Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Skierniewickiego na lata z perspektywą na lata

Transkrypt

1 Zarząd Powiatu w Skierniewicach Załącznik do Uchwały Rady Powiatu w Skierniewicach Nr XXXVIII/209/09 z dnia 21 grudnia 2009 roku Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Skierniewickiego na lata z perspektywą na lata PROJEKT Skierniewice 2009

2 Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Skierniewickiego na lata z perspektywą na lata opracowany przy współpracy Starostwa Powiatowego w Skierniewicach przez: PPUH BaSz mgr inż. Bartosz Szymusik Końskie ul. Polna 72 tel./fax: (0-41) basz@post.pl koordynator projektu: mgr inż. Iwona Fijałkowska 2

3 SPIS TREŚCI CZĘŚĆ I Program Ochrony Środowiska Podstawy prawne Powiatowego Programu Ochrony Środowiska str. 8 I. Powiat Skierniewicki str Podstawy i cel opracowania str Warunki geofizyczne str Położenie i rzeźba terenu Warunki klimatyczne Hydrografia Obszary leśne 1.3. Ogólna charakterystyka Powiatu Skierniewickiego str Informacje ogólne str Demografia str Sfera społeczna str Infrastruktura techniczna str System komunikacyjny str Gospodarka str Działalność Samorządu Powiatu w latach str Dotychczasowe działania z zakresu ochrony środowiska i ocena realizowanej polityki ekologicznej powiatu str. 33 II. Diagnoza aktualnego stanu środowiska str Powietrze atmosferyczne str Pomiary zanieczyszczeń powietrza Źródła zanieczyszczeń powietrza Wnioski str. str. str Hałas str Pomiary hałasu Źródła hałasu Wnioski str. str. str Zasoby wodne i gospodarka wodno-ściekowa str Wody powierzchniowe str Wody podziemne str Gospodarka wodno-ściekowa str Sieć wodociągowa str System małej retencji str Sieć kanalizacyjna str Główne źródła zanieczyszczeń Wnioski str. str Gospodarka odpadami str Gleby str Typy gleb Odczyn gleb Wnioski str. str. str str. str. str. str

4 2.6. Surowce mineralne str. 87 Wnioski str Energia odnawialna str Przyroda str Analiza stanu obecnego Stan zasobów leśnych Wnioski Pola elektromagnetyczne Możliwości wystąpienia poważnych awarii str. str III. Cele i zadania w zakresie ochrony środowiska w powiecie str Cele polityki ekologicznej państwa str Cele wojewódzkiej polityki ekologicznej str Analiza SWOT dla środowiska w powiecie str Cele strategiczne, cele operacyjne i programy w zakresie ochrony środowiska dla Powiatu Skierniewickiego str. 112 IV Plan działań na lata str Założenia planu działań na lata str Poprawa jakości środowiska str Ochrona powietrza str Zmniejszenie hałasu str Ochrona zasobów wodnych str Gospodarka odpadami str Ochrona gleb str Wzrost wykorzystania źródeł energii odnawialnej str Ochrona zasobów przyrody str Utrzymanie standardów promieniowania elektromagnetycznego str Zapobieganie poważnym awariom i innym nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska str Realizacja programu edukacji ekologicznej społeczeństwa str. 128 V Zarys planu działań na lata str Założenia planu działań na lata str Poprawa jakości środowiska str Ochrona powietrza str Zmniejszanie hałasu str Ochrona zasobów wodnych str Gospodarka odpadami str Ochrona gleb str Wzrost wykorzystania źródeł energii odnawialnej str Ochrona zasobów przyrody str Utrzymanie standardów promieniowania elektromagnetycznego str Zapobieganie awariom i innym nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska str Realizacja programu edukacji ekologicznej społeczeństwa str. 130 str. str. str

5 VI Zadania priorytetowe w zakresie ochrony środowiska na lata i zadania na lata w układzie celów strategicznych i celów operacyjnych str. 131 VII Zarządzanie ochroną środowiska str Ogólne zasady zarządzania środowiskiem str Instrumenty zarządzania środowiskiem str. 148 VIII Wdrażanie programu str Środki finansowe na realizację programu str Koszty realizacji przedsięwzięć str. 149 IX Monitoring str. 152 Spis tabel str. 154 CZĘŚĆ II Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami I Wprowadzenie str Cel i zakres opracowania str Uwarunkowania prawne Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami str Ocena realizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Skierniewickiego przyjętego przez Radę Powiatu Uchwałą Nr XV/69/04 str. 160 II. Analiza stanu obecnego gospodarki odpadami w powiecie str Odpady komunalne str Rodzaje, źródła powstawania i ilości wytwarzanych odpadów komunalnych str Odpady ulegające biodegradacji str Zagospodarowanie odpadów komunalnych str Instalacje oraz podmioty zajmujące się przetwarzaniem i unieszkodliwianiem odpadów str Odpady niebezpieczne str Rodzaje, źródła powstawania, ilość i jakość wytwarzanych odpadów niebezpiecznych str Odpady mogące zawierać PCB str Oleje odpadowe str Zużyte baterie i akumulatory str Odpady medyczne i weterynaryjne str Pojazdy wycofane z eksploatacji str Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny str Odpady zawierające azbest str Przeterminowane środki ochrony roślin str Instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych str Odpady inne niż komunalne i niebezpieczne str Zużyte opony str Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych str

6 Komunalne osady ściekowe str Odpady opakowaniowe str Odpady z sektora gospodarki inne niż niebezpieczne str Ocena aktualnego stanu gospodarki odpadami str Identyfikacja problemów w zakresie gospodarki odpadami i wnioski str. 210 III Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami str Odpady komunalne str Uwarunkowania demograficzne str Rozwój gospodarczy str Mieszkalnictwo str Prognoza ilości i struktury wytwarzanych odpadów komunalnych str Prognoza ilości wytwarzanych odpadów ulegających biodegradacji str Odpady niebezpieczne str Odpady mogące zawierać PCB str Oleje odpadowe str Zużyte baterie i akumulatory str Odpady medyczne i weterynaryjne str Pojazdy wycofane z eksploatacji str Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny str Odpady zawierające azbest str Przeterminowane środki ochrony roślin str Odpady pozostałe str Zużyte opony str Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych str Komunalne osady ściekowe str Odpady opakowaniowe str Prognoza ilości i jakości odpadów powstających w sektorze gospodarczym str. 221 IV Działania zmierzające do poprawy sytuacji gospodarki odpadami str Warunki segregacji, gromadzenia i składowania odpadów str Możliwości wykorzystania i unieszkodliwiania odpadów str Działania zmierzające do poprawy sytuacji gospodarki odpadami w powiecie str. 224 V Cele i zadania w zakresie gospodarki odpadami w Powiecie Skierniewickim str Cele polityki ekologicznej państwa str Cele wojewódzkiej polityki ekologicznej w zakresie gospodarki odpadami str Cele gospodarki odpadami dla Powiatu Skierniewickiego str Cele krótkookresowe gospodarki odpadami (na lata ) str Odpady komunalne z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji str Odpady niebezpieczne str Odpady mogące zawierać PCB str Oleje odpadowe str Zużyte baterie i akumulatory str Odpady medyczne i weterynaryjne str Pojazdy wycofane z eksploatacji str

