Ochrona i kształtowanie układów urbanistycznych i ruralistycznych w terenach nadrzecznych położonych w Obszarach Chronionego Krajobrazu,

Transkrypt

1 Ochrona i kształtowanie układów urbanistycznych i ruralistycznych w terenach nadrzecznych położonych w Obszarach Chronionego Krajobrazu, na przykładzie wsi Spycimierz w gminie Uniejów, województwo łódzkie Autorzy: mgr Alicja Jaranowska mgr inż. arch. Łukasz Woźniak

2 Obszar Chronionego Krajobrazu wieloprzestrzenna forma ochrony Formy ochrony przyrody 1) parki narodowe; 6) pomniki przyrody; 2) rezerwaty przyrody; 7) stanowiska dokumentacyjne; 3) parki krajobrazowe; 8) użytki ekologiczne; 4) obszary chronionego krajobrazu; 9) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe; 5) obszary Natura 2000; 10) ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. (Art. 6 pkt 1 Ustawy o ochronie przyrody) Wielkoprzestrzenna forma ochrony przyrody - powoływana z mocy ustawy o ochronie przyrody Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwośd zaspokojenia potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych. (Art. 23 Ustawy o ochronie przyrody)

3 Krajobraz jako przestrzeo podlegająca ochronie pole konfliktu czy współpracy? Krajobraz przyrodniczy / naturalny przestrzenne jednostki przyrodnicze Krajobraz kulturowy nieprzyrodnicze elementy kulturowe Ochrona środowiska RDOŚ Ochrona zabytków WKZ Obie dziedziny ochrony w praktyce współwystępują, co zaznaczone jest już w Konstytucji RP (art. 5), która wymienia koniecznośd sprawowania pieczy nad dziedzictwem narodowym i ochroną środowiska. Pozostające w zbiegu wartości o charakterze przyrodniczym i kulturowym budzą częste wątpliwości, gdyż często wymuszają osąd pierwszeostwa, ze względu na ważny interes społeczny, jednej z nich kosztem drugiej.

4 Krajobraz kulturowy Zabytkowy układ urbanistyczny lub ruralistyczny Ochrona środowiska kulturowego w Polsce jest realizowana przede wszystkim na mocy ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003r. Ochronie i opiece podlegają bez względu na stan zachowania: krajobrazy kulturowe, układy urbanistyczne, ruralistyczne i zespoły budowlane, dzieła architektury i budownictwa, dzieła budownictwa obronnego, obiekty techniki (kopalnie, zakłady przemysłowe) cmentarze, parki, ogrody i inne formy zaprojektowanej zieleni, miejsca upamiętniające wydarzenia historyczne bądź działalnośd wybitnych osobistości lub instytucji;

5 Krajobraz kulturowy Zabytkowy układ urbanistyczny lub ruralistyczny przestrzenne założenie miejskie lub wiejskie, zawierające zespoły budowlane, pojedyncze budynki i formy zaprojektowanej zieleni, rozmieszczone w układzie historycznych podziałów własnościowych i funkcjonalnych, w tym ulic lub sieci dróg (Art. 3 pkt. 12 Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami) Krajobraz - obszar postrzegania ludzkiego powstały w wyniku działania samej przyrody, człowieka bądź ich wspólnych relacji (Art. 1a Europejskiej Konwencji krajobrazowej Florencja 20 października 2000r.) Krajobraz kulturowy - przestrzeo historycznie ukształtowana w wyniku działalności człowieka, zawierająca wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze (Art. 3 pkt. 14 Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami)

6 Tereny położone w dolinach rzek i innych cieków jako obszary problemowe Rzeki od najdawniejszych czasów kształtowały osadnictwo, nad ich brzegami powstawały metropolie a w dorzeczach rozwijały się wielkie cywilizacje. Dzięki obecności wody - rzeki dużej lub małej, wartkiej lub powolnej czy tylko niewielkiego cieku, układ osadniczy staje się charakterystyczny. Niezależnie od czasu i miejsca, każdy ośrodek osadniczy miasto czy wieś powstaje w określonym środowisku naturalnym oraz środowisku kulturowym przez co tworzy swój indywidualny wizerunek. Wpływ czynników geograficznych na lokalizację oraz kształt przestrzenny jest jednym z aspektów podkreślających zróżnicowanie i odmiennośd układów osadniczych. Jednocześnie tereny dolin rzecznych stanowią osnowę układu przyrodniczego - korytarze ekologiczne, w większości odznaczające się bogactwem ekosystemów, objęte różnymi formami ochrony przyrody. Z punktu widzenia kształtowania przestrzeni tereny położone w dolinach rzek i innych mniejszych cieków stanowią obszary problemowe koncentrujące konflikty relacji: istniejące a projektowane zagospodarowanie, zagospodarowania a ochrona bądź ochrony przyrody a ochrony dziedzictwa kulturowego.

