PL B1. UNIWERSYTET PRZYRODNICZY W LUBLINIE, Lublin, PL BUP 02/ WUP 02/12. ZBIGNIEW OSZCZAK, Lublin, PL

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: (51) Int.Cl. F16D 13/75 ( ) F16C 1/22 ( ) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: (54) Mechanizm regulacyjny (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 02/08 (73) Uprawniony z patentu: UNIWERSYTET PRZYRODNICZY W LUBLINIE, Lublin, PL (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 02/12 (72) Twórca(y) wynalazku: ZBIGNIEW OSZCZAK, Lublin, PL PL B1

2 2 PL B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest mechanizm regulacyjny do mechanizmu cięgnowego, a zwłaszcza do automatycznej regulacji luzu sprzęgła ciernego w trakcie jego użytkowania. Typowy mechanizm cięgnowy składa się z linki osadzonej na znacznej długości w pancerzu zamocowanym pomiędzy dwoma uchwytami, przy czym co najmniej jeden koniec linki zaopatrzony jest w okucie ułatwiające jej połączenie ze sterowanym i/lub sterującym elementem. Jako okucie powszechnie stosowany jest element w kształcie walca lub współosiowa śruba. W trakcie normalnego użytkowania sprzęgła tarczowego dochodzi do zużycia jego elementów ciernych. Efektem tego jest zmiana luzu sprzęgła, która prowadzi do wykasowania luzu sprzęgła powodującego spadek siły docisku tarczy sprzęgła, a tym samym umożliwia poślizg, co w konsekwencji prowadzi do zniszczenia sprzęgła. Regulacja luzu sprzęgła jest więc konieczna i stanowi pewną uciążliwość dla użytkowników. Znany mechanizm regulacyjny stanowi wkręt osadzony w nakrętce, przez który współosiowo przechodzi linka, a o czoło którego opiera się jej pancerz. W wyniku obracania wkręta następuje zmiana luzu sprzęgła. Regulację luzu sprzęgła wykonuje się ręcznie, raz na jakiś czas. Inny mechanizm regulacyjny to śruba stanowiąca przedłużenie linki oraz nakrętka mocująca ją do dźwigni sterowanego urządzenia. W wyniku nakręcania nakrętki na śrubę jest ona przesuwana przez otwór w dźwigni, a tym samym zmniejsza się czynna długość linki. Istota urządzenia regulacyjnego dla mechanizmów cięgnowych zawierającego wkręt osadzony w nakrętce, przy czym we wkręcie znajduje się współosiowy otwór, przez który przechodzi linka, zaś o czoło wkręta opiera się pancerz, polega na tym, że na lince osadzony jest trzpień, zaś wkręt składa się z pierwszej tulei zaopatrzonej w gwint zewnętrzny, w której suwliwie osadzona jest druga tuleja, przy czym pancerz opiera się o pierwsze czoło drugiej tulei, natomiast pomiędzy drugim czołem drugiej tulei, a zwężeniem pierwszej tulei i ponad trzpieniem znajduje się kulka, przy czym w trzpieniu znajduje się spiralny rowek. Pancerz korzystnie opiera się o dno gniazda wykonanego w pierwszym czole drugiej tulei. Nadto o pierwsze czoło pierwszej tulei opiera się sprężyna talerzowa zamocowana do drugiej tulei. Trzpień jest nieruchomy względem linki, zaś spiralny rowek tworzy niesamohamowny gwint współpracujący doraźnie z kulką, która spoczywa na swobodnym końcu płaskiej sprężyny zamocowanej do drugiej tulei. Ilość kulek równa się ilości spiralnych rowków i korzystnie wynosi trzy. Mechanizm regulacyjny pozwalają na automatyczną, bez obsługową pracę mechanizmów cięgnowych. Przedmiot wynalazku przedstawiony jest w przykładowym wykonaniu na schematycznym rysunku, na którym: fig. 1 przedstawia przekrój wzdłużny przez mechanizm regulacyjny, fig. 2 przedstawia powiększony szczegół A mechanizmu regulacyjnego, fig. 3 przedstawia przekrój poprzeczny mechanizm obrotowy, w miejscu zaznaczonym na fig. 2. Mechanizm regulacyjny 1 osadzony jest na zakończeniu cięgna 2 i przylega do końca dźwigni 3 wyłączającej sprzęgło tarczowe, które nie jest pokazane na rysunku. Cięgno 2 składa się z linki 4 osadzonej w pancerzu 5, przy czym na przedłużeniu linki 4 znajduje się śruba 6, która służy do połączenia cięgna 2 z końcem dźwigni 3. Koniec dźwigni 3 ma postać widełek, pomiędzy którymi zamocowany jest obrotowo walec 7 z prostopadłym do jego osi otworem, przez który przechodzi śruba 6. Do walca 7 z jednej strony przylega kulista nakrętka 8, zaś z drugiej strony czoło trzpienia 9, stanowiącego część mechanizmu regulacyjnego 1. Połączenie trzpienia 9 z walcem 7 jest kształtowe stąd też trzpień 9 nie ma możliwości obrotu wokół swojej osi. Mechanizm regulacyjny 1 zawiera nakrętkę 11, w którą wkręcony jest wkręt 12, przy czym nakrętka 11 osadzona jest wahliwie w oprawie 13 zamocowanej do korpusu urządzenia, w którym znajduje się sprzęgło tarczowe. Natomiast wkręt 12 składa się z pierwszej tulei 14 i suwliwie osadzonej w jej wnętrzu drugiej tulei 15, przy czym w pierwszym czole 16 drugiej tulei 15 znajduje się gniazdo 17, w którym oparty jest pancerz 5. Na zewnętrznej powierzchni pierwszej tulei 14 znajduje się gwint. Natomiast do obwodu drugiego czoła 18 drugiej tulei 15 przymocowane są kulki 19. W bezpośrednim sąsiedztwie kulek 19 znajduje się zwężenie 23 pierwszej tulei 14 a wewnątrz znajduje się głowica 24

