Niezależność sądownictwa i zawodów prawniczych

Transkrypt

1 Niezależność sądownictwa i zawodów prawniczych jako fundamenty państwa prawa Wyzwania współczesności Independence of the Judiciary and Legal Profession as Foundations of the Rule of Law Contemporary Challenges Redakcja naukowa Edited by Tomasz Wardyński Magdalena Niziołek i" LexisNexis* Warszawa 2009

2 Spis treści Przedmowa 15 Wstęp 17 DZIEŃ PIERWSZY (14 listopada 2008) Otwarcie konferencji 19 SESJA PIERWSZA. Zasada państwa prawa (rule of law) jako podstawa rozwoju społeczeństwa demokratycznego 35 Francis Neate, Czym są rządy prawa? 37 Mirosław Wyrzykowski, O państwie prawa (skrót wystąpienia) 45 Rupert Wolff, Co się składa na rządy prawa? 47 Tomasz J. Stawecki, Niezależność zawodów prawniczych i rządy prawa w społeczeństwie postkomunistycznym 51 Dyskusja 68 DZIEŃ DRUGI (15 listopada 2008) 77 SESJA DRUGA. Niezależność sądownictwa i niezawisłość sędziów jako podstawa państwa prawa Niezależność sędziowska jako gwarant konstytucyjnych praw i wolności 79 Andrzej Rzepliński, Rola sędziów w demokratycznym państwie prawa (skrót wystąpienia) 79 Annę Birgitte Gammeljord, Sędzia - kontroler czy sługa władzy ustawodawczej i wykonawczej? 82 Katarzyna Gonera, Niezależność i niezawisłość sędziowska jako podstawa państwa prawa. Wewnętrzna (intelektualna) niezależność sędziego 87 Dyskusja Niezależność sędziowska a podział władz 110 Stanisław Dąbrowski, Granice dopuszczalnej ingerencji władzy wykonawczej i ustawodawczej we władzę sądowniczą 110

3 6 Spis treści Renata Uitz, Rozważania na temat podstaw niezawisłości sędziowskiej oraz dalsze uwagi o statusie konstytucyjnym prokuratorów 121 Krzysztof Parulski, Instytucja polskiej prokuratury i jej faktyczne usytuowanie ustrojowe 148 Dyskusja Władza sędziów - fikcja czy rzeczywistość 162 Lord Neill of Bladen, Władza sędziów 162 Shimon Shetreet, Uwagi do projektu Międzynarodowych Standardów Niezawisłości Sędziowskiej: innowacyjne koncepcje i próba osiągnięcia konsensusu w warunkach prawnej kultury różnorodności 165 Marcin Radwan-Róhrenschef, Czym jest władza sędziowska? Dyskusja 196 SESJA TRZECIA. Niezależność zawodów prawniczych a wyzwania współczesności Zaufanie publiczne do zawodów prawniczych jako immanentna cecha demokratycznego państwa prawa 201 Alejandro Ogarrio, Niezależność zawodów prawniczych jako podstawowy element demokratycznego państwa prawnego Dan Person, Zaufanie publiczne do zawodów prawniczych jako nieodłączny element demokratycznego państwa prawa 210 Tomasz Wardyński, Zaufanie publiczne do zawodów prawniczych jako immanentna cecha demokratycznego państwa prawa Dyskusja Komponenty niezależności zawodów prawniczych 219 John Fish, Elementy niezależności w zawodzie prawnika: perspektywa europejska 219 Daniel I. Ripley, Niezależność zawodu prawnika to profesjonalność i wolność od wpływów 233 Dariusz Sałajewski, Niezależność to... zależność od zasad 240 Dyskusja 244

4 Spis treści 7 3. Modele wykonywania zawodów prawniczych 249 Annę Ramberg, Modele wykonywania zawodów prawniczych i kwestia ich niezależności. Zmiany na europejskim rynku usług prawniczych i w zawodach prawniczych 249 Łukasz Bojarski, Modele wykonywania zawodów prawniczych - perspektywa klienta 262 Małgorzata Kożuch, Modele wykonywania zawodów prawniczych 266 Dyskusja 279 Dodatek 283

5 Table of contents Preface 311 Introduction 313 DAY ONE (14 November, 2008) Opening of the conference 315 SESSION ONE. Rule of Law/Democratic State Ruled by Law 329 Francis Neate, The Rule of Law 331 Mirosław Wyrzykowski, The Rule of Law (summary of remarks) 338 Rupert Wolff, What Constitutes the Rule of Law 341 Tomasz Stawecki, Independence of the Legal Professions and the Rule of Law in Post-Communist Society 345 Disscusion 362 DAY TWO (15 November, 2008) 377 SESSION TWO. Judicial Independence and Autonomy as the Basis of the Rule of Law Judicial Independence as a Guarantee of Constitutional Rights and Freedoms 375 Andrzej Rzepliński, The Role of Judges in a Democratic State under the Rule of Law (summary of remarks) 375 Anne Birgitte Gammeljord, Judges' Role - Controller or Servant of Legislative and Executive Authority? 378 Katarzyna Gonera, Judicial Independence as the Foundation of the Rule of Law. The Judge's Internal (Intellectual) Independence 383 Discussion Judicial Independence and the Separation of Powers 406 Stanisław Dąbrowski, The Boundaries of Permissible Interference in the Judicial Branch by the Executive and Legislative Branches 406 Renata Uitz, Reflections on the Foundations of Judicial Independence with Additional Remarks of the Constitutional Position of Prosecutors 417

6 10 Table of contents Krzysztof Parulski, The Institution of the Polish Prosecution Service and its Actual Systemic Role 443 Discussion Judicial Independence - Fiction or Reality 458 Lord Neill of Bladen, Judical Independence 458 Shimon Shetreet, Reflections on Recent and Earlier Projects of Drafting International Standards of Judicial Independence: Innovative Concepts and the Effort to Attain Consensus in a Legal Culture of Diversity 461 Marcin Radwan-Róhrenschef, Judical Authority 486 Discussion 489 SESSION THREE. Independence of the Legal Profession and Contemporary Challenges Public Trust in the Legal Profession as an Inherent Feature of a Democratic State of Law 493 Alejandro Ogarrio, The Independence of Lawyers as a Vital Feature of a Democratic State of Law 493 Dan Person, Public Trust in Legal Professions as Inherent Feature of Democratic Rule of Law 501 Tomasz Wardyński, Public Trust in Legal Professions as Immanent Feature of Rule of Law 504 Discussion Elements of Independence of the Legal Profession 510 John Fish, Elements of Independence of the Legal Profession: a European Perspective 510 Daniel I. Ripley, Independent Lawyer - Professional and Free from Influence 524 Dariusz Sałajewski, Independence Means... Dependence on Principles 530 Discussion Models of the Legal Profession and its Independence 539 Anne Ramberg, Changes in the European Legal Market and the Legal Profession 539

7 Table of contents II Łukasz Bojarski, Models for Delivery of Legal Services: The Client's Perspective 551 Małgorzata Kożuch, Models for Practice of the Legal Professions 555 Discussion 567 Appendix 571