7 PRAKTYKA PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO?

8 wieś Spycimierz (Zbuczmir, Spycimir, Śpidmierz, Śpicimierz) Niewielka wieś licząca ok 400 mieszkaoców, położona w dolinie rzeki Warty, nad starorzeczem dawnym korytem rzeki Warty, w gminie Uniejów, w powiecie poddębickim województwa łódzkiego. Wieś typu wielodrożnica o rodowodzie średniowiecznym, charakteryzująca się zachowanym do dziś w niezmienionej formie, układem ruralistycznym.

9 Postanowienia planistyczne możliwości w procesie planowania przestrzennego Studium uwarunkowao i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Uniejów (2000r.) Tereny istniejącej i przesądzonej dotychczasowymi planami miejscowymi zabudowy osadnictwa wiejskiego (zabudowa zagrodowa z dopuszczeniem zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej) Obszar ochrony historycznych układów wiejskich Brak miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Kształtowanie przestrzeni w oparciu o wydawane decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania przestrzennego Brak Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Rejestr i Ewidencja zabytków brak obiektów i obszarówbrak uzgodnienia projektów decyzji z Konserwatorem Zabytków Położenie w Nadwarciaoskim Obszarze Chronionego Krajobrazu uzgodnienie projektu decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu

10 Art. 24 Zakazy na OCHK (katalog zamknięty jednak nie obligatoryjny w całości) powinien zostad dostosowany do warunków lokalnych 1) zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, lęgowisk, innych schronieo i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką; 2) realizacji przedsięwzięd mogących znacząco oddziaływad na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. O udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeostwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływ ania na środowisko; 3) likwidowania i niszczenia zadrzewieo śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeostwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeo wodnych; 4) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a tak że minerałów i bursztynów; 5) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeo wodnych; 6) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka; 7) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych; 8) lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeo wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej; 9) lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 200m od linii brzegów klifowych oraz w pasie technicznym brzegu morskie go.

11 Zdefiniowanie: co podlega ochronie poprzez ustanowienie zakazu lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych Jak go interpretowad i stosowad? obiekt budowlany - Art. 3 pkt 1) Ustawy Prawo budowlane a) budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi, b) budowlę stanowiącą całośd techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami, c) obiekt małej architektury; linia brzegowa - Art. 9 pkt 4a Ustawy Prawo wodne grunty pokryte wodami powierzchniowymi grunty tworzące dna i rzeki cieków naturalnych, i innych naturalnych zbiorników wodnych, w granicach linii brzegu a także grunty wchodzące w skład sztucznych zbiorników wodnych, stopni wodnych oraz jezior podpiętrzonych będące gruntami pokrytymi wodami powierzchniowymi przed wykonaniem urządzeo piętrzących. Zakaz zabudowy w pasie 100 m od linii brzegowej rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych

12 W praktyce zakaz zabudowy w 100m od wszystkich terenów wód: - naturalnych (rzek i innych cieków, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych - sztucznych (w tym: cieków, jezior, zbiorników wodnych, oczek śródpolnych, stawów, oczek wodnych w obszarach zabudowy, kanałów melioracyjnych) Wszystkie decyzje o warunkach zabudowy są negatywnie uzgadnianie przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska ze względu na położenie w strefie 100 m z zakazem lokalizowania obiektów budowlanych od. Decyzje te nie są uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków ze względu na brak obiektów i obszarów, podlegających ochronie poprzez wpis do rejestru zabytków.

13 Jakie są narzędzia planowania przestrzennego? Jakie jest władztwo planistyczne gminy? Wieś Spycimierz nie ma możliwości rozwoju w granicach historycznego układu wskazanego w polityce planistycznej gminy do rozwoju i ochrony jako dziedzictwa kulturowego. ponieważ znajduje się w większości w obszarze Chronionego Krajobrazu (traktowanego jako krajobraz wyłącznie przyrodniczy)

14 wieś Spycimierz podstawowa strefa 100 m z zakazem zabudowy

15

16 Podsumowanie wartościowanie elementów przestrzeni podlegających ochronie - określenie przedmiotu ochrony współpraca w zakresie planowania przestrzennego wymagane działania planistyczne w oparciu o zasady zrównoważonego gospodarowania przestrzenią

17 DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