Wymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z biologii dla klasy pierwszej gimnazjum.

Transkrypt

1 Wymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z biologii dla klasy pierwszej gimnazjum.

2 OCENA SEMESTRALNA I SEMESTR Wymagania podstawowe wyróżnia elementy przyrody ożywionej i nieożywionej wymienia czynniki niezbędne do życia wskazuje źródła wiedzy biologicznej określa, jakiego sprzętu można użyć do danej obserwacji przedstawia etapy obserwacji i doświadczenia dokumentuje wyniki doświadczenia i obserwacji przedstawia budowę mikroskopu poprawnie posługuje się mikroskopem Dział I. BIOLOGIA - NAUKA O ŻYCIU określa cechy poprawnie używa nazw podstawowych działów biologii planuje prostą obserwację i doświadczenie formułuje problem badawczy i hipotezę przeprowadza samodzielnie zaplanowane doświadczenie i obserwację wnioskuje na podstawie doświadczenia i obserwacji wyjaśnia, jak się oblicza powiększenie mikroskopu wykonuje preparat mikroskopowy graficznie dokumentuje obserwacje poprawnie używa nazw podstawowych działów biologii porównuje różnorodne organizmy zastosowania w życiu wiedzy biologicznej tłumaczy wartość doświadczeń i obserwacji jako bezpośredniego sposobu zdobywania wiedzy określa funkcje części mikroskopu optycznego samodzielnie przeprowadza obserwacje mikroskopowe przejawia gotowość poszerzania wiedzy biologicznej wykazuje konieczność przeprowadzania próby kontrolnej porównuje mikroskop optyczny ze skaningowym mikroskopem elektronowym oblicza rzeczywistą wielkość obiektu w jednostkach miary wyjaśnia znaczenie komórek dla wie jak posługiwać się mikroskopem wyróżnia elementy budowy komórki zwierzęcej, roślinnej i bakteryjnej rozpoznaje elementy budowy komórek na rysunkach i schematach tkanek zwierzęcych określa lokalizację tkanek zwierzęcych w organizmach wyjaśnia zależność między komórką, tkanką, narządem i układem narządów przedstawia różnorodność odżywiania się Dział II. JEDNOŚĆ ORGANIZMÓW różnych komórek zwierzęcych i człowieka porównuje budowę komórek roślinnych, zwierzęcych i bakteryjnych wykonuje preparat ze świeżego materiału roślinnego wykazuje złożoność budowy określa funkcje tkanek zwierzęcych wyjaśnia sposoby trawienia pokarmu przez organizmy cudzożywne planuje doświadczenia wykazujące wpływ warunków zewnętrznych na przebieg fotosyntezy przedstawia funkcje poszczególnych składników komórki zwierzęcej wskazuje cechy pozwalające na rozróżnienie komórek: zwierzęcej, roślinnej, bakteryjnej przedstawia funkcje poszczególnych składników komórek roślinnych i bakteryjnych wykazuje różnorodność tkanek budujących dany narząd podaje znaczenie próby kontrolnej w doświadczeniach wyciąga wnioski z wyników doświadczeń dostrzega rolę chlorofilu wykazuje zależność między budową komórki zwierzęcej a jej funkcją dostrzega zależność między budową komórek roślinnych i bakteryjnych a ich funkcjami uzasadnia konieczność współdziałania narządów i układów narządów wyjaśnia pojęcie trawienie pozakomórkowe wykazuje znaczenie fotosyntezy dla istnienia życia na Ziemi interpretuje wyniki doświadczeń

