Program działania SBP na lata

Transkrypt

1 Program działania SBP na lata I. Podstawowe założenia. Misja, cele i zadania SBP 1. Założenia Koncepcja funkcjonowania i rozwoju Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich w najbliższych 4 latach uwzględniać powinna następujące założenia: bibliotekarstwo polskie jest jednym z kluczowych, dotychczas niewykorzystywanych czynników rozwoju kultury, edukacji, nauki i oświaty, rozwinięte bibliotekarstwo może w największym stopniu przyczynić się do tworzenia społeczeństwa wiedzy, rozwoju komunikacji społecznej, budowy gospodarki opartej na informacji, profesjonalna obsługa bibliotekarska, realizowana na bazie nowoczesnych zbiorów i zasobów informacyjnych, przez wykwalifikowaną kadrę, wpływa na kreowanie wizerunku bibliotekarza w społeczeństwie, SBP jest od ponad 90 lat podstawową w kraju organizacją zajmującą się kompleksowo problematyką bibliotekarstwa, umacnianiem rangi zawodowej bibliotekarzy oraz integracją środowiska bibliotekarskiego. Zrzesza ludzi ze wszystkich rodzajów bibliotek, pracowników naukowych, dydaktyków; współpracuje z administracją państwową i terytorialną, uczelniami, organizacjami z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej oraz innymi instytucjami kultury, wydawcami, księgarzami, fundacjami itp. Jest najliczniejszą organizacją tego typu w Polsce, o ugruntowanej pozycji w środowisku krajowym i zagranicznym, posiadającą dobrą znajomość lokalnych społeczności. Wydaje czasopisma naukowe i fachowe, należące do najlepszych w Europie periodyków z zakresu teorii i praktyki bibliotekarskiej. Obecnie stoi jednak przed koniecznością zdynamizowania swojej działalności i zwiększenia zasięgu oddziaływania, zwłaszcza wobec obserwowanej mniejszej aktywności społecznej bibliotekarzy oraz zaangażowania administracji rządowej w opracowywanie nowych regulacji pragmatyki zawodu bibliotekarskiego, dostosowanych do aktualnych wyzwań. 2. Misja i cele Wniosek z przedstawionych wyżej ogólnych założeń jest oczywisty: Stowarzyszenie musi funkcjonować, jako jednostka strategiczna dla polskiej kultury i społeczeństwa informacyjnego, realizująca swoją misję - działalność w zakresie stymulowania rozwoju bibliotekarstwa, budowania tożsamości zawodu bibliotekarza, integracji środowiska bibliotekarskiego. Jego cele strategiczne należy określić następująco: 1. uzyskanie realnego wpływu na kształtowanie polityki i praktyki bibliotecznej w Polsce, 2. partnerstwo SBP w budowaniu społeczeństwa wiedzy i zachowaniu jego dziedzictwa kulturowego, 3. wspieranie rozwoju bibliotek i upowszechnianie czytelnictwa, 4. inspirowanie i rozwijanie zainteresowań naukowych oraz doskonalenie umiejętności fachowych członków Stowarzyszenia, 1