7 Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny str Odpady zawierające azbest str Przeterminowane środki ochrony roślin str Odpady pozostałe str Zużyte opony str Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych str Komunalne osady ściekowe str Odpady opakowaniowe str Odpady z sektora gospodarczego str Cele gospodarki odpadami na lata str Harmonogram realizacji przedsięwzięć w zakresie gospodarki odpadami str Proponowany system gospodarki odpadami w Powiecie Skierniewickim str Wnioski z (prognozy) analizy oddziaływania projektu na środowisko str. 267 VI. Edukacja str. 269 VII. System monitoringu i oceny realizacji programu str. 269 VIII Streszczenie str. 273 Spis tabel str. 277 Wykaz materiałów źródłowych str. 280 Zał. nr 1 - Karta składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Julkowie (gm. Skierniewice) - wg stanu na 31 grudnia 2007 r. str. 282 Zał. nr 2 - Karta składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Pukininie (gm. Rawa Mazowiecka) - wg stanu na 31 grudnia 2006 r. str. 290 Zał. nr 3 - Karta składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Dylowie A (gm. Pajęczno) - wg stanu na 31 grudnia 2006 r. str. 399 Mapa Powiatu Skierniewickiego 7

8 CZĘŚĆ I Program Ochrony Środowiska Podstawy prawne Powiatowego Programu Ochrony Środowiska Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Skierniewickiego opracowano zgodnie z obowiązującymi aktami prawnymi, z których najważniejsze to: ustawa o samorządzie powiatowym ustawa Prawo ochrony środowiska ustawa o odpadach ustawa o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach ustawa Prawo wodne ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym ustawa Prawo budowlane ustawa Prawo geologiczne i górnicze ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych ustawa o lasach i przepisy wykonawcze wydane na podstawie tych ustaw oraz w oparciu o dokumenty: II Polityka Ekologiczna Państwa Ministerstwo Środowiska, 2000 r. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 Ministerstwo Środowiska, 2006 r. Strategia Rozwoju Kraju Narodowa Strategia Spójności (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) Polityka Ekologiczna Państwa na lata z uwzględnieniem perspektyw na lata Polityka ekologiczna państwa w latach z perspektywą do roku 2016 Narodowa Strategia Ochrony Środowiska na lata Ministerstwo Środowiska, 2000 r. Natura 2000 Europejska sieć ekologiczna, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2002 r. Polityka energetyczna Polski do roku 2025 Polityka Leśna Państwa Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego Program Ochrony Środowiska Województwa Łódzkiego Plan Gospodarki Odpadami Województwa Łódzkiego 2011 Strategia Rozwoju Powiatu Skierniewickiego 8

9 I Powiat Skierniewicki 1.1. Podstawy i cel opracowania Ustawy Prawo ochrony środowiska oraz Ustawa o odpadach nakładają na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek opracowania Programu Ochrony Środowiska oraz Planu Gospodarki Odpadami. Dla samorządu powiatowego ustawodawca określił termin opracowania w/w dokumentów na 31 grudnia 2003 r. oraz ustalił konieczność aktualizacji dokumentów w cyklu 4-letnim. Program jest opiniowany przez samorząd wojewódzki oraz przez gminy wchodzące w skład powiatu. Pierwszy Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Skierniewickiego przygotowany w wyniku realizacji wymogów ustawowych został zatwierdzony przez Radę Powiatu w Skierniewicach Uchwałą Nr XV/69/04 z dnia 26 kwietnia 2004 r. i obejmował zadania przewidziane na lata Niniejszy Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Skierniewickiego stanowi drugą edycję dokumentu programowego określającego zadania w zakresie ochrony środowiska i gospodarki odpadami na terenie powiatu skierniewickiego i jest aktualizacją dokumentu przyjętego w 2004 r. Celem programu jest przeprowadzenie oceny stanu obecnego środowiska naturalnego oraz stanu gospodarki odpadami na terenie powiatu, analizy realizacji zadań zapisanych w POŚ i PGO oraz określenie kierunków działań bieżących i długofalowych samorządu powiatowego w zakresie ochrony środowiska. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Skierniewickiego wraz z Planem Gospodarki Odpadami jest opracowaniem, które ma za zadanie umożliwienie kompleksowego i efektywnego zarządzania ochroną środowiska. Ma on zapewnić niezbędną koordynację działań proekologicznych w powiecie, przyczynić się do rozwiązania istniejących problemów w tym zakresie, jak również tak ukierunkować podejmowane działania, aby przeciwdziałać mogącym pojawić się w przyszłości zagrożeniom. W programie uwzględnione zostały zagadnienia z zakresu ochrony środowiska i dziedzin bezpośrednio powiązanych, co powinno dopomóc we właściwym ukierunkowaniu działań zmierzających do zrównoważonego rozwoju powiatu. Niniejszy Program Ochrony Środowiska został opracowany według metodologii planowania strategicznego. Główne działania zmierzające w kierunku powstania 9

10 Programu to: zbieranie i analiza danych, określenie diagnozy stanu środowiska przyrodniczego wraz z oceną stanu, analiza słabych i mocnych stron oraz szans i zagrożeń powiatu metodą analizy SWOT, określenie środowiska zewnętrznego - scharakteryzowanie uwarunkowań realizacyjnych Programu w zakresie rozwiązań prawno-instytucjonalnych oraz źródeł finansowania zewnętrznego, definiowanie priorytetów ochrony środowiska, konkretyzacja priorytetów poprzez sformułowania listy zadań, opracowanie systemu monitorowania Programu. Podstawę opracowania stanowiła analiza Programu Ochrony Środowiska Województwa Łódzkiego na lata (aktualizacja), Planu Gospodarki Odpadami Województwa Łódzkiego 2011 oraz Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Skierniewickiego na lata , jak również danych państwowego monitoringu środowiska oraz danych na temat aktualnego stanu i zagrożeń środowiska przyrodniczego w powiecie, które uzyskano w Starostwie Powiatowym w Skierniewicach i w urzędach gmin Powiatu Warunki geofizyczne Położenie i rzeźba terenu Pod względem fizyczno-geograficznym obszar powiatu skierniewickiego leży w zasięgu trzech mikroregionów, tj. głównie na terenie Równiny Łowicko Błońskiej w makroregionie Niziny Środkowomazowieckiej, a także na obszarze Wysoczyzny Rawskiej oraz południowego skraju Wzniesień Łódzkich, w makroregionie Wzniesień Południowomazowieckich. Powierzchnia terenu powiatu tworzy prawie równinny obszar denudacyjny, urozmaicony niewysokimi wzniesieniami wydmowymi. Obszar ten, o przeciętnej wysokości od m n.p.m., rozcięty jest dolinami i tarasami rzek: Rawki i jej dopływów: Chojnatki, Białki i Korabiewki oraz rzek wpadających bezpośrednio do Bzury Łupi-Skierniewki, Zwierzyńca i Uchanki. Najbogatszą rzeźbą cechuje się dolina Rawki, o szerokości około kilkuset metrów, obfitująca w liczne meandry i starorzecza. Zbocza doliny są miejscami dość strome, a jej dno pokrywają łąki, torfowiska, zarośla łęgowe i olsowe. Dolina Rawki stanowi oś Bolimowskiego Parku Krajobrazowego zajmującego większe powierzchnie na terenie gmin Bolimów, Nowy Kawęczyn i Kowiesy. Północną część powiatu, położoną na terenie Równiny Łowicko-Błońskiej, charakteryzuje krajobraz o płaskiej, wyrównanej powierzchni, przeciętej 10

