Rozdział I: Polska i świat w XII XIV wieku

Transkrypt

1 Przygotowała: Joanna Wieczorek Rozdział I: Polska i świat w XII XIV wieku Zadanie Dopisz przydomki do imion synów Bolesława Krzywoustego : 1. Władysław...Wygnaniec 2. Bolesław Kędzierzawy 3. Mieszko...Stary 4. Henryk... Sandomierski 5. Kazimierz...Sprawiedliwy Władysław Herman pod koniec swojego panowania podzielił Polskę między siebie i swoich synów Zbigniewa oraz Bolesława. Dopisz nazwy dzielnic, które otrzymał każdy z nich. a) Władysław Herman:... Mazowsze

2 b) Zbigniew:...Wielkopolska, Kujawy c) Bolesław:...Małopolska, Śląsk Podaj nazwy trzech grup społecznych, na które ze względu na posiadany majątek i prawa, dzieliła się ludność miast w Polsce Piastów. a)... patrycjat b)...pospólstwo c)...plebs Na podstawie poniższej informacji zapisanej przez Jana Długosza oraz posiadanych wiadomości odpowiedz na pytania. W ten sposób zatem przywrócono Polsce z Bożą pomocą berło królewskie i zaszczytną godność króla, których była pozbawiona niemal przez 200 lat. a) O czyjej koronacji informuje przytoczona wypowiedź? koronacja Przemysła II b) Gdzie ( podaj nazwę miasta) i kiedy (podaj datę roczną) ona nastąpiła? Gniezno, 1295 r. c) Podaj imię i nazwisko arcybiskupa, który dokonał koronacji? Jakub Świnka *Podaj imiona biskupów prowadzących misje chrystianizacyjne na Pomorzu za panowania Bolesława Krzywoustego. a)... a) Bernard (Hiszpan) b)... b) Otto lub Otton (z Bambergu) *Polska zjednoczona przez Władysława Łokietka pod koniec jego panowania składała się tylko z dwóch dużych, luźno ze sobą związanych dzielnic. Podkreśl je. Pomorze Gdańskie, Wielkopolska, Śląsk, Mazowsze, Małopolska, Pomorze Zachodnie * Do każdego z podanych zabytków kultury, sztuki i architektury dopisz wiek, w którym powstały. a) płyta wiślicka -...XII wiek b) księga henrykowska -...XIII wiek c) Bogurodzica -...XIII wiek

3 d) kolumny kościoła norbertanek w Strzelnie -...XII wiek e) Kronika polska Wincentego Kadłubka -...XIII wiek f) Drzwi Gnieźnieńskie -... XII wiek

4 Przeczytaj dokładnie tekst a następnie na jego podstawie odpowiedz na poniższe pytania. W XIII wieku w życiu religijnym Polski wystąpił nowy czynnik, potężnie podkreślający nierozdzielność ziem dawnego królestwa. Czynnikiem tym był kult św. Stanisława. Stracony biskup za życia odegrał ujemną rolę polityczną. W paręset lat później legenda o nim walnie dopomogła krajowi. Poszły w zapomnienie i nikogo już nie obchodziły stare spory Śmiałego z możnowładztwem. Wielki talent literacki Wincentego Kadłubka stworzył i narzucił umysłom wizję ofiary, poniesionej przez biskupa za cały kraj, nadał sprawie zupełnie nowe znaczenie, uczynił z niej ideę. Stała się ona samodzielną wartością i tak tylko powinna być traktowana. Stanisław ze Szczepanowa żywy, rzeczywisty - ten, który działał w stuleciu XI - i wyobrażenie o nim powszechnie przyjęte w wieku XIII to dwa odrębne tematy naszej historii. Wskutek gorliwych zabiegów duchowieństwa polskiego papież Innocenty IV ogłosił biskupa Stanisława świętym, w dekrecie kanonizacyjnym przytaczając wiadomości zaczerpnięte z kroniki Kadłubka. Stało się to 17 września 1253 r. Na uroczystości zjechali do Krakowa wszyscy polscy książęta i biskupi. Kościołowi polskiemu przybył jeden dla całego kraju patron, będący w dodatku rdzennym Polakiem. Paweł Jasienica, Polska Piastów, Warszawa 1985, s a) Jaki czynnik w XIII wieku wspierał dążenia do zjednoczenia Polski? a) Był nim kult św. Stanisława b) Kto (podaj funkcję oraz imię tej osoby) i kiedy (podaj dzień, miesiąc, rok) dokonał kanonizacji biskupa Stanisława? b) Papież Innocenty IV 17 września 1253 roku c) Jakie znaczenie dla polskiego Kościoła miała kanonizacja biskupa Stanisława? c) Kościołowi polskiemu przybył jeden dla całego kraju patron, będący rdzennym Polakiem *Podaj nazwę urzędników posiadających następujące uprawnienia w monarchii wczesnopiastowskiej X - XII wieku. a) dowodził wojami wojewoda b) rządził dużym, ważnym grodem -... kasztelan (komes) c) przygotowywał pisma w imieniu władcy -... kanclerz d) zarządzał piwnicą władcy z trunkami -... cześnik e) dbał o zaopatrzenie stołu władcy w żywność-... stolnik f) nosił przed władcą miecz podczas uroczystości -... miecznik g) zajmował się stajnią i stadniną władcy -... koniuszy

