TRANSPORT I SPEDYCJA W OBROCIE GOSPODARCZYM

Transkrypt

1 1 TRANSPORT I SPEDYCJA W OBROCIE GOSPODARCZYM AUTOR: dr Katarzyna Szopik Depczyńska

2 2 dr Katarzyna Szopik-Depczyńska Uniwersytet Szczeciński Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Dane kontaktowe katarzyna.szopik-depczynska@wsl.com.pl tel. kom Konsultacje (pokój 19): w g w g w g w g

3 Treści programowe 1. Rola transportu w gospodarce narodowej. Proces transportowy i jego elementy; Organizacja i klasyfikacja transportu. 2. Infrastruktura transportu; Organizacja przewozów międzynarodowych. Prawne regulacje transportu i spedycji. 3. Istota i funkcje spedycji i proces spedycyjny. Obsługa ładunków w portach. Administracja szlaków wodnych. 4. Charakterystyka, rodzaje i metody przewozu ładunków w transporcie kolejowym i lotniczym. 5. Dokumenty w transporcie zagranicznym i krajowym; Rodzaje ładunków technologie przewozowe. 6. Polityka innowacyjna w transporcie. 3

4 Zasady zaliczenia przedmiotu 1. Zaliczenie wykładu: test 2. Zaliczenie ćwiczeń: średnia arytmetyczna ocen uzyskanych za aktywność podczas ćwiczeń, kolokwium zaliczeniowego składającego się z zadań oraz przygotowanego referatu na ostatnie zajęcia. Termin: Przygotowanie referatu i jego prezentacja. Temat: Innowacje w transporcie i spedycji (minimum 6 stron: część teoretyczna z przypisami; część praktyczna z opisami produktów/procesów/usług innowacyjnych z zakresu transportu i spedycji. 4

5 Rola transportu w gospodarce narodowej Transport w gospodarce narodowej można rozpatrywać jako dawcę i biorcę. 5 Transport korzysta z produkcji poszczególnych gałęzi gospodarki narodowej (przemysł), z drugiej świadczy usługi przewozowe, więc bierze udział w tworzeniu wartości we wszystkich dziedzinach. Jako DAWCA umożliwia wymianę dóbr i usług, przewozi surowce, materiały i półfabrykaty niezbędne w produkcji oraz gotowe wyroby przeznaczone do konsumpcji. Jako BIORCA jest obsługiwany przez pozostałe działy gospodarki. Realizacja inwestycji transportowych bez produkcji takich działów jak: przemysł, leśnictwo, budownictwo itd. byłaby niemożliwa.

6 Rola transportu w gospodarce narodowej 6 Trzy funkcje transportu w gospodarowaniu Funkcja KONSUMPCYJNA - zaspokajanie potrzeb przewozowych przez świadczone usługi transportowe Funkcja PRODUKCYJNA - zaspokajanie potrzeb produkcyjnych przez świadczenie usług transportowych Funkcja INTEGRACYJNA - pozwala zintegrować państwo i społeczeństwo poprzez usługi transportowe

7 Rola transportu w gospodarce narodowej 7 Transportochłonność gospodarki narodowej Transportochłonność - stan zaangażowania działalności transportowej w działalność innych działów gospodarki narodowej. Inaczej: stosunek nakładów ponoszonych na działalność transportową do efektów osiąganych w sferach działalności społeczno-gospodarczej obsługiwanej przez transport.

8 Rola transportu w gospodarce narodowej 8 Mierniki w badaniach transportochłonności gospodarki tony przewozów odniesione do jednostki wartości produktu globalnego i dochodu narodowego tonokilometry pracy przewozowej odniesione do jednostki wartości produktu globalnego i dochodu narodowego wartość przewozów i innych usług działalności podstawowej transportu odniesiona do jednostki wartości produktu globalnego i dochodu narodowego

