MINISTERSTWO ŚRODOWISKA SEKRETARZ STANU PEŁNOMOCNIK RZĄDU DS. POLITYKI KLIMATYCZNEJ Paweł Sałek

Transkrypt

1 Warszawa, dnia r. MINISTERSTWO ŚRODOWISKA SEKRETARZ STANU PEŁNOMOCNIK RZĄDU DS. POLITYKI KLIMATYCZNEJ Paweł Sałek DOP-I AR Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu RP Odpowiadając na interpelację pana posła Marka Opioły z dnia 23 czerwca 2016 r., przekazaną wg właściwości przez MIiB, w sprawie wymagań technicznych dla małych kotłów na paliwa stałe oraz określenia standardów emisyjnych w celu ograniczenia zjawiska niskiej emisji - K8INT4151, poniżej przedstawiam stosowne informacje. Obowiązujące w Polsce uregulowania prawne dotyczące wymagań emisyjnych dla źródeł spalania paliw różnej mocy uwzględniają rozwiązania wynikające z prawa unijnego. Docelowo będą one obejmować: standardy emisyjne, o których mowa w art. 145 pkt 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2016 r. poz. 672, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą Poś - dla źródeł spalania paliw o nominalnej mocy cieplnej od 1 MW, wymagania produktowe, takie jak efektywność energetyczna i wielkości emisji, o których mowa w rozporządzeniach wykonawczych do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającej ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią dla źródeł spalania paliw o nominalnej mocy cieplnej poniżej 1 MW. Takie zróżnicowanie wynika z postanowień: 1) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającej ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią, 2) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych (obejmującej źródła spalania paliw o nominalnej mocy cieplnej od 50 MW), 3) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2193 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza ze średnich obiektów spalania (obejmującej źródła spalania paliw o nominalnej mocy cieplnej od 1 do 50 MW).

2 Prace nad dyrektywą wymienioną w pkt 3 (dyrektywą MCP) zostały sfinalizowane w 2015 r., a jej postanowienia powinny być przeniesione do prawa krajowego w terminie do 19 grudnia 2017 r. Polskie przepisy już obecnie regulują kwestie wymagań emisyjnych dla źródeł spalania paliw o nominalnej mocy cieplnej od 1 MW, a wdrożenie postanowień dyrektywy spowoduje zaostrzenie niektórych z tych wymagań od 1 stycznia 2025 r. w odniesieniu do źródeł o nominalnej mocy cieplnej większej niż 5 MW i od 1 stycznia 2030 r. w odniesieniu do źródeł o mocy 1-5 MW. Co istotne, dyrektywa wprowadza standardy emisyjne wyłącznie dla obiektów spalania paliw o mocy od 1 MW, zaznaczając, że nie dotyczą one małych obiektów (o mocy mniejszej niż 1 MW), ponieważ do nich odpowiednie regulacje są przyjmowane w drodze aktów wykonawczych do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającej ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią. W dyrektywie MCP podkreśla się także konieczność pilnego podjęcia dalszych środków w celu objęcia ekoprojektem obiektów o mocy od 0,5 do 1 MW. Wspomniana wyżej dyrektywa 2009/125/WE dotycząca ekoprojektu została przyjęta w celu poprawy efektywności energetycznej oraz zmniejszenia oddziaływania na środowisko produktów, w tym urządzeń do użytku domowego oraz stosowanych w sektorach usług i przemysłu. Jest to dyrektywa ramowa, która nie zawiera wiążących wymagań dla poszczególnych produktów, ale określa zasady przy ustanawianiu kryteriów środowiskowych dla konkretnych grup produktów. Na jej podstawie sukcesywnie wydawane są rozporządzenia wykonawcze Komisji Europejskiej, które zawierają szczegółowe wymagania dla poszczególnych grup urządzeń. W 2015 r. wydane zostały m.in.: rozporządzenie Komisji (UE) nr 2015/1185 z dnia 24 kwietnia 2015 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń na paliwa stałe (dotyczące kominków, pieców stałopalnych, pieców na pelety, itp. o nominalnej mocy cieplej do 50 kw), rozporządzenie Komisji (UE) nr 2015/1189 z dnia 28 kwietnia 2015 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla kotłów na paliwo stałe (dotyczące źródeł spalania paliw o nominalnej mocy cieplnej do 500 kw). Rozporządzenia te weszły w życie w dniu 10 sierpnia 2015 r. i są bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich UE, bez konieczności przenoszenia ich do krajowych, w tym polskich, aktów prawnych. Wynikające z nich wymogi dla ekoprojektu - takie jak kryterialna efektywność energetyczna i wielkości emisji - będą obowiązywać od dnia 1 stycznia 2022 r. w przypadku rozporządzenia 2015/1185 oraz od dnia 1 stycznia 2020 r. w przypadku rozporządzenia 2015/1189. Co istotne, w myśl art. 7 drugiego z ww. rozporządzeń, w terminie do 1 stycznia 2022 r. Komisja Europejska dokona przeglądu rozporządzenia, analizując m.in. kwestię włączenia w zakres tej regulacji także kotłów na paliwo stałe o znamionowej mocy cieplnej większej niż 0,5 MW i mniejszej niż 1,0 MW. Z powyższego wynika, że małe źródła spalania paliw o mocy mniejszej niż 1 MW nie powinny być obejmowane standardami emisyjnymi na zasadach analogicznych do źródeł średnich i dużych. Docelowymi rozwiązaniami prawnymi wskazanymi w przepisach prawa unijnego dla tych źródeł są produktowe wymagania techniczno-emisyjne wynikające z aktów wykonawczych do dyrektywy 2009/125/WE. Wymienione wcześniej rozporządzenia wykonawcze do tej dyrektywy określają wymogi i ograniczenia odnośnie do produktów wprowadzanych do obrotu. Z uwagi na charakter tych regulacji i ich zakres przedmiotowy (obejmujący m.in. parametry techniczne i cechy produkowanych urządzeń grzewczych) sprawy dotyczące ekoprojektu dla produktów związanych z energią są w Polsce koordynowane przez ministra właściwego do spraw energii.