11 płytkimi dolinami dopływów Bzury: Moszczenicy, Mrogi, Skierniewki, Rawki, Pisi i Utraty. Występujące między Skierniewicami a Żyrardowem większe powierzchnie leśne, stanowiące pozostałości dawnych puszcz Bolimowskiej i Mariańskiej, objęto ochroną jako Bolimowski Park Krajobrazowy, a ponadto jako rezerwaty przyrody. Południowa część powiatu, należąca do dwóch krain fizyczno-geograficznych Wysoczyzny Rawskiej (na wschód od rzeki Rawki) i Wzniesień Łódzkich, stanowi obszar o charakterze wyżyny, wyniesionej ponad okoliczne równiny na wysokość ok. 100 m, opadającej w kierunku doliny Rawki. Rzeźba tego obszaru jest bardziej urozmaicona, za sprawą licznie występujących dolin, parowów i wąwozów, a krajobraz ma charakter rolniczy Warunki klimatyczne Powiat skierniewicki to obszar o wysokim nasłonecznieniu i najmniejszej w regionie ilości opadów. Położony jest w strefie klimatu umiarkowanego przejściowego, na granicy wpływów atlantyckich. Jako wyznaczniki można przyjąć następujące wartości: - średnia temperatura roczna 7-8 C - średnia temperatura najcieplejszego miesiąca (lipiec) 18 C - średnia temperatura najzimniejszego miesiąca (luty) -3,5 C - długość okresu bezprzymrozkowego wynosi ok. 260 dni w roku - długość okresu wegetacyjnego wynosi średnio 215 dni w roku - średnia długość zalegania pokrywy śnieżnej wynosi około 50 dni w roku - liczba godzin nasłonecznienia suma opadów wynosi 520 mm Hydrografia Wody powierzchniowe Wszystkie rzeki przepływające przez teren powiatu skierniewickiego należą do zlewni Bzury lewobrzeżnego dopływu Wisły i podlegają Regionalnemu Zarządowi Gospodarki Wodnej w Warszawie. Sieć hydrograficzną powiatu stanowią rzeki, stawy oraz zbiorniki retencyjne i przeciwpożarowe. Wody powierzchniowe mają w powiecie skierniewickim duże znaczenie jako źródła zaopatrzenia rolnictwa w wodę użytkową. Są one również wykorzystywane do celów rekreacyjnych. Wody podziemne Powiat Skierniewicki znajduje się na obszarze należącym do regionu hydrogeologicznego Południowomazowieckiego. Obszar powiatu leży w obrębie dwóch dużych jednostek hydrogeologicznych. Północno-wschodnia część 11

12 znajduje się w obrębie regionu mazowieckiego, zaś część południowozachodnia znajduje się w obrębie regionu kutnowskiego. W obu wymienionych regionach dominującą rolę odgrywają wody podziemne w utworach czwartorzędowych. Na terenie powiatu, tak jak na terenie całego województwa łódzkiego, wyróżnia się kilka głównych poziomów wodonośnych, w tym: czwartorzędowy, trzeciorzędowy, kredowy i jurajski, z tym, że głównym poziomem użytkowym jest poziom czwartorzędowy. Poziomy wodonośne w utworach czwartorzędowych stanowią osady interglacjalne wykształcone w postaci piasków różnoziarnistych z licznymi żwirami i otoczakami, w stropie często z namułami piaszczystymi. Powszechnie występują utwory gliniaste w postaci glin zwałowych zlodowacenia środkowopolskiego, szczególnie na wysoczyźnie, tworząc zwarte powierzchnie o miąższości od kilku do kilkudziesięciu metrów. Miejscami zalegają osady zastoiskowe w postaci iłów warwowych. Obecność tych iłów oraz glin sprawia, że zwierciadło wody podziemnej jest z reguły napięte. Występowanie czwartorzędowych warstw wodonośnych wykazuje duże zróżnicowanie zarówno w ułożeniu poziomym warstw, jak też w profilu pionowym. Najkorzystniejsze warunki hydrogeologiczne w utworach czwartorzędowych występują w południowej części powiatu, gdyż są to dwu- lub trójwarstwowe poziomy wodonośne o znacznych miąższościach i pokaźnej wodonośności. Wody podziemne w utworach trzeciorzędowych mają mniejsze znaczenie, gdyż ujmowane są wówczas, gdy poziom czwartorzędowy nie zabezpiecza pokrycia zapotrzebowania na wodę. Wody te związane są głównie z osadami mioceńskimi w strefie brzeżnej niecki mazowieckiej (gminy Kowiesy, Nowy Kawęczyn, Skierniewice). Wody w utworach kredowych związane są również ze strefą brzeżną niecki mazowieckiej. Stwierdza się tu występowanie wód słodkich w utworach dolnokredowych oraz górnokredowych. Dolnokredowy poziom wodonośny związany jest z piaskami i słabo zwięzłymi piaskowcami, które w rejonie Skierniewic występują na głębokości ok. 420 m. Wodonośność tych utworów jest znaczna. Wydajności eksploatacyjne studzien osiągają m 3 /h. Wody górnokredowe, związane z osadami marglisto-wapiennymi, mają znaczenie użytkowe tylko lokalnie (rejon Bolimowa i Łasiecznik). Poziomy użytkowe systemu jurajskiego wykorzystywane są obok czwartorzędu w rejonie wału kutnowskiego (gminy Głuchów i Lipce Reymontowskie). Wody podziemne mają podstawowe znaczenie jako źródło zaopatrzenia ludności miasta i gmin w wodę pitną. 12