9 Potrzeby transportowe i spedycyjne wynikają z: 9 rozwoju światowej gospodarki i międzynarodowego podziału pracy rozwoju procesów globalizacyjnych i integracyjnych gospodarek, rynków i społeczeństw rozpowszechniania wiedzy w celu pozyskiwania określonych wartości ilości, zakresu i form przepływu informacji techniczno-technologicznego postępu w sferze transportu, spedycji i logistyki zwiększającej się komunikacyjnej ruchliwości ludności p o w s z e c h n e g o z a p o t r z e b o w a n i a n a r ó ż n e f o r m y zagospodarowania wolnego czasu

10 Źródła potrzeb transportowych 10 Najczęściej przywoływane w literaturze źródła: różnice geograficzne specjalizację produkcji inne korzyści skali np. rozwój wiedzy i techniki, operowanie znaczną masą dóbr cele polityczne i militarne imprezy kulturalne rozmieszczenie ludności Źródła tradycyjne: lokalizacja surowców naturalnych kooperacja przemysłowa rozmieszczenie rynków zbytu

11 Proces transportowy i jego elementy 11 Proces transportowy - zestaw logicznie powiązanych zadań lub czynności wykonywanych w celu osiągnięcia określonego wyniku biznesowego Struktura procesu Zarządzanie Wejście do systemu: -materiały -energia -informacje Procesy transformacji: -operacje technologiczne -operacje usługowe Wyjście z systemu: -wyroby -usługi -odpady

12 Proces transportowy i jego elementy 12 TRANSPORT - przemieszczanie w przestrzeni, przy użyciu odpowiednich środków, osób, ładunków (masy) lub energii z zapewnieniem ich przybycia w dobrym stanie, we właściwym czasie i przy akceptowalnym poziomie kosztów, Cel - przygotowanie przewozu, przekazanie i załadowanie ładunku, kontrola prawidłowego przebiegu procesu przewozowego, przyjęcie ładunku ze środka transportu i jego rozładunek

13 TRANSPORT CHARAKTERYSTYKA GŁÓWNYCH RODZAJÓW TRANSPORTU Gałąź transportu Transport kolejowy Oferowane korzyści i ograniczenia zastosowania zdolność do przewozów masowych, relatywnie niskie stawki przewozowe przy dostawach na średnie i duże odległości wynikająca z silnej degresji kosztów jednostkowych, stosunkowo rozległa sieć połączeń kolejowych dobrze dostosowana do lokalizacji głównych rynków zaopatrzenia i zbytu, korzystna oferta z punktu widzenia czasu transportu, będąca efektem wysokiej niezawodności przewozów kolejowych oraz regularności, częstotliwości i rytmiczności oferowanych połączeń, specjalistyczny tabor przystosowany do przewozów ładunków o zróżnicowanej podatności transportowej, możliwość dowozu do przewoźników innych gałęzi trans-portu, relatywnie niższe bezpieczeństwo przewozu ładunków wrażliwych na wstrząsy i przeładunki oraz duże niebezpieczeństwo kradzieży. 13

14 TRANSPORT Gałąź transportu CHARAKTERYSTYKA GŁÓWNYCH RODZAJÓW TRANSPORTU Oferowane korzyści i ograniczenia zastosowania Transport samochodowy najlepsza dostępność przestrzenna wynikająca z największej spośród wszystkich gałęzi transportu, gęstości i spójności sieci, najkorzystniejsze dostosowanie sieci dróg do rozmieszczenia rynków zaopatrzenia i zbytu, bardzo korzystna oferta z punktu widzenia czasu transportu, będąca efektem stosunkowo dużej szybkości eksploatacyjnej oraz najkorzystniejszej dostępności w czasie, specjalistyczny tabor przystosowany do przewozu ładunków o zróżnicowanej podatności transportowej, najlepsze możliwości dowozu do przewoźników innych gałęzi transportu, stosunkowo wysokie koszty przemieszczania wynikające ze słabej degresji kosztów jednostkowych. 14