5 Uzupełnij tabelę przedstawiającą postanowienia testamentu Bolesława Krzywoustego. Nazwa dzielnicy Dzielnica senioralna oraz Śląsk Mazowsze z częścią Kujaw Wielkopolska Ziemia sandomierska Nie uwzględniony w testamencie Książę, do którego należała dzielnica (imię i przydomek) Władysław II Wygnaniec Bolesław Kędzierzawy Mieszko III Stary Henryk Sandomierski Kazimierz Sprawiedliwy Uzupełnij daty roczne koronacji lub imiona i przydomki królów z dynastii Piastów. a) 1333 r Kazimierz Wielki b) 1295 r Przemysł II c) 1076 r Bolesław Śmiały (Szczodry) d) Władysław Łokietek 1320 r.

6 Uzupełnij poniższą tabelę dotyczącą stosunków polsko-krzyżackich w XIII i XIV w. Data Wydarzenie Piast związany z wydarzeniem (imię i przydomek) 1226 Sprowadzenie Krzyżaków do Polski Konrad Mazowiecki

7 1309 (1308) zajęcie Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków Pierwszy sąd papieski nad Krzyżakami Władysław Łokietek Władysław Łokietek 1331 Bitwa pod Płowcami Władysław Łokietek 1339 Drugi sąd papieski nad Krzyżakami Kazimierz Wielki 1343 Pokój w Kaliszu Kazimierz Wielki Połącz terminy z ich objaśnieniami wpisując odpowiednią cyfrę w wykropkowane miejsca. a) statuty - (...) zbiory norm prawa zwyczajowego wydawane przez władcę b) prawo składu - (...) średniowieczny przywilej gwarantujący, że towar przewożony przez miasto będzie wystawiony na sprzedaż dla miejscowych kupców c) monarchia patrymonialna - (...) forma ustrojowa polegająca na uznaniu państwa za prywatną własność panującego d) przymus drogowy - (...) obowiązek korzystania przez kupców ze ściśle określonych szlaków bez możliwości ominięcia danego miasta Polska Kazimierza Wielkiego jest określana monarchią stanową, w skład której wchodziły cztery stany. Podaj ich nazwy. duchowieństwo rycerstwo (szlachta) mieszczaństwo chłopi (kmiecie) *Uzupełnij tabelę dopisują c do przytoczonych opisów ciężarów prawa książęcego nazwę daniny lub posługi.

8 Rodzaj ciężaru prawa książęcego Daniny Opis Danina w zbożu od jednostki gruntowej czyli określającej powierzchnię Nazwa poradlne Daniny Danina od gospodarstwa podymne (podworowe, narzaz) Daniny Danina od sprzężaju czyli wołu powołowe Posługi Posługi Posługi Obowiązek ugoszczenia przejeżdżającego wraz z drużyną księcia Obowiązek udostępniania koni i wozów księciu i jego urzędnikom Służba wartownicza w grodach Stan, stancja podwoda stróża * Najazdy tatarskie na Polskę w XIII wieku Nazwiska wodzów tatarskich dowodzących najazdem Daty roczne najazdów I najazd Tatarów na Polskę II najazd Tatarów na Polskę III najazd Tatarów na Polskę Ordu 1241 Bajdar Teleboga/Nogaj