13 Obszary leśne Według danych na koniec 2008 roku na terenie powiatu skierniewickiego lasy zajmują ogółem obszar o powierzchni ha, w 2007r. lasy zajmowały ha (dane Starostwa Powiatowego w Skierniewicach). Wskaźnik lesistości dla powiatu skierniewickiego jest niski - wynosi 21,70% (stan na koniec 2008r.). Lasy pełnią funkcje gospodarcze i ochronne (przeważnie glebochronne, wodochronne). Lesistość poszczególnych gmin w powiecie skierniewickim w 2008r. (w%) Źródło: Dane Starostwa Powiatowego w Skierniewicach 1.3. Ogólna charakterystyka Powiatu Skierniewickiego Informacje ogólne Powiat ziemski skierniewicki usytuowany jest w centralnej Polsce, w pobliżu aglomeracji warszawskiej i łódzkiej. Administracyjnie należy do województwa łódzkiego. Graniczy z powiatem skierniewickim grodzkim oraz powiatami: łowickim, brzezińskim, tomaszowskim i rawskim z województwa łódzkiego, a także z powiatami sochaczewskim i żyrardowskim z województwa mazowieckiego. 13

14 Powiat obejmuje obszar o powierzchni ha (755 km 2 ), co stanowi 4,1% obszaru województwa łódzkiego. Powiat obejmuje 9 gmin wiejskich: Bolimów, Głuchów, Godzianów, Kowiesy, Lipce Reymontowskie, Maków, Nowy Kawęczyn, Skierniewice, Słupia. Na obszarze powiatu znajduje się łącznie 170 miejscowości oraz 144 sołectwa. Pod względem wielkości znajduje się na 13 pozycji na 21 powiatów ziemskich wchodzących w skład województwa łódzkiego. Według danych Biuketynu Statystycznego Województwa Łódzkiego na dzień r. liczba mieszkańców powiatu wynosi osób. Powiat skierniewicki jest powiatem typowo rolniczym, o bardzo małym uprzemysłowieniu, głównie przetwórstwie rolno-spożywczym. Ponad 70% gospodarstw domowych w powiecie stanowią gospodarstwa rolne. Źródło: Mapa powiatu skierniewickiego Dane zawarte z zamieszczonej niżej tabeli informują o powierzchni, liczbie mieszkańców i gęstości zaludnienia w poszczególnych gminach powiatu. 14

15 Tabela 1. Podstawowe dane charakteryzujące gminy powiatu skierniewickiego Gmina Powierzchnia [km 2 ] Liczba mieszkańców Gęstość zaludnienia [os./km 2 ] Bolimów Głuchów Godzianów Kowiesy Lipce Reymontowskie Maków Nowy Kawęczyn Skierniewice Słupia Powiat: Źródło: GUS Bank Danych Regionalnych - dane roczne za 2008 r. Wskaźnik gęstości zaludnienia w powiecie skierniewickim wyniósł w 2008 r. 50 osób/km 2 i jest on zdecydowanie niższy od średniej dla województwa wynoszącej 140 osób na km 2. Na terenie powiatu skierniewickiego gminami o najwyższym wskaźniku zaludnienia są: Lipce Reymontowskie, Maków oraz Słupia, najniższy wskaźnik występuje w gminach: Nowy Kawęczyn, Kowiesy i Bolimów Demografia Liczbę ludności zamieszkującej powiat skierniewicki w latach przedstawia tabela nr 2. Tabela 2. Liczba mieszkańców powiatu skierniewickiego w l Gmina Liczba mieszkańców Bolimów Głuchów Godzianów Kowiesy Lipce Reymontowskie Maków Nowy Kawęczyn

16 Skierniewice Słupia Powiat: Źródło: Urząd Statystyczny Łódź / Bank Danych Regionalnych - dane roczne za lata Z analizy przedstawionych danych dotyczących liczby mieszkańców w latach wynika, że w powiecie skierniewickim postępował spadek liczby ludności w latach , natomiast w 2007 r. zanotowano wzrost, jednak w roku 2008 ponownie zaobserwowano niewielkie zmniejszenie liczby ludności Dane zawarte w tabeli nr 3 ilustrują przyrost naturalny na obszarze powiatu skierniewickiego. Tabela 3. Przyrost naturalny w powiecie skierniewickim w l Jednostka terytorialna 2005 [osoba] Przyrost naturalny 2006 [osoba] 2007 [osoba] 2008 [osoba] Bolimów Głuchów Godzianów Kowiesy Lipce Reymontowskie Maków Nowy Kawęczyn Skierniewice Słupia Powiat: Źródło: GUS / Bank Danych Regionalnych - dane roczne za lata Przytoczone dane statystyczne są dowodem ujemnego przyrostu naturalnego, utrzymującego się w ostatnich latach w powiecie. Mimo, iż w niektórych gminach odnotowano dodatni przyrost naturalny, w skali powiatu nadal jednak przeważała liczba zgonów nad liczbą urodzeń. Wskaźnik bezrobocia na terenie powiatu wynosi 6,6% (wg. stanu na r.). Stan bezrobocia na terenie powiatu ilustrują dane przedstawione w tabeli nr 4. 16

17 Tabela 4. Stan bezrobocia w powiecie skierniewickim (stan na r.) Sfera społeczna Liczba bezrobotnych ogółem 695 Liczba bezrobotnych kobiet 379 Zwolnieni z przyczyn dotyczących zakładów 14 pracy Z prawem do zasiłku 138 Pozostający bez pracy powyżej 12 miesięcy 180 Źródło: - bank danych regionalnych dane roczne za 2008 r. Oświata Placówki edukacyjno-wychowawcze funkcjonujące na terenie powiatu skierniewickiego przedstawia tabela 5. Tabela 5. Przedszkola oraz szkoły podstawowe i gimnazja w powiecie skierniewickim (stan wg roku szkolnego 2007/2008) Gmina Przedszkola Szkoły podstawowe Gimnazja Bolimów Głuchów Godzianów Kowiesy 2 punkty wychowania przedszkolnego* (czynne 3 razy w tyg. x 5 godz./dziennie) 2 1 Lipce Reymontowskie Maków Nowy Kawęczyn Skierniewice 2 oddziały przy szkołach podstawowych 5 oddziałów przy szkołach podstawowych Słupia 2 oddziały przy szkołach 3 2 podstawowych Źródło: Urząd Statystyczny w Łodzi ( - Warunki życia : dane powiatowe 2008) * dane UG w Kowiesach 17

