wiersz Smutno mi, Boże znany jest również jako Hymn; Słowacki zasadniczo zmienił cechy gatunkowe hymnu; hymn był utworem

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "wiersz Smutno mi, Boże znany jest również jako Hymn; Słowacki zasadniczo zmienił cechy gatunkowe hymnu; hymn był utworem"

Marian Urbaniak
7 lat temu
Przeglądów:

1 "Testament mój" i "Smutno mi, Boże" wiersze J. Słowackiego Smutno mi, Boże i Testament mój Juliusza Słowackiego wiersz Smutno mi, Boże znany jest również jako Hymn; Słowacki zasadniczo zmienił cechy gatunkowe hymnu; hymn był utworem pochwalnym, samo słowo oznacza z greckiego pieśń pochwalną; hymn sławił bóstwo, wyrażał ludzka podległość Bogu, bohaterskie czyny, wielkie idee; najczęściej miał religijny lub rytualny charakter, był wypowiedzią zbiorowości; zmiana w konwencji gatunku nastąpiła właśnie w czasach romantyzmu, m. in. w wierszu Słowackiego; w wierszu Słowackiego wypowiada się - filmy edukacyjne on-line Strona 1/10

2 jednostka, dowód na to mamy już w pierwszym wersie: Smutno mi, Boże dla mnie na zachodzie/ Rozlałeś tęczę blasków promienistą; kluczowy jest tu zwrot dla mnie; podległość Bogu zastąpiona została rozmową z Bogiem, w której ważny, pierwszoplanowy jest człowiek; u Słowackiego Bóg złoci niebo człowiekowi, czyli to Bóg robi coś dla człowieka; odwrócenie tradycyjnego porządku: Przede mną gasisz w lazurowej wodzie/ Gwiazdę ognistą / Choć mi tak niebo Ty złocisz i morze,/ - filmy edukacyjne on-line Strona 2/10

3 Smutno mi Boże!/ Dzisiaj, na wielkim morzu obłąkany,/ Sto mil od brzegu i sto mil przed brzegiem. osoba mówiąca znajduje się w centrum świata przedstawionego, to jej przemyślenia i refleksje są tu najważniejsze: Dzisiaj, na wielkim morzu obłąkany,/ Sto mil od brzegu i sto mil przed brzegiem.; sto mil określa sytuację człowieka w świecie: jego zagubienie, brak przynależności, ciągłą wędrówkę; człowiek ten tylko Bogu chce mówić i mówi o swym cierpieniu, cytuję: Ale przed Tobą głąb serca otworzę; podmiot liryczny płynie po morzu, obserwuje piękno świata, jednak nie potrafi się nim cieszyć, - filmy edukacyjne on-line Strona 3/10

4 wielokrotnie powtarza Smutno mi, Boże ; jego odczucia są jakby odwrotnością piękna zachodu słońca; tak jakby w jego duszy słońce zaszło już dawno temu; ta dysproporcja, odwrotność to podstawowy chwyt poetycki w tym wierszu; brak własnego miejsca w świecie, poczucie wyobcowania i oddalenia od kraju; cały czas podmiot liryczny mówi o sobie, o swych indywidualnych przeżyciach, przede wszystkim o swej samotności, takiej totalnej, będącej wyobcowaniem; wskazuje to też na jego poczucie - filmy edukacyjne on-line Strona 4/10

5 wyjątkowości, indywidualizm typowo romantyczny, a także troskę o losy kraju i za tym krajem tęsknotę testament - to dokument sporządzany jednostronnie, zgodnie z przyjętymi zasadami, ustanawiający spadkobierców na wypadek śmierci testatora; wiersz Słowackiego jest testamentem poetyckim, czyli wyrazem woli, przemyśleń podmiotu lirycznego; znajdują się w nim również elementy typowe dla ostatniej woli, tzn. sprawa dziedzica, kształt pogrzebu; ma on formę mowy wygłaszanej do odbiorców i przez swą retoryczną formułę jest trudny dla nas współczesnych jego czytelników; podobnie, jak w wierszu Smutno mi, Boże, podmiot liryczny mówi w pierwszej osobie, w typowo romantyczny sposób bezpośrednio; jest to liryka wyznania, a - filmy edukacyjne on-line Strona 5/10