3 Oceniając te rozwiązania w świetle potrzeby szybkiego podjęcia działań skutecznie eliminujących eksploatację starych nieefektywnych kotłów grzewczych i ogrzewaczy pomieszczeń opalanych paliwami o dużej emisyjności które w dużej mierze są źródłem tzw. niskiej emisji, a co za tym idzie przekroczeń standardów jakości powietrza w zakresie pyłu PM10 zasadne byłoby ich wprowadzenie w Polsce w terminach wcześniejszych niż wynikające z obydwu rozporządzeń. Prace w tym zakresie zostały podjęte przez resort rozwoju. Według założeń odpowiedni projekt rozporządzenia Ministra Rozwoju zostanie przygotowany w III kwartale 2016 r. Jednocześnie uprzejmie informuję, że w 2015 r. przepisami tzw. ustawy antysmogowej z dnia 10 września 2015 r. dokonano zmiany ustawy Poś w celu umożliwienia przyjmowania na poziomie samorządowym regulacji prowadzących m.in. do stosowania paliw dobrej jakości oraz odpowiednich rozwiązań technicznych dotyczących spalania paliw stałych. Nowelizacja ustawy Poś poszerzyła możliwości działania władz lokalnych w zakresie wprowadzania środków ograniczających niską emisję. Możliwości te wynikają ze zmienionego art. 96 ustawy Poś, w myśl którego sejmik województwa może wprowadzić dla obszaru województwa lub jego części, w drodze uchwały, ograniczenia lub zakazy w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. Władze samorządu województwa mogą obecnie w drodze aktu prawa miejscowego określać nie tylko rodzaj lub jakość paliw dopuszczonych do stosowania lub których stosowanie jest zakazane, ale także parametry techniczne, rozwiązania techniczne lub parametry emisji instalacji, w których następuje spalanie paliw, dopuszczonych do stosowania na określonym obszarze. Przy podejmowaniu rzeczonej uchwały organy mogą uwzględniać wymagania wynikające z cytowanych wcześniej rozporządzeń Komisji (UE) nr 2015/1185 i 2015/1189 w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń i kotłów na paliwo stałe. Odnośnie do sformułowanego w interpelacji pytania nr 2 należy natomiast stwierdzić, że resort środowiska nie prowadził badań w zakresie eksploatowanych w Polsce małych kotłów grzewczych oraz stosowanych metod ogrzewania i nie posiada szczegółowych danych w tym zakresie dotyczących województwa mazowieckiego. Z naszych informacji wynika jednak, że instalacje spalania paliw małej mocy (o mocy do 1 MW), w tym tzw. małe kotły są wykorzystywane głównie w sektorze komunalno-bytowym. Urządzenia te można podzielić na 3 grupy w zależności od wielkości nominalnej mocy cieplnej: do 50 kw eksploatowane przede wszystkim w gospodarstwach domowych oraz sektorze usług (są one dostępne jako gotowy produkt), kw eksploatowane głównie w sektorze usług, w rolnictwie i leśnictwie, 0,5 1 MW eksploatowane głównie w budynkach użyteczności publicznej i usługowych, w rolnictwie, leśnictwie oraz przemyśle do wytwarzania ciepła użytkowego lub ciepła wykorzystywanego w procesach technologicznych (kotły powyżej 0,5 MW są budowane zwykle pod konkretne zamówienie klienta). Z publikacji przygotowanej przez GUS w 2015 r. pt. Zużycie paliw i nośników energii w 2014 r. wynika, że w 2014 r. zużycie węgla kamiennego wyniosło 72,8 mln ton. Prawie 60% zużycia przypadło na sektor energii, a blisko 25% na przemysł i budownictwo. Znaczącym konsumentem węgla są także gospodarstwa domowe (14%, czyli około 10 mln ton). W sektorze komunalno-bytowym zużywa się także znaczące ilości stałych biopaliw - drewna opałowego, brykietów i pelet drzewnych (około 9 mln ton). W ujęciu wojewódzkim największe zużycie wystąpiło w województwach śląskim, mazowieckim i opolskim, a najmniejsze w lubuskim, podlaskim i warmińsko-mazurskim. Zużycie gazu ziemnego wyniosło w 2014 r. 524,6 PJ. Największe zużycie gazu ziemnego wystąpiło w województwie mazowieckim (21,3% zużycia w kraju), a najmniejsze w podlaskim

