Konkurs tematyczny Taki to mroczny czas. 70 rocznica Powstania Warszawskiego

Transkrypt

1 Konkurs tematyczny: Taki to mroczny czas dla uczniów gimnazjów województwa małopolskiego w roku szkolnym 2013/2014 Patronat Honorowy: Rektor Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Organizator: IV Liceum Ogólnokształcące im. K. K. Baczyńskiego w Olkuszu na zlecenie Małopolskiego Kuratora Oświaty Etap wojewódzki Klucz odpowiedzi 1

2 Zadanie I. Wskaż jedną prawidłową odpowiedź na poniższe pytania. 1. Plan ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej powstał w: a. styczniu 1941 r. b. styczniu 1942 r. c. styczniu 1943 r. (0-14 punktów) 2. Plan ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej został podpisany w: a. Wannsee b. Monachium c. Lipsku 3. Dystrykt galicyjski został powołany w: a r. b r. c r. 4. Generalny Plan Wschodni na Zamojszczyźnie Niemcy realizowali: a. od jesieni 1942 r. b. od jesieni 1943 r. c. od jesieni 1944 r. 5. Kurier Rządu Emigracyjnego na spotkaniu KG AK w lipcu przekazał stanowisko władz dotyczące przygotowań do powstania. Był to: a. Stefan Korboński b. Jan Nowak-Jeziorański c. Tomasz Arciszewski 6. Powstanie warszawskie trwało 63 dni w okresie: a. 1 sierpnia 2 października 1942 r. b. 1 sierpnia 2 października 1943 r. c. 1 sierpnia 2 października 1944 r. 7. Akt kapitulacji powstania warszawskiego podpisano w: a. Konstancinie b. Ożarowie c. Modlinie 8. W trakcie powstanie oddziały SS rozstrzelały ok. 40 tys. mieszkańców: a. Mokotowa b. Śródmieścia c. Woli 9. Po upadku Żoliborza w dniu 30 września samotnie walczyła część: a. Czerniakowa 2

3 b. Mokotowa c. Śródmieścia 10. Na czele Kedywu (Kierownictwa Dywersji) od listopada 1943 r. stał: a. gen. Stefan Grot-Rowecki b. gen. Tadeusz Bór-Komorowski c. płk August Emil Fieldorf- Nil 11. Sonderaktion Krakau polegała na: a. aresztowaniu profesorów krakowskich uczelni i wywiezieniu ich do niemieckich obozów koncentracyjnych b. walce Niemców z polską inteligencją c. gospodarczym eksploatowaniu ziemi krakowskiej 12. Niemiecka polityka Lebensraum polegała m.in. na: a. utworzeniu państw satelickich sprzymierzonych z III Rzeszą b. utworzeniu na okupowanych przez Sowietów ziemiach polskich autonomicznego obszaru c. wysiedlaniu Polaków z włączonych do III Rzeszy ziem polskich i sprowadzaniu w ich miejsce niemieckich osadników 13. Jednym z celów akcji Burza była: a. ochrona ludności polskiej na Ukrainie i Wołyniu przed Ukraińcami b. podkreślenie woli walki Polskiego Państwa Podziemnego z Niemcami i przekonanie Sowietów do uznania polskich praw do obszarów po obu stronach linii Curzona c. przekonanie Sowietów do zmiany polityki wobec Polskiego Państwa Podziemnego 14. Podczas konferencji jałtańskiej ustalono, że: a. powołany zostanie polski rząd, w którym dominować będą przedstawiciele niekomunistycznego podziemia niepodległościowego b. powstanie polski rząd tymczasowy, który uzyska akceptację trzech mocarstw c. w skład państwa polskiego wejdą wszystkie ziemie włączone do Związku Sowieckiego po agresji 17 września Zadanie II. Uszereguj chronologicznie podane poniżej wydarzenia wpisując je do tabel, zaczynając od tego, które było najwcześniejsze. (0-3 punkty) a) 3