3 PL B1 3 trzpienia 9. Wewnątrz drugiej tulei 15 przebiega linka 4, która zakończona jest śrubą 6 przechodząca przez trzpień 9 i zamocowaną w końcu dźwigni 3. Trzpień 9 jest nakręcony na śrubę 6. Pierwsze czoło 16 drugiej tulei 15 wystaje przed pierwsze czoło 20 pierwszej tulei 14 i jest połączone z nią za pośrednictwem sprężyny talerzowej 21 opartej na pierścieniu 22 zamocowanym na drugiej tulei 15. Połączenie gwintowe pomiędzy pierwszą tuleją 14, a nakrętka 11 zabezpieczone jest pierwszą osłoną 25, zaś wejście trzpienia 9 do pierwszej tulei zabezpieczone jest drugą osłoną 26. Figura 2 przedstawia powiększony szczegół A z fig. 1 a dotyczący konstrukcji mechanizmu regulacyjnego 1 w otoczeniu kulki 19. Kulka 19 znajduje się pomiędzy drugim czołem 18, a wewnętrzną powierzchnią 29 zwężenia 23 pierwszej tulei 14 i spoczywa na sprężynie płaskiej 28 zamocowanej do ścianki wewnętrznej drugiej tulei 15. Poniżej kulki 19 znajduje się głowica 24 trzpienia 9 wraz z wykonanymi ma jej obwodzie spiralnymi rowkami 30. Natomiast na wewnętrznej powierzchni 29 znajduje się prowadnica 31, która biegnie wzdłuż jej tworzącej. Ilość spiralnych rowków 30, to jest ilość zwojów odpowiada ilości kulek 19 i wynosi trzy. Z kolei figura 3 przestawia przekrój poprzeczny przez kulkę 19 w miejscu zaznaczonym na fig. 2. Kulka 19 spoczywa w rowku w płaskiej sprężynie 28 pomiędzy prowadnicą 31 a spiralnym rowkiem 30 w głowicy 24 trzpienia 9. Mechanizm regulacyjny 1 działa w sposób następujący. W trakcie naciskania przez kierowcę na pedał sprzęgła następuje przesuwanie linki 4, aż do momentu skasowania luzów, po czym w lince 4 pojawia się siła rozciągająca, zaś w pancerzu 5 siła ściskająca, odpowiednia do ugięcia sprężyny dociskowej sprzęgła. Równocześnie razem z linką 4 przesuwa się śruba 6 oraz osadzony na niej trzpień 9 z głowicą 24. Po przekroczeniu pewnego obciążenia wynikającego z oporów ruchu nastąpi ugięcie talerzowej sprężyny 21 i drugie czoło 18 pierwszej tulei 14 przesunie kulkę 19 wzdłuż prowadnicy 31 ku osi mechanizmu. W trakcie przesuwania kulki 19 ugina się płaska sprężyna 28, na której ona spoczywa. Długość głowicy 24 odpowiada nominalnej wartości luzu. Natomiast sztywność sprężyny talerzowej 21 jest tak dobrana, że jej istotne ugięcie nastąpi dopiero po skasowaniu luzów sprzęgła. Jeżeli luz sprzęgła jest zbyt mały to głowica 24 przesunie się zaledwie o część swojej długości, zaś kulka 19 wejdzie do spiralnego rowka 30 w głowicy 24. W wyniku nacisku drugiej tulei 15 na kulkę 19 powstanie