6 jednocześnie zwrotu do adresata: Żyłem z wami, cierpiałem i płakałem z wami,/ Nigdy mi, kto szlachetny, nie był obojętny. pierwszym adresatem są Polacy, a nawet szerzej - wszyscy ludzie (zjadaczach chleba); częstym błędem jest twierdzenie, że Słowacki mówi w tym wierszu, podobnie jak w Hymnie w swoim imieniu; świadczą o tym zasadnicze różnice między wypowiedzią podmiotu lirycznego, a biografią autora: Żem dla ojczyzny sterał moje lata młode;/ A póki okręt walczył siedziałem na maszcie,/ A gdy tonął z okrętem poszedłem pod wodę. Słowacki nie uczestniczył przecież w powstaniu listopadowy; kreacja typowo romantycznej postawy poświęcenia dla ojczyzny, - filmy edukacyjne on-line Strona 6/10

7 podporządkowania własnego życia sprawom kraju; kolejny adresat wiersza testamentu to przyjaciele podmiotu lirycznego, ci których prosi tez aby: Niech przyjaciele moi w nocy się zgromadzą/ I biedne serce moje spalą w aloesie,/ I tej, która mi dała to serc, oddadzą / Tak się matkom wypłaca świat, gdy proch odniesie palenie serca w aloesie to zwyczaj z egipskich rytuałów grobowych; wiąże się on z przekraczaniem granic świata żywych; znany jest również w chrześcijańskiej tradycji, jako namaszczanie ciała zmarłego wonnościami, między innymi aloesem; tak uczyniono z - filmy edukacyjne on-line Strona 7/10

8 ciałem Chrystusa; poeta sugeruje, że też podejmuje ofiarę i będzie miał udział w śmierci, a co za tym idzie w zmartwychwstaniu Chrystusa; oddanie serca matce można odczytać w tym kontekście, jako swoistą Pietę; matka podobnie, jak Matka Boska będzie cierpiała nad tu spopielonym ciałem swego syna; podmiot liryczny silnie odnosi się do tradycji chrześcijańskiej, szczególnie podkreśla wagę swego poświęcenia, które ponosi on i jego pokolenie POEZJA TYRTEJSKA - to poświęcenie dla idei wolności było typowym motywem tyrtejskim w poezji romantyków; nakaz: Lecz - filmy edukacyjne on-line Strona 8/10

9 zaklinam niech żywi nie tracą nadziei/ I przed narodem niosą oświaty kaganiec;/ A kiedy trzeba na śmierć idą po kolei,/ Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec!...; poetycki testament zawarty w wierszu Słowackiego wypełnili poeci pokolenia Kolumbów, czyli młodych ludzi, którym dorastać przyszło w czasach II wojny światowej i którzy tę walkę, o której pisał Słowacki, podjęli; ich losy opisuje Kamiński w książce Kamienie na szaniec; jej bohaterowie określeni zostali przez autora, jako kamienie przez - filmy edukacyjne on-line Strona 9/10

10 Powered by TCPDF ( Ściąga eksperta Boga rzucone na szaniec - filmy edukacyjne on-line Strona 10/10

Podobne dokumenty

Testament mój Juliusza Słowackiego scenariusz lekcji (45 min)

Testament mój Juliusza Słowackiego scenariusz lekcji (45 min) Plan wynikowy: Testament mój Juliusza Słowackiego romantyczny testament poety Cele lekcji: Uczeń potrafi: czytać ze zrozumieniem wyjaśnić różnicę