4 Kolejność wydarzeń powstanie ZWZ zamordowanie jeńców polskich w Katyniu przez Sowietów układ Sikorski- Majski powstanie rządu PKWN wybuch powstania warszawskiego b) Kolejność wydarzeń zawarcie polskoradzieckiego układ o nieagresji niemieckosowiecki układ o granicach, I transport jeńców polskich do obozu Auschwitz agresja Niemiec na ZSRR ewakuacja żołnierzy i cywilów polskich ze Związku Sowieckiego pod dowództwem gen. Andersa c) Kolejność wydarzeń powstanie Generalnego Gubernatorstw a odkrycie grobów jeńców polskich w Katyniu utworzenie KRN proces szesnastu przywódców Polskiego Państwa Podziemnego w Moskwie Testament Polski Walczącej 4

5 Zadanie III. Przeczytaj zamieszczony poniżej tekst źródłowy, a następnie odpowiedz na pytania. (0-4 punkty) Chcemy, by pan powiedział polskiemu rządowi, rządom i czołowym przywódcom alianckim, że jesteśmy bezsilni wobec niemieckich zbrodniarzy. Nie możemy się sami bronić, ani też nikt w Polsce nie jest w stanie nas obronić. Polskie władze podziemne mogą uratować niektórych z nas ( ). Niemcy nie starają się nas ujarzmić tak, jak inne narody. My jesteśmy systematycznie mordowani ( ) trzy miliony polskich Żydów są skazane na zagładę. ( ) i nie może temu zapobiec ani polskie ani żydowskie podziemie. Niech pan odpowiedzialność za złoży na barki aliantów. Niech żaden z przywódców Narodów Zjednoczonych nie będzie w stanie powiedzieć, że nie wiedział, iż jesteśmy w Polsce mordowani i że tylko z zewnątrz można nam przyjść z pomocą. S. Korboński, Polskie Państwo Podziemne. Przewodnik po Podziemiu z lat , Bydgoszcz: Nasza Przyszłość, s a) Jaki plan mieli Niemcy wobec Żydów? Zamierzali dokonać pełnej eksterminacji ludności żydowskiej. b) Komu o wydarzeniach opisywanych w tekście miał przekazać informację Jan Karski? Aliantom i za ich pośrednictwem całemu światu. c) Jaka była szansa polskiego podziemia na uratowanie mordowanej przez Niemców ludności? Polskie podziemie samo nie mogło uratować Żydów. d) Jakiej reakcji od aliantów spodziewali się autorzy informacji? 5

6 UWAGA! Podjęcia jakichkolwiek działań w celu udzielenia pomocy Żydom Dopuszcza się uwzględnienie przez Komisję Konkursową innych poprawnych odpowiedzi uczniów, zgodnych z treścią i ideą zawartą w kluczu. Zadanie IV. Przeczytaj zamieszczony poniżej tekst źródłowy, a następnie odpowiedz na pytania. (0-12 punktów) Naszym celem jest: 1. Opuszczenie terytorium Polski przez wojska sowieckie oraz przez rosyjską policję polityczną. 2. Zaprzestanie prześladowań politycznych, którego dowodem będzie: a) zwolnienie skazanych i uwięzionych w procesie moskiewskim, b) amnestia dla więźniów politycznych oraz dla wszystkich żołnierzy AK i dla tak zw. oddziałów leśnych, c) powrót Polaków wywiezionych w głąb Rosji i likwidacja obozów koncentracyjnych przypominających smutnej pamięci metody totalizmu niemieckiego, d) zniesienie systemu politycznego, znajdującego wyraz w istnieniu tak zw. Min. Bezpieczeństwa. 3. Zjednoczenie i uniezależnienie Armii Polskiej przez: a) spolszczenie korpusu oficerskiego w armii gen. Rola- Żymierskiego, b) honorowy powrót z bronią wojsk polskich z zagranicy, c) połączenie w jedną całość i na równych prawach armii z zagranicy oraz b. Armii Krajowej z armią gen. Żymierskiego. 4. Zaprzestanie dewastacji gospodarczej kraju przez władze okupacyjne. 5. Dopuszczenie wszystkich polskich stronnictw demokratycznych do udziału w wyborach pięcioprzymiotnikowych. 6. Zapewnienie niezależności polskiej polityki zagranicznej. 7. Stworzenie pełnego samorządu terytorialnego, społeczno- gospodarczego i kulturalno-oświatowego. 8. Uspołecznienie własności wielkokapitalistycznej i zorganizowanie sprawiedliwego podziału dochodu społecznego. 9. Zapewnienie masom pracujących współkierownictwa i kontroli nad całą gospodarką narodową oraz warunków materialnych zabezpieczających byt rodzinie i osobisty rozwój kulturalny. 10. Swoboda walki dla klasy robotniczej o jej prawa w ramach nieskrępowanego ruchu zawodowego. 11. Sprawiedliwe przeprowadzenie reformy rolnej i kontrola narodu nad akcją osiedleńczą na odzyskanych Ziemiach Zachodnich i w Prusach Wschodnich. 12. Oparcie powszechnego, demokratycznego nauczania i wychowania na zasadach moralnych i duchowych dorobku cywilizacji zachodniej i naszego kraju. Zapewniając walkę o ten program na jawnej arenie politycznej, stronnictwa demokratyczne Rady Jedności Narodowej wyrażają nadzieję, że Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej dążyć będzie do demokratyzacji Polski i do przekreślenia różnic i sporów dzielących dotąd różne odłamy społeczeństwa polskiego. 6