3 orga-nizmów odżywiających się różnymi sposobami określa substraty i produkty fotosyntezy dokumentuje wyniki doświadczenia dostrzega różnicę miedzy oddychaniem a wymianą gazową wykorzystania energii przez organizm wyróżnia oddychanie tlenowe i beztlenowe przedstawia narządy wymiany gazowej różnych wymienia sposoby roz-mnażania się przedstawia różnice między rozmnażaniem płciowym i bezpłciowym o rozwoju prostym i złożonym definiuje pojęcia: zapłodnienie i zygota omawia zaplanowane doświadczenie wyjaśnia proces oddychania planuje doświadczenia wykrywające produkty oddychania roślin wymienia różnice między rozwojem prostym a złożonym określa warunki przebiegu fotosyntezy określa warunki oddychania tlenowego, jego substraty i produkty określa warunki przebiegu procesu fermentacji oraz jego substraty i produkty wykorzystania fermentacji przez człowieka wyróżnia typy rozmnażania bezpłciowego wymienia korzyści z rozmnażania płciowego obupłciowych i rozdzielnopłciowych wykazuje związek między środowiskiem życia a rodzajem zapłodnienia porównuje substraty i produkty oddychania tlenowego i beztlenowego dowodzi znaczenia rozmnażania dla gatunku, a nie dla pojedynczego osobnika przedstawia kryteria klasyfikacji posługuje się słownikiem i encyklopedią wykazuje, że podstawową jednostką klasyfikacji jest gatunek Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW III.1. Klasyfikacja definiuje pojęcie klasyfikacja wyjaśnia dwuczłonowe nazewnictwo gatunków wymienia w kolejności jednostki systematyczne przedstawia pięć królestw posługuje się prostym, dwudzielnym kluczem do oznaczania gatunków uzasadnia potrzebę klasyfikacji posługuje się kluczami do oznaczania różnych grup wyjaśnia zależność pozycji systematycznej od stopnia pokrewieństwa między organizmami określa, co to jest gatunek wyjaśnia pojęcie układ hierarchiczny podaje różnorodność sposobów klasyfikacji uzasadnia stosowanie języka łacińskiego w systematyce przedstawia budowę komórki bakteryjnej wymienia czynności życiowe bakterii chorób wirusowych i bakteryjnych III.2. Królestwa: bakterii, protistów, grzybów pozytywnego i negatywnego znaczenia bakterii uzasadnia, że wirusy nie są organizmami określa czynności życiowe bakterii dowodzi wszechobecności bakterii w przyrodzie określa czynności życiowe bakterii rozpoznaje wirusy zwierzęce, roślinne i bakteryjne wykazuje związek budowy protistów ze środowiskiem życia

4 Ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra uzasadnia potrzebę przestrzegania higieny określa środowisko życia protistów jednokomórkowych protistów samożywnych i cudzożywnych opisuje budowę wybranych jednokomórkowych protistów przedstawia różnorodność protistów wymienia cechy wspólne dla wszystkich grzybów wymienia przedstawicieli grzybów świadczące o różnorodności królestwa grzybów rozpoznaje podstawowe gatunki grzybów jadalnych i trujących wymienia zasady postępowania w razie zatrucia grzybami wyjaśnia, dlaczego porosty są organizmami pionierskimi przedstawia podstawowe czynności życiowe protistów określa pozytywne i negatywne znaczenie protistów w przyrodzie i życiu człowieka przeprowadza obserwacje mikroskopowe i makroskopowe protistów graficznie przedstawia wyniki obserwacji określa sposoby odżywiania się grzybów wyjaśnia budowę porostu jako organizmu symbiotycznego grzybów dowodzi wszechobecności bakterii w przyrodzie porównuje wirusy z komórkami podaje znaczenie czynności życiowych protistów dla funkcjonowania uzasadnia przynależność różnorodnych do królestwa protistów określa rolę porostów w przyrodzie wykazuje podobieństwa i różnice między organizmami zaliczanymi do królestwa protistów określa rolę porostów jako bioindykatorów czystości powietrza wymienia wspólne cechy zwierząt określa środowisko życia parzydełkowców wykazuje na przykładach różnorodność środowisk i trybu życia płazińców i nicieni wymienia sposoby zapobiegania zakażeniom pasożytami wymienia przedstawicieli pierścienic określa środowiska życia pierścienic wymienia przedstawicieli mięczaków określa środowiska i tryb życia mięczaków wymienia charakterystyczne cechy wszystkich stawonogów wykazuje różnorodność stawonogów III.3. Królestwo zwierząt charakteryzuje budowę i czynności życiowe parzydełkowców korzysta z różnych źródeł wiedzy określa sposoby zakażenia się pasożytami wymienia cechy przystosowujące tasiemca do pasożytnictwa wyjaśnia pojęcia: żywiciel pośredni, żywiciel ostateczny opisuje budowę zewnętrzną dżdżownicy uzasadnia pozytywną rolę dżdżownic w przyrodzie i gospodarce człowieka wskazuje cechy odróżniające przedstawicieli mięczaków uzasadnia przynależność różnorodnych zwierząt do typu parzydełkowców porównuje polipa i meduzę uzasadnia rolę przystosowania się pasożytów do środowiska pod względem wybranych cech przedstawia cykl rozwojowy tasiemca porównuje budowę wewnętrzną płazińców i nicieni opisuje budowę wewnętrzną pierścienic wykazuje różnorodność pierścienic ze względu na środowisko i tryb życia wskazuje związek między budową a trybem życia mięczaków omawia powstawanie rafy koralowej dowodzi większego zagrożenia żywiciela pośredniego na przykładzie włośnia krętego porównuje cykl rozwojowy pasożytniczego płazińca i nicienia charakteryzuje osiągnięcia ewolucyjne pierścienic konstruuje dwudzielny klucz do oznaczania gatunków ocenia wpływ stawonogów na życie na Ziemi modyfikacji odnóży i aparatów gębowych u różnych owadów porównuje budowę bezkręgowców i kręgowców