2 5. zwiększenie roli Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich w działaniach na rzecz integracji środowiska bibliotekarskiego, w skali krajowej i na arenie międzynarodowej, 6. zapewnienie wszystkim grupom bibliotekarzy dostępu do nowoczesnych form kształcenia i doskonalenia zawodowego, 7. podniesienie prestiżu zawodu bibliotekarza w odbiorze społecznym, 8. kształtowanie właściwych postaw etycznych i społecznych bibliotekarzy oraz pracowników informacji. Waga bibliotekarstwa jako jednego z najistotniejszych czynników kulturotwórczych przy równoczesnej słabej w Polsce infrastrukturze instytucjonalnej, zaangażowanej w działalność na rzecz rozwoju bibliotekarstwa, obliguje do jak najpełniejszego wykorzystania w tym celu potencjału, wiedzy i wieloletnich doświadczeń SBP. Równocześnie jednak analiza materiałów dotyczących działalności Stowarzyszenia - w tym wskaźników obrazujących liczebność członków w poszczególnych ogniwach, aktywność Komisji, Sekcji i Zespołu ZG SBP w realizacji zadań statutowych oraz uzyskiwane wyniki ekonomiczne - wskazują na potrzebę zmian. Głównym ich celem powinna być orientacja na potrzeby bibliotekarzy i ludzi związanych z rynkiem książki (zwiększenie zasięgu oddziaływania na sektor książki i informacji, lepsze dostosowanie oferty usług edukacyjnych i wydawniczych SBP do potrzeb rynku, upowszechnianie nowoczesnych technologii informacyjnych, tworzenie sieci partnerów zorientowanych na rozwój bibliotek), a także promocja polskiego bibliotekarstwa za granicą i kreowanie pozytywnego wizerunku bibliotek i bibliotekarza. Z punktu widzenia kryteriów ekonomicznych celem jest poprawa kondycji finansowej Stowarzyszenia, umożliwiająca osiągnięcie pełnej stabilizacji, niezbędnej do podejmowania przedsięwzięć rozwojowych. 3.Zadania Do realizacji celów strategicznych SBP konieczne jest: 1. zwiększenie wpływu Stowarzyszenia na prawodawstwo biblioteczne, regulujące pozycje bibliotek i zawodu bibliotekarza oraz dostępu do książki i informacji naukowej, a także poziomu czytelnictwa literatury fachowej, 2. udział w programach edukacji kulturalnej i zachowania dziedzictwa kulturowego oraz innych przedsięwzięciach stymulujących rozwój bibliotek oraz promujących ich znaczenie w społeczeństwie wiedzy (krajowych, międzynarodowych, 3. wspieranie edukacji bibliotekarzy i pracowników informacji naukowej, 4. rozbudowa platformy cyfrowej SBP w kierunku ogólnokrajowej płaszczyzny bibliotekarskiej, obejmującej wszystkie rodzaje bibliotek oraz upowszechniającej nowoczesne formy komunikacji społecznej, 5. rozwój działalności Wydawnictwa SBP i umocnienie jego pozycji rynkowej, 6. wzmocnienie struktur organizacyjno-kadrowych Stowarzyszenia, aktywizacja młodych bibliotekarzy, reorganizacja Biura ZG SBP, 7. poszukiwanie nowych źródeł finansowych. Stowarzyszenie ma silne atuty merytoryczne, aby skutecznie realizować wymienione, podstawowe zadania. Należy do największych i najstarszych organizacji non-profit, działających na obszarze całego kraju. Prezentuje szeroką platformę wymiany doświadczeń 2

3 przedstawicieli wszystkich rodzajów bibliotek. Jest organizacją otwartą na nowe inicjatywy i partnerów. Dla bibliotek i bibliotekarzy posiada atrakcyjną ofertę edukacyjną, szkoleniową i wydawniczą. Podejmuje liczne inicjatywy integrujące środowisko bibliotekarskie, ma znaczącą pozycję opiniotwórczą dla resortów kultury, nauki i władz samorządowych. Natomiast słabą stroną Stowarzyszenia jest zbyt mały wpływ na kształtowanie realnej polityki bibliotecznej, niesatysfakcjonujący udział przedstawicieli SBP w międzynarodowych organizacjach z obszaru książki, bibliotekarstwa i informacji naukowej, a także zbyt mała aktywność członków w działalność na rzecz rozwoju organizacji. Zagrożeniem dla Stowarzyszenia może być słaby wzrost liczby nowych członków i niedostateczne środki finansowe. II. Obszary działania SBP i główne kierunki rozwoju Program działania SBP na lata jest pierwszym etapem realizacji długofalowej, zaplanowanej na trzy kadencje, Strategii Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich na lata Jest ona zbieżna z priorytetami państwa, wyznaczonymi przez Strategię Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Polsce do roku 2013 oraz Narodową Strategię Rozwoju Kultury na lata , a także program MKiDN Biblioteka Plus, pilotowany przez Instytut Książki, ponadto z Programem Rozwoju Bibliotek, realizowanym przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. Mając powyższe na uwadze, przyjmuje się następujące główne kierunki działalności SBP w najbliższych latach, związane z obszarami działania Stowarzyszenia, określonymi w wymienionej Strategii SBP: 1. Stymulowanie tworzenia uregulowań prawnych determinujących rozwój bibliotek i pozycję zawodu bibliotekarza, poprzez opracowanie i upowszechnianie: a) założeń do nowelizacji ustawy o bibliotekach, b) założeń jednolitej pragmatyki zawodu bibliotekarza, c) zestawu standardów bibliotecznych. Celem tych działań jest: uchwalenie nowej ustawy o bibliotekach, wdrożenie nowoczesnego, ogólnopolskiego systemu bibliotecznego i pragmatyki zawodowej bibliotekarzy poprawa efektywności działania bibliotek. Przewiduje się jednostki współpracujące: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Konferencję Dyrektorów Wojewódzkich Bibliotek Publicznych, Konferencję Dyrektorów Bibliotek Akademickich Szkół Polskich, Biblioteka Narodowa, Krajową Radę Biblioteczną, konwent organizacji z zakresu bibliotekarstwa i informacji naukowej oraz kancelarie prawne. 3