7 a) Jak nazywa się fragment przytoczonego tekstu źródłowego? Testament Polski Walczącej b) Kto go wydał? Rada Jedności Narodowej c) Kiedy został wydany? 1 lipca 1945 r. d) Jak w świetle tego dokumentu wyglądała sytuacja polityczna w Polsce po powstaniu Rządu Jedności Narodowej. Podaj trzy przykłady. (1 punkt za każdy prawidłowy przykład) wynika to jasno z tekstu i Komisja samodzielnie ocenia wypowiedź ucznia e) Jak w świetle tego dokumentu wyglądała sytuacja gospodarcza w Polsce po powstaniu Rządu Jedności Narodowej. Podaj trzy przykłady. (1 punkt za każdy prawidłowy przykład) wynika to jasno z tekstu i Komisja samodzielnie ocenia wypowiedź ucznia f) Przedstaw warunki, których spełnienie, zdaniem autorów dokumentu, było konieczne do ustabilizowania sytuacji politycznej w Polsce. Podaj trzy przykłady. (1 punkt za każdy prawidłowy przykład) wynika to jasno z tekstu i Komisja sama ocenia wypowiedź ucznia Zadanie V. Dopisz pełną nazwę do podanych poniżej skrótów. (0-13 punktów) 1. RPŻ Żegota Rada Pomocy Żydom 2. GG - Generalne Gubernatorstwo 3. AK Armia Krajowa 4. KWC Kierownictwo Walki Cywilnej 5. PKWN Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego 7

8 6. TON Tajna Organizacja Nauczycielska 7. Kedyw Kierownictwo Dywersji 8. ŻZW Żydowski Związek Wojskowy 9. RGO - Rada Główna Opiekuńcza 10. RJN Rada Jedności Narodowej 11. MO Milicja Obywatelska 12. TRJN Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej 13. UPA Ukraińska Powstańcza Armia Zadanie VI. Do podanych pseudonimów wpisz nazwiska noszących je osób. (0-4 punktów) Niedźwiadek Grot Hubal Jędruś Leopold Okulicki Stefan Rowecki Henryk Dobrzański Władysław Jasiński Zadanie VII. Wyjaśnij co oznaczają poniższe nazwy. (0-14 punktów) głośniki, przez które Niemcy podawali oficjalne informacje dla ludności Szczekaczki okupowanej Europy prasa niemiecka wydawana na okupowanych terenach, której celem Prasa gadzinowa indoktrynacja podbitej ludności i podawanie informacji zgodnie z nazistowską ideologią wojna błyskawiczna, taktyka wojenna Niemców polegająca na omijaniu stałych Blitzkrieg fortyfikacji, łamaniu neutralności państw i szybkim marszu wojsk pancernych Katiusze sowiecka artyleria rakietowa, zwana też przez Niemców organami Stalina Judenraty utworzone przez Niemców organy administrujące gettami, złożone z Żydów, ich głównym zadaniem było przekazywanie i egzekwowanie zamkniętym w gettach poleceń okupanta. Podlegała im pełniąca funkcje porządkowe policja żydowska 8