5 wymienia środowiska życia skorupiaków i pajęczaków wykazuje różnorodność owadów w przyrodzie określa wspólne cechy zwierząt należących do owadów wyróżnia cechy owadów będące przystosowaniem do życia na lądzie wymienia charakterystyczne cechy kręgowców przedstawia przystosowania ryb do życia w wodzie wyjaśnia pojęcia związane z rozmnażaniem ryb porównuje warunki życia w środowisku wodnym i lądowym identyfikuje przedstawiciela płazów na podstawie charakterystycznych cech tej grupy zwierząt wymienia przystosowania żaby do życia w środowisku wodnym i lądowym określa środowisko występowania gadów identyfikuje przedstawiciela gadów na podstawie charakterystycznych cech tej grupy zwierząt wykazuje przystosowania ptaka do lotu opisuje budowę jaja ptaka charakteryzuje przystosowania wybranych ptaków do życia w różnych środowiskach wyjaśnia pojęcie stałocieplność prezentuje różnorodność ssaków wyróżnia charakterystyczne cechy ssaków rozpoznaje ślimaki, małże i głowonogj wymienia główne różnice między gromadami stawonogów wyjaśnia rolę stawonogów w przyrodzie i życiu człowieka przedstawia różnorodność cech owadów i ich znaczenie w przystosowaniu się do środowiska życia opisuje rodzaje rozwoju złożonego owadów owadów w przyrodzie i życiu człowieka dostrzega przyczyny zagrożenia różnorodności gatunkowej ryb wymienia formy ochrony ryb wymienia cechy umożliwiające zaklasyfikowanie organizmu do płazów przedstawia różnorodność płazów i ich znaczenie przedstawia różnorodność gadów uzasadnia, że gady są zwierzętami typowo lądowymi gatunków gadów chronionych w Polsce, podaje ich znaczenie oraz przyczyny zagrożenia wyginięciem gniazdowników i zagniazdowników gatunków ptaków chronionych w Polsce, ich znaczenie oraz przyczyny zagrożenia wyginięciem wyjaśnia znaczenie stalocieplności w zasiedlaniu różnorodnych środowisk przez ssaki gatunków ssaków chronionych w Polsce i przyczyny zagrożenia ich wyginięciem ssaków porównuje budowę ślimaka, małża i głowonoga uzasadnia przynależność różnorodnych zwierząt do typu stawonogów wskazuje zależność między budową owadów a możliwością zasiedlania różnych środowisk i przystosowania się do życia w tych środowiskach dowodzi, że zróżnicowanie kształtów ryb jest przystosowaniem do trybu życia uzasadnia konieczność ochrony gatunkowej ryb uzasadnia konieczność ochrony płazów uzasadnia znaczenie charakterystycznych cech płazów w przystosowaniu się do środowiska życia uzasadnia znaczenie charakterystycznych cech gadów w przystosowaniu się do środowiska życia wyjaśnia pojęcie owodniowce wyjaśnia znaczenie stałocieplności w zasiedlaniu różnorodnych środowisk przez ptaki charakteryzuje budowę wewnętrzną ptaka określa rolę różnych rodzajów piór wykazuje zależność między budową dzioba a rodzajem pokarmu ptaka uzasadnia potrzebę ochrony ptaków różnego rodzaju uzębienia ssaków analizuje związek budowy kończyn wybranych ssaków z trybem ich życia określa znaczenie różnych rodzajów gruczołów skórnych porównuje ryby kostne i chrzestne wykazuje osiągnięcia ewolucyjne gadów w porównaniu z płazami wyjaśnia, na czym polega podwójna wymiana gazowa u ptaków wykazuje rolę łożyska w rozwoju ssaków modyfikacji kończyn ssaków wynikających ze sposobu poruszania się