4 (0,8%). Zużycie gazu ziemnego w przemyśle i budownictwie stanowiło 51% zużycia ogółem, w sektorze energii 10%, w transporcie 3%, a w sektorze drobnych odbiorców 36%. Wysokie zużycie w transporcie w województwie mazowieckim wynika z faktu znajdowania się w tym województwie siedzib podmiotów działających na terytorium całego kraju. Zużycie pozostałych nośników energii: gazu ciekłego, lekkiego oleju opałowego oraz ciężkiego oleju opałowego było znacznie mniejsze i wyniosło poniżej 1 mln ton (w przypadku gazu skroplonego uwzględniono jedynie zużycie w źródłach stacjonarnych). W przypadku gazu ciekłego i lekkiego oleju opałowego większość zużycia miała miejsce w sektorze drobnych odbiorców, natomiast w przypadku ciężkiego oleju opałowego był to przemysł i budownictwo. We wszystkich przypadkach największe zużycie zanotowano w województwie mazowieckim, z tym, że w przypadku ciężkiego oleju opałowego była to wielkość znacząca (71%). Z kolei z Krajowej inwentaryzacji emisji dla roku 2014, wykonanej przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE), wynika, że podstawowym paliwem spalanym w sektorze komunalno-bytowym jest węgiel kamienny (46,39%), następnie gaz (25,88%) oraz drewno (18,84%), co potwierdza, że ponad połowa ciepła jest wytwarzana w instalacjach spalania wykorzystujących paliwa stałe węgiel i biomasę pochodzenia drzewnego. Wg dostępnych danych statystycznych sektor komunalno-bytowy obejmuje ok mieszkań (gospodarstw domowych) o średniej powierzchni 69,5 m 2, z czego ok. 67% mieszkań w ośrodkach miejskich i ok. 33% na wsi. Do ogrzewania budownictwa rozproszonego i częściowo miejskiego stosowane są indywidualne źródła ciepła, przy czym szacunkowa liczba tych urządzeń wynosi: - 1,5 mln kotłów c.o. - 7,5 mln pieców ceramicznych, - 1,5 mln pieców metalowych, - 6,5 mln pieców kuchennych. Przybliżona struktura pokrycia potrzeb sektora komunalno-bytowego na ciepło do ogrzewania i produkcję ciepłej wody przedstawia się następująco: - ciepło sieciowe z elektrociepłowni i ciepłowni 53%, - lokalne kotłownie opalane węglem, rzadziej koksem 17,4%, - kotły i piece węglowe 25,9%, - lokalne kotłownie opalane olejem lub gazem 3%, - elektryczne ogrzewanie akumulacyjne 0,7% Biorąc pod uwagę fakt, że ok. 79% ciepła sieciowego produkowane jest z węgla ten nośnik energii posiada dominującą pozycję w strukturze paliwowo-energetycznej sektora komunalnobytowego. Rocznie sektor komunalno-bytowy zużywa ok. 11,5-12,5 mln ton węgla kamiennego (bez ciepła sieciowego). Są to głównie sortymenty grube i średnie o wysokiej kaloryczności oraz niskiej zawartości popiołu i siarki. Z poważaniem Paweł Sałek Sekretarz Stanu Ministerstwo Środowiska / podpisany cyfrowo/

5 Do wiadomości: 1. Departament Spraw Parlamentarnych oraz Obsługi Rad, Zespołów i Pełnomocników w KPRM. 2. Biuro Ministra w/m.