9 Medal Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata Cichociemni izraelskie odznaczenie przyznawane osobom zasłużonym w udzielanie pomocy Żydom podczas II wojny światowej, najwięcej tych odznaczeń przyznano Polakom zrzuceni podczas II wojny światowej na teren polskich ziem okupowanych przez Niemców polscy żołnierze podejmujące akcje sabotażowe, wywiadowcze i dywersyjne oraz partyzanckie skierowane przeciw Niemcom Zadanie VIII. Podaj na czym polegała działalność w ramach akcji opisywanej przez przytoczone pojęcie. (0-10 punktów) 1. Legalizacja przygotowanie nieprawdziwych, ale mających pozory pełnej autentyczności dokumentów, np. aktów urodzenia, aktów chrztu, kart żywności, świadectw zatrudnienia.. Brali w niej udział Polacy zatrudnieni w niemieckich instytucjach jak również księża. 2. Godzina policyjna czas, po którym nie wolno było przebywać na ulicach i w miejscach publicznych 3. Szmugler handel w czasie okupacji i polegający na skupywaniu towarów, najczęściej żywności, na wsi i dostarczaniu ich (jej) do miast. 4. Tajne komplety tajne kształcenie i wychowanie młodzieży polskiej na poziomie szkoły średniej i studiów pod niemiecką okupacją w celu przeciwdziałania niemieckiej polityce wynaradawiania i ogłupiania narodu polskiego. 5. Akcja AB represje i masowe egzekucje Niemców wobec polskich elit przeprowadzone w maju 1940 roku kontynuowane na terenach wschodnich w 1941roku np. egzekucje w Palmirach, Lwowie i inne. Zadanie IX. Do podanych organizacji przypisz pełne nazwy formacji wojskowych im podporządkowane. (0-7 punktów) Stronnictwo Ludowe Bataliony Chłopskie Rząd polski na uchodźctwie Armia Krajowa Stronnictwo Narodowe Narodowe Siły Zbrojne PPR Armia Ludowa Rząd polski na uchodźctwie Polskie Siły Zbrojne Rząd polski na uchodźctwie Armia Polska w ZSRR gen. ZPP/PPR I Dywizja im. Tadeusza Kościuszki, 9

10 Władysława Andersa Zadanie X. Na podstawie przytoczonego tekstu podaj zasady działania sądów podziemnych. (0-5 punktów) Sądy podziemne AK specjalne podziemne polskie sądy cywilne i wojskowe funkcjonujące w latach Na podstawie uchwały Komitetu Ministrów do Spraw Kraju z 16 IV 1940 miały status sądów państwowych i sądziły na podstawie polskiego kodeksu karnego z 1932 r. Sądy wojskowe działały przy KG AK i terenowych komendanturach, a cywilne najpierw przy Delegacie Rządu na Kraj i delegatach okręgowych, a potem przy Głównej Komisji Walki Cywilnej i okręgach KWC. W składzie orzekającym każdego stopnia sądu musiał uczestniczyć jeden zawodowy prawnik. Rozprawy były tajne. Sądy wojskowe powołano przy Komendzie Głównej AK i komendanturach obszaru i obwodu. Sądy cywilne działały przy Delegacie Rządu na Kraj i delegatach okręgowych. Po utworzeniu Kierownictwa Walki Cywilnej (KWC) w grudniu 1942, cywilne sądy podziemne działały przy Głównej Komisji Walki Cywilnej i okręgach KWC. Komplet sądzący składał się z 3 sędziów, z których jeden był obowiązkowo prawnikiem zawodowym. Rozprawy były tajne. Rozpatrywano sprawy o zdradę narodu polskiego, szpiegostwo, denuncjację, prześladowania Polaków i Żydów, działania na szkodę podziemia niepodległościowego. W ciągu wojny rozpatrzono kilka tys. spraw i orzeczono kilkaset wyroków śmierci na przedstawicieli władz niemieckich i współpracujących z nimi polskich obywateli. W sprawach mniej istotnych skazywano np. na kary chłosty i inne. odpowiedź powinna zawierać następujące słowa klucze, albo odpowiadające im opisy i wyjaśnienia dotyczące: charakteru sądów, okresu ich funkcjonowania, komu podlegały, jaki charakter miały rozprawy, w jakich sprawach wydawano wyroki, jaka była ich struktura i jakie wydawano wyroki Zadanie XI. Wpisz w tabelę nazwę wojskowej formacji, która walczyła w przedstawionych zmaganiach wojennych. (0-6 punktów) 10