6 wymienia główne cechy roślin określa podstawowe czynności życiowe roślin rozpoznaje rośliny zarodnikowe i nasienne określa środowisko występowania mchów i paprotników mchów i paprotników form życiowych roślin nasiennych wyróżnia rośliny nagonasienne i okrytonasienne obu grup roślin wymienia organy rośliny: korzeń, łodygę, liść i kwiat określa podstawowe funkcje organów roślin rozróżnia podstawowe systemy korzeniowe wymienia główne funkcje korzenia wymienia podstawowe funkcje łodygi rozpoznaje rośliny o łodydze zielnej i zdrewniałej, nadziemnej i podziemnej określa podstawowe funkcje liścia przedstawia budowę zewnętrzną liścia rozróżnia niektóre gatunki polskich drzew przedstawia budowę kwiatu określa, że słupek i pręciki są organami rozmnażania płciowego wyjaśnia, na czym polega zapylenie i zapłodnienie przedstawia budowę nasienia wymienia warunki niezbędne do kiełkowania Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW (cd.) OCENA SEMESTRALNA ROCZNA II SEMESTR wyróżnia plechowce i organowce glonów występujących w różnych środowiskach glonów wymienia charakterystyczne cechy mchów i paprotników wymienia tkanki budujące organy roślinne rozpoznaje okazy roślin nagonasiennych i okrytonasiennych przedstawia wyniki samodzielnej obserwacji rozpoznaje i opisuje główne strefy korzenia wnioskuje, że korzeń wydłuża się w strefie wzrostu wyjaśnia, co stanowi pęd rośliny wyróżnia cechy liścia przystosowujące go do fotosyntezy rozpoznaje liście pojedyncze i złożone uzasadnia, że igły roślin nagonasiennych są liśćmi przedstawia funkcje poszczególnych elementów kwiatu rozróżnia rośliny wiatropylne i owadopylne wymienia główne etapy rozwoju rośliny rozpoznaje podstawowe rodzaje owoców roślin rozsiewanych przez wiatr i zwierzęta dostrzega różnice między nasionami roślin nagonasiennych i okrytonasiennych uzasadnia istotną rolę roślin w przyrodzie III 4. Królestwo roślin opisuje fotosyntezę i oddychanie u roślin wyjaśnia kryterium podziału roślin na zarodnikowe i nasienne wyróżnia cechy plechowców i organowców uzasadnia przynależność mchów i paprotników do roślin zarodnikowych opisuje budowę mchu i paproci przedstawia rolę paprotników kopalnych w powstawaniu węgla określa znaczenie mchów i paprotników określa kryterium podziału roślin na jednoi dwuliścienne roślin jedno- i dwuliściennych wykazuje przystosowania korzenia do utrzymania rośliny w podłożu oraz wchłaniania i transportu wody wykazuje różnice między systemem palowym i wiązkowym wyjaśnia, co to jest transpiracja wykazuje przystosowania liścia do przeprowadzania procesu transpiracji modyfikacji liści związanych z funkcją ilustruje przykładami różnorodność kształtów liści zróżnicowania budowy kwiatów wyróżnia typy kwiatostanów u różnych roślin samodzielnie przeprowadza obserwację makroskopową uzasadnia, że nasienie jest organem przetrwalnym rośliny wyjaśnia biologiczne znaczenie fotosyntezy i oddychania opisuje transport wody w roślinie wymienia charakterystyczne cechy budowy zielenic, brunatnic i krasnorostów wykazuje, że glony żyjące na różnych głębokościach mają różne barwniki porównuje cechy morfologiczne glonów i roślin lądowych charakteryzuje skrzypy i widłaki wyjaśnia konieczność ochrony paprotników wykazuje, że występowanie roślin na lądzie wiąże się z obecnością tkanek dostrzega związek między budową anatomiczną i funkcją tkanek ilustruje przykładami różnorodność form i funkcji korzeni wykazuje związek między budową a funkcją pełnioną przez poszczególne strefy korzenia ilustruje przykładami różnorodność form i funkcji łodyg uzasadnia, że po obcięciu wierzchołka pędu roślina przestaje rosnąć na długość wykazuje związek między budową a funkcjami tkanek budujących liść dostrzega współdziałanie liści, korzeni i łodyg w funkcjonowaniu rośliny dostrzega zalety wytwarzania kwiatostanów wykazuje rolę łagiewki pyłkowej