9 * Podaj datę(miesiąc, rok) zjazdu monarchów w Krakowie oraz władców pięciu państw biorących w nim udział. a) data zjazdu (miesiąc, rok) -... wrzesień 1364 r. b) władcy (imię, przydomek lub nazwisko): - król Polski -... Kazimierz Wielki, - cesarz niemiecki i król czeski -... Karol IV Luksemburg - król Węgier -... Ludwik Andegaweński (Wielki lub Węgierski) - król Cypru -... Piotr Lusignan *Ważnym wydarzeniem w walce o tron krakowski w okresie rozbicia dzielnicowego była zbrodnia gąsawska. Podaj datę roczną tego wydarzenia, książąt biorących w nim udział oraz podkreśl księcia krakowskiego, który został w wyniku tego wydarzenia zamordowany. a) data wydarzenia (rok) r. b) książęta (imięi przydomek) biorący udział w wydarzeniu: Leszek Biały, Henryk Brodaty, Konrad Mazowiecki, Władysław Odonic *Handel solą był źródłem znacznych dochodów Polski za panowania Kazimierza Wielkiego. Z wymienionych miast podkreśl pięć, w których znajdowały się składy solne. Olkusz, Chęciny, Kraków, Chrzanów, Oświęcim, Wiślica, Trzebinia, Sandomierz, Opatów, Sławków, Tarnów, Nowy Sącz *Uzupełnij tabelę dotyczącą udziału synów Bolesława Krzywoustego w krucjatach przeciwko plemionom pogańskim w Europie Środkowo-Wschodniej. Data roczna krucjaty Imię i przydomek Piasta biorącego udział w krucjacie Nazwa plemienia, przeciwko któremu była krucjata 1147 Mieszko Stary Słowianie połabscy 1148 Bolesław Kędzierzawy Prusy

10 1166 Henryk Sandomierski Prusy Zapisz, które z państw-sąsiadów Polski za panowania Władysława Łokietka były naszymi sojusznikami, a które wrogami. Czechy, Litwa, Węgry, Brandenburgia, Państwo Zakonu Krzyżackiego a) sojusznicy Polski: Litwa, Węgry b) wrogowie Polski: Czechy, Brandenburgia, Państwo Zakonu Krzyżackiego a. b. c a. Bolesław Krzywousty b. Władysław Łokietek c. Kazimierz Wielki

11 Wydarzenia za panowania: Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego Przeczytaj tekst źródłowy, a następnie wykonaj zamieszczone pod nim polecenia. Prawo składu miasta Krakowa My, Władysław, z bożej łaski książę krakowski [...], wiadomym czynimy wszystkim, którzy niniejszy list oglądać będą, że starając się o pożytki i korzyści miasta naszego Krakowa, dajemy

12 prawo] i pozwalamy naszym mieszczanom krakowskim, aby skład wszelkich towarów i rzeczy sprzedażnych w wymienionym mieście posiadali, tak jak najlepiej i najpożyteczniej dla dobra miasta będą [go] mogli ogłosić. Chcemy także i obiecujemy, aby wszyscy kupcy z jakichkolwiek rejonów i krajów z towarami do rzeczonego miasta przybywający wszystkie ich przedmioty handlu lub towary mogli gościom obcym lub jakimkolwiek innym kupującym sprzedawać, wyjąwszy tylko miedź, która jeśli byłaby sprowadzona z Węgier lub ze Sącza, lub jakichkolwiek innych rejonów, krajów lub miejsc, nie żadnemu obcemu, lecz tylko naszym mieszczanom krakowskim powinna być sprzedawana, a rzeczeni kupcy w żaden sposób, jak tylko rzeczy i towary sprzedawszy, przez wspomniane nasze miasto Kraków niech się przejeżdżać nie ośmielają. Następnie dodajemy, aby wyżej wymienieni kupcy z Węgier lub ze Sącza, lub z jakichkolwiek innych miast z miedzią i innymi towarami ku Toruniowi pływać po wodach ani ich w kraju rozprowadzać nie śmieli, jeśli przedtem wymieniona miedź i towary do Krakowa sprowadzone nie zostały złożone na składzie i tamże naszym mieszczanom krakowskim sprzedane, jak wyżej zostało to wyrażone. [...] Sobańsk-Bondaruk Melania, Lenard S., Ćwiczenia źródłowe dla gimnazjum, Warszawa 2002, str

13 Osiągnięcia Kazimierza Wielkiego: np. reforma podatkowa wprowadzenie tzw. poradlnego, bicie jednej monety grosza, ujednolicenie praw dwa kodeksy dla Wielkopolski i dla Małopolski, założenie Akademii Krakowskiej, wspieranie handlu.

14 Zadania na ocenę celującą.

15