11 Powstanie Warszawskie Batalion Zośka Bitwa pod Lenino I Dywizja im. Tadeusza Kościuszki Akcja Burza operacja Ostra Brama oddziały AK pod dowództwem płk. Aleksandra Krzyżanowskiego- Wilka Bitwa pod Monte Cassino II Korpus Polskich Sił Zbrojnych Bitwa o Narvik Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich Bitwa pod Tobrukiem Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich Zadanie XII. Do podanych opisów dopisz nazwiska opisywanych osób. (0-9 punktów) znany jako kurier z Warszawy wydał rozkaz wybuchu Powstania Warszawskiego zginął na Gibraltarze dał się uwięzić w Auschwitz i opracował informacje dotyczące tego obozu zdradził Andersa i został dowódcą wojsk polskich w związku Sowieckim po śmierci Mordechaja Anielewicza objął dowództwo w powstaniu w getcie warszawskim był jednym z założycieli ŻOB Jan Nowak Jeziorański Gen. Tadeusz Komorowski Władysław Sikorski Witold Pilecki Zygmunt Berling Marek Edelman Icchak Cukierman 11

12 premier rządu polskiego na uchodźctwie w okresie Powstania Warszawskiego poeta młodego pokolenia, zginął w Powstaniu Warszawskim Stanisław Mikołajczyk Krzysztof Kamil Baczyński Zadanie XIII. Do podanych skrótów organizacji przypisz ich przywódców, bądź czołowych przedstawicieli. (0-6 punktów) OUN SN SL PPS-WRN Nie PKWN Stefan Bandera Stanisław Jasiukiewicz Adam Bień Antoni Pajdak August Emil Fieldorf Nil Edward Osóbka-Morawski Zadanie XIV. Przedstaw charakter sowieckiej okupacji ziem polskich do czasu wojny niemiecko-sowieckiej. (0-5 punktów) Opis powinien zawierać następujące hasła klucze, albo odpowiadające i opisy i wyjaśnienia: przeprowadzenie przez Sowietów w atmosferze terroru i nachalnej propagandy skierowanej zwłaszcza do biedniejszych warstw wyborów do Ludowych Zgromadzeń, które poprosiły Radę Najwyższą ZSRS o włączenie tzw. Zachodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainy do Związku Sowieckiego, unifikacja zagarniętych 12

13 ziem z państwem sowieckim (nacjonalizacja majątków ziemskich, konfiskata dóbr kościelnych), przymusowa kolektywizacja od początku 1940, nacjonalizacja zakładów przemysłowych, banków i komunikacyjnej infrastruktury, nadanie sowieckiego obywatelstwa obywatelom polskim zamieszkującym ziemie włączone do ZSRS, obowiązkowy rosyjski język urzędowy, nauczanie w języku rosyjskim, dążenie do ateizacji społeczeństwa polskiego, ukrainizacja i rusyfikacja polskich instytucji kultury, zróżnicowany stosunek Sowietów do przedstawicieli różnych narodowości tworzących społeczeństwo polskie II Rzeczypospolitej, zakaz niekomunistycznych organizacji społecznych i politycznych, wcielenie do Armii Czerwonej obywateli polskich, którym nadano sowieckie obywatelstwo, ze względu na brak zaufania do nich wcielano ich do oddziałów pomocniczych i wykorzystywanych do ciężkich prac, prześladowania na tle narodowościowym i klasowym, masowe wywózki w głąb Związku Sowieckiego. UWAGA: Można uwzględnić inne prawidłowe odpowiedzi, nie przewidziane w kluczu. Zadanie XV. Podaj dokładną datę (rok, miesiąc, dzień) następujący zdarzeń historycznych. (0-8 punktów) Pakt Ribbentrop Mołotow 23 sierpnia 1939 Sowiecka agresja na Polskę 17 września 1939 Konferencja w Jałcie 4-11 luty 1945 Wyparcie wojsk niemieckich z Warszawy 17 stycznia 1945 Traktat o przyjaźni i granicach między III Rzeszą i ZSRR 28 września 1939 Zerwanie stosunków dyplomatycznych z Polską przez ZSRR 25 kwietnia 1943 Początek likwidacji getta w Warszawie przez Niemców 19 kwietnia 1943 Rozwiązanie Armii Krajowej przez gen. Leopolda Okulickiego 19 stycznia 1945 Zadanie XVI. Do podanych zadań wpisz czy są prawdziwe (P) lub fałszywe (F). (0-6 pkt) 13