18 Szkolnictwo ponadgimnazjalne prowadzone jest przez szkoły zlokalizowane w Godzianowie, Bolimowie i Głuchowie. Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Głuchowie - Technikum - Szkoła Policealna dla Dorosłych, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Bolimowie - Technikum - Liceum Ogólnokształcące - Szkoła Policealna dla Dorosłych Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Godzianowie - Technikum - Liceum Ogólnokształcące - Szkoła Policealna dla Dorosłych Kultura Na terenie powiatu skierniewickiego w zakresie upowszechniania kultury działają liczne instytucje, do których należą: - Gminne Ośrodki Kultury: w Bolimowie, Głuchowie, Godzianowie, Lipcach Reymontowskich i Słupi; - Gminne Biblioteki Publiczne 9 bibliotek gminnych, które wraz z filiami tworzą na terenie powiatu sieć bibliotek liczącą łącznie 20 placówek bibliotecznych; - Muzea: w Lipcach im. Władysława Stanisława Reymonta i Muzeum Czynu Zbrojnego. Rolę ośrodków animacji życia kulturalnego pełnią również świetlice wiejskie, Koła Gospodyń Wiejskich a także jednostki Ochotniczych Straży Pożarnych - przy OSP w gminach Bolimów, Głuchów, Godzianów i Maków działają orkiestry strażackie. Tradycje ludowe pielęgnują liczne zespoły, m.in.: działający od 1932 r. Amatorski Zespół Regionalny im. Władysława Stanisława Reymonta, zespoły Lipconki, kapela ludowa Borynioki, folklorystyczny Zespół Pieśni i Tańca Sierakowice, Zespół Pieśni i Tańca Makowiacy oraz Zespół Głuchowiacy z Głuchowa. Ochrona zdrowia Na terenie powiatu skierniewickiego usługi w zakresie podstawowej opieki medycznej świadczy łącznie 12 Zakładów Niepublicznej Opieki Zdrowotnej: gm. Bolimów (1), Głuchów (1), Godzianów (1), Kowiesy (2), Lipce Reymontowskie (1), Maków (2), Nowy Kawęczyn (2), Skierniewice (1) oraz Słupia (1). Sieć aptek zaspokaja potrzeby mieszkańców. W zakresie specjalizacji i lecznictwa zamkniętego mieszkańcy korzystają z usług świadczonych przez Wojewódzki Szpital Zespolony w Skierniewicach, w ramach, którego działają oddziały szpitalne, poradnie specjalistyczne i rehabilitacyjne, świadczące także pomoc doraźną. 18

19 Bezpieczeństwo publiczne Na rzecz utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego na terenie powiatu skierniewickiego działają Komisariaty Policji oraz Rewiry Dzielnicowych. Sprawami bezpieczeństwa przeciwpożarowego, ratownictwa ogólnego zajmują się Ochotnicze Straże Pożarne. Mieszkalnictwo Liczbę mieszkań i wielkość powierzchni użytkowej mieszkań w powiecie skierniewickim w latach opisują dane w tabeli 6. Tabela 6. Liczba i powierzchnia użytkowa mieszkań w powiecie w l Liczba mieszkań Rok Powierzchnia Liczba Powierzchnia Liczba Powierzchnia Liczba ( tys. m 2 ) mieszkań ( tys. m 2 ) mieszkań ( tys. m 2 ) mieszkań Powierzchnia ( tys. m 2 ) , , , ,0 Źródło: Urząd Statystyczny w Łodzi ( roczne za lata Bank danych regionalnych : dane Wskaźniki charakteryzujące zasoby mieszkaniowe w powiecie w 2006 r. przedstawia tabela. Tabela 7. Wskaźniki charakteryzujące zasoby mieszkaniowe w powiecie w 2006 r. Przeciętna liczba izb w 1 mieszkaniu osób w 1 mieszkaniu Bolimów Głuchów Godzianów Kowiesy Lipce R. Maków Nowy Kawęczyn Skierniewice Słupia Powiat Skierniewick Woj. Łódzkie 3,8 4,2 4,1 3,6 4,1 4,2 3,5 3,8 4,1 3,9 3,5 3,1 3,9 3,9 2,5 3,4 3,7 2,7 3,2 3,8 3,3 2,7 osób na 1 izbę 0,8 0,9 0,9 0,7 0,8 0,9 0,8 0,8 0,9 0,8 0,8 pow. użytkowa mieszkania (m 2 ) 79,8 96,9 91,8 76,7 88,5 86,9 71,4 79,2 84,9 83,6 65,0 pow. użytkowa na 1 osobę (m 2 ) 25,4 24,9 23,7 30,6 26,0 23,6 26,3 24,9 22,7 25,2 23,9 *obliczono na podstawie danych z Rocznika Statystycznego Województwa Łódzkiego i 19

20 Dane zawarte w tabelach 6 i 7 świadczą o rozwoju gospodarki mieszkaniowej na obszarze powiatu, czego dowodzi rosnąca liczba mieszkań i jednocześnie wzrost powierzchni użytkowej. Wskaźniki charakteryzujące zasoby mieszkaniowe w powiecie są korzystniejsze od średniej w województwie łódzkim Infrastruktura techniczna Dane dotyczące infrastruktury technicznej na terenie powiatu przedstawia tabela: 20

21 Tabela 8. Lp. Gmina Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Skierniewickiego Sieć wodociągowa i kanalizacyjna na terenie powiatu skierniewickiego (wg stanu na r.) długość [km] Sieć wodociągowa Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych Woda dostarczona gosp. dom [dam 3 ] długość [km] Sieć kanalizacyjna Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych Ścieki odprowadzone [dam 3 ] 1 Bolimów 89, ,7 9, ,6 2 Głuchów 80, ,0 11, ,0 3 Godzianów 34, , Kowiesy 51, , Lipce 43, ,1 5, ,0 Reymontowskie 6 Maków 74, , Nowy Kawęczyn 98, ,8 1,6 17 9,8 8 Skierniewice 131, , Słupia 46, , Razem powiat 650, ,2 27, ,4 Źródło: Urząd Statystyczny w Łodzi Bank Danych Regionalnych : dane roczne za 2008 r. 21

22 Tabela 9. Wodociągi i kanalizacja - sieć rozdzielcza na 100 km 2 (stan na r.) Sieć rozdzielcza na 100 km 2 Lp. Gmina wodociągi kanalizacja długość 1 Bolimów [km] 80,0 8,6 2 Głuchów [km] 72,7 10,2 3 Godzianów [km] 79,3-4 Kowiesy [km] 60,1-5 Lipce Reymontowskie [km] 100,5 11,3 6 Maków [km] 89,9-7 Nowy Kawęczyn [km] 94,3 1,5 8 Skierniewice [km] 100,1-9 Słupia [km] 114,3 - Powiat 86,2 3,6 Źródło: Urząd Statystyczny w Łodzi Bank Danych Regionalnych: dane roczne za 2008 r. Analizując wskaźniki charakteryzujące długość sieci rozdzielczej na 100 km 2, widoczne są duże dysproporcje między długością sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Zaopatrzenie w wodę Stopień zwodociągowania gospodarstw domowych na terenie powiatu skierniewickiego wynosi 81% (stosunek liczby przyłączy wodociągowych do budynków mieszkalnych / liczby mieszkań). Szacunkowe zasoby dyspozycyjne wód podziemnych na terenie powiatu wynoszą m 3 /h, co kwalifikuje powiat skierniewicki jako rejon przeciętnie zasobny w wodę w skali kraju. Zatwierdzone zasoby eksploatacyjne dla ujęć wód podziemnych dla wszystkich ujęć na terenie powiatu wynoszą łącznie 3730 m3/h. Łącznie na terenie powiatu znajduje się 129 ujęć wód podziemnych. Wody podziemne występujące na terenie powiatu charakteryzują się dobrą jakością i spełniają wymagania norm wody pitnej. Gospodarka ściekowa Według danych GUS długość sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu skierniewickiego wynosi 27,5 km (stan na r.) Sieć kanalizacji sanitarnej rozdzielczej na terenie powiatu jest słabo rozwinięta. Istnieje duża dysproporcja między długością sieci kanalizacyjnej a długością sieci wodociągowej. 22