4 2. Wyznaczanie kierunku rozwoju bibliotekarstwa polskiego i kształtowanie polityki bibliotecznej poprzez: a) opracowanie założeń strategii rozwoju bibliotek w społeczeństwie informacyjnym; podstawą powinien być raport o stanie polskiego bibliotekarstwa, b) inicjowanie i podejmowanie przedsięwzięć oraz lobbowanie na rzecz rozwoju bibliotek i czytelnictwa, otwartych zasobów edukacyjnych (m.in. kontynuacja programu Tydzień Bibliotek, organizacja konkursu Mistrz Promocji Czytelnictwa, popularyzacja innych działań podejmowanych w ramach Komitetu Porozumiewawczego Bibliotekarzy, Księgarzy, Wydawców, upowszechnianie dobrych praktyk bibliotecznych krajowych i zagranicznych oraz nowoczesnych form czytelnictwa), c) promowanie kulturotwórczej funkcji bibliotek. Celem tych działań jest: uzyskanie zwiększonego i bezpośredniego udziału Stowarzyszenia w tworzeniu i realizowaniu strategicznych programów rozwoju bibliotek, poprawa wizerunku bibliotek w świadomości społecznej. Przewiduje się jednostki współpracujące: biblioteki wszystkich rodzajów, Krajową Radę Biblioteczną, Instytut Książki, Instytut Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej, Instytut Goethego, Polską Izbę Książki, Polskie Towarzystwo Wydawców Książek, Stowarzyszenie Księgarzy Polskich, instytuty informacji naukowej i bibliotekoznawstwa (IINiB), inne placówki z sektora książki i informacji, struktury wewnętrzne SBP, administrację państwową, Koalicję Otwartej Edukacji, firmy zajmujące się wizualizacją przestrzeni bibliotecznej itp.. 3. Wsparcie rozwoju społeczeństwa informacyjnego poprzez: a) wskazanie funkcji bibliotek wszystkich typów, które powinny stać się węzłami sieci informacji i edukacji (za pomocą takich form, jak akcje promocyjne, konkursy, kampanie medialne), b) upowszechnianie nowoczesnych technologii informacyjnych, serwisów informacyjnych, z uwzględnieniem Open Access, c) organizację konferencji, seminariów krajowych i międzynarodowych, d) prezentację i upowszechnianie najnowszych wyników badań w zakresie teorii i praktyki bibliotekarskiej (poprzez czasopisma naukowe SBP, Nagrodę Naukową SBP im. Adama Łysakowskiego i podobne nagrody regionalne SBP np. Nagrodę im. Andrzeja Wojtkowskiego), e) kontakty z międzynarodowym środowiskiem bibliotekarskim wyrażone uczestnictwem w światowych i międzynarodowych organizacjach bibliotekarskich i kongresach. 4

