu płac przyszła pora na powrót do czasów, kiedy to pracodawca decydował o warunkach zatrudnienia. Zmiany te są wynikiem spowolnienia gospodarczego. Wiele firm jest zmuszonych do masowych zwolnień swoich pracowników, szukania oszczędności wszędzie, gdzie się da, także wśród personelu. Chcąc ograniczyć wydatki, organizacje decydują się na różne zabiegi wobec pracowników. Zmuszają ich do samozatrudnienia, masowo zatrudniają stażystów czy praktykantów, stosują leasing pracowniczy. Wpływ na wzmocnienie pozycji pracodawcy na rynku pracy ma fala osób powracających z emigracji zarobkowej. Tysiące emigrantów w połączeniu z malejącą liczbą miejsc pracy sprawia, iż muszą walczyć o pracę. Pracodawca ma większe możliwości w doborze kadr, może stawiać kandydatom większe wymagania. 34

35 Jak wynika z badań Gazety Wyborczej Polacy pozbawieni etatu przyjmują każdą pracę. Stanowiska, które były dotąd mało atrakcyjne, dla niektórych nawet przynoszące ujmę, stały się jedyną deską ratunku, pozwalającą na przeżycie i utrzymanie rodziny. Wiele osób aplikuje o pracę, w której mogą liczyć jedynie na minimalną stawkę wynagrodzenia. Oblegane są sklepy czy słabo płatne stanowiska urzędnicze. Na jedno miejsce w ZUS złożyło swoje CV 178 osób. Bezrobotni starają się o pracę w firmach sprzątających, ochroniarskich. Z radością przyjmują obowiązki kontrolera w miejskich autobusach czy pracownika hipermarketu siedzącego w kasie czy wykładającego towar na półki. Nadal istnieją branże, w których brakuje pracowników. Mowa o stanowiskach wymagających wąskiej specjalizacji, wysokich kwalifikacji i kompetencji. Eksperci z dziedziny IT, projektanci dróg czy specjaliści od analiz rynku finansowego nie powinni mieć problemu z pracą ani z dobrymi zarobkami. Źródło: Załącznik 4. Arkusz pracy grupy A. Zachowania pracodawców charakterystyczne dla rynku pracownika: B. Zachowania pracowników/kandydatów na pracowników charakterystyczne dla rynku pracownika: C. Zachowania pracodawców charakterystyczne dla rynku pracodawcy: D. Zachowania pracowników/kandydatów na pracowników charakterystyczne dla rynku pracodawcy: 35

36 E. Obecnie w Polsce po 2 latach dobrobytu na rynku pracy i wzrostu płac mamy powrót do czasów, kiedy to... decydował o warunkach zatrudnienia. Zmiany te są wynikiem Na wzmocnienie pozycji pracodawcy na rynku pracy ma wpływ F. Pracownicy poszukiwani na rynku pracy: Przykład rozwiązania. Arkusz pracy grupy A. Zachowania pracodawców charakterystyczne dla rynku pracownika: muszą walczyć o względy specjalistów, gwarantując im coraz lepsze warunki socjalne i rozwojowe, płacą coraz więcej swoim pracownikom. B. Zachowania pracowników/kandydatów na pracowników charakterystyczne dla rynku pracownika: pracownicy dyktują warunki zatrudnienia. C. Zachowania pracodawców charakterystyczne dla rynku pracodawcy: mają większe możliwości w doborze kadr, stawiają kandydatom większe wymagania, szukając oszczędności, zwalniają ludzi, zatrudniają tanią siłę roboczą, np.: stażystów czy praktykantów, poszukują specjalistów w wąskich dziedzinach. 36

37 D. Zachowania pracowników/kandydatów na pracowników charakterystyczne dla rynku pracodawcy: pozbawieni etatu przyjmują każdą pracę, zatrudniają się na stanowiskach, które były dotąd mało atrakcyjne, a nawet hańbiące, bo stały się jedyną deską ratunku, pozwalającą na przeżycie i utrzymanie rodziny, często starają się o pracę, w której mogą liczyć jedynie na minimalną stawkę wynagrodzenia. E. Obecnie w Polsce po 2 latach dobrobytu na rynku pracy i wzrostu płac mamy powrót do czasów, kiedy to pracodawca decydował o warunkach zatrudnienia. Zmiany te są wynikiem spowolnienia gospodarczego. Na wzmocnienie pozycji pracodawcy na rynku pracy ma wpływ fala osób powracających z emigracji zarobkowej. F. Pracownicy poszukiwani na rynku pracy: kompetentni specjaliści wąskich specjalizacji o wysokich kwalifikacjach, eksperci z dziedziny IT, projektanci dróg, specjaliści od analiz rynku finansowego. Temat lekcji: Charakterystyka umów o pracę. Czas: 45 minut Cele lekcji: Wykazanie różnic pomiędzy poszczególnymi rodzajami umów o pracę. Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć: identyfikować rodzaje umów o pracę, prezentować poszczególne umowy o pracę, rozróżnić rodzaje umów o pracę, wskazać stałe elementy umowy o pracę. Metody kształcenia: elementy wykładu, ćwiczenie z wykorzystaniem techniki JIGSAW (układanka) Formy pracy: praca indywidualna, praca zespołowa. Środki dydaktyczne: 1. Kodeks pracy (fragmenty tekstu) załącznik Wzory umów o pracę załącznik 2. 37