23 Na terenie powiatu skierniewickiego działa ponad 20 oczyszczalni ścieków, w tym: 3 oczyszczalnie gminne: w gminach Bolimów, Lipce Reymontowskie, Nowy Kawęczyn; 13 oczyszczalni zakładowych obsługujących także gospodarstwa domowe. Pozostałe oczyszczalnie są to oczyszczalnie zakładowe, działające wyłącznie na potrzeby zakładów. Niewielki odsetek gospodarstw domowych na terenie powiatu korzysta z oczyszczalni przydomowych. Przeważająca większość gospodarstw odprowadza ścieki do przydomowych zbiorników bezodpływowych. Właściciele tych nieruchomości zobowiązani są do zawarcia pisemnej umowy z zakładem będącym gminną jednostką organizacyjną lub przedsiębiorcą posiadającym zezwolenie na opróżnianie zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych. Na terenach gmin w powiecie skierniewickim brak jest kanałowych systemów odprowadzania wód opadowych. Wody opadowe spływają powierzchniowo do lokalnych cieków i rowów przydrożnych, a następnie do strumieni i rzek. Nie przewiduje się zmian w odprowadzaniu wód opadowych. Zaopatrzenie w gaz Stan gazyfikacji powiatu skierniewickiego jest niezadowalająco niski. W sytuacji konieczności usprawnienia zaopatrzenia ludności w alternatywne (w stosunku do tradycyjnych paliw) źródła ogrzewania i nośniki energii, rozwój sieci gazowej staje się jednym z priorytetów. Sprzyjać temu ma Koncepcja Programowa Gazyfikacji Miasta Skierniewice i miejscowości satelitarnych, określająca możliwości rozbudowy sieci gazowej i dostaw gazu dla wszystkich miejscowości na obszarze powiatu skierniewickiego. W powiecie podjęte zostały działania zmierzające do gazyfikacji gmin we współpracy z dystrybutorem gazu spółką CP Energia S.A. Założenia obejmują budowę głównie zbiorników gazu w centrach gmin i rozprowadzanie gazu przewodowo do instytucji, firm i odbiorców indywidualnych. Przedsięwzięcie to już rozpoczęły gminy Bolimów i Skierniewice. Elektroenergetyka Zapotrzebowanie na energię elektryczną powiatu zapewniają linie wysokiego, średniego i niskiego napięcia. Zaopatrzenie w energię elektryczną oparte jest o następujące urządzenia i sieci: - główne punkty zasilania położone w Skierniewicach, - linie elektroenergetyczne średniego i niskiego napięcia - stacje transformatorowe 23

24 Aktualnie urządzenia i sieci posiadają rezerwę możliwości dostarczenia energii odbiorcom. W sytuacji zidentyfikowania potrzeb w zakresie rozwoju sieci energetycznej w poszczególnych gminach, ze szczególnym uwzględnieniem jednostek gospodarczych i ludności, istotnym jest aby władze samorządowe negocjowały z podmiotem decydującym o rozwoju sieci energetycznej, tj. Zakładami Energetycznymi operującymi na obszarze powiatu System komunikacyjny System komunikacyjny powiatu skierniewickiego tworzą drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne: Drogi krajowe - droga krajowa nr 8 Warszawa Rawa Mazowiecka- Piotrków Trybunalski Wrocław - droga krajowa nr 70 Łowicz Skierniewice Huta Zawadzka - droga krajowa nr 72 relacji Łódź - Rawa Mazowiecka Drogi wojewódzkie - Śladów Sochaczew Skierniewice Jeżów nr Skierniewice Rawa Mazowiecka Nowe Miasto n. Pilicą nr 707 Drogi powiatowe - Skierniewice Głuchów Lubochnia nr 1303E - Skierniewice Wola Makowska Łyszkowice nr 1304E - Skierniewice Pszczonów Łyszkowice nr 1310E - Pod Borem Wilkowice Kwasowiec Raducz Jeruzal Wola Polska nr 1316E - Maków Dębowa Góra Trzcianna Kamion Ruda nr 1318E - Słupia Pszczonów nr 1319E - Borysław Słupia Krosnowa nr 1320E - Kowiesy Zakrzew nr 1321E - Bolimów Nieborów nr 1322E - Żelazna Zalesie nr 1323E - Stara Rawa Nowy Dwór nr 1324E - Joachimów Mogiły Kolonia Bolimowska nr 1325E - Miedniewice Bolimów nr 1326E - Aleksandrów Bolimów nr 1327E - Humin Kurabka Kęszyce (Kozłów Szlachecki) nr 1328E - Nowy Kawęczyn Jeruzal Kowiesy nr 1330E - droga przez Wędrogów (gm. Kowiesy) nr 1331E 24

25 - Skierniewice Bartniki nr 1332E - Chojnata Grzymkowice nr 1333E - Zawady Biała Rawska nr 1334E - Wola Pękoszewska Kowiesy nr 1335E - Mysłaków Janowice Bednary Bolimów nr 2700E - Karolew Łasieczniki Nieborów nr 2705E - Łowicz Polesie Stara Wieś nr 2752E - Teresin Lipce Reymontowskie Godzianów Zapady nr 2933E - Grodzisk Zawady Trzcianka Chlebów Maków nr 2935E - Niesułków Kołacin Jeżów Byczki Maków Mokra Lewa nr 5103E Łączną długość dróg poszczególnych kategorii na obszarze powiatu przedstawia tabela. Tabela 10. Sieć drogowa w powiecie skierniewickim (stan na 2007 r.) Gmina Drogi [km] krajowe wojewódzkie powiatowe gminne Bolimów - 13,841 (705) 39,8 53,95 Głuchów 13,96 (72) - 37,9 25,90 Godzianów - 7,110 (705) 15,4 17,532 Kowiesy 10,39 (8) 7,27 (70) 17,66 Lipce Reymontowskie - 30,3 22, ,7 24,109 Maków ,3 53,552 Nowy Kawęczyn - 10,670 (707) 34,9 56,388 Skierniewice 9,0 (70) 6,687 (705) 0,743 (707) 7,430 26,6 108,455 Słupia - 4,558 (705) 18,1 19,189 Powiat: 40,62 43, ,0 381,966 Źródło: Starostwo Powiatowe w Skierniewicach Ewidencja dróg na rok 2007 za: Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Skierniewickiego na lata Drogi powiatowe stanowią system łączący cały obszar z siecią dróg krajowych oraz stanowią korytarze tranzytowe. Drogi gminne pełnią rolę ciągów komunikacyjnych, decydujących zarówno o zintegrowaniu układu terytorialnego gmin i jego funkcjonowaniu, jak i otwartości na zewnątrz. Decydują też 25