5 Celem tych działań jest: umocnienie rangi SBP, jako partnera bibliotek i międzynarodowych organizacji bibliotekarskich oraz innych placówek związanych z sektorem książki i informacji w budowie społeczeństwa wiedzy, wzmocnienie pozycji SBP w bibliotekach macierzystych jego członków; służyć temu będą wspólne inicjatywy regionalne i ogólnopolskie na rzecz wdrażania strategii rozwoju bibliotekarstwa polskiego w społeczeństwie wiedzy (przy zaangażowaniu terenowych struktur SBP), zintegrowane działania bibliotekarzy, księgarzy i wydawców w zakresie promocji czytelnictwa, zwiększenie udziału członków SBP w międzynarodowych inicjatywach i grupach roboczych. Przewiduje się jednostki współpracujące: biblioteki, IINiB, placówki naukowe, międzynarodowe organizacje bibliotekarskie (IFLA, LIBER, EBLIDA, Global Libraries), Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. Integracja środowiska bibliotekarskiego, która wyrażać się będzie poprzez: a) zwiększenie oferty na platformie cyfrowej SBP (skierowanej także do nowych, mniej dotąd aktywnych środowisk z bibliotek naukowych, szkolnych i gminnych), b) opracowanie i wdrożenie programu lojalnościowego dla członków SBP, c) wprowadzenie do tradycji Stowarzyszenia organizowania - raz w okresie kadencji - zjazdu młodych bibliotekarzy, d) kontynuowanie uroczystych obchodów Dnia Bibliotekarza i Bibliotek, e) organizowanie spotkań z zasłużonymi członkami SBP oraz honorowanie ich zasług. Ponadto przewiduje się: wydanie w 2012 r. Kronik SBP , jako że w 2012 roku przypada jubileusz 95-lecia powstania SBP, kontynuację prowadzenia konkursu Nagroda Młodych SBP im. prof. Marii Dembowskiej, który służy promocji młodych adeptów bibliotekarstwa. Mając na względzie aktywizowanie członków SBP w działaniach stowarzyszeniowych postuluje się uruchomienie stron internetowych poszczególnych struktur SBP. Pozytywne sygnały z okręgów, które już zastosowały ten sposób komunikacji i integracji lokalnej, potwierdza słuszność kontynuacji tego rozwiązania. Celem tych działań jest: wzmocnienie kadrowe SBP, pozyskiwanie bibliotekarzy o znaczącym dorobku zawodowym, reprezentujących wszystkie typy bibliotek i ośrodków informacji, 5

6 aktywizowanie młodych bibliotekarzy, utrzymywanie więzi z zasłużonymi bibliotekarzami i działaczami Stowarzyszenia. Jednostkami współdziałającymi będą : okręgi, oddziały i koła SBP, biblioteki, uczelnie, organizacje pozarządowe, media. 5. Kształcenie i doskonalenie zawodowe bibliotekarzy i pracowników informacji naukowej. Polegać ono będzie głównie na: a) organizowaniu konferencji i warsztatów oraz publikowaniu literatury fachowej z zakresu bibliotekarstwa i informacji naukowej, b) udziale w opracowywaniu programów kształcenia bibliotekarzy na różnych poziomach. Celem tych działań jest: zwiększenie dostępu do różnych form nowoczesnego kształcenia i doskonalenia zawodowego dla każdego bibliotekarza, m.in. kształcenia zdalnego (e-learning), dostosowanie kwalifikacji kadr bibliotekarskich do zmieniających się potrzeb użytkowników, zwiększenie prestiżu oraz kształtowanie nowego stereotypu zawodu bibliotekarza. Aby spełnić/urzeczywistnić wymienione cele, warto rozważyć możliwości: powołania przy ZG SBP sekcji zawodu bibliotekarza, przygotowywania cyklicznych raportów o stanie kwalifikacji pracowników bibliotek oraz potrzebach dotyczących ich podnoszenia, utworzenia sieci bibliotek uczestniczących w wymianie praktyk i staży zawodowych, a także organizowania różnego rodzaju akcji i kampanii wizerunkowych ( ich skuteczność powinna być monitorowana za pomocą okresowych badań socjologicznych). Przewiduje się jednostki współpracujące: ośrodki kształcenia bibliotekarzy (w tym uczelnie), Zakład Edukacji Bibliotekarskiej, Informacyjnej i Dokumentacyjnej w Bibliotece Narodowej. 6. Inne działania Oprócz wymienionych kierunków do stałych zadań, zorientowanych przede wszystkim na potrzeby środowiska bibliotekarzy, rynku książki, ochrony dziedzictwa kulturowego, należeć będą: działalność wydawnicza, ukierunkowana na doskonalenie zawodowe bibliotekarzy i pracowników informacji, poszerzenie wiedzy w zakresie bibliotekarstwa i informacji naukowej; w tym zakresie SBP posiada wieloletnie doświadczenie oraz dobrą współpracę z instytutami informacji naukowej i bibliotekoznawstwa, którą należy rozwijać, 6