15 TRANSPORT Gałąź transportu CHARAKTERYSTYKA GŁÓWNYCH RODZAJÓW TRANSPORTU Oferowane korzyści i ograniczenia zastosowania Transport morski zdolność do masowych przewozów ładunków o najszerszym wachlarzu podatności przewozowej, światowy zasięg obsługiwanych szlaków przewozowych, najkorzystniejsze ceny przewozu na dużych odległościach będące efektem najsilniejszej degresji kosztów jednostkowych, niewielka prędkość eksploatacyjna statków oraz relatywnie niska częstotliwość i punktualność połączeń morskich, relatywnie niskie bezpieczeństwo ładunków wrażliwych na wilgoć, dłużej trwający czas dostaw czy przeładunki, konieczność wykorzystania usług dowozowo-odwozowych w związku ze stosunkowo niską dostępnością przestrzenną portów morskich. 15

16 TRANSPORT Gałąź transportu CHARAKTERYSTYKA GŁÓWNYCH RODZAJÓW TRANSPORTU Oferowane korzyści i ograniczenia zastosowania Transport lotniczy zdolność do przewozu relatywnie niewielkich partii produktów o specyficznej podatności naturalnej, technicznej i ekonomicznej, najkorzystniejsza oferta czasowa, szczególnie na trasach dłuższych, wynikająca z największej oferowanej prędkości eksploatacyjnej oraz dużego i wciąż rosnącego stopnia dostępności transportu lotniczego w czasie oraz jego niezawodności, bardzo wysokie bezpieczeństwo przemieszczania ładunków, szczególnie produktów wrażliwych na czas przewozu, wilgoć czy wstrząsy, konieczność wykorzystania usług dowozowo-odwozowych w związku ze stosunkowo niską dostępnością przestrzenną portów lotniczych, wysokie koszty przemieszczania przy bardzo dużej degresji kosztów jednostkowych na dalszych odległościach. 16

17 TRANSPORT CHARAKTERYSTYKA GŁÓWNYCH RODZAJÓW TRANSPORTU Gałąź transportu Transport przesyłowy Oferowane korzyści i ograniczenia zastosowania zdolność do masowych przewozów produktów płynnych i gazowych, niskie koszty przemieszczania, bardzo korzystna oferta z punktu widzenia czasu transportu będąca efektem ogromnej przepustowości rurociągów i gazociągów oraz dużej niezawodności dostaw, słaba dostępność przestrzenna będąca efektem stosunkowo rzadkiej oraz niespójnej sieci rurociągów i gazociągów. 17

18 TRANSPORT CHARAKTERYSTYKA GŁÓWNYCH RODZAJÓW TRANSPORTU Gałąź transportu Transport kombinowany Oferowane korzyści i ograniczenia zastosowania możliwość zaproponowania kombinowanej oferty przewozowej łączącej immanentne korzyści różnych gałęzi transportu, możliwość obniżenia kosztów przemieszczania przy zachowaniu wymaganego profilu jakościowego usługi przewozowej, możliwość zredukowania szkód i strat oraz prac manipulacyjnych i składowania poprzez zastosowanie kontenerów i palet, zwiększenie elastyczności dostaw poprzez zaoferowanie lepszej dostępności czasowej i przestrzennej usług większej liczbie klientów 18

19 TRANSPORT CHARAKTERYSTYKA GŁÓWNYCH RODZAJÓW TRANSPORTU CHARAKTERYSTYKA DROGOWY KOLEJOWY POWIETRZNY MORSKI PRZESYŁOWY KOSZT NA TKM ŚREDNI ŚREDNI WYSOKI NISKI B. NISKI PRĘDKOŚĆ (KM/H) ŚREDNIA ŚREDNIA B. DUŻA MAŁA MAŁA CZĘSTOTLIWOŚĆ B. DOBRA DOBRA DOBRA OGRANI- CZONA CIĄGŁA DOSTĘPNOŚĆ ROZBUDO- WANA OGRANI- CZONA OGRANI- CZONA OGRANI- CZONA OGRANI- CZONA NIEZAWODNOŚĆ B. DUŻA DUŻA B. DUŻA OGRANI- CZONA B. DUŻA 19