26 o stopniu skomunikowania wewnętrznego gminy, który w znaczący sposób wpływa na warunki bytowe ludności. Przez teren powiatu skierniewickiego przebiegają linie kolejowe relacji: Warszawa Skierniewice Łódź, Skierniewice Łowicz, Skierniewice Łuków. Łowicz Sochaczew oraz Centralna Magistrala Kolejowa (CMK) /w gminie Kowiesy/ Gospodarka Powiat skierniewicki jest powiatem typowo rolniczym, o bardzo małym uprzemysłowieniu, głównie w zakresie przetwórstwa rolno-spożywczego. Na terenach rolniczych przeważają gleby bielicowe wykształcone na piaskach słabogliniastych oraz gleby rdzawe uprawne i brunatne uprawne na piaskach gliniastych i gliniastych mocnych. We wszystkich gminach na terenie powiatu dominują grunty rolne ich udział jest największy w gminach: Słupia, Lipce Reymontowskie, Godzianów i Głuchów. Powierzchnia sadów jest największa w gminie Kowiesy i Lipce Reymontowskie. Przeważa produkcja zbóż: żyta, pszenicy i owsa oraz ziemniaków, bydła mlecznego i trzody chlewnej. Produkcja sadownicza jest szczególnie rozwinięta w gminie Kowiesy, gdzie zarejestrowane są liczne specjalistyczne gospodarstwa sadownicze, natomiast uprawa warzyw jest bardziej rozwinięta w gminie Skierniewice. Nieliczne są jeszcze gospodarstwa agroturystyczne, mimo że powiat ma warunki przyrodnicze sprzyjające rozwojowi agroturystyki, szczególnie w gminach obejmujących fragmenty Bolimowskiego Parku Krajobrazowego. Dominującymi formami gospodarowania na terenie powiatu skierniewickiego są rolnictwo oraz działalność handlowo-usługowa. Według danych GUS na dzień r. na terenie powiatu skierniewickiego zarejestrowane były 2170 podmioty prowadzące działalność gospodarczą, z czego 2060 w sektorze prywatnym. Należy podkreślić jednak, iż mimo większej liczby jednostek gospodarczych występujących w sektorze prywatnym, kreuje on mniejsze zatrudnienie od sektora publicznego. Rozwój usług w powiecie wpływa na poziom rozwoju gospodarczego, kreowanie miejsc pracy oraz zmniejszenie bezrobocia poprzez tzw. samozatrudnienie, a zarazem wpływa bezpośrednio na poziom warunków bytowych i jakości życia społeczeństwa, poprzez stwarzanie tzw. walorów obsługi mieszkańców danego obszaru. W usługach występują następujące główne rodzaje działalności: - handel detaliczny (sklepy), - usługi transportowe, - usługi budowlane, 26

27 - handel obwoźny, - usługi ślusarskie, - usługi stolarskie, - usługi krawieckie, - inne. Najwięcej jednostek gospodarczych na terenie powiatu prowadzi usługi z zakresu handlu oraz usługi budowlane. Pokaźną liczbę stanowią także placówki handlu detalicznego i usługi transportowe. Dane prezentowane w tabeli 11 przedstawiają ilość podmiotów gospodarczych działających na terenie poszczególnych gmin w powiecie skierniewickim oraz działy gospodarki, w zakresie których prowadzą one działalność. 27

28 Tabela 11. Liczba podmiotów gospodarki narodowej na obszarze powiatu skierniewickiego w 2008 r. według sekcji Bolimów Głuchów Godzia nów 28 Kowiesy Lipce R. Maków Nowy Kawęczyn Skiernie wice Słupia Powiat ogółem Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Górnictwo i wydobywanie Przetwórstwo przemysłowe Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektr., gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją Budownictwo Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle Transport i gospodarka magazynowa Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Informacja i komunikacja Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne OGÓŁEM Źródło: GUS Bank Danych Regionalnych : dane roczne za 2008 r.

29 Powiat skierniewicki posiada wyraźnie określony profil gospodarczy, jakim jest produkcja owoców, warzyw i kwiatów. Ne terenie powiatu, w gminie Skierniewice, prowadzą działalność 2 instytuty, zajmujące się głównie produkcją roślinną i owocową. Są to: - Sadowniczy Zakład Doświadczalny Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach z siedzibą w Dąbrowicach - Instytut Warzywnictwa oraz SGGW w Warszawie Rolniczy Zakład Doświadczalny im. Prof. Adama Skoczylasa w Żelaznej. Do największych podmiotów gospodarczych prowadzących działalność na terenie powiatu należą m.in.: - Zakład Wodociągów i Kanalizacji WOD-KAN Sp. z o.o. w Mokrej Prawej - PHU SANITEX s.c. w Miedniewicach Topoli - Zakład Produkcyjno-Usługowy JAR-BUD w Budach Grabskich - FAMBUD Jerzy Pietrzak Sp. z o.o. w Skierniewicach - Baza w Sierakowicach Prawych - Przedsiębiorstwo Robót Drogowo-Mostowych CEZET-BIS Sp. z o.o. w Starachowicach Wytwórnia Mas Bitumicznych w Mokrej Prawej Starachowice, ul. 17-go Stycznia 32 Mokra Prawa/k Skierniewic - P.P.H.U. MEBLUX Jan Witkowski Skierniewice, ul. Zadębie 15a Zakład Produkcji Mebli w Dębowej Górze - Odlewnia Żeliwa Bolimów Karol Figat, Kolonia Bolimowska 36a Bolimów - SKIERGAZ w Mokrej Lewej - PHU HORTMASZ Sp. z o.o. w Strobowie - "Insad" S.C. Gospodarstwo Sadowniczo-Szkółkarskie w Prusach; Prusy 8/ Głuchów - MPIS-TERM Sp. z o.o. Warszawa - Zakład Produkcyjny w Dębowej Górze, Dębowa Góra 73 - EKOPLAN Andrzej Puchalski, Dębowa Góra 59 a - Piekarnia w Dębowej Górze - Młyn gospodarczy we wsi Strobów - Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Głuchowie - Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska w Głuchowie oraz fermy drobiu, należące do wymienionych niżej właścicieli: - W. i P. Kumosa, Lipce Reymontowskie - Zofia i Janusz Łęczyccy, Białynin gm. Głuchów - Anna i Waldemar Malesa, Chlebów - gm. Lipce Reymontowskie - REYDROB S.J. Przedsiębiorstwo Drobiarskie M & M T.Mirowski, J.Malesa, - gm. Lipce Reymontowskie, 29