7 przedstawia zastosowanie roślin w życiu człowieka podaje przystosowania owoców do rozsiewania przez wiatr i zwierzęta wegetatywnego rozmnażania się roślin wykazuje różnice między kwiatami i liśćmi roślin nagonasiennych i okrytonasiennych Dział IV. ZWIĄZKI CHEMICZNE W ŻYCIU ORGANIZMÓW planuje doświadczenie badające wpływ warunków środowiska na kiełkowanie nasion określa części słupka, z których powstają elementy owocu wykazuje różnorodność materiałów zapasowych w nasionach roślin ruchu roślin dostrzega skutki nadmiernej eksploatacji zasobów roślinnych wymienia podstawowe pierwiastki życia określa biologiczną rolę wody w życiu wymienia podstawowe grupy związków chemicznych występujących w organizmach wymienia podstawowe składniki pokarmów: białka, cukry, tłuszcze, witaminy, sole mineralne wyjaśnia trzy główne funkcje składników pokarmowych wyjaśnia główną rolę witamin i soli mineralnych uzasadnia konieczność systematycznego spożywania warzyw i owoców wody jako ważnego uzupełnienia pokarmów IV.1. Chemiczne podstawy życia planuje i przeprowadza doświadczenie dokumentuje przebieg doświadczenia wymienia pierwiastki wchodzące w skład związków chemicznych występujących w organizmach określa biologiczną rolę pierwiastków biogennych IV.2. Składniki pokarmów człowieka określa rolę białek, tłuszczów, cukrów i kwasów nukleinowych w organizmach wymienia pokarmy bogate w białka, cukry, tłuszcze planuje i przeprowadza doświadczenie sprawdzające obecność skrobi w ziemniaku pokarmów bogatych w błonnik wymienia pokarmy bogate w witaminy A, C, B6, B12, D, kwas foliowy, a także w magnez, żelazo, wapń przedstawia skutki niedoboru w organizmie witamin i soli mineralnych określa podstawowe jednostki składowe białek, tłuszczów, cukrów i kwasów nukleinowych analizuje pokarmy pod względem zawartości poszczególnych składników pokarmowych ocenia zdrowotne znaczenie błonnika uzasadnia, że należy ograniczać spożywanie pokarmów bogatych w tłuszcze zwierzęce analizuje pokarmy pod względem zawartości poszczególnych witamin i soli mineralnych uzasadnia, że najskuteczniejsze działanie mają witaminy i sole mineralne zawarte w pokarmach, a nie w tabletkach formułuje wnioski na podstawie doświadczenia uzasadnia kluczową rolę enzymów w organizmach uzasadnia stwierdzenie, że białka zwierzęce są pełnowartościowe

8 Dział V. BUDOWA I FUNKCJONOWANIE ORGANIZMU CZŁOWIEKA wymienia narządy wchodzące w skład różnych układów opisuje budowę i funkcje poszczególnych układów opisuje hierarchiczną budowę wymienia i lokalizuje tkanki w organizmie człowieka V.1. Organizm człowieka Ocena roczna jest wystawiana na podstawie ocen śródrocznych. określa zależność między budową a funkcją układów narządów uzasadnia konieczność współdziałania narządów i układów narządów we właściwym funkcjonowaniu organizmu ocenę celującą uczeń może otrzymać kiedy spełni wymagania objęte ocenami dopuszczającą, dostateczną, dobrą, bardzo dobrą i wykaże się wiadomościami i umiejętnościami dodatkowymi wykraczającymi ponad program,a także bierze udział i osiąga dobre wyniki w konkursach przedmiotowych uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną, wówczas gdy nie opanował zagadnień wymaganych na ocenę dopuszczającą W ocenianiu obowiazuje wzajemne uzupełnianie się wymagań 5

9 6

10 7