7 działalność na rzecz stymulowania świadomości znaczenia bibliotek i czytelnictwa w rozwoju kulturalnym, edukacji różnych grup społecznych, w tym dzieci i młodzieży (m.in. poprzez program Tydzień Bibliotek, współpracę z Polską Sekcją IBBY w zakresie upowszechniania czytelnictwa dzieci i młodzieży, wydawanie dodatku do Poradnika Bibliotekarza Świat książki dziecięcej oraz rozwój stron internetowych poświęconych czasopismom SBP, w tym nowościom Wydawnictwa SBP), lobbowanie na rzecz bibliotek i bibliotekarzy wśród decydentów (mamy tu na myśli ministerstwa, władze samorządowe, starostwa, polityków), w tym wspieranie starań o zwiększenie dotacji na ochronę i konserwację zbiorów bibliotecznych, zakupy nowości wydawniczych, utrzymanie zerowej stawki VAT na czasopisma specjalistyczne i książki, a także udział w opracowywaniu wspólnych stanowisk bibliotekarzy i wydawców dot. np. zmiany przepisów o egzemplarzu obowiązkowym itp., ochrona zawodu bibliotekarza i pracownika informacji. Realizacja programu będzie wymagała jak najszerszego zaangażowania członków SBP i jego struktur oraz pozyskania dodatkowych środków finansowych na poszczególne projekty. III. Źródła finansowania działalności Wyzwaniem dla Stowarzyszenia jest konieczność zdecydowanego zwiększenia przychodów z działalności podstawowej i tym samym poprawa kondycji ekonomicznej. Wdrożenie działań związanych z prorynkową orientacją Stowarzyszenia ( w pierwszej kolejności pozyskanie kilku partnerów strategicznych i wspierających, przy równoczesnym zwiększeniu usług reklamowych w wydawnictwach oraz na platformie cyfrowej SBP) umożliwi systematyczny wzrost dochodów z działalności gospodarczej. Źródłami finansowania działalności Stowarzyszenia mogą być zarówno środki rynkowe, jak również składki członkowskie (pozostające w gestii struktur terenowych SBP), odpisy podatkowe oraz środki publiczne. W tym ostatnim przypadku w postaci aplikacji do konkretnych projektów - z zakresu edukacji kulturalnej i upowszechniania kultury, promocji czytelnictwa, kultury polskiej na świecie (programów operacyjnych MKiDN) - które już SBP wielokrotnie realizowało, a także w obszarach tematycznych, związanych bezpośrednio ze stymulowaniem rozwoju społeczeństwa informacyjnego, wskazanych w dokumentach strategicznych (np. programach zarządzanych przez samorządy województw). Szanse na pozyskanie środków publicznych stwarzają także programy międzynarodowe oraz formy finansowania projektów, wynikające z ustawy o zasadach finansowania nauki, szczególnie odnoszące się do finansowania działalności wspomagającej badania, np. wydawania czasopism naukowych (programy MNiSzW), gdzie od niedawna SBP z sukcesem aplikuje (przykładem jest dofinansowanie Zagadnień Informacji Naukowej). W dalszym ciągu należy rozwijać współpracę z uczelniami w zakresie dofinansowania wydawania książek i czasopism SBP. Duże możliwości stwarza Program Rozwoju Bibliotek, prowadzony przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, która zadeklarowała wsparcie finansowe rozwoju platformy cyfrowej SBP oraz wydawania wkładek tematycznych w naszych czasopismach. W najbliższych latach należy aktywizować to źródło pozyskania środków finansowych, również poprzez współpracę z innymi organizacjami pozarządowymi (np. Fundacją Inicjatyw Obywatelskich). 7

8 Uzupełniające źródło środków Stowarzyszenia stanowią odpisy podatkowe dla organizacji pożytku publicznego; stąd celowe jest dalsze rozwijanie kampanii reklamowej 1% na rzecz SBP w środowisku bibliotekarskim. Jeśli chodzi o rynkowe źródła finansowe to w pierwszej kolejności należy kontynuować opracowywanie ofert współpracy dla biznesu obsługującego biblioteki (np. umowy partnerskie, sprzedaż usług reklamowych na konferencjach, warsztatach organizowanych przez ZG SBP oraz w wydawnictwach, wspólne przedsięwzięcia edukacyjne). Nie mniej istotne jest wprowadzenie nowoczesnych formy promocji i sprzedaży książek oraz czasopism Stowarzyszenia, z wykorzystaniem e-marketingu, księgarń i sklepów internetowych. W konsekwencji powinny wzrosnąć zarówno przychody Stowarzyszenia, jak i pozycja rynkowa Wydawnictwa SBP. Poszukiwania nowych źródeł finansowych skłaniają do przemyślenia zmian organizacyjno-kadrowych w Biurze ZG SBP, w tym utworzenia - również z wykorzystaniem outsourcingu - nowoczesnych stanowisk marketingu i sprzedaży. 8