30 - Kurnik kurcząt rzeźnych w miejscowości Gzów Feliks Nabit (obsada szt. w jednym rzucie, co stanowi 80 DJP) - gm. Słupia - Pan Waldemar Sławiński (jeden o obsadzie 20 tys. szt. drugi o obsadzie 17 tys. szt.) - Maków - Pan Mirosław Krawczyk, budynek inwentarski dla chowu brojlerów, (obsada 35 tys. szt. 140 DJP) - gm. Godzianów 1.4. Działalność Samorządu Powiatu w latach Dochody Dochody budżetu powiatu skierniewickiego w latach przedstawia tabela 12. Tabela 12. Dochody budżetu powiatu skierniewickiego w latach (w zł) Rok Dochody ogółem Źródło: Urząd Statystyczny Łódź - Bank Danych Regionalnych : dane roczne za lata Zamieszczony niżej wykres ilustruje dochody ogółem budżetu powiatu skierniewickiego w latach Dochody budżetu powiatu skierniewickiego w l Wg danych GUS 30

31 Dane przedstawione w tabeli nr 13 ilustrują wykonanie dochodów budżetu powiatu skierniewickiego według ważniejszych źródeł. Tabela 13. Wykonanie dochodów budżetu powiatu skierniewickiego według ważniejszych źródeł w latach (w zł) Dochody własne , , ,02 Subwencje , , ,00 Dotacje , , ,46 Środki na dofinansowanie zadań ,25 własnych , ,56 Źródło: Urząd Statystyczny Łódź - Bank Danych Regionalnych : dane roczne za lata ; Wydatki Wykonanie wydatków powiatu skierniewickiego w latach przedstawia tabela nr 14. Tabela 14. Wydatki budżetu powiatu skierniewickiego w l (w zł) Rok Wydatki ogółem Źródło: Urząd Statystyczny Łódź - Bank Danych Regionalnych : dane roczne za lata Według danych GUS w 2008 r. dochody na 1 mieszkańca powiatu skierniewickiego wyniosły 377,17 zł (w tym dochody własne 127,32 zł), natomiast wydatki 367,55 zł. 31

32 Wykres ilustruje wysokość dochodów budżetów gmin na 1 mieszkańca w poszczególnych gminach powiatu skierniewickiego w 2008 r. Dochody budżetów gmin na 1 mieszkańca w 2006 r. (w zł) Bolimów Głuchów Godzianów Kowiesy Lipce Reymontowskie Maków Nowy Kawęczyn Skierniewice Słupia Wydatki budżetów gmin na 1 mieszkańca w poszczególnych gminach powiatu skierniewickiego w 2006 r. Wudatki budżetów gmin na 1 mieszkańca w 2006 r. (w zł) Bolimów Głuchów Godzianów Kowiesy Lipce Reymontowskie Maków Nowy Kawęczyn Skierniewice Słupia 32

33 1.5. Dotychczasowe działania z zakresu ochrony środowiska i ocena realizowanej polityki ekologicznej powiatu W powiecie skierniewickim działania inwestycyjne z zakresu ochrony środowiska dotyczyły głównie rozbudowy sieci wodociągowej, budowy/rozbudowy systemów kanalizacji oraz modernizacji kotłowni i termomodernizacji budynków użyteczności publicznej. Zrealizowano m.in.: rozbudowa sieci wodociągowej - Gmina Bolimów: rozbudowa wodociągów na terenie gminy - liczba gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej w latach : 39 szt. - Gmina Głuchów: rozbudowa wodociągów na terenie gminy - liczba gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej w latach : 19 szt. - Gmina Godzianów: rozbudowa wodociągów na terenie gminy - liczba gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej w latach : 5 szt. - Gmina Kowiesy: rozbudowa wodociągów na terenie gminy - liczba gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej w latach : 43 szt. - Gmina Lipce Reymontowskie: rozbudowa wodociągów na terenie gminy - liczba gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej w latach : 14 szt. - Gmina Maków: rozbudowa wodociągów na terenie gminy - liczba gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej w latach : 27 szt. - Gmina Nowy Kawęczyn: budowa sieci wodociągowej z przyłączami w miejscowości Psary i Raducz - liczba gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej w latach : 53 szt. - Gmina Skierniewice: rozbudowa sieci wodociągowej na terenie gminy - liczba gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej w latach : 42 szt. - Gmina Słupia: rozbudowa sieci wodociągowej na terenie gminy - liczba gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej w latach : 6 szt. budowa/rozbudowa systemów kanalizacji - Gmina Bolimów: rozbudowa sieci kanalizacji - liczba gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej w latach : 6 szt.; - prace przygotowawcze (dokumentacja, pozwolenia) modernizacji oczyszczalni ścieków - Gmina Głuchów: rozbudowa sieci kanalizacyjnej - liczba gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej w latach : 134 szt.; - opracowanie koncepcji kanalizacji całej gminy wraz z budową oczyszczalni ścieków - Gmina Kowiesy: budowa lokalnej oczyszczalni ścieków przy Ośrodku Zdrowia 33

34 - Gmina Lipce Reymontowskie: rozbudowa sieci kanalizacyjnej - liczba gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej w latach : 56 szt.; - opracowanie dokumentacji na budowę sieci kanalizacyjnej wraz z przyłączami ul. Golki, ul. Mostowa i ul. Wiatracza; - opracowano dokumentację na budowę sieci kanalizacyjnej ul. Boryny, ul. Leśna i ul. Nowicka budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na obszarach zabudowy rozproszonej - Gmina Bolimów w ciągu ostatnich dwóch lat powstały 2 przydomowe oczyszczalnie ścieków - Gmina Głuchów: wspieranie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków - na terenie gminy w latach powstało 9 przydomowych oczyszczalni ścieków. - Gmina Godzianów: wspieranie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków - w ciągu lat powstały 2 przydomowe oczyszczalnie ścieków - Gmina Lipce Reymontowskie: wspieranie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków - w ciągu lat powstały 3 przydomowe oczyszczalnie ścieków - Gmina Maków: wspieranie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków - w ciągu lat powstało 10 przydomowych oczyszczalni ścieków - Gmina Słupia na terenie gminy aktualnie funkcjonują 3 przydomowe oczyszczalnie ścieków. termomodernizacja budynków użyteczności publicznej i modernizacja kotłowni Gmina Bolimów - zmiana źródła ciepła z węglowego na olejowe Szkoła Podstawowa i Gimnazjum oraz Ośrodek Zdrowia w Bolimowie - termomodernizacja wraz ze zmianą systemu ogrzewania (z węglowego na biomasę) w budynku OSP w Sierzchowie. Gmina Głuchów - termomodernizacja budynków Szkół Podstawowych w Wysokienicach i Michowicach - termomodernizacja budynku sali gimnastycznej w Szkole Podstawowej w Wysokienicach - termomodernizacja budynku sali gimnastycznej w Głuchowie - wymiana kotłowni koksowej na olejową w szkole w Michowicach. 34