14 Na wiosnę 1944 Delegatura Rządu na Kraj została przemianowana na Krajową Radę Ministrów. Linia Curzona wyznaczała granicę polsko litewską po II wojnie światowej. Stolicą Generalnego Gubernatorstwa była Warszawa. Cywilnym dowódcą obrony we wrześniu 1939 roku Warszawy był Stefan Starzyński. Pismem gadzinowym wydawanym przez Niemców był Biuletyn Informacyjny. W czasie Powstania warszawskiego powstańcom dodawały otuchy występy ulubionego piosenkarza Warszawy Mieczysława Fogga. P F F P F P Zadanie XVII. Nazwij pojęciem historycznym opisywane poniżej zdarzenia historyczne. (0-4 punkty) Pokazowy proces polityczny przywódców Polskiego Państwa Podziemnego w dn czerwca 1945 r. w Moskwie przed Kolegium Wojskowego Sądu Najwyższego ZSRR, którym przedstawiono fałszywe zarzuty. Zostali oni podstępnie aresztowani przez NKWD w marcu 1945 w Pruszkowie pod Warszawą, gdzie zaprosił ich generał I.A. Sierow. Na mocy wyroku na karę więzienia zostali skazani: L. Okulicki (10 lat), J.S. Jankowski (8 lat), A. Bień i S. Jasiukowicz (5 lat), K. Pużak (1,5 roku), A. Zwierzyński, K. Bagiński, E. Czarnowski, J. Chaciński, S. Mierzwa, Z. Stypułkowski, F. Urbański (4-18 miesięcy). Uniewinnieni zostali K. Kobylański, S. Michałowski i J. Stemler- Dąbski. A. Pajdak został wyłączony z procesu i niedługo po tym skazany na 5 lat więzienia. Dobrowolna współpraca polityczna, gospodarcza lub kulturalna obywateli kraju podbitego z władzami okupacyjnymi, którzy czerpią korzyści z tej sytuacji. Uznawana jest za działanie wymierzone przeciwko interesom własnego państwa. Działanie mające na celu zaburzenie życia politycznego i gospodarczego w danym państwie, które jest prowadzone z ukrycia w celu osiągnięcia korzyści politycznych, osłabienia jego obronności lub gospodarki. Żołnierze podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego, którzy sprzeciwiali się sowietyzacji Polski i podporządkowania jej ZSRR. Nie złożyli broni, po wypędzeniu Niemców i po zakończeniu II wojny światowej, walcząc o odzyskanie przez Polskę niepodległości. Proces 16 Kolaboracja Dywersja Żołnierze wyklęci 14

15 Zadanie nr XVIII. Wyjaśnij jakie przesłanie niosą powstańcze plakaty. Oceń w jaki sposób odnosiły się do sytuacji powstańców. (0-4 punkty) (dostęp ); (dostęp ) Według uznania Komisji Konkursowej 15

16 Zadanie XIX. Na podstawie poniższej mapy przedstaw kolejność kapitulacji powstańczych dzielnic Warszawy. (0-6 punktów) Źródło: (dostęp ) 1. Ochota (8 VIII 1944) 2. Wola (11VIII 1944) 3. Czerniaków (23 IX 1944) 4. Mokotów (27 IX 1944) 5. Żoliborz (30 IX 1944) 6. Śródmieście (2 X 1944) 16