siła, której składowa poprzez ścianki prowadnicy 31 będzie oddziaływała na pierwszą tuleję 14 tak, że dojdzie do jej obrotu względem nakrętki 11. Po odjęciu nacisku na pedał sprzęgła zaniknie naprężenie w pancerzu 5 i druga tuleja 14 pod wpływem rozprężania się talerzowej sprężyny 21 cofnie się zaś kulka 19 zostanie wyjęta ze spiralnego rowka 30 w wyniku rozprężania się sprężyny płaskiej 28. Tym samym czynna długość linki 4 zmniejszy się, a wzrośnie luz sprzęgła. Jeżeli zaś luz sprzęgła jest właściwy, to dochodzi do wyłączenia sprzęgła bez aktywnego udziału mechanizmu regulacyjnego 1. Co prawda pod wpływem sił powstających w pancerzu 5 druga tuleja 14 wsunie się do pierwszej tulei 15 lecz wysunięcie kulki 19 nastąpi już poza głowicą 24, która w tym czasie w całości wsunie się w głąb drugiej tulei 15 i nie dojdzie do połączenia głowicy 24 z pierwszą tuleją 14. Zastrzeżenia patentowe 1. Urządzenie regulacyjne dla mechanizmów cięgnowych zawierające wkręt osadzony w nakrętce, przy czym we wkręcie znajduje się współosiowy otwór, przez który przechodzi linka, zaś o pierwsze czoło wkręta opiera się pancerz, znamienne tym, że na lince (4) osadzony jest trzpień (9), zaś wkręt (12) składa się z pierwszej tulei (14) zaopatrzonej w gwint zewnętrzny, w której suwliwie osadzona jest druga tuleja (15), przy czym pancerz (5) opiera się o pierwsze czoło (16) drugiej tulei (15), natomiast pomiędzy drugim czołem (18) drugiej tulei (15), a zwężeniem (23) pierwszej tulei (14) i ponad trzpieniem (9) znajduje się kulka (19), przy czym w trzpieniu (9) znajduje się spiralny rowek (30). 2. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że w pierwszym czole (16) drugiej tulei (15) znajduje się gniazdo (17), w którym osadzony jest pancerz (5). 3. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że trzpień (9) jest nieruchomy względem linki (4).

4 4 PL B1 4. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że spiralny rowek (30) tworzy niesamohamowny gwint. 5. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że kulka (19) spoczywa na swobodnym końcu płaskiej sprężyny (28) zamocowanej do drugiej tulei (15). 6. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że o pierwsze czoło (20) pierwszej tulei (14) opiera się sprężyna talerzowa (21) zamocowana do drugiej tulei (15). 7. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że ilość kulek (19) równa się ilości spiralnych rowków (30) i wynosi trzy. Rysunki

5 PL B1 5

6 6 PL B1 Departament Wydawnictw UP RP Cena 2,46 zł (